Κανόνες της ΕΕ για τις συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών
ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 648/2012 για τα εξωχρηματιστηριακά (OTC) παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;
- Ο κανονισμός για τις υποδομές των ευρωπαϊκών αγορών (EMIR), θεσπίζει κανόνες για τις συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών (OTC) παραγώγων*, τους κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους* και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών*, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της G20 που έγιναν στο Πίτσμπουργκ των Η.Π.Α. τον Σεπτέμβριο του 2009.
- Ο EMIR αποσκοπεί στον περιορισμό του συστημικού κινδύνου, στην αύξηση της διαφάνειας στην αγορά εξωχρηματιστηριακών παραγώγων και στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
- Ο EMIR έχει τροποποιηθεί πολλές φορές, πιο πρόσφατα από τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2554, την πράξη σχετικά με την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα (γνωστή ως DORA), που αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα μπορεί να παραμείνει ανθεκτικός εν μέσω μιας σοβαρής επιχειρησιακής διαταραχής (βλ. σύνοψη).
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
- Για μεγαλύτερη διαφάνεια, ο EMIR απαιτεί την αναφορά όλων των πληροφοριών που αφορούν ευρωπαϊκές συμβάσεις παραγώγων σε αρχεία καταγραφής συναλλαγών και τη δημοσιοποίηση τους σε εποπτικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA).
- Για τον περιορισμό του πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου*, ο EMIR θεσπίζει αυστηρές υποχρεώσεις όσον αφορά την οργάνωση, την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας και την προληπτική εποπτεία για τους κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους. Οι τυποποιημένες συμβάσεις παραγώγων πρέπει να εκκαθαρίζονται από κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους (βλ. εκκαθάριση*).
- Για την ενίσχυση της ψηφιακής επιχειρησιακής ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ο τροποποιητικός κανονισμός 2022/2554 θεσπίζει απαιτήσεις για την ανθεκτικότητα των δικτύων και των συστημάτων πληροφοριών των κεντρικών αντισυμβαλλομένων και των αρχείων καταγραφής συναλλαγών προκειμένου να διασφαλίζεται ότι μπορούν να αντιμετωπίζουν, να ανταποκρίνονται και να ανακάμπτουν από όλους τους τύπους διαταραχών και απειλών που σχετίζονται με τις ΤΠΕ.
- Για τον περιορισμό του λειτουργικού κινδύνου* για τις συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων που δεν εκκαθαρίζονται κεντρικά, o EMIR απαιτεί από τους αντισυμβαλλομένους να εφαρμόζουν αδιάβλητες διαδικασίες για την έγκαιρη επιβεβαίωση των όρων των συμβάσεων, να εντοπίζουν και να επιλύουν έγκαιρα τις διαφορές και να αποτιμούν σε αγοραίες τιμές* σε καθημερινή βάση την αξία των άληκτων συμβάσεων. Επιπλέον, οι αντισυμβαλλόμενοι θα πρέπει να προχωρήσουν σε ανταλλαγή ασφαλειών και να διασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα επαρκών κεφαλαίων για τη διαχείριση του κινδύνου που δεν καλύπτεται από τις ασφάλειες.
- Οι υποχρεώσεις εκκαθάρισης και υποβολής αναφορών ισχύουν για τις επιχειρήσεις που κατέχουν πολλές συμμετοχές στα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, για παράδειγμα:
- χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, όπως τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες·
- μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, όπως εταιρείες ενέργειας και αερομεταφορών.
Εξαιρέσεις
- Οι εντός ομίλου συναλλαγές, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, εξαιρούνται από τις υποχρεώσεις κεντρικής εκκαθάρισης, υποβολής αναφοράς και ανταλλαγής περιθωρίων ασφαλείας όσον αφορά τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα που δεν εκκαθαρίζονται κεντρικά.
- Οι μηχανισμοί συνταξιοδοτικών καθεστώτων έχουν εξαιρεθεί προσωρινά, καθώς δεν έχει αναπτυχθεί έως τώρα βιώσιμη λύση που να επιτρέπει τη συμμετοχή των μηχανισμών συνταξιοδοτικών καθεστώτων στην κεντρική εκκαθάριση.
- Ορισμένοι δημόσιοι και διεθνείς φορείς εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του EMIR (με εξαίρεση την υποβολή αναφορών αναλόγως τον φορέα).
- Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, προβλέπεται δυνατότητα αναστολής της υποχρέωσης εκκαθάρισης για ορισμένες συμβάσεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων ή για ορισμένους αντισυμβαλλομένους.
Υποχρεώσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών
- Η ESMA είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό των συμβάσεων που θα πρέπει να υπάγονται σε υποχρέωση εκκαθάρισης, δηλαδή, εκείνων που είναι τυποποιημένες και πρέπει να εκκαθαρίζονται από κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους.
- Η ESMA διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση περαιτέρω εναρμόνισης και συνεργασίας στην ΕΕ και μεταξύ των αρχών των κρατών μελών της ΕΕ που είναι υπεύθυνες για την εποπτεία των κεντρικών αντισυμβαλλομένων της ΕΕ.
- Η ESMA είναι αρμόδια για την αναγνώριση των κεντρικών αντισυμβαλλόμενων σε τρίτες χώρες που επιθυμούν να προσφέρουν υπηρεσίες εκκαθάρισης στην ΕΕ και έχει την εποπτεία των κεντρικών αντισυμβαλλόμενων τρίτων χωρών που είναι συστημικά σημαντικοί για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην ΕΕ ή σε ένα ή περισσότερα από τα κράτη μέλη της (κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι Βαθμίδα 2).
- Επίσης, η ESMA εποπτεύει τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών.
- Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕE) 2022/2554 απαιτεί από την ESMA να αναπτύσσει σχέδια κανονιστικών τεχνικών προτύπων για τον προσδιορισμό του ελάχιστου περιεχομένου και των ελάχιστων απαιτήσεων της πολιτικής αδιάλειπτης λειτουργίας και του σχεδίου αποκατάστασης λειτουργίας μετά από καταστροφή, με εξαίρεση την πολιτική αδιάλειπτης λειτουργίας και των σχεδίων αποκατάστασης λειτουργίας μετά από καταστροφή για ΤΠΕ.
Αρμοδιότητες
- O EMIR ορίζει τις αρμοδιότητες:
- των εθνικών αρμόδιων αρχών, των σωμάτων εποπτών και της ESMA —για την άδεια λειτουργίας και εποπτεία των κεντρικών αντισυμβαλλομένων που είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ·
- της ESMA, του σώματος κεντρικών αντισυμβαλλομένων σε τρίτη χώρα και των κεντρικών τραπεζών που εκδίδουν τα νομίσματα της ΕΕ —για την αναγνώριση των κεντρικών αντισυμβαλλομένων σε τρίτες χώρες και τη συνεχή εποπτεία της συμμόρφωσης των κεντρικών αντισυμβαλλομένων βαθμίδας 2 με τον EMIR.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια σειρά από κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμούς, συμπεριλαμβανομένων τεχνικών προτύπων βάσει σχεδίων της ESMA, για τη συμπλήρωση των όρων του κανονισμού. Τα τεχνικά πρότυπα που αναπτύχθηκαν από την ESMA καλύπτουν μια σειρά από θέματα, όπως:
- τις κεφαλαιακές απαιτήσεις κεντρικών αντισυμβαλλομένων·
- τα ελάχιστα δεδομένα που πρέπει να αναφέρονται στα αρχεία καταγραφής συναλλαγών·
- την υποβολή εποπτικών αναφορών από φορείς όσον αφορά την απαίτηση για κάλυψη ρευστότητας.
- Έχει επίσης την εξουσία να εγκρίνει κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμούς επί πολλών θεμάτων, όπως:
- τροποποιήσεις του καταλόγου των οντοτήτων που εξαιρούνται από τον κανονισμό·
- διαδικαστικούς κανόνες σχετικά με την επιβολή προστίμων ή περιοδικών χρηματικών ποινών·
- μέτρα για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές·
- τον περαιτέρω προσδιορισμό του είδους των τελών, των ζητημάτων για τα οποία επιβάλλονται, του ύψους τους και του τρόπου καταβολής τους.
- Επίσης, ενέκρινε εκτελεστικές αποφάσεις για μια σειρά από θέματα, συμπεριλαμβανομένης της ισοδυναμίας των καθεστώτων κανονιστικών ρυθμίσεων για τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους σε ορισμένες τρίτες χώρες.
ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;
Εφαρμόζεται από τις 16 Αυγούστου 2012.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα αποτελούν γενικώς αντικείμενα ιδιωτικής διαπραγμάτευσης. Επομένως, οι πληροφορίες που σχετίζονται με αυτά είναι διαθέσιμες μόνο στα συμβαλλόμενα μέρη, γεγονός που ενδέχεται να καταστήσει δύσκολο να προσδιοριστεί η φύση και το μέγεθος των κινδύνων που ενέχουν.
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
Εξωχρηματιστηριακό παράγωγο. Παράγωγο είναι μια χρηματοπιστωτική σύμβαση που συνδέεται με τη μελλοντική αξία ή το καθεστώς της οντότητας όπως ένα στοιχείο ενεργητικού, επιτόκιο ή δείκτης επιτοκίου. Εξωχρηματιστηριακό παράγωγο είναι ένα παράγωγο που δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε χρηματιστήριο ή σε ισοδύναμη αγορά τρίτης χώρας, αλλά, αντ’ αυτού, υπόκειται σε ιδιωτική διαπραγμάτευση μεταξύ δύο αντισυμβαλλόμενων, για παράδειγμα, μιας τράπεζας και ενός κατασκευαστή.
Κεντρικός αντισυμβαλλόμενος(CCP). Φορέας που μεσολαβεί μεταξύ δύο αντισυμβαλλόμενων μιας συναλλαγής, ενεργώντας ως αγοραστής έναντι κάθε πωλητή και ως πωλητής έναντι κάθε αγοραστή. Κύριος στόχος ενός κεντρικού αντισυμβαλλόμενου είναι να διαχειρίζεται τον κίνδυνο ενός αντισυμβαλλόμενου να μην μπορεί να πραγματοποιήσει τις απαιτούμενες πληρωμές όταν καταστούν ληξιπρόθεσμες, και να αθετήσει τις υποχρεώσεις του έναντι της συμφωνίας.
Αρχείο καταγραφής συναλλαγών. Κέντρο συγκέντρωσης δεδομένων στο οποίο κοινοποιούνται λεπτομέρειες των συναλλαγών παραγώγων. Τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών αποτελούν εμπορικές επιχειρήσεις. Υπάρχουν παγκόσμια αρχεία καταγραφής συναλλαγών για εξωχρηματιστηριακά παράγωγα επιτοκίων καθώς και για πιστωτικά και μετοχικά παράγωγα (ειδική κατηγορία παραγώγων όπως δικαιώματα προαίρεσης ή συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης).
Πιστωτικός κίνδυνος αντισυμβαλλόμενου. Κίνδυνος μη καταβολής οφειλής από τον αντισυμβαλλόμενο, δηλαδή το έτερο μέρος μιας χρηματοπιστωτικής συναλλαγής.
Εκκαθάριση. Όλες οι δραστηριότητες από την ανάληψη δέσμευσης για μια συναλλαγή μέχρι τη διευθέτησή της.
Λειτουργικός κίνδυνος. Ο κίνδυνος ζημιών οφειλόμενων στην ανεπάρκεια ή στην αποτυχία εσωτερικών διαδικασιών ή σε εξωτερικά γεγονότα, όπως απάτη, ανθρώπινο σφάλμα ή τρομοκρατία.
Αποτίμηση σε αγοραίες τιμές. Απόδοση αξίας σε περιουσιακό στοιχείο ίσης με την τρέχουσα τιμή αγοράς του περιουσιακού στοιχείου ή με μια τιμή που υπολογίζεται βάσει σχετικών τυποποιημένων περιουσιακών στοιχείων για τα οποία υπάρχει αγορά.
ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών (ΕΕ L 201 της 27.7.2012, σ. 1-59).
Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.
ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κανονισμός (ΕΕ) 2022/2554 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2022, σχετικά με την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα του χρηματοοικονομικού τομέα και την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1060/2009, (ΕΕ) αριθ. 648/2012, (ΕΕ) αριθ. 600/2014, (ΕΕ) αριθ. 909/2014 και (ΕΕ) 2016/1011 (ΕΕ L 333 της 27.12.2022, σ. 1-79).
τελευταία ενημέρωση 25.10.2023