Προς μια στρατηγική της ΕΕ παροχής βοήθειας για το εμπόριο

Η παρούσα ανακοίνωση στοχεύει να θέσει τις βάσεις μιας κοινής στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σχετικά με την παροχή βοήθειας στις εμπορικές συναλλαγές υπέρ των αναπτυσσόμενων χωρών. Η παροχή βοήθειας για το εμπόριο, για το οποίο η ΕΕ είναι ο βασικός χρηματοδότης σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελεί ουσιαστική διάσταση της ατζέντας της Ντόχα για την ανάπτυξη (ΕΝ) και των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ).

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών της 4ης Απριλίου 2007, με τίτλο «Προς μια στρατηγική της ΕΕ παροχής βοήθειας για το εμπόριο –η συνεισφορά της Επιτροπής» [COM(2007) 163 τελικό – δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Οι εμπορικές συναλλαγές αποτελούν σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης και μείωσης της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο, για να διασφαλισθεί η ένταξη των αναπτυσσόμενων χωρών στο διεθνές εμπόριο δεν αρκεί να βελτιωθεί η πρόσβαση στην αγορά και να ενισχυθούν οι διεθνείς εμπορικοί κανόνες. Για να αξιοποιηθούν πλήρως τα πλεονεκτήματα που παρέχει το εμπόριο, οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει επίσης να καταργήσουν τα εμπόδια όσον αφορά την προσφορά και να αντιμετωπίσουν τις διαρθρωτικές τους αδυναμίες. Αυτό συνεπάγεται εσωτερικές μεταρρυθμίσεις των πολιτικών που συνδέονται με το εμπόριο, διευκόλυνση του εμπορίου, ενίσχυση των τελωνειακών ικανοτήτων, εκσυγχρονισμό των υποδομών, ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας και δημιουργία εγχώριων και περιφερειακών αγορών. Απαιτούνται συμπληρωματικές προσπάθειες σε τομείς όπως η μακροοικονομική σταθερότητα, οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις, η προώθηση των επενδύσεων, η εργασιακή πολιτική, οι ρυθμίσεις και οι θεσμοί για τις αγορές κεφαλαίων και προϊόντων, καθώς και η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού.

Η παροχή βοήθειας για το εμπόριο αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα στο πλαίσιο αυτό. Αποσκοπεί στη δημιουργία ανάπτυξης, απασχόλησης και εισοδήματος, συμβάλλοντας κατά τον τρόπο αυτό στην επίτευξη του πρώτου και του όγδοου στόχου της χιλιετίας (ΑΣΧ) για την ανάπτυξη, ήτοι: μείωση του ποσοστού ανθρώπων που ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα και θέσπιση ενός ανοικτού, οργανωμένου και χωρίς διακρίσεις εμπορικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Οι στόχοι της βοήθειας για το εμπόριο είναι:

• να επιτραπεί στις αναπτυσσόμενες χώρες και ιδίως στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες (ΛΑΧ), να χρησιμοποιούν αποτελεσματικότερα το εμπόριο για την προώθηση της οικονομικής ανόδου, της απασχόλησης, της ανάπτυξης και της μείωσης της φτώχειας, καθώς και για να επιτύχουν τους αναπτυξιακούς τους στόχους·
• να διευκολυνθεί η πρόσβαση των εν λόγω χωρών στις διεθνείς αγορές, με τη βελτίωση της ικανότητας προσφοράς και των υποδομών που συνδέονται με το εμπόριο·
• να ενισχυθούν οι χώρες αυτές στο να υλοποιήσουν τις εμπορικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, μεταξύ άλλων και μέσω της αγοράς εργασίας και των κοινωνικών προσαρμογών·
• να υποστηριχθεί η περιφερειακή ολοκλήρωση·
• να ενισχυθεί η ομαλή ενσωμάτωση στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.

Μια στρατηγική της ΕΕ παροχής βοήθειας για το εμπόριο μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη αυτών των στόχων, μέσω των ακόλουθων μέτρων:

• αυξάνοντας τα ποσά της βοήθειας της ΕΕ για το εμπόριο, και συγκεκριμένα αυξάνοντας την ενίσχυση που παρέχεται στο εμπόριο σε 2 δισ. ευρώ ανά έτος έως το 2010, αλλά εξίσου προωθώντας μια αποτελεσματική απάντηση στις ευρύτερες ανάγκες ενίσχυσης του εμπορίου·
• βελτιώνοντας την ποιότητα της βοήθειας της ΕΕ για το εμπόριο·
• θέτοντας σε λειτουργία ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης και κοινοποίησης των ενισχύσεων.

Αύξηση του όγκου της βοήθειας για το εμπόριο

Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι προσδιορίστηκαν πέντε κατηγορίες βοήθειας για το εμπόριο από την Ομάδα Εργασίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) σχετικά με τη βοήθεια για το εμπόριο, ήτοι:

• η εμπορική πολιτική και η κανονιστική ρύθμιση του εμπορίου·
• η ανάπτυξη του εμπορίου·
• οι υποδομές που συνδέονται με το εμπόριο·
• η παραγωγική ικανότητα·
• η προσαρμογή που συνδέεται με το εμπόριο.

Οι δύο πρώτες κατηγορίες συνενώθηκαν με την ονομασία «βοήθεια που συνδέεται με το εμπόριο». Περιλαμβάνουν:

• την εμπορική πολιτική και τις εμπορικές κανονιστικές ρυθμίσεις, που στοχεύουν να διασφαλίσουν μια αποτελεσματική συμμετοχή των αναπτυσσόμενων χωρών στις πολυμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις, και να ενισχύσουν τις χώρες αυτές στην εφαρμογή της νομοθεσίας που συνδέεται με το εμπόριο·
• την ανάπτυξη του εμπορίου και του κατάλληλου επιχειρηματικού κλίματος, καθώς και τη βελτίωση των υπηρεσιών και των θεσμών στήριξης των επιχειρήσεων.

Το 2005, η ΕΕ δεσμεύτηκε να αυξήσει την ενίσχυσή της που συνδέεται με το εμπόριο σε ποσό ύψους 2 δις ευρώ ανά έτος έως το 2010, ενώ το μισό ποσό θα προέρχεται από την Επιτροπή και το υπόλοιπο από τα κράτη μέλη. Επί του παρόντος, η Επιτροπή παρέχει 840 εκατ. ευρώ ανά έτος, ενώ τα κράτη μέλη παρέχουν 300 εκατομμύρια.

Για την αύξηση του όγκου της βοήθειας, η Επιτροπή συνιστά:

• τα κράτη μέλη να αυξήσουν το επίπεδο της ετήσιας ενίσχυσης για το εμπόριο ώστε να ανέλθει σε ποσό ύψους 600 εκατ. ευρώ από τώρα έως το 2008, αποσκοπώντας στην υλοποίηση του στόχου του ενός δις που προβλέπεται για το 2010 ·
• σημαντικό τμήμα της αύξησης της εν λόγω βοήθειας να χορηγηθεί στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) προς υποστήριξη της περιφερειακής ολοκλήρωσης καθώς και στις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ). Ειδικότερα, απαιτείται να δοθεί στις χώρες ΑΚΕ ένδειξη σχετικά με τα πραγματικά ποσά της βοήθειας.

Εξάλλου, σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες, απαιτείται να αναπτυχθούν αποτελεσματικές μέθοδοι αξιολόγησης των αναγκών σε περιφερειακό επίπεδο σε συνάρτηση με το εμπόριο και να διασφαλιστεί ότι οι ανάγκες αυτές θα ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο των εθνικών αναπτυξιακών στρατηγικών των χωρών εταίρων. Ειδικότερα, η ΕΕ θα πρέπει να καταβάλει προσπάθειες ώστε να καταστεί αποτελεσματικό το ολοκληρωμένο πλαίσιο * που χρησιμοποιείται με τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (ΛΑΧ) και να εφαρμοστεί αντίστοιχη προσέγγιση στις χώρες που δεν ανήκουν στις ΛΑΧ.

Η ΕΕ πρέπει επίσης να συνεχίσει να εφαρμόζει ένα διευρυμένο πρόγραμμα βοήθειας για το εμπόριο, που να στοχεύει:

• στην υποστήριξη των οικονομικών υποδομών, των παραγωγικών ικανοτήτων και της προσαρμογής που αφορά το εμπόριο (φορολογικές μεταρρυθμίσεις)·
• στην ανάπτυξη συνεκτικών πρακτικών για την κοινοποίηση όλων των κατηγοριών βοήθειας για το εμπόριο.

Βελτίωση της ποιότητας της βοήθειας για το εμπόριο

Για τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της βοήθειας για το εμπόριο, η Επιτροπή συνιστά να επικεντρωθεί η στρατηγική της ΕΕ στα ακόλουθα ζητήματα:

• πρόβλεψη μέσων για να διασφαλιστεί ότι οι δράσεις βοήθειας για το εμπόριο θα παράγουν αποτελέσματα στον τομέα αυτό, για παράδειγμα, προσδιορίζοντας τους τομείς της βοήθειας για το εμπόριο που θα επιτρέπουν τη μείωση της φτώχειας με τον ευρύτερο και σταθερότερο τρόπο ·
• διασφάλιση της ανάληψης ιδίας ευθύνης και της συμμετοχής, μέσω της ένταξης των θεμάτων που αφορούν το εμπόριο στις στρατηγικές για τη μείωση της φτώχειας, με την ενεργό συμμετοχή των ενδιαφερομένων του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών·
• προώθηση της θεσμικής και οικονομικής βιωσιμότητας των προγραμμάτων, μέσω της ανάπτυξης ικανοτήτων και της ανάληψης ιδίας ευθύνης των ενδιαφερομένων σε όλες τις ενέργειες. Είναι επίσης αναγκαίο να υπάρξουν εγγυήσεις για την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, μέσω της αξιολόγησης των επιπτώσεων των εμπορικών πολιτικών και συμφωνιών στη αειφόρο ανάπτυξη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, η ΕΕ θα πρέπει να βοηθήσει τους εταίρους να αναπτύξουν αειφόρους μεθόδους παραγωγής. Άλλα σημαντικά θέματα είναι η προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και η ανάπτυξη μηχανισμών αποτελεσματικής αγοράς εργασίας και κοινωνικής προσαρμογής·
• διασφάλιση της από κοινού ανάλυσης, προγραμματισμού και παροχής της βοήθειας μεταξύ των εταίρων της ΕΕ. Η από κοινού ανάλυση των αναγκών που συνδέονται με το εμπόριο πρέπει να γίνει μέσω του ολοκληρωμένου πλαισίου των ΛΑΧ, και με την ανάπτυξη αντίστοιχων μεθόδων σε άλλες χώρες. Στη συνέχεια, η ΕΕ θα μπορούσε να συντονίσει καλύτερα τις στρατηγικές της για την αντίδρασή της στις χώρες και περιφέρειες. Οι δυνατότητες από κοινού παροχής της βοήθειας θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από την πρόοδο που θα σημειωθεί χάρη στις συνολικές τομεακές προσεγγίσεις στον τομέα της βοήθειας για το εμπόριο. Ειδικότερα, οι συνολικές τομεακές προσεγγίσεις πρέπει να επιτρέψουν την ανάπτυξη μεθόδων κοινής εφαρμογής, όπως η δημοσιονομική στήριξη και η συγχρηματοδότηση μεταξύ εταίρων της ΕΕ·
• αποτελεσματικότητα περιφερειακής βοήθειας για το εμπόριο, ήτοι: στήριξη της ικανότητας των περιφερειακών εταίρων να αναλάβουν ιδία ευθύνη και να καθοδηγήσουν τις πρωτοβουλίες βοήθειας για το εμπόριο, συντονισμός του προγραμματισμού για τη στήριξη της περιφερειακής και εμπορικής ολοκλήρωσης, επιδίωξη απλουστευμένων μεθόδων παροχής της βοήθειας και ενίσχυση της συνεργασίας με τους εξωτερικούς στην ΕΕ χορηγούς.

Ειδικότερα, η στρατηγική της ΕΕ πρέπει να παρέχει προτεραιότητα στις περιφερειακές παρεμβάσεις στο πλαίσιο των ΣΟΕΣ.

Εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης και κοινοποίησης της βοήθειας

Για να υπάρξει πρόοδος σε όλους αυτούς τους τομείς, η παρακολούθηση και κοινοποίηση της βοήθειας είναι βασικής σημασίας, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ. Ειδικότερα, η παρακολούθηση και κοινοποίηση της σε διεθνές επίπεδο πρέπει να καλύπτουν την ποσοτική διάσταση της βοήθειας για το εμπόριο, και την ποιοτική διάσταση (που συνδέεται με την αποτελεσματικότητα της ενίσχυσης). Σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή συνιστά την αξιολόγηση σε ετήσια βάση από το Συμβούλιο, της προόδου στην εφαρμογή της στρατηγικής όσον αφορά τη βοήθεια για το εμπόριο της ΕΕ.

Τέλος, οι τρεις κατηγορίες μέτρων που προαναφέρθηκαν πρέπει να συνοδεύονται από την ενίσχυση των ανθρώπινων πόρων στις οργανώσεις χορηγούς. Σχετικά με αυτό, η Επιτροπή συνιστά να γίνει απολογισμός της υπάρχουσας ικανότητας και ειδικής εμπειρίας της ΕΕ, καθώς και να αναληφθούν κοινές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη και την κατανομή των αρμοδιοτήτων.

Πλαίσιο

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί τη συμβολή της Επιτροπής σε μια ανανεωμένη στήριξη της ΕΕ όσον αφορά τη βοήθεια για το εμπόριο, ενόψει της έκδοσης, εκ μέρους του Συμβουλίου, μιας κοινής στρατηγικής της ΕΕ (βλέπε στο σημείο «Συναφείς πράξεις»). Η ανακοίνωση αποτελεί μέρος ενός πακέτου μέτρων που εκδόθηκαν από την Επιτροπή και στοχεύουν να τονίσουν την τήρηση των δεσμεύσεων που λήφθηκαν σχετικά με την αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Έκθεση της Επιτροπής της 15ης Σεπτεμβρίου 2008 «Οι κοινωνικές διατάξεις στις συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών». Με την εισαγωγή διατάξεων περί απασχόλησης και αειφόρου ανάπτυξης στις συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών της, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συμβάλλει στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική σταθερότητα των χωρών εταίρων. Η παρούσα έκθεση επισημαίνει τα διάφορα πρότυπα και τις πρακτικές στο θέμα αυτό.

Από το 1996, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) έχει δεσμευτεί να τηρεί τις θεμελιώδεις αρχές του εργατικού δικαίου. Βάσει αυτών των αρχών, η Διεθνής Οργανωση Εργασίας (ΔΟΕ) υιοθέτησε το 2000 μία ατζέντα για την προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας. Η ατζέντα αυτή εγκρίθηκε από τον ΟΗΕ και την ΕΕ. Η τελευταία δεσμεύεται να την περιλάβει στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες της. Η ατζέντα αποτελεί επίσης ουσιαστική αναφορά για τις χάρτες και τους κώδικες κοινωνικής ευθύνης των εταιρειών.

Ορισμένες διεθνείς συνθήκες που έχουν συναφθεί σε διμερές ή περιφερειακό επίπεδο περιλαμβάνουν διατάξεις περί εργατικού δικαίου. Πρόκειται ιδίως για αυτές που συνάφθηκαν από τον Καναδά, τις ΗΠΑ, την Κοινή Αγορά του Νότου και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι διατάξεις αφορούν ιδίως τους θεμελιώδεις κανόνες του εργατικού δικαίου (ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, συλλογική διαπραγμάτευση, πραγματική κατάργηση της παιδικής εργασίας, εξάλειψη κάθε μορφής καταναγκαστικής ή επιβεβλημένης εργασίας, εξάλειψη των διακρίσεων στο χώρο εργασίας). Οι κοινωνικές διατάξεις των συνθηκών μπορούν να επεκταθούν και σε άλλους τομείς, ιδίως οι συνθήκες εργασίας, ο ελάχιστος μισθός, οι ώρες εργασίας, η υγεία και η ασφάλεια στο χώρο εργασίας και η αειφόρος ανάπτυξη. Οι συνθήκες που σχετίζονται με το σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων προβλέπουν ρήτρες σχετικά με την εργασία, καθώς και τη δυνατότητα θετικών ή αρνητικών κυρώσεων. Μετά το αμοιβαίο εμπορικό άνοιγμά τους, η ΕΕ και οι εταίροι της θα πρέπει να προβούν σε σύσφιξη των σχέσεών τους με την ανάπτυξη ελάχιστων προτύπων και με την έγκριση διατάξεων σε άλλους τομείς, όπως το θεμιτό εμπόριο, οι αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση, η υπεράσπιση των καθολικών αξιών.

Στόχος της ενσωμάτωσης τέτοιων διατάξεων είναι η άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων της ελευθέρωσης του εμπορίου. Ωστόσο η έκθεση τονίζει ότι η μη τήρηση των αρχών εργατικού δικαίου ενεργεί ανασταλτικά όσον αφορά την κοινωνική ανάπτυξη και την οικονομική μεγέθυνση.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών της 4ης Απριλίου 2007, με τίτλο: «Από το Μοντερέυ στην ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη: η τήρηση των υποχρεώσεων μας» [COM(2007) 158 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα πολιτική ανακοίνωση εισάγει τις δύο ειδικές ανακοινώσεις «Τήρηση των υποχρεώσεων της Ευρώπης για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης» και «Προς μια στρατηγική της ΕΕ παροχής βοήθειας για το εμπόριο – η συνεισφορά της Επιτροπής».

Ετήσια έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή Περιφερειών της 4ης Απριλίου 2007 «Τηρώντας τις υποσχέσεις μας όσον αφορά τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης» [COM(2007) 164 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 23.08.2009