Δικαιώματα των θυμάτων αξιόποινων πράξεων

Σε περίπτωση που ένας ευρωπαίος υπήκοος πέφτει θύμα αξιόποινων πράξεων σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος μέλος κατοικίας του, πρέπει να προστατεύονται τα δικαιώματά του όσον αφορά την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή εγκαινιάζει προβληματισμό σχετικά με τα πρότυπα και τη δράση που αποσκοπούν στην προστασία αυτών των δικαιωμάτων.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Ιουλίου 1999, στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή - Θύματα αξιόποινων πράξεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση - Προβληματισμός για πρότυπα και δράση [COM(1999) 349 τελικό - δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Το σχέδιο δράσης του 1998 για το χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης προβλέπει συγκριτική ανάλυση των καθεστώτων αποζημίωσης των θυμάτων και, ενδεχομένως, θέσπιση μέτρων ευρωπαϊκού επιπέδου εντός πέντε ετών. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το θέμα των δικαιωμάτων των θυμάτων καλύπτει και άλλες πτυχές. Ολοένα και περισσότερα άτομα (υπήκοοι της Κοινότητας και υπήκοοι τρίτων χωρών που διαμένουν στην Ένωση) ταξιδεύουν, ζουν ή σπουδάζουν σε άλλο κράτος μέλος και, επομένως, εκτίθενται σε εγκληματικές πράξεις που διαπράττονται σε χώρα διαφορετική από τη δική τους. Η Επιτροπή εξέδωσε την παρούσα ανακοίνωση για να εμπλουτίσει τις συζητήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 1999 σχετικά με το χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.

Η πρόληψη της θυματοποίησης

Η πρόληψη αυτή υλοποιείται βασικά μέσω της πληροφόρησης, ιδίως στις υποδομές των μεταφορών (αερολιμένες, σιδηροδρομικοί σταθμοί, σταθμοί μετρό). Ορισμένα κράτη μέλη έχουν δημιουργήσει ειδικευμένες υπηρεσίες για τα αλλοδαπά θύματα. Κατά γενικό κανόνα, η Επιτροπή παροτρύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και την ανάπτυξη κατάλληλης κατάρτισης του προσωπικού τους.

Η συνδρομή στα θύματα

Στα περισσότερα κράτη μέλη προβλέπεται άμεση συνδρομή στα θύματα. Ωστόσο, οι ταξιδιώτες μπορούν να ζητούν μεγαλύτερη βοήθεια από εκείνη που παρέχεται στους κατοίκους της χώρας (για παράδειγμα, γλωσσική, κοινωνική και ψυχολογική στήριξη). Η βοήθεια προέρχεται από διάφορες πηγές: αστυνομία, κοινωνικές υπηρεσίες ή ΜΚΟ. Στο επίπεδο των ενώσεων, έχει αναπτυχθεί ευρωπαϊκή συνεργασία. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ βοήθειας στα θύματα διατύπωσε κατευθύνσεις σχετικά με τα δικαιώματα των θυμάτων. Οι αστυνομικές υπηρεσίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, αφού είναι εν γένει το πρώτο σημείο επαφής για τα θύματα. Πάντως, η γλώσσα και η έλλειψη ενημέρωσης είναι δυνατόν να δημιουργούν προβλήματα για τα θύματα, ιδίως σε ό,τι αφορά την υποβολή μήνυσης ή τη λήψη πρόσθετης βοήθειας. Η Επιτροπή συνιστά τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων για την υποδοχή των θυμάτων προκειμένου τα άτομα αυτά να λαμβάνουν τις πληροφορίες και, ενδεχομένως, την αναγκαία συνδρομή. Για το σκοπό αυτό, η δημιουργία ενός δικτύου των υπηρεσιών αρωγής της ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων γλώσσας, ενημέρωσης και κατάρτισης τα οποία πολύ συχνά είναι αλληλένδετα.

Το καθεστώς των θυμάτων στις ποινικές διαδικασίες

Τα διερχόμενα αλλοδαπά θύματα δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν εξ αποστάσεως τις διαδικασίες που τα αφορούν. Θα έπρεπε να γενικευθούν διάφορες λύσεις, όπως η καθιέρωση ταχείας διαδικασίας ή η αποδοχή κατάθεσης είτε εκ των προτέρων είτε εξ αποστάσεως. Γενικά, τα θύματα πρέπει να είναι σε θέση να απολαύουν της δέουσας συνδρομής προκειμένου να παρακολουθούν τις εξελίξεις της υπόθεσής τους, να τυγχάνουν προσεκτικής μεταχείρισης και να δικαιούνται προστασίας όσον αφορά την ιδιωτική τους ζωή. Σχετικά με την ανάκτηση των κλοπιμαίων, θα έπρεπε να θεσπιστούν ταχύτερες διαδικασίες. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάπτυξη συστημάτων διαμεσολάβησης θα μπορούσε να επιταχύνει μια περισσότερο ταχεία και ικανοποιητική εξέταση των μηνύσεων.

Η αποζημίωση των θυμάτων

Το συγκεκριμένο αυτό θέμα θα εξεταστεί κατά την εφαρμογή του σχεδίου δράσης σχετικά με την καθιέρωση ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Για να επιλυθεί το πρόβλημα που τίθεται από την ύπαρξη διαφορετικών καταστάσεων στα κράτη μέλη, η Επιτροπή προτείνει στα εν λόγω κράτη να κυρώσουν τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης του 1983 σχετικά με την αποζημίωση των θυμάτων αδικημάτων βίας και να προβλέψουν ένα ταχύτερο σύστημα αποζημίωσης. Θα μπορούσαν να γίνουν και άλλες ενέργειες προκειμένου να βοηθηθούν τα θύματα όσον αφορά την είσπραξη της οφειλόμενης αποζημίωσης και για να αναπτυχθεί συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών με στόχο τη διευκόλυνση της υποβολής των αιτήσεων αποζημίωσης.

Γενικά θέματα

Η ανακοίνωση τονίζει ιδιαίτερα τα εγκάρσια προβλήματα που τα θύματα αντιμετωπίζουν σε όλα τα στάδια: τα προβλήματα της ενημέρωσης, της κατάρτισης του προσωπικού στο οποίο απευθύνονται και της γλώσσας. Η Επιτροπή θα ήθελε να πραγματοποιήσει έρευνα στα άτομα που κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους πέφτουν θύματα εγκληματικών πράξεων, προκειμένου να γίνουν περισσότερο γνωστά τα προβλήματα που συναντούν τα εν λόγω άτομα, να αναπτυχθεί η κατάρτιση των αρμοδίων και να αυξηθεί η ανταλλαγή των σχετικών βέλτιστων πρακτικών. Τέλος, στη θέση Ίντερνετ της Επιτροπής προβλέπεται να παρέχονται σε πολλές γλώσσες πληροφορίες χρήσιμες για τα θύματα αξιόποινων πράξεων.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Οδηγία 2004/80/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για την αποζημίωση των θυμάτων εγκληματικών πράξεων [Επίσημη Εφημερίδα L 261, 6.8.2004].

Απόφαση-πλαίσιο 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου , της 15ης Μαρτίου 2001, σχετικά με το καθεστώς των θυμάτων σε ποινικές διαδικασίες [Επίσημη Εφημερίδα L 82, 22.3.2001].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 17.08.2010