Καθεστώς και χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Τα πολιτικά κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση από το γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να αντιπροσωπεύονται τουλάχιστον στο ένα τέταρτο των κρατών μελών από μέλη του Ευρωκοινοβουλίου ή στα εθνικά ή περιφερειακά κοινοβούλια, το πολιτικό τους πρόγραμμα και οι ενέργειές τους πρέπει να σέβονται τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες είναι θεμελιωμένη η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως το κράτος δικαίου, και να συμμετέχουν τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2004/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο [Βλ. τροποποιητικές πράξεις].

ΣΥΝΟΨΗ

Ο κανονισμός καθορίζει τους κανόνες σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αίτηση χρηματοδότησης

Τα πολιτικά κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να υποβάλλουν κάθε χρόνο αίτηση στο Ευρωκοινοβούλιο για χρηματοδότηση. Ο κανονισμός ορίζει ως «πολιτικό συνασπισμό» μια ένωση πολιτών η οποία επιδιώκει πολιτικούς σκοπούς και έχει αναγνωρισθεί ή ιδρυθεί σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ενός τουλάχιστον κράτους μέλους.

Προκειμένου να χαρακτηριστεί «πολιτικό κόμμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο», ένα κόμμα οφείλει:

• να διαθέτει νομική προσωπικότητα στο κράτος μέλος όπου εδρεύει·
• να εκπροσωπείται, τουλάχιστον στο ένα τέταρτο των κρατών μελών, από μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ή στα εθνικά ή περιφερειακά κοινοβούλια ή τις περιφερειακές συνελεύσεις), ή να έχει συγκεντρώσει, (επίσης στο ένα τέταρτο των κρατών μελών), τουλάχιστον 3 % των ψηφισάντων σε έκαστο από αυτά τα κράτη μέλη κατά τις τελευταίες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
• σέβεται, ιδίως στο πρόγραμμά του και με τη δράση του, τις αρχές στις οποίες βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήτοι τις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και του κράτους δικαίου·
• έχει συμμετάσχει στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή έχει εκδηλώσει την πρόθεση.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο φροντίζει ώστε τα κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο να συνεχίζουν να σέβονται αυτά τα κριτήρια. Αν κάποιο από αυτά δεν πληρούται, το κόμμα χάνει το χαρακτηρισμό «πολιτικό κόμμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο» και, κατά συνέπεια, εξαιρείται της χρηματοδότησης σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

Τα πολιτικά ιδρύματα που συνδέονται με κάποιο πολιτικό κόμμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν επίσης να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση μέσω του εν λόγω κόμματος. Ο κανονισμός εννοεί με την έννοια «πολιτικό ίδρυμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο» την οντότητα ή το δίκτυο οντοτήτων που διαθέτει νομική προσωπικότητα σε ένα κράτος μέλος και συνδέεται με ένα πολιτικό κόμμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα πολιτικά ιδρύματα είναι επιφορτισμένα να παρατηρούν, να αναλύουν και να συμβάλλουν σε συζητήσεις, κυρίως εν όψει ευρωπαϊκών εκλογών. Οι δημοσιονομικοί κανόνες που ισχύουν για τα ιδρύματα είναι πανομοιότυποι με τους κανόνες για τα κόμματα.

Η αίτηση για χρηματοδότηση πρέπει να συνοδεύεται από έγγραφα που να πιστοποιούν ότι πρόκειται περί πολιτικού κόμματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από το πολιτικό πρόγραμμα του κόμματος και από καταστατικό στο οποίο να κατονομάζονται οι υπεύθυνοι για την πολιτική και οικονομική διαχείριση οργανισμοί, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που έχουν, σε έκαστο των οικείων κρατών μελών, την εξουσία νόμιμης εκπροσώπησης. Οιαδήποτε ύστερη μεταβολή σχετικά με τα προαναφερθέντα κοινοποιείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εντός προθεσμίας δύο μηνών. Ελλείψει κοινοποίησης, η χρηματοδότηση αναστέλλεται. Ύστερα από τη λήψη αίτησης για χρηματοδότηση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει απόφαση εντός τριών μηνών.

Προέλευση της χρηματοδότησης, καταμερισμός και υποχρεώσεις

Τα πολιτικά κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο χρηματοδοτούνται από το γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτός ο προϋπολογισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση άλλων πολιτικών κομμάτων και ειδικότερα για τη χρηματοδότηση εθνικών πολιτικών κομμάτων. Τα τελευταία εξακολουθούν να υπάγονται στις εθνικές διατάξεις. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι πιστώσεις που διατίθενται στα ευρωπαϊκά ιδρύματα δεν γίνεται να χρηματοδοτήσουν πολιτικά κόμματα ή υποψηφίους, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ούτε και ιδρύματα σε εθνικό επίπεδο. Οι πιστώσεις που προέρχονται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για δαπάνες άμεσα συνδεόμενες με τους στόχους που ορίζονται από το πολιτικό πρόγραμμα του κόμματος. Μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις προεκλογικές εκστρατείες για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτές οι πιστώσεις που προορίζονται για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των οργανισμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθορίζονται στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού.

Ο προϋπολογισμός ενός πολιτικού κόμματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 15% πηγές χρηματοδότησης διαφορετικές από τη χρηματοδότηση από τον κοινοτικό προϋπολογισμό.

O προϋπολογισμός που διατίθεται για ένα κόμμα ή ένα πολιτικό ίδρυμα καταμερίζεται κάθε χρόνο με τον ακόλουθο τρόπο: το 15% μοιράζεται σε ίσα μέρη μεταξύ των κομμάτων των οποίων η αίτηση εγκρίθηκε και το 85% μοιράζεται μεταξύ των κομμάτων που διαθέτουν βουλευτές στο Ευρωκοινοβούλιο, αναλογικά με τον αριθμό των βουλευτών τους.

Ο κανονισμός προβλέπει υποχρεώσεις σχετικές με τη χρηματοδότηση. Το κόμμα ή ο οργανισμός που απολαμβάνουν χρηματοδότησης οφείλει:

• να δημοσιεύει κάθε χρόνο τα έσοδα και έξοδά του, συμπεριλαμβανομένης μιας δήλωσης σχετικά με το ενεργητικό και το παθητικό του·
• να δηλώνει τις πηγές χρηματοδότησής του μέσω ενός καταλόγου δωρητών και δωρεών άνω των 500 ευρώ·
• να αρνείται ανώνυμες δωρεές, δωρεές που υπερβαίνουν το ποσό των 12.000 ευρώ ετησίως και κατά δωρητή, δωρεές προερχόμενες από τους προϋπολογισμούς των πολιτικών ομάδων στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δωρεές προερχόμενες από επιχειρήσεις στις οποίες οι δημόσιες αρχές μπορούν να ασκήσουν καθοριστική επίδραση μέσω της ιδιοκτησίας ή της χρηματοοικονομικής συμμετοχής, καθώς και δωρεές μιας δημόσιας αρχής τρίτης χώρας.

Αντιθέτως, γίνονται αποδεκτές οι εισφορές των εθνικών πολιτικών κομμάτων, μελών πολιτικού κόμματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά τον ίδιο τρόπο γίνονται αποδεκτές οι εισφορές των πολιτικών ιδρυμάτων μελών ενός πολιτικού ιδρύματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν δύνανται να υπερβαίνουν το 40 % του ετήσιου προϋπολογισμού του κόμματος ή του πολιτικού ιδρύματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα ιδρύματα δεν δύνανται να λαμβάνουν εισφορές προερχόμενες από πόρους τους οποίους κάποιο ευρωπαϊκό κόμμα έλαβε από το γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

Ιστορικό

Ο προϋπολογισμός για τους σκοπούς των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθορίστηκε στα 10,4 εκατομμύρια ευρώ το 2007. Δέκα κόμματα έλαβαν χρηματοδότηση.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Απόφαση του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 29ης Μαρτίου 2004, για τον καθορισμό των όρων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2004/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο [Επίσημη Εφημερίδα C 252/1 της 3.10.2008]. Η απόφαση αυτή εφαρμόζεται στα πολιτικά κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στα πολιτικά ιδρύματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Στην αρχή κάθε κοινοβουλευτικής περιόδου, το προεδρείο υιοθετεί ένα πολυετές ενδεικτικό δημοσιονομικό πλαίσιο. Κάθε οργάνωση που επιθυμεί να λάβει επιδότηση από το γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποβάλλει γραπτή αίτηση στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν την ημερομηνία της 1ης Νοεμβρίου του έτους που προηγείται της δημοσιονομικής χρήσης για την οποία ζητείται η επιδότηση. Ένα έντυπο (παράρτημα 1 του παρόντος κανονισμού) πρέπει να συμπληρωθεί για την αίτηση της επιδότησης. Η επιδότηση καταβάλλεται ως προχρηματοδότηση στους δικαιούχους σε μία μοναδική δόση που ισούται με το 80% του συνολικού ποσού της επιδότησης. Σε καμία περίπτωση, το συνολικό ποσό που καταβάλλει το Κοινοβούλιο στο δικαιούχο δεν μπορεί να υπερβεί το 85% των πραγματικών επιλέξιμων δαπανών.

Επίσης, το Προεδρείο μπορεί να αποφασίσει να αναστείλει τις πληρωμές και να μειώσει την επιδότηση εάν χρειαστεί.

Ψήφισμα της 23ης Μαρτίου 2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2004/2003 [Επίσημη Εφημερίδα C 292 E της 1.12.2006].

Στις 23 Μαρτίου του 2006 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με τη λειτουργία του εν λόγω κανονισμού. Σ’ αυτό το ψήφισμα, το Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του την πρακτική εμπειρία που απέκτησε από την έναρξη ισχύος του κανονισμού και εισηγείται κάποιες βελτιώσεις όπως την καταβολή των πιστώσεων με τρόπο που να ανταποκρίνεται καλύτερα στον τρόπο εργασίας των δικαιούχων ή τη μετάθεση της προθεσμίας υποβολής των τελικών εκθέσεων των κομμάτων προκειμένου να διασφαλιστεί, μεταξύ άλλων, η αποτελεσματική εκτέλεση της χρηματοδότησης.

Απόφαση του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 29ης Μαρτίου 2004 για τον καθορισμό των όρων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2004/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο [Επίσημη Εφημερίδα C 150 της 28.6.2006]. Αυτή η απόφαση εκθέτει λεπτομερώς τους όρους για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2004/2003 Προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη χρήση ενός εντύπου για τις αιτήσεις επιδοτήσεων (παράρτημα Ι). Αυτές πρέπει να υποβάλλονται πριν από την 15η Νοεμβρίου του έτους που προηγείται της οικονομικής χρήσης για την οποία ζητείται η επιδότηση.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 04.03.2009