Να γίνει απολογισμός της διαδικασίας της Βαρκελώνης και να καθοριστεί ένα νέο πλαίσιο δράσης προκειμένου να δοθεί νέα ώθηση στην ευρωμεσογειακή εταιρική σχέση.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 6ης Σεπτεμβρίου 2000, για την προετοιμασία της τέταρτης συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών των ευρωμεσογειακών χωρών "Νέα ώθηση στη διαδικασία της Βαρκελώνης" [COM (2000) 497 τελικό- Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί ένα βήμα προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης, σύμφωνα με την κοινή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μεσόγειο, η οποία εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σάντα Μαρία ντα Φέιρα τον Ιούνιο του 2000. Η εν λόγω ανακοίνωση αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκε η θέση που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των ευρωμεσογειακών χωρών το Νοέμβριο του 2000 στη Μασσαλία.

Η Επιτροπή έχει ως στόχο να δώσει μια νέα ώθηση στις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μεσογειακών εταίρων της προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που περιλαμβάνονται στη διακήρυξη της Βαρκελώνης του 1995, δηλαδή η δημιουργία ενός χώρου ειρήνης και σταθερότητας, με βάση το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η δημιουργία ενός χώρου κοινής ευημερίας και η βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ των λαών της περιοχής.

Η διαδικασία της Βαρκελώνης αποσκοπεί στην προώθηση των σχέσεων μεταξύ της Ένωσης και των χωρών και εδαφών της λεκάνης της Μεσογείου. Θεσπίστηκε το 1995 και αποτελεί ένα περιφερειακό πλαίσιο το οποίο περιλαμβάνει εταίρους, σε τεχνικό και πολιτικό επίπεδο, με σκοπό την προώθηση και ανάπτυξη των κοινών τους συμφερόντων. Αυτή η πολυμερής διαδικασία συνοδεύεται από ένα δίκτυο διμερών σχέσεων μεταξύ κάθε μεσογειακού εταίρου και της Ένωσης, υπό μορφή συμφωνιών σύνδεσης.

Ήδη από την έναρξη της εν λόγω διαδικασίας καθιερώθηκε ένα νέο πνεύμα εταιρικής σχέσης και, παρά τα προβλήματα της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, μπόρεσαν να πραγματοποιηθούν πολλά σημαντικά σχέδια τα οποία ευνοούν τη συνεργασία. Συνολικά, η Ένωση χορήγησε περίπου 9 δις ευρώ υπό μορφή επιδοτήσεων και δανείων κατά την περίοδο 1995-1999.

Ωστόσο, οι φιλόδοξοι στόχοι της διαδικασίας της Βαρκελώνης προσέκρουσαν σε πολλές δυσκολίες:

Εντούτοις, η Επιτροπή θεωρεί ότι η βασική στρατηγική που αποφασίστηκε στη Βαρκελώνη και τα βασικά διαθέσιμα μέσα εξακολουθούν να ισχύουν. Κατά συνέπεια, προτίθεται να δώσει νέα ώθηση στη διαδικασία της Βαρκελώνης, με βάση την μέχρι σήμερα αποκτηθείσα εμπειρία, προκειμένου να της δώσει μια νέα ευκαιρία να επιτύχει. Πολλές προτάσεις έγιναν προς την κατεύθυνση αυτή κατά την υπουργική διάσκεψη της Μασσαλίας, η οποία πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2000.

Όσον αφορά τις συμφωνίες σύνδεσης, ο στόχος είναι να πεισθούν οι χώρες της λεκάνης της Μεσογείου, οι οποίες δεν το έχουν πράξει μέχρι στιγμής, να ολοκληρώσουν σύντομα τις διαπραγματεύσεις και να διασφαλίσουν ότι κάθε συνακόλουθη συμφωνία σύνδεσης θα κυρώνεται από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντός διετίας από τη στιγμή της υπογραφής.

Σε επίπεδο εμπορίου, για κάθε χώρα που έχει υπογράψει συμφωνία σύνδεσης, πρέπει να εξεταστούν λεπτομερώς τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για την αμοιβαία απελευθέρωση του εμπορίου και να επιδιωχθεί η μεγαλύτερη δυνατή συνεκτικότητα με τις εμπορικές σχέσεις με τους άλλους εταίρους. Η Επιτροπή ενθαρρύνει επίσης όλους τους εταίρους να γίνουν μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και να δημιουργήσουν μεταξύ τους ζώνη ελευθέρων συναλλαγών. Συγκεκριμένα, κάθε χώρα που υπογράφει συμφωνία σύνδεσης θα πρέπει να αναλαμβάνει την υποχρέωση να συνάψει συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών με τους άλλους υπογράφοντες την εν λόγω συμφωνία εντός 5 ετών από τη στιγμή της υπογραφής. Πρέπει να καθοριστεί ένα χρονοδιάγραμμα για τη λήψη μέτρων εναρμόνισης τύπου "ενιαίας αγοράς" σε ορισμένους τομείς προτεραιότητας (κανόνες καταγωγής, τελωνειακά θέματα, πρότυπα και πνευματική ιδιοκτησία). Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή από το 2004.

Από χρηματοδοτική άποψη, η Επιτροπή προτείνει να θέσει ως προϋπόθεση για τις μελλοντικές χρηματοδοτήσεις τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι εταίροι για την υλοποίηση των συμφωνιών σύνδεσης καθώς και τις απαιτούμενες πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Εξάλλου, η χορήγηση χρηματοδοτικής βοήθειας θα εξαρτηθεί από την πρόοδο που σημειώνεται στον τομέα της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Περισσότερες προσπάθειες θα πρέπει να καταβληθούν προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων περιφερειακής συνεργασίας.

Από την άποψη της πολιτικής συνεργασίας, ο Ευρωμεσογειακός Χάρτης για την Ειρήνη και τη Σταθερότητα θα πρέπει να θεσμοθετήσει τον ήδη υπάρχοντα πολιτικό διάλογο και να καθιερώσει τους μηχανισμούς εκείνους που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.

Τέλος, θα πρέπει να εγκαινιαστεί ένα νέο πρόγραμμα με στόχο την ευαισθητοποίηση τόσο των κρατών μελών όσο και των χωρών εταίρων για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας της Βαρκελώνης ιδίως μέσω της καθιέρωσης της νέας ένδειξης "ευρωμεσογειακή εταιρική σχέση" στα έργα που ξεκινούν.

5) μεταγενεστερες εργασιες

Η τέταρτη ευρωμεσογειακή διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στη Μασσαλία στις 15 και 16 Νοεμβρίου 2000 με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών των δεκαπέντε μελών της Ένωσης καθώς και της Αλγερίας, της Κύπρου, της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Ιορδανίας, της Μάλτας, του Μαρόκου, της Τυνησίας, της Παλαιστινιακής Αρχής και της Τουρκίας, ενώ το Λίβανο και η Συρία αρνήθηκαν να συμμετάσχουν. Επίσης παρόντες ήταν ο κ. Σολάνα, Ύπατος Εκπρόσωπος για την ΚΕΠΑ και Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου, ο κ. Πάτεν, μέλος της Επιτροπής, καθώς και εκπρόσωποι της Λιβύης, του Αραβικού Συνδέσμου, της Μαυριτανίας και της Ένωσης του Αραβικού Μαγκρέμπ, ως ειδικοί προσκεκλημένοι.

Η διάσκεψη έληξε με τα "επίσημα συμπεράσματα της γαλλικής προεδρίας".

Οι υπουργοί σημείωσαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την επανέναρξη της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης, οι οποίες περιλαμβάνονται στην ανακοίνωσή της "Μια νέα ώθηση στη διαδικασία της Βαρκελώνης ", καθώς και τις εισηγήσεις των μεσογειακών εταίρων.

Από την άποψη της εταιρικής σχέσης στον τομέα της πολιτικής και της ασφάλειας, οι υπουργοί επιβεβαίωσαν την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδουν στο σχέδιο περί ευρωμεσογειακού χάρτη για την ειρήνη και τη σταθερότητα αλλά αποφάσισαν να αναβάλουν την έγκρισή του λόγω της επικρατούσας πολιτικής κατάστασης. Ωστόσο, επαναβεβαίωσαν την ανάγκη για ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου, για εμβάθυνσή του στους τομείς της τρομοκρατίας και της μετανάστευσης και για την επέκτασή του σε άλλα θέματα όπως η ασφάλεια, ο αφοπλισμός, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όσον αφορά την οικονομική και εμπορική εταιρική σχέση, οι συμμετέχοντες, επαναβεβαιώνοντας το στόχο της δημιουργίας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών με προοπτική το 2010, αποφάσισαν να ενισχύσουν το διάλογο για το μακροοικονομικό περιβάλλον, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και το οικονομικό άνοιγμα των εταίρων. Υπογράμμισαν επίσης ότι είναι σημαντικό οι χώρες που έχουν υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ να συνάψουν μεταξύ τους συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών, εντός πέντε ετών, και να αναπτύξουν πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου αυτού, όπως είναι η καθιέρωση της διαγώνιας σώρευσης μεταξύ χωρών που εφαρμόζουν τους ίδιους κανόνες καταγωγής και που έχουν αποφασίσει να συνάψουν μεταξύ τους συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάγκη θέσπισης ενός ενδεικτικού χρονοδιαγράμματος για τη λήψη μέτρων εναρμόνισης σε ορισμένους τομείς προτεραιότητας, ούτως ώστε οι χώρες εταίροι να επωφεληθούν πλήρως από την ευρωμεσογειακή αγορά.

Όσον αφορά την κοινωνική, πολιτιστική και ανθρωπιστική εταιρική σχέση, οι υπουργοί συνέστησαν να ληφθούν υπόψη στα εθνικά προγράμματα τα οικονομικά αποτελέσματα της οικονομικής μετάβασης, ρίχνοντας το βάρος στην κατάρτιση, την απασχόληση, την επαγγελματική επανειδίκευση και τη μεταρρύθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων. Υποστήριξαν την ανάγκη ενίσχυσης των ήδη υπαρχόντων προγραμμάτων στον πολιτιστικό τομέα, όπως του Euromed Hιritage και του Euromed Audiovisuel, καθώς και την ανάγκη έναρξης του προγράμματος Euromed-Sciences humaines (ανθρωπιστικές επιστήμες). Εξάλλου, συνέστησαν την ενίσχυση του διαλόγου στον τομέα της μετανάστευσης και των ανταλλαγών ανθρώπινου δυναμικού καθώς και την εκπόνηση ενός περιφερειακού προγράμματος στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Τέλος, οι υπουργοί ενθάρρυναν τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών να συμμετάσχουν ενεργά στα περιφερειακά προγράμματα.

Όσον αφορά τη χρηματοδοτική συνεργασία, οι συμμετέχοντες υποστήριξαν την ανάγκη για μια αποτελεσματική χρηματοδοτική συνεργασία, κατάλληλα στοχοθετημένη για την επίτευξη των βασικών στόχων της εταιρικής σχέσης μέσω του προγράμματος MEDA. Το εν λόγω μέσο πρέπει να είναι στενά συνυφασμένο με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν αρχίσει στο πλαίσιο των συμφωνιών σύνδεσης και να λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες κάθε εταίρου.

Επιπλέον, οι υπουργοί συνέστησαν να ενισχυθεί η υποπεριφερειακή διάσταση της εταιρικής σχέσης ενθαρρύνοντας την εφαρμογή πρωτοβουλιών ανάπτυξης και οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ των χωρών και εδαφών της νότιας όχθης της Μεσογείου.

Τέλος, αποφασίστηκε η δημιουργία ενός προγράμματος πληροφόρησης και επικοινωνίας καθώς και ενός ευρωμεσογειακού σήματος, με σκοπό να ευαισθητοποιηθούν οι κάτοικοι της περιοχής όσον αφορά την εταιρική σχέση.