Πρόγραμμα MEDA

Το πρόγραμμα MEDA έχει ως στόχο να εφαρμόσει μέτρα συνεργασίας που προορίζονται να βοηθήσουν τις τρίτες μεσογειακές χώρες να προβούν σε μεταρρυθμίσεις των οικονομικών και κοινωνικών δομών τους και να μειώσουν τα αποτελέσματα της οικονομικής ανάπτυξης στο κοινωνικό και στο περιβαλλοντικό επίπεδο.

ΠΡΑΞΗ

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1488/96 του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1996 σχετικά με τα συνοδευτικά χρηματοδοτικά και τεχνικά μέτρα (MEDA) για τη μεταρρύθμιση των οικονομικών και κοινωνικών δομών στα πλαίσια της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης.

ΣΥΝΟΨΗ

Ο κανονισμός MEDA αποτελεί το βασικό μέσο της οικονομικής και χρηματοδοτικής συνεργασίας της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης. Θεσπίστηκε το 1996 (MEDA I) και τροποποιήθηκε το 2000 (MEDA II). Επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να παρέχει χρηματοδοτική και τεχνική βοήθεια στις χώρες της νοτίου Μεσογείου. Πρόκειται για τις ακόλουθες χώρες: Αλγερία, Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Μάλτα, Μαρόκο, Συρία, Παλαιστινιακά Εδάφη, Τυνησία και Τουρκία. Το πρόγραμμα MEDA αντικαθιστά διάφορα διμερή χρηματοδοτικά πρωτόκολλα που υπάρχουν με τις χώρες της μεσογειακής λεκάνης. Εμπνέεται από τα προγράμματα PHARE και TACIS, ιδίως όσον αφορά τη διαφάνεια και την πληροφόρηση. Έχει δημιουργηθεί ένα κονδύλι του προϋπολογισμού για να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του εν λόγω προγράμματος.

Οι παρεμβάσεις του προγράμματος MEDA αποσκοπούν στην υλοποίηση των στόχων της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης στους ακόλουθους τρεις τομείς:

• ενίσχυση της πολιτικής σταθερότητας και της δημοκρατίας
• δημιουργία μιας ευρωμεσογειακής ζώνης ελεύθερων συναλλαγών και ανάπτυξη της οικονομικής και κοινωνικής συνεργασίας
• λήψη υπόψη της ανθρωπιστικής και πολιτιστικής διάστασης.

Ενέργειες που υποστηρίζονται

Το πρόγραμμα MEDA υποστηρίζει την οικονομική μετάβαση των τρίτων μεσογειακών χωρών (ΤΜΧ) και την πραγματοποίηση μιας ευρωμεσογειακής ζώνης ελεύθερων συναλλαγών ενισχύοντας τις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων και την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, δίδοντας ιδιαίτερη σημασία στα ακόλουθα:

• υποστήριξη στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και δημιουργία θέσεων απασχόλησης
• άνοιγμα των αγορών
• ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων, της βιομηχανικής συνεργασίας και των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των διαφόρων εταίρων
• αναβάθμιση των οικονομικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών και φορολογικών συστημάτων
• παγιοποίηση των μεγάλων οικονομικών ισορροπιών και δημιουργία του κατάλληλου οικονομικού περιβάλλοντος για την επιτάχυνση της ανάπτυξης (υποστήριξη στη διαρθρωτική προσαρμογή).

Το πρόγραμμα MEDA υποστηρίζει επίσης μία αειφόρο κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, μέσω ιδίως των ακολούθων:

• τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και του πληθυσμού στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή της ανάπτυξης
• τη βελτίωση των κοινωνικών υπηρεσιών (εκπαίδευση, υγεία, κοινωνική στέγη, υδροδότηση κ.λπ.)
• την εναρμονισμένη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη του αγροτικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής ανάπτυξης
• την ενίσχυση της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου
• την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος
• την αναβάθμιση των οικονομικών υποδομών, ιδίως στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και της κοινωνίας της πληροφόρησης
• την προώθηση των ανταλλαγών νέων και της πολιτιστικής συνεργασίας
• την ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων (επαγγελματική κατάρτιση, βελτίωση της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας).

Εξάλλου, το MEDA υποστηρίζει την περιφερειακή, την υποπεριφερειακή και τη διασυνοριακή συνεργασία, ιδίως μέσω των ακόλουθων:

• τη δημιουργία και την ανάπτυξη υποδομών περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ των τρίτων μεσογειακών χωρών και μεταξύ αυτών των χωρών, της Ένωσης και των κρατών μελών
• τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών για τις περιφερειακές συναλλαγές στους τομείς των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας
• τις ανταλλαγές μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών της Κοινότητας και των τρίτων μεσογειακών χωρών, στο πλαίσιο της αποκεντρωμένης συνεργασίας, μέσω της δημιουργίας δικτύου παραγόντων της κοινωνίας των πολιτών (πανεπιστήμια, τοπικοί σύλλογοι, ενώσεις, συνδικάτα, μέσα μαζικής ενημέρωσης, επιχειρήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.λπ.).

Ο παρών κανονισμός τονίζει την ανάγκη να ληφθεί υπόψη στον προγραμματισμό και στην εφαρμογή της συνεργασίας το θέμα της ισότητας των φύλων και η προώθηση του ρόλου της γυναίκας στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Οι δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται βάσει του παρόντος κανονισμού, πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη της περιβαλλοντικές πτυχές.

Σύμφωνα με τον κανονισμό MEDA, ο σεβασμός της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, αποτελούν ένα ουσιαστικό στοιχείο της εταιρικής σχέσης η παραβίαση του οποίου αιτιολογεί την υιοθέτηση κατάλληλων μέτρων. Τα μέτρα αυτά μπορούν να εκδίδονται από το Συμβούλιο το οποίο αποφαίνεται με ειδική πλειοψηφία, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής.

Χρηματοδότηση

Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του, το πρόγραμμα ΜEDA ΙΙ διαθέτει 5.350 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2000-2006.

Οι ενέργειες που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του MEDA μπορούν να λάβουν τη μορφή τεχνικής βοήθειας, κατάρτισης, ανάπτυξης των οργανισμών, πληροφόρησης, σεμιναρίων, σπουδών, σχεδίων επενδύσεων καθώς και δράσεων που έχουν στόχο να προβάλλουν τον κοινοτικό χαρακτήρα της βοήθειας.

Οι χρηματοδοτήσεις του MEDA λαμβάνουν κυρίως τη μορφή:

• μη επιστρεπτέας βοήθειας που διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η οποία χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση ή τη συγχρηματοδότηση δραστηριοτήτων, σχεδίων ή προγραμμάτων που συμβάλλουν στην πραγματοποίηση των στόχων του προγράμματος ΜΕDA
• κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου που χορηγούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) και η διαχείριση των οποίων γίνεται από την ίδια για την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα, ιδίως του χρηματοοικονομικού τομέα
• επιδοτήσεων επιτοκίου για τα δάνεια της ΕΤΕ, στο πλαίσιο της συνεργασίας στον τομέα του περιβάλλοντος, ενώ το ποσοστό της επιδότησης επιτοκίου δεν υπερβαίνει το 3%.

Η κοινοτική χρηματοδότηση μπορεί να καλύψει τις δαπάνες εισαγωγής εμπορευμάτων και υπηρεσιών καθώς και τις τοπικές δαπάνες που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή των προβλεπόμενων σχεδίων και προγραμμάτων. Εξαιρούνται από τη χρηματοδότηση αυτή οι φόροι, δασμοί και επιβαρύνσεις. Πρέπει να χορηγηθεί επίσης απευθείας βοήθεια από τον προϋπολογισμό υπέρ του δικαιούχου εταίρου για την υποστήριξη προγραμμάτων οικονομικής μεταρρύθμισης στο πλαίσιο των προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής.

Η κοινοτική χρηματοδότηση στους παραγωγικούς τομείς συνδυάζεται με ιδίους πόρους του δικαιούχου. Το ποσό που χορηγείται από την ΕΕ δεν πρέπει να υπερβαίνει το 80% του συνολικού κόστους της επένδυσης. Οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις μπορούν επίσης να λαμβάνουν τη μορφή συγχρηματοδοτήσεων με άλλους οργανισμούς.

Μπορούν να επωφεληθούν από τις χρηματοδοτήσεις του προγράμματος ΜEDA εκτός από τα κράτη και τις περιφέρειες, οι τοπικές αρχές, οι περιφερειακές οργανώσεις, οι δημόσιοι οργανισμοί, οι τοπικές κοινότητες, οι οργανισμοί υποστήριξης επιχειρήσεων, οι ιδιωτικοί φορείς, οι συνεταιρισμοί, οι αλληλοασφαλιστικές εταιρείες, οι ενώσεις, τα ιδρύματα, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις των χωρών της ΕΕ και των ΤΜΧ.

Προγραμματισμός

Η Επιτροπή παίζει σημαντικό ρόλο στον αποτελεσματικό συντονισμό των προσπαθειών παροχής της βοήθειας που παρέχει η Κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της ΕΤΕ, και κάθε κράτος μέλος προκειμένου να ενισχύσει τη συνοχή και τη συμπληρωματικότητα των προγραμμάτων συνεργασίας τους. Ενθαρρύνει επίσης το συντονισμό και τη συνεργασία με τους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς και τους άλλους χορηγούς.

Η επιλογή των μέτρων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα MEDA λαμβάνει υπόψη τις προτεραιότητες των δικαιούχων, την εξέλιξη των αναγκών τους, την ικανότητα απορρόφησης και την πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί στη διαρθρωτική μεταρρύθμιση. Οι διατάξεις των συμφωνιών συνεργασίας ή σύνδεσης που έχουν συναφθεί λαμβάνονται επίσης υπόψη.

Τα έγγραφα στρατηγικής που καλύπτουν την περίοδο 2000-2006 έχουν εκπονηθεί σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, σε συνεργασία με την ΕΤΕ. Τα έγγραφα αυτά στρατηγικής έχουν ως αντικείμενο να καθορίσουν τους στόχους της συνεργασίας μακροπρόθεσμα και να προσδιορίσουν τους τομείς προτεραιότητας για την παρέμβαση.

Σε ένα δεύτερο χρόνο, εθνικά ενδεικτικά προγράμματα (PIN) και περιφερειακά ενδεικτικά προγράμματα (PIR) που καλύπτουν περίοδο τριών ετών, εκπονούνται με βάση τα έγγραφα στρατηγικής που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ της ΕΕ και κάθε ΤΜΧ. Τα προγράμματα αυτά καθορίζουν τους κύριους στόχους, τις κατευθυντήριες γραμμές και τους τομείς προτεραιότητας της κοινοτικής στήριξης καθώς και τα στοιχεία αξιολόγησης των εν λόγω προγραμμάτων. Περιλαμβάνουν ενδεικτικά ποσά και αναφέρουν τα κριτήρια της χρηματοδότησης του σχετικού προγράμματος. Τα προγράμματα αυτά μπορούν να ενημερώνονται κάθε χρόνο και να προσαρμόζονται στις εξελίξεις κάθε χώρας-εταίρου.

Τέλος, εκπονούνται ετησίως σχέδια χρηματοδότησης με βάση τα ενδεικτικά προγράμματα, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, σε συνεργασία με την ΕΤΕ. Αυτά περιλαμβάνουν έναν κατάλογο των προγραμμάτων προς χρηματοδότηση.

Διαδικασίες

Τα έγγραφα στρατηγικής, τα ενδεικτικά προγράμματα και τα σχέδια χρηματοδότησης υιοθετούνται από την Επιτροπή, σύμφωνα με τη διαδικασία διαχείρισης, μετά από διαβούλευση της επιτροπής MED που αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών με πρόεδρο τον αντιπρόσωπο της Επιτροπής. Εξάλλου, για λόγους αποτελεσματικότητας, οι αποφάσεις χρηματοδότησης το ποσό των οποίων δεν ξεπερνά τα 2 εκατ. ευρώ, λαμβάνονται ξεχωριστά από την Επιτροπή η οποία πληροφορεί την επιτροπή MED το συντομότερο δυνατό.

Οι αποφάσεις σχετικά με τις επιδοτήσεις επιτοκίου λαμβάνονται από την Επιτροπή. Η ίδια ενημερώνει την ΕΤΕ. Η τελευταία αποφασίζει για τη χορήγηση κεφαλαίων με επιχειρηματικό κίνδυνο μετά από θετική γνώμη μιας επιτροπής που αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών και ενημερώνει σχετικά την Επιτροπή.

Οι ενέργειες και τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα ΜEDA αποτελούν το αντικείμενο συμβάσεων που κατακυρώνονται με ανοιχτό διαγωνισμό, χωρίς εισαγωγή διακρίσεων, για κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο των κρατών μελών της ΕΕ και των ΤΜΧ. Η Επιτροπή εξασφαλίζει την τήρηση των προϋποθέσεων διαφάνειας και αποτελεσματικού ανταγωνισμού κατά την κατακύρωση των συμβάσεων αυτών και φροντίζει για την κατά το δυνατό ευρύτερη διανομή των σχετικών πληροφοριών μέσω της Επίσημης Εφημερίδας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και του Ίντερνετ.

Οι συμβάσεις κατακυρώνονται σύμφωνα με τις κατάλληλες διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΚ, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, της οικονομίας και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Εκτός από την έκθεση γενικής αξιολόγησης και της ενδιάμεσης αξιολόγησης, η Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΤΕ, υποβάλει ετήσια έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο παρουσιάζοντας τον απολογισμό των ενεργειών που χρηματοδοτήθηκαν κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους καθώς και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο των εγγράφων στρατηγικής. Στο εξής, η αξιολόγηση αυτή παρουσιάζεται στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης της Επιτροπής για την πολιτική ανάπτυξης και την εξωτερική βοήθεια της ΕΚ (έκθεση 2004) (EN) (FR) (pdf).

Πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2005, η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει στο Συμβούλιο έκθεση αξιολόγησης συνοδευόμενη από προτάσεις σχετικά με το μέλλον του προγράμματος MEDA ενόψει της επανεξέτασής του από το Συμβούλιο.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1638/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 2006, για τον καθορισμό γενικών διατάξεων σχετικά με τη θέσπιση ευρωπαϊκού μηχανισμού γειτονίας και εταιρικής σχέσης [Επίσημη Εφημερίδα L 310 της 09.11.2006]

Ο κανονισμός αυτός καταργεί το πρόγραμμα MEDA.

Απόφαση 2006/62/ΕΚ του Συμβουλίου, της 23ης Ιανουαρίου 2006, που επιτρέπει στις χώρες που καλύπτονται από την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας και στη Ρωσία να επωφεληθούν από το πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας και ανταλλαγής πληροφοριών (TAIEX) [Επίσημη Εφημερίδα L 32 της 04.02.2006]

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 12.04.2007