Ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό σ' έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης

Η Επιτροπή προτείνει μια νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό, που επιχειρεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Η νέα αυτή στρατηγική αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Επικεντρώνεται σε μία σειρά συγκεκριμένων προτάσεων για την υλοποίηση ορισμένων κοινών στόχων.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 10ης Μαΐου 2007 σχετικά με μια ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό σ' έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης [COM(2007) 242 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Ο τομέας του πολιτισμού διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο λαμβάνοντας υπόψη τις πολυάριθμες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές του συνέπειες. Επομένως, ο πολιτισμός κατέχει θεμελιώδη θέση στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Βάσει των ανωτέρω παραδοχών και κατόπιν των αποτελεσμάτων μίας διαβούλευσης on-line των ενδιαφερομένων του τομέα του πολιτισμού, η Επιτροπή προτείνει μια νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό που επικεντρώνεται σε περιορισμένο αριθμό στόχων. Για την επίτευξη αυτών των στόχων η Επιτροπή προτείνει επίσης νέους μηχανισμούς συνεργασίας με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και μεταξύ των χωρών της ΕΕ, των άλλων επιπέδων διακυβέρνησης και της κοινωνίας των πολιτών.

Οι στόχοι της νέας ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό διαρθρώνονται με άξονα τρεις προτεραιότητες:

Πολιτισμική πολυμορφία και διαπολιτισμικός διάλογος

Πρέπει να ευνοηθεί το ανοικτό πνεύμα, καθώς και οι ανταλλαγές μεταξύ των πολιτισμών. Υπό την προοπτική αυτή, η νέα ατζέντα για τον πολιτισμό επιδιώκει να προωθήσει:

την κινητικότητα των καλλιτεχνών και των εργαζομένων του πολιτιστικού τομέα, καθώς και την κυκλοφορία κάθε μορφής καλλιτεχνικής έκφρασης·
την ενίσχυση των διαπολιτισμικών ικανοτήτων και του διαπολιτισμικού διαλόγου με την ανάπτυξη των ικανοτήτων που περιλαμβάνονται μεταξύ των βασικών ικανοτήτων της διά βίου μάθησης, όπως η πολιτιστική γνώση και έκφραση, καθώς και η επικοινωνία σε ξένες γλώσσες.

Ενδυνάμωση της δημιουργικότητας στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση

Οι πολιτιστικές βιομηχανίες συμβάλλουν στο δυναμισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας και στην ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Για παράδειγμα, ο πολιτισμός απασχολεί περίπου πέντε εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει τους ακόλουθους στόχους:

προώθηση της δημιουργικότητας στην εκπαίδευση και ένταξη αυτής της διάστασης στα μέτρα για τη διά βίου μάθηση·
ενίσχυση των οργανωτικών ικανοτήτων του πολιτιστικού τομέα δίδοντας βάρος στην επιχειρηματικότητα και την κατάρτιση των παραγόντων του πολιτιστικού τομέα στη διαχείριση (καινοτόμοι πηγές χρηματοδότησης, ευρωπαϊκή διάσταση των εμπορικών δραστηριοτήτων κ.λπ.)·
ανάπτυξη αποτελεσματικών συμπράξεων μεταξύ του τομέα του πολιτισμού και άλλων τομέων (τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, έρευνα, τουρισμός, συμπράξεις μεταξύ κοινωνικών εταίρων κ.λπ.) με σκοπό την αύξηση του αντικτύπου των επενδύσεων στον πολιτισμό.

Ο πολιτισμός ως νευραλγικό στοιχείο των διεθνών σχέσεων

Απηχώντας τη Σύμβαση της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας της πολιτιστικής έκφρασης, που έχει επικυρωθεί από την ΕΕ και τις περισσότερες χώρες της, η νέα ατζέντα για τον πολιτισμό προτείνει την ενίσχυση της πολιτιστικής διάστασης ως νευραλγικού στοιχείου των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ. Η προτεραιότητα αυτή συνοδεύεται από διάφορα μέτρα με σκοπό:

τη συνέχιση του πολιτικού διαλόγου στον τομέα του πολιτισμού και την προώθηση των πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ της ΕΕ και των τρίτων χωρών·
την προώθηση της πρόσβασης στις παγκόσμιες αγορές πολιτιστικών προϊόντων και υπηρεσιών από αναπτυσσόμενες χώρες μέσω συμφωνιών προτιμησιακής μεταχείρισης ή μέτρων βοήθειας για το εμπόριο·
την αξιοποίηση των εξωτερικών σχέσεων για την υλοποίηση δράσεων χρηματοδοτικής και τεχνικής υποστήριξης (διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, και την υποστήριξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε όλο τον κόσμο)·
τη συνεκτίμηση του τοπικού πολιτισμού σε όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ·
την προώθηση της συμμετοχής της ΕΕ στις εργασίες διεθνών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα του πολιτισμού και στη διαδικασία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών «Συμμαχία των Πολιτισμών».

Μέθοδοι εργασίας

Η Επιτροπή επιδιώκει τη διενέργεια δομημένου διαλόγου με τον πολιτιστικό τομέα, από μεμονωμένους καλλιτέχνες και δημιουργούς μέχρι τις βιομηχανίες του πολιτισμού, για την επίτευξη αυτών των στόχων. Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή συνιστά:

να προσδιοριστούν όλοι οι φορείς του πολιτιστικού τομέα·
να οργανωθεί ένα «πολιτιστικό φόρουμ» που θα συγκεντρώνει όλους τους ενδιαφερομένους·
να εκφραστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι απόψεις των φορέων του·
να αναπτυχθεί ο κοινωνικός διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων του πολιτιστικού τομέα·
να δοθεί πολιτιστική διάσταση στις ευρωπαϊκές δημόσιες συζητήσεις ιδίως μέσω των μόνιμων αντιπροσωπειών της Επιτροπής.

Η νέα αυτή πολιτιστική στρατηγική και το σύνολο των προτεινόμενων μέτρων βασίζονται σε μια στενότερη συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της μέσω του μηχανισμού της ανοικτής μεθόδου συντονισμού (ΑΜΣ). Αποσκοπεί επίσης στην ανάπτυξη ενός δομημένου διαλόγου με τον πολιτιστικό τομέα.

Η νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό ολοκληρώνεται με την υλοποίηση και άλλων δράσεων συναφών με τον πολιτιστικό τομέα, όπως το Ευρωπαϊκό έτος διαπολιτισμικού διαλόγου το 2008.

Πλαίσιο

Ο πολιτιστικός τομέας έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο πολλών δράσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προώθηση του πολιτισμού όπως τα προγράμματα «Πολιτισμός», «Η Ευρώπη για τους πολίτες» και MEDIA.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 19ης Ιουλίου 2010 σχετικά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό [COM(2010) 390 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει την πρόοδο που πραγματοποιήθηκε ως προς τους στόχους της ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, καθώς επίσης και τις πρώτες εμπειρίες από τις νέες μεθόδους εργασίας.

Η προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου αφορά πολλά θέματα και δράσεις, όπως:

το Ευρωπαϊκό Έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου 2008, το οποίο εγκαινίασε νέες εθνικές πολιτικές και δομές καθώς και μία πολιτική συμφωνία σε επίπεδο ΕΕ·
την ανακοίνωση της Επιτροπής το 2008 με θέμα την πολυγλωσσία, η οποία στοχεύει στο να μετατραπεί η γλωσσική πολυμορφία σε πλεονέκτημα·
την πρόσβαση στον πολιτισμό μέσω της ψηφιοποίησης, για αυτό και ξεκίνησε η Europeana το 2008, και μέσω ενός προτεινόμενου σήματος ευρωπαϊκής κληρονομιάς.

Για την προώθηση του πολιτισμού ως καταλύτη της δημιουργικότητας, εγκριθήκαν διάφορες πρωτοβουλίες, όπως:

το Έτος Δημιουργικότητας και Καινοτομίας 2009, το οποίο διερεύνησε τους τρόπους με τους οποίους ο πολιτισμός παράγει και οικονομική και κοινωνική καινοτομία·
μελέτες για τον αντίκτυπο του πολιτισμού στη δημιουργικότητα, την επιχειρηματικότητα στον πολιτιστικό και δημιουργικό κλάδο δραστηριοτήτων και στην συμβολή του πολιτισμού στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη·
την Πράσινη Βίβλο του 2010 για την απελευθέρωση του δυναμικού του πολιτιστικού και δημιουργικού κλάδου δραστηριοτήτων.

Η προώθηση του πολιτισμού στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ έλαβε νέα ώθηση μετά την υιοθέτηση της ατζέντας και περιλαμβάνει:

μία νέα ευρωμεσογεική πολιτική για τον πολιτισμό, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας·
σημαντικές προσπάθειες για την αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς στις υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες, ακόμη και μέσα από το μηχανισμό χρηματοδότησης για την κοινωνία των πολιτών στο πλαίσιο του ΜΠΒ·
το πρόγραμμα «Πολιτισμός» της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, το οποίο πρόκειται να ξεκινήσει το 2010·
μία διαδικασία για την ενίσχυση του ρόλου του πολιτισμού στις αναπτυξιακές πολιτικές, η οποία ξεκίνησε το 2009·
το πρόγραμμα MEDIA Mundus (2011-13), το οποίο θα διαδεχτεί την προπαρασκευαστική δράση MEDIA International.

Οι πρώτες εμπειρίες της ΑΜΣ δείχνουν ότι, σε γενικές γραμμές, αποτελεί αποτελεσματικό μέσο συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού. Ωστόσο, δεν έχει χρησιμοποιηθεί για ικανό χρονικό διάστημα ώστε να μπορούμε να καταλήξουμε σε ουσιαστικά συμπεράσματα. Στο μέλλον, θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία με τις εγκριθείσες μεθόδους εργασίας. Ο δομημένος διάλογος στον τομέα του πολιτισμού διενεργείται μέσα από πλατφόρμες ευρωπαϊκών ενώσεων και το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Φόρουμ. Οι θεματικές πλατφόρμες διαδραματίζουν πολύ θετικό ρόλο στην ενίσχυση του διαλόγου στον τομέα αυτόν. Εντούτοις, στο μέλλον, πρέπει να καταβληθεί περαιτέρω προσπάθεια για την επίτευξη πιο στοχευμένου διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών.

See also