Εδραίωση της σταθερότητας και της ευημερίας στα Δυτικά Βαλκάνια

Τα Δυτικά Βαλκάνια εντάσσονται στη διαδικασία διεύρυνσης ενόψει της μελλοντικής προσχώρησής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Μένει να περάσουν από αρκετά στάδια της ευρωπαϊκής διαδικασίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να καθορίσει από κοινού με τις χώρες της περιοχής αυτής το κατάλληλο πολιτικό πλαίσιο μετά τη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης και τηρώντας το θεματολόγιο της Θεσσαλονίκης. Η εφαρμογή αυτού του πολιτικού πλαισίου απαιτεί ωστόσο επιπλέον προσπάθειες για τα τελευταία στάδια τα οποία είναι αναγκαία για τη σταθεροποίηση και την ευμάρεια της περιοχής.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 27ης Ιανουαρίου 2006: Η πορεία των Δυτικών Βαλκανίων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση: ενίσχυση της σταθεροποίησης και της ευμάρειας [COM(2006) 27 τελικό- Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή παρουσιάζει μια αξιολόγηση της θέσης σε εφαρμογή του θεματολογίου της Θεσσαλονίκης (EN), που εγκρίθηκε το 2003, από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

Διατυπώνει επίσης συστάσεις σχετικά με την ενίσχυση και τη συνέχιση της προόδου που πρέπει να επιτευχθεί με βάση τη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης και το θεματολόγιο της Θεσσαλονίκης.

Αυτά τα βήματα προόδου ενισχύουν στενότερους δεσμούς μεταξύ της ΕΕ και των χωρών αυτών, ιδίως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής τους προοπτικής.

Απολογισμός της εφαρμογής του θεματολογίου της Θεσσαλονίκης

Το μεγαλύτερο μέρος των δεσμεύσεων που ανελήφθησαν στο πλαίσιο του θεματολογίου της Θεσσαλονίκης τηρήθηκαν, τόσο από την ΕΕ όσο και από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

Ο πολιτικός διάλογος και η συνεργασία στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και της κοινής ασφάλειας ενισχύθηκαν, ιδιαίτερα, όσον αφορά την ευθυγράμμιση των χωρών της περιοχής με τις κοινές δηλώσεις, διαβήματα και θέσεις που εξαρτώνται από την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ). Καταρτίστηκε ένα πολιτικό φόρουμ ΕΕ-Δυτικά Βαλκάνια και διευρύνθηκαν οι διμερείς πολιτικοί διάλογοι στο σύνολο των χωρών Δυτικών Βαλκανίων.

Η ΕΕ υποστηρίζει την ενίσχυση των θεσμών και της ανάπτυξης των οικονομικών και εμπορικών υποδομών των χωρών της περιοχής αυτής, ιδίως με την προώθηση της συμμετοχής τους σε κοινοτικά προγράμματα και όργανα μέσω της συμμετοχής τους στον Ευρωπαϊκό χάρτη μικρών επιχειρήσεων ή μέσω της εκπόνησης προτιμησιακών εμπορικών μέτρων. Ο διάλογος μεταξύ της ευρωπαϊκής και καθεμίας από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων σχετικά με τα οικονομικά θέματα πραγματοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Πρόοδος σημειώθηκε επίσης στους τομείς της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας χάρη κυρίως στην κοινοτική υποστήριξη.

Η ΕΕ συνεχίζει τις αποστολές της για τη διατήρηση της ειρήνης και την πρόληψη διενέξεων στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ή στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη βάσει της ΚΕΠΠΑ και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Υποστηρίζει άλλωστε ενεργώς την αποστολή των Ηνωμένων Εθνών στο Κόσοβο (MINUK) και συνεργάζεται στενά με τα προσωρινά θεσμικά όργανα αυτόνομης διακυβέρνησης.

Ωστόσο μένει να καταβληθούν ακόμη προσπάθειες όσον αφορά τα θέματα της επιστροφής των προσφύγων, της συμφιλίωσης μέσω της εκπαίδευσης και, γενικότερα, της κοινωνικής ανάπτυξης και του πολιτισμού. Η συνεργασία με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία (TPIY) εξακολουθεί επίσης να έχει πρωταρχική σημασία.

Πολυάριθμα βήματα που πρέπει να πραγματοποιήσουν τα Δυτικά Βαλκάνια

Η Επιτροπή υπογραμμίζει την αναγκαιότητα υποστήριξης του εμπορίου και των επενδύσεων καθώς και της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Σ' αυτό το πλαίσιο, η διαδικασία μεταρρύθμισης που έχει ήδη αρχίσει για να εξασφαλιστεί η λειτουργία των αγορών και της ανταγωνιστικότητας παρέχει μια βάση και ένα αναγκαίο συμπλήρωμα για την οικονομική και πολιτική σταθεροποίηση. Η οικονομική και εμπορική ολοκλήρωση συνίσταται ιδιαίτερα:

• στη διαπραγμάτευση των συμφωνιών σταθεροποίησης και σύνδεσης (ASA) και τα αυτόνομα εμπορικά μέτρα που εφαρμόζονται από την ΕΕ στις εισαγωγές με προέλευση την περιοχή αυτή·
• στη δημιουργία μιας ζώνης διαγώνιας σώρευσης καταγωγής μεταξύ της ΕΕ και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων που έχουν συνάψει μια ASA·
• στην ανάπτυξη της περιφερειακής εμπορικής ολοκλήρωσης·
• στην προσχώρηση της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας στην Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) (EN) (ES) (FR)·
• στη συμμετοχή των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στις προσκλήσεις για υποβολή προσφορών που οργανώνονται στο πλαίσιο των προενταξιακών μέσων·
• στη στήριξη της ανάπτυξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ)·
• στην προώθηση της κοινωνικής και εργασιακής ολοκλήρωσης καθώς και του κοινωνικού διαλόγου και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού.

Οι πολίτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων με εξαίρεση την Κροατία υπόκεινται σε ένα καθεστώς θεωρήσεων για την είσοδό τους στην επικράτεια της ΕΕ. H Επιτροπή προβλέπει να υποβάλει στο Συμβούλιο σχέδια για τη χορήγηση εντολής διαπραγμάτευσης των επιλεγόμενων διευκολυντικών συμφωνιών για τις δυτικές βαλκανικές χώρες στη διάρκεια του 2006. Οι συμφωνίες αυτές θα συνδέονται με τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής με αυτές τις ίδιες χώρες.

Επιπλέον, έχουν ληφθεί ειδικά μέτρα που αφορούν την ενθάρρυνση των ανταλλαγών φοιτητών και ερευνητών με προέλευση τις τρίτες χώρες, μεταξύ των οποίων δύο οδηγίες του Δεκεμβρίου 2004 και του Οκτωβρίου 2005.

Η Επιτροπή επιθυμεί να εξοικειώσει τα άτομα και τα θεσμικά όργανα των Δυτικών Βαλκανίων με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης.

Έτσι, η συμμετοχή στα κοινοτικά προγράμματα και όργανα θα πρέπει να ενθαρρύνει περισσότερο ακόμη την ένταξη της περιφέρειας αυτής στην ΕΕ, καθώς και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ορθών πρακτικών.

Προσδίδεται μεγάλη σημασία στην προετοιμασία των κυβερνήσεων για την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τις διοικητικές και δικαστικές ικανότητές τους ώστε να ευθυγραμμιστούν σύντομα με την κοινοτική νομοθεσία. Η προοπτική αυτή διασφαλίζεται κυρίως από την αδελφοποίηση (απόσπαση εμπειρογνωμόνων και συμβούλων των κρατών μελών στις διοικητικές υπηρεσίες των εν λόγω χωρών για μια μακρά περίοδο), από την υποστήριξη του Γραφείου τεχνικής βοήθειας και ανταλλαγής πληροφοριών (TAIEX) (DE) (EN) (FR) ή μέσω προγραμμάτων τελωνειακής και φορολογικής βοήθειας (CAFAO).

Η περιφερειακή συνεργασία αποτελεί αντικείμενο μιας ιδιαίτερα σημαντικής δέσμευσης εκ μέρους διαφόρων διεθνών φορέων, π.χ. μέσω οργανώσεων όπως το σύμφωνο σταθεροποίησης. Αν και έχει σημειωθεί αρκετή πρόοδος, μένει να απαντηθούν προκλήσεις σε θέματα περιφερειακής συνεργασίας στους τομείς στους οποίους οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων συνδέονται προοδευτικά με τις ευρωπαϊκές πολιτικές, δηλαδή:

• η δικαιοσύνη, η ελευθερία και η ασφάλεια. Η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και η διαχείριση των συνόρων παραμένουν μεταξύ των προτεραιοτήτων, ιδίως με την ενίσχυση των ικανοτήτων για την αστυνομική διασυνοριακή συνεργασία και τα τελωνεία ή με την εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων περιφερειακών υπουργείων σε θέματα οργανωμένου εγκλήματος και διαφθοράς·
• η κοινοβουλευτική συνεργασία·
• η ενέργεια. Η συνθήκη μεταξύ της ΕΕ και των χωρών εταίρων της περιφέρειας που καθιερώνει την κοινότητα της ενέργειας υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2005. Η συνθήκη αυτή αποτελεί ένα ιδιαίτερο πλαίσιο σε θέματα ρύθμισης της ενέργειας με σκοπό να ευνοηθούν τα ενεργειακά δίκτυα μεταξύ της χώρας της περιφέρειας αυτής και με άλλους διεθνείς εταίρους·
• η συνεργασία στους τομείς των οδικών και εναέριων μεταφορών·
• το περιβάλλον. Οι χώρες της περιφέρειας αυτής αποτελούν μέρος του περιφερειακού προγράμματος αποκατάστασης του περιβάλλοντος που βρίσκεται σε στάδιο εκπόνησης και του δικτύου για την εφαρμογή και τη συμμόρφωση της περιβαλλοντολογικής νομοθεσίας στα Βαλκάνια (BERCEN)·
• η συμβολή στην προστασία και την υπεράσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η Επιτροπή προτείνει να επεκταθεί ο διάλογος με την κοινωνία των πολιτών στο σύνολο των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων πέρα από το διάλογο με την κοινωνία των πολιτών που έχει προταθεί για τις υποψήφιες χώρες (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου του 2004 και ανακοίνωση (2005) 290 τελικό της 29ης Ιουνίου 2005). Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει έτσι να αρχίσει ένας πολιτικός και πολιτιστικός διάλογος σε βάθος με τις χώρες τις περιφέρειας αυτής και με την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.

Πλαίσιο

Παραμένουν εκκρεμή σημαντικά θέματα για το μέλλον της περιφέρειας, όπως το καθεστώς του Κοσόβου και οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 23.05.2011