Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες

Η Ένωση δημιουργεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες έτσι ώστε να συγκεντρώσει σε ένα μόνο μέσο τις δράσεις του τομέα ένταξης και εκείνες τις σχετικές με την υποδοχή και τον εθελούσιο επαναπατρισμό των αιτούντων άσυλο, των προσφύγων και των εκτοπισθέντων και σε περιπτώσεις μαζικής άφιξης. Τα ταμείο είχε συσταθεί για πέντε έτη (2000-2004) και ανανεώθηκε για την περίοδο 2005-2010.

ΠΡΑΞΗ

Απόφαση 2000/596/EΚ του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 2000, για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες.

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή χρηματοδοτεί πιλοτικές δράσεις για τους πρόσφυγες και τους εκτοπισμένους από το 1997. Η εμπειρία αυτή οδήγησε την Ένωση στη σύσταση ενός ευρωπαϊκού ταμείου για τους πρόσφυγες συγκεντρώνοντας έτσι σε ένα μόνο όργανο τις δράσεις για θέματα ένταξης και αυτές σχετικά με την υποδοχή και τον εκούσιο επαναπατρισμό που αποτελούσαν αντικείμενο της κοινής δράσης της 26ης Απριλίου 1999. Καθορίζοντας ένα πολυετές σχέδιο το Συμβούλιο βασίστηκε στη Συνθήκη του Άμστερνταμ για να αναλάβει μακροπρόθεσμες δράσεις υπέρ των προσφύγων και των εκτοπισμένων και να ανταποκριθεί στα αιτήματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Tampere του Οκτωβρίου 1999, σχετικά με τη δημιουργία ενός μηχανισμού προσαρμοσμένου στις επείγουσες καταστάσεις.

Οικονομική εξισορρόπηση

Το Ευρωπαϊκό Tαμείο για τους Πρόσφυγες αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς ένα κοινό καθεστώς ασύλου. Έχοντας σχεδιαστεί για πέντε έτη (2000-2004), εγκαθιδρύει ένα σύστημα χρηματοδοτικής αναδιανομής ώστε να εξισορροπηθούν οι επιβαρύνσεις (es de en fr) που αναλαμβάνει κάθε κράτος μέλος. Έχει σημασία να αντιμετωπισθούν οι ανισότητες μεταξύ των μηχανισμών υποδοχής των προσφύγων και των εκτοπισμένων γιατί συνεπάγονται ανισορροπίες στο πλαίσιο της Ένωσης σε θέματα χρηματοδοτικής και οργανωτικής επιβάρυνσης: οι εκτοπισθέντες κατευθύνονται προς τη χώρα που τους φαίνεται η περισσότερο ευνοϊκή, μετακινούμενοι ορισμένες φορές από το ένα κράτος στο άλλο για το σκοπό αυτό, αυξάνοντας με τις κινήσεις αυτές, την επιβάρυνση των κρατών μελών. Η κοινοτική αυτή χρηματοδοτική στήριξη αποτελεί επίσης ένα κίνητρο, για τα κράτη μέλη που το χρειάζονται, για να βελτιώσουν το σύστημα υποδοχής τους και να δημιουργήσουν δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίες χορήγησης ασύλου. Επιπλέον, η κοινοτική βοήθεια έχει ως στόχο να διευκολύνει την προσαρμογή των μηχανισμών των χωρών που αντιμετωπίζουν σημαντικές διακυμάνσεις στον όγκο ή τη φύση της ροής προσφύγων.

Δράσεις που στηρίζει το Ταμείο

Οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο προορίζονται για όσους διαθέτουν το καθεστώς του πρόσφυγα ή οποιοδήποτε άλλο καθεστώς διεθνούς προστασίας και για τους εκτοπισμένους οι οποίοι υπάγονται σε ένα προσωρινό καθεστώς προστασίας καθώς και, ανάλογα με τη φύση των δράσεων, για τα άτομα που ζήτησαν αυτό το καθεστώς ή αυτή την προστασία.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο θα επιτρέπει τη στήριξη στα κράτη μέλη των ακόλουθων δράσεων:

• Τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής και των διαδικασιών σε θέματα υποδομής και υπηρεσιών (διαμονή, υλική βοήθεια, υγειονομική περίθαλψη, κοινωνική συνδρομή, συνδρομή για διοικητικά και δικαστικά διαβήματα).
• Την ενταξη των ατόμων που διαθέτουν σταθερή διεθνή μορφή προστασίας (συνδρομή στην κάλυψη των άμεσων αναγκών, κοινωνικοπολιτιστική προσαρμογή). Σκοπός είναι να καταστούν τα άτομα αυτά κατά το δυνατόν περισσότερο αυτόνομα.
• Τον εκούσιο επαναπατρισμό και επανένταξη στη χώρα προέλευσης. Η κοινοτική βοήθεια διευκολύνει την πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες, στις απαραίτητες συμβουλές, την κατάρτιση και τη βοήθεια για την επανένταξη.Το ποσό αναφοράς για τη χρηματοδότηση του Ταμείου καθορίστηκε σε 216 εκατ. ευρώ για πέντε έτη λειτουργίας. Το 5% του ετήσιου προϋπολογισμού του Ταμείου μπορεί να χρηματοδοτήσει κοινοτικές δράσεις με καινοτόμο ή διεθνικό χαρακτήρα (μελέτες, πιλοτικά σχέδια, ανταλλαγές εμπειριών, αξιολόγηση των μέτρων που έχουν εφαρμοστεί, κλπ.).

Το Συμβούλιο, αποφασίζοντας αρχικά με ομοφωνία κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και ακολούθως βάσει των διατάξεων που προβλέπονται από την οδηγία περί προσωρινής προστασίας, μπορεί να διαθέσει τμήμα των πόρων του Ταμείου για τη λήψη μέτρων επείγουσας ανάγκης σε περίπτωση μαζικής άφιξης προσφύγων ή εκτοπισμένων (διαμονή, διατροφή, ένδυση, περίθαλψη, διοικητικά έξοδα και έξοδα υλικοτεχνικής στήριξης).

Θέση σε εφαρμογή των δράσεων

Τα κράτη μέλη έχουν την κύρια ευθύνη στην εφαρμογή των μέτρων που καλύπτει το Ταμείο και οργανώνουν το συντονισμό των δράσεων σε εθνικό επίπεδο. Κάθε κράτος μέλος υποβάλλει ετήσια αίτηση συγχρηματοδότησης. Η Επιτροπή εξετάζει τις αιτήσεις αυτές και εγκρίνει αποφάσεις συγχρηματοδότησης. Τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν τη σχετική διαχείριση και πραγματοποιούν την επιλογή των μεμονωμένων σχεδίων σύμφωνα με προκαθορισμένα κριτήρια (ανάγκες, σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, χαρακτηριστικά του αιτούντος οργανισμού, παραπληρωματικότητα με άλλες δράσεις).

Δεδομένου ότι η εφαρμογή μακροπρόθεσμων δράσεων θα είναι αποκεντρωμένη, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν εγγυήσεις ως προς τις λεπτομέρειες και την ποιότητα της υλοποίησης, τα αποτελέσματα και την αξιολόγησή τους, την καλή χρηματοδοτική διαχείριση και τον έλεγχό της. Αναλαμβάνουν καταρχάς την ευθύνη του δημοσιονομικού ελέγχου των δράσεων, καθώς και την πρόληψη και επανόρθωση των παρατυπιών. Η Επιτροπή διασφαλίζει την ύπαρξη και την καλή λειτουργία των εθνικών συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου. Μπορεί έτσι να πραγματοποιεί επιτόπου ελέγχους και σε ορισμένες περιπτώσεις, να μειώνει το ποσό πληρωμής σε κράτος μέλος ή να προβαίνει σε δημοσιονομικές διορθώσεις (μείωση των ποσών πληρωμής, πλήρη ή μερική κατάργηση της συμμετοχής του Ταμείου σε ένα συγκεκριμένο μέτρο).

Έκτακτα μέτρα σε περίπτωση μαζικής άφιξης προσφύγων

Όσον αφορά τα μέτρα επείγουσας ανάγκης σε περίπτωση μαζικής άφιξης ατόμων, η Επιτροπή θα κατανείμει τους διαθέσιμους πόρους στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν τέτοια ανάγκη βάσει προτάσεών τους.

Για τη χρηματοδότηση των άλλων δράσεων χορηγείται ετησίως ένα ελάχιστο ποσό σε κάθε κράτος μέλος (αυτό το ποσό μειώνεται βαθμιαία από 500.000 ευρώ το 2000 σε 100.000 ευρώ το 2004). Οι υπόλοιποι πόροι κατανέμονται μεταξύ των κρατών μελών σύμφωνα με τις στατιστικές της Στατιστικής Υπηρεσίας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για τα τρία προηγούμενα έτη: για το 65%, ανάλογα με τον αριθμό των αιτούντων διεθνή προστασία και για το 35% ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που έχουν εισέλθει ως πρόσφυγες ή έχουν λάβει καθεστώς προσωρινής προστασίας. Στο επίπεδο της χρηματοδότησης σχεδίων, η κοινοτική συνεισφορά δεν υπερβαίνει το 50% του συνολικού κόστους κάθε μέτρου (75% για τα κράτη μέλη του Ταμείου συνοχής). Οι διαδικασίες είναι διαφορετικές για τα επείγοντα μέτρα· η χρηματοδοτική στήριξη μπορεί να καλύψει το 80% του κόστους κάθε μέτρου για μέγιστη διάρκεια έξι μηνών. Οι διαθέσιμοι πόροι κατανέμονται τότε μεταξύ των κρατών μελών ανάλογα με τον αριθμό των εκτοπισμένων ατόμων που έχουν δεχθεί.

Παρακολούθηση και οργανωτικά μέτρα

Στο επίπεδο της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των σχεδίων κάθε κράτος μέλος υποβάλλει ετησίως χρηματοδοτικούς λογαριασμούς και έκθεση δραστηριότητας στην Επιτροπή, βάσει των λεπτομερών πρακτικών που καταρτίζουν οι αρχές που έχουν αναλάβει την εκτέλεση των δράσεων. Επιπλέον, η Επιτροπή προβαίνει σε ανεξάρτητη αξιολόγηση της εκτέλεσης και της επίδρασης των δράσεων. Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο δύο συνθετικές εκθέσεις για τις δράσεις που έχουν αναληφθεί, ενδιάμεση έκθεση στις 31 Δεκεμβρίου 2002 το αργότερο και την τελική έκθεση πριν από την 1η Ιουνίου 2005.

Την Επιτροπή συνδράμει η συμβουλευτική επιτροπή που αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών και στην οποία προεδρεύει εκπρόσωπος της Επιτροπής.

Κατά τα έτη 2000 και 2001 εφαρμόζονται μεταβατικά μέτρα για τον καθορισμό των ποσών που πρέπει να χορηγηθούν στα κράτη μέλη, τη διαδικασία έγκρισης των αιτήσεων συγχρηματοδότησης και των κριτηρίων επιλεξιμότητας για τη στήριξη από μέρους του Ταμείου.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Απόφαση του Συμβουλίου, της 2ας Δεκεμβρίου 2004, για τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες για τη χρονική περίοδο 2005-2010 [Επίσημη Εφημερίδα L 381 της 28.12.2004]. Με την απόφαση αυτή ιδρύεται το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες για τη χρονική περίοδο από 1ης Ιανουαρόυ 2005 μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010. Το Ταμείο έχει ως στόχο να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών να δεχθούν πρόσφυγες και εκτοπισθέντα άτομα συγχρηματοδοτώντας τις συνθήκες υποδοχής και τις διαδικασίες παροχής ασύλου, την ένταξη των ατόμων των οποίων η διαμονή στο εκάστοτε κράτος μέλος έχει διαρκή και σταθερό χαρακτήρα, την εθελουσία επιστροφή των ατόμων όταν δεν έχουν αποκτήσει νέα ιθαγένεια και έχουν εγκαταλείψει την επικράτεια κράτους μέλους. Οι ενέργειες στα κράτη μέλη εφαρμόζονται βάσει δύο περιόδων πολυετούς προγραμματισμού (2005-2007 και 2008-2010). το ποσό για τη χρονική περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2005 μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2006 ανέρχεται σε 114 εκατ. ευρώ.

Απόφαση 2002/307/ΕΚ της Επιτροπής, της 18ης Δεκεμβρίου 2001, σχετικά με λεπτομέρειες εκτέλεσης της απόφασης 2000/596/EΚ του Συμβουλίου όσον αφορά τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου καθώς και τις διαδικασίες εφαρμογής των δημοσιονομικών διορθώσεων στο πλαίσιο των ενεργειών που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες [Επίσημη Εφημερίδα L 106 της 23.04.2002].

Απόφαση 2001/275/ΕΚ της Επιτροπής, της 20ής Μαρτίου 2001, σχετικά με λεπτομέρειες εκτέλεσης της απόφασης 2000/596/ΕΚ του Συμβουλίου όσον αφορά την επιλεξιμότητα των δαπανών και τις εκθέσεις εφαρμογής στο πλαίσιο των ενεργειών που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες.Επίσημη Εφημερίδα L 95 της 05.04.2001

Οδηγία 2001/55/EΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουλίου 2001, σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και μέτρα για τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά την υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόμων [Επίσημη Εφημερίδα L 212 της 07.08.2001.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 01.08.2007