Η υποχρέωση των κρατών μελών να συγκροτούν και να διατηρούν ελάχιστα αποθέματα πετρελαίου εγγυάται την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε πετρέλαιο. Λόγω της σημασίας του πετρελαίου στο σύνολο των ενεργειακών πηγών της ΕΕ, της ισχυρής εξάρτησης της ΕΕ από τρίτες χώρες για τον εφοδιασμό της σε προϊόντα πετρελαίου καθώς και της γεωπολιτικής αστάθειας σε πολλές περιοχές παραγωγής πετρελαίου, είναι αναγκαίο να εξασφαλίζεται η συνεχής πρόσβαση των καταναλωτών στα πετρελαϊκά προϊόντα.

Οδηγία 2006/67/ΕΚ του Συμβουλίου της 24ης Ιουλίου 2006 περί υποχρεώσεως διατηρήσεως ενός ελαχίστου επιπέδου αποθεμάτων αργού πετρελαίου ή/και προϊόντων πετρελαίου από τα κράτη μέλη.

Μέσα σε ένα ασταθές γεωπολιτικό πλαίσιο όπου η σχέση προσφοράς και ζήτησης είναι συχνά τεταμένη, κυρίως εξαιτίας της αυξανόμενης ζήτησης εκ μέρους νέων μεγάλων καταναλωτών όπως η Κίνα, η εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από τις εισαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων αποτελεί πηγή αυξανόμενης ανησυχίας για τις ευρωπαϊκές οικονομικές προοπτικές.

Μια κρίση όσον αφορά τον εφοδιασμό σε ενέργεια εξαιτίας αιφνίδιας διακοπής του εφοδιασμού σε πετρέλαιο από τρίτες χώρες θα μπορούσε όντως να πλήξει σοβαρά την ευρωπαϊκή οικονομική δραστηριότητα. Διακοπές του εφοδιασμού μπορούν επίσης να προκύψουν στο εσωτερικό της ΕΕ.

Για να εξασφαλιστεί ο ασφαλής εφοδιασμός σε πετρέλαιο η ΕΕ επιβάλλει στα κράτη μέλη να εγγυώνται ένα ελάχιστο επίπεδο αποθεμάτων πετρελαϊκών προϊόντων, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση κρίσης του εφοδιασμού για την υποκατάσταση του συνόλου ή μέρους της μείωσης της προσφοράς.

Υποχρέωση διατήρησης στρατηγικών αποθεμάτων

Τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να συγκροτούν και να διατηρούν συνεχώς ένα ελάχιστο επίπεδο αποθεμάτων προϊόντων πετρελαίου, το οποίο να αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 90 ημέρες της μέσης ημερήσιας εσωτερικής κατανάλωσης που καταγράφηκε κατά το προηγούμενο έτος.

Ο υπολογισμός της ημερήσιας εσωτερικής κατανάλωσης βασίζεται στις βενζίνες αυτοκινήτων και στα καύσιμα αεροπλάνων, στο ντίζελ (gas-oil, diesel-oil), στο φωτιστικό πετρέλαιο, στα καύσιμα αεριοπροωθουμένων τύπου κηροζίνης και στο μαζούτ.

Στους πετρελαϊκούς πόρους που αναγράφονται στο στατιστικό δελτίο των στρατηγικών αποθεμάτων συγκαταλέγονται οι αποθηκευμένες ποσότητες στους λιμένες εκφόρτωσης, οι ποσότητες στα πετρελαιοφόρα πλοία που έχουν προσεγγίσει ένα λιμένα προκειμένου να εκφορτώσουν, εφόσον έχουν συμπληρωθεί οι λιμενικές διατυπώσεις, οι ποσότητες που περιέχονται σε δεξαμενές στην είσοδο πετρελαιαγωγών καθώς και οι ποσότητες που περιέχονται σε δεξαμενές διυλιστηρίων. Αντιθέτως, ορισμένοι πόροι δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στο στατιστικό δελτίο όπως το αργό πετρέλαιο που βρίσκεται εντός των κοιτασμάτων, οι ποσότητες που προορίζονται για τις δεξαμενές καυσίμων πλοίων, οι ποσότητες που ευρίσκονται εντός των πετρελαιαγωγών, εντός των βυτιοφόρων, εντός των δεξαμενών στους σταθμούς διανομής και στην κατοχή μικρών καταναλωτών, καθώς και οι ποσότητες που βρίσκονται στην κατοχή των ενόπλων δυνάμεων ή προορίζονται για αυτές.

Τα κράτη μέλη που είναι τα ίδια παραγωγοί πετρελαίου μπορούν να μειώσουν αναλογικά την υποχρέωση αποθήκευσης. Η μείωση δεν μπορεί ωστόσο να υπερβαίνει το 25% της εσωτερικής κατανάλωσης του κράτους μέλους.

Τα κράτη μέλη μπορούν να συμπεριλάβουν στο στατιστικό δελτίο των στρατηγικών αποθεμάτων τους μόνον τις ποσότητες που βρίσκονται στην πλήρη διάθεσή τους σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού σε πετρέλαιο.

Οι τρόποι αποθήκευσης πρέπει να εγγυώνται τη διαθεσιμότητα και την προσβασιμότητα των αποθεμάτων για τα κράτη μέλη ώστε να μπορούν αυτά να αντιδρούν άμεσα σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού. Τα κράτη μέλη πρέπει να μπορούν να ελέγχουν τη διάθεση των αποθεμάτων και να τα διαθέτουν χωρίς καθυστέρηση στους τομείς στους οποίους οι ανάγκες εφοδιασμού είναι περισσότερο επιτακτικές.

Η αποθήκευση μπορεί να βασίζεται σε ένα σύστημα μερικής ή ολικής ανάθεσης σε ένα οργανισμό ή σε μια υπηρεσία αποθήκευσης. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν τη διαφάνεια των τρόπων αποθήκευσης ώστε να εφαρμόζονται ίσοι όροι και να αποτρέπονται οι διακρίσεις.

Τα αποθέματα πρέπει να διατηρούνται εκτός της εθνικής επικράτειας, σε άλλο κράτος μέλος. Το κράτος μέλος στην επικράτεια του οποίου αποθηκεύονται τα αποθέματα ελέγχει τα εν λόγω αποθέματα και εγγυάται ότι είναι πράγματι διαθέσιμα. Δεν τα συμπεριλαμβάνει στο δικό του στατιστικό δελτίο.

Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να μεριμνούν για τη διοικητική εποπτεία των αποθεμάτων τους, δηλαδή να εξασφαλίζουν τον έλεγχο και την εποπτεία τους. Οι μηχανισμοί ελέγχου συνοδεύονται από ένα αποτρεπτικό καθεστώς κυρώσεων.

Τα κράτη μέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή στατιστικό δελτίο των υπαρχόντων αποθεμάτων στο τέλος κάθε μήνα, προσδιορίζοντας τον αριθμό των ημερών μέσης κατανάλωσης του προηγούμενου ημερολογιακού έτους στον οποίο αντιστοιχούν τα αποθέματα.

Σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού, οργανώνεται συντονισμένη δράση και η Επιτροπή διοργανώνει διαβουλεύσεις μεταξύ των κρατών μελών, είτε με δική της πρωτοβουλία είτε εφόσον το ζητήσει ένα από τα κράτη μέλη.

Τα κράτη μέλη δεν προβαίνουν κατ’ αρχήν στην άντληση ποσοτήτων από τα αποθέματα που θα είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθεί το επίπεδό τους κάτω από το υποχρεωτικό ελάχιστο επίπεδο πριν από την πραγματοποίηση των διαβουλεύσεων, εκτός από περιπτώσεις εξαιρετικής ανάγκης.

Τα κράτη μέλη υποχρεούνται, στην περίπτωση αυτή, να ενημερώνουν την Επιτροπή για τυχόν άντληση από τα αποθέματα (ημερομηνία στην οποία τα αποθέματα μειώθηκαν κάτω από το ελάχιστο υποχρεωτικό επίπεδο, αιτία των αντλήσεων, μέτρα που λαμβάνονται για την αποκατάσταση των αποθεμάτων, πιθανή εξέλιξη των αποθεμάτων κατά την περίοδο κατά την οποία θα παραμείνουν κάτω από το ελάχιστο υποχρεωτικό επίπεδο).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε συναίσθηση της ανάγκης πρόληψης ενδεχόμενων ελλείψεων εφοδιασμού σε πετρέλαιο. Για το λόγο αυτό, η οδηγία 68/414/ΕΟΚ επέβαλε στα κράτη μέλη την υποχρέωση να δημιουργούν και να διατηρούν στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου. Στη συνέχεια, η οδηγία 72/425/ΕΟΚ προχώρησε από την υποχρέωση διατήρησης αποθεμάτων που θα αντιστοιχούσαν αρχικά σε τουλάχιστον 65 ημέρες ημερήσιας εσωτερικής κατανάλωσης στην υποχρέωση διατήρησης αποθεμάτων ίσων με τουλάχιστον 90 ημέρες. Η οδηγία 98/93/ΕΚ, από τη μεριά της, ανέπτυξε και ενίσχυσε τις διατάξεις της οδηγίας 68/414/ΕΟΚ. Για την επίτευξη σαφήνειας και αποτελεσματικότητας, η οδηγία 2006/67/ΕΚ προέβη στην κωδικοποίηση των παραπάνω οδηγιών και, κατά συνέπεια, στην κατάργησή τους.

Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση κρίσεων εφοδιασμού, η αντικατάσταση της υπολειπόμενης προσφοράς με τη διάθεση στην αγορά των αποθεμάτων που θα έχουν δημιουργήσει τα κράτη μέλη είναι αποτελεσματική μόνον εάν συνδυαστεί με συμπληρωματικές ενέργειες (μέτρα για την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και, συνεπώς, τη μείωση της κατανάλωσης υδρογονανθράκων, εμβάθυνση του διαλόγου με τις παραγωγούς χώρες, λεπτομερέστερη ανάλυση των αγορών για καλύτερη προβλεψιμότητα, διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας κυρίως με την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών κτλ.).

Η παρούσα οδηγία αντικαθίσταται από την οδηγία 2009/119/ΕΚ από την 31η Δεκεμβρίου 2012.

Παραπομπες

Πράξη	Έναρξη ισχύος	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Οδηγία 2006/67/ΕΚ	28.8.2006	-	ΕΕ L 217 της 8.8.2006

Απόφαση 77/706/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 7ης Νοεμβρίου 1977 περί καθορισμού κοινοτικού στόχου μειώσεως της καταναλώσεως πρωτογενούς ενεργείας σε περίπτωση δυσχερειών εφοδιασμού σε αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου [Επίσημη Εφημερίδα L 292 της 16.11.1977].

Τροποποιήθηκε από την απόφαση 79/639/ΕΟΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 183, 19.7.1979]. Τα κράτη μέλη ενδέχεται να υποχρεωθούν να μειώσουν την κατανάλωση τους σε πετρέλαιο. Η απόφαση προβλέπει, στο πλαίσιο αυτό, ότι η Επιτροπή μπορεί να ορίζει το στόχο όσον αφορά τη μείωση της κατανάλωσης των προϊόντων πετρελαίου που μπορεί να φθάνει το 10% της κανονικής κατανάλωσης.

See also