Κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος

Η Επιτροπή καθορίζει σε ποιο βαθμό και υπό ποιες συνθήκες οι κρατικές ενισχύσεις μπορούν να αποβούν αναγκαίες για να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και η βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς να υπάρξουν δυσανάλογες επιπτώσεις στον ανταγωνισμό και στην οικονομική ανάπτυξη.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής-Κοινοτικό πλαίσιο σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος[Επίσημη Εφημερίδα C 37 της 3.2.2001].

ΣΥΝΟΨΗ

Πλαίσιο

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (συνθήκη ΕΚ), η πολιτική που ακολουθεί η Επιτροπή για τον έλεγχο των ενισχύσεων στον τομέα του περιβάλλοντος πρέπει να ενσωματώνεται στους στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής, ιδίως σε ό,τι αφορά την προώθηση της βιώσιμη ανάπτυξης. Κατά συνέπεια, η πολιτική ανταγωνισμού και η περιβαλλοντική πολιτική δεν είναι ανταγωνίστριες: οι απαιτήσεις της προστασίας του περιβάλλοντος πρέπει να ενσωματώνονται στον ορισμό και στην εφαρμογή της πολιτικής ανταγωνισμού, ιδίως όσον αφορά την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ωστόσο, το γεγονός ότι μακροπρόθεσμα λαμβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντικές επιταγές δεν σημαίνει ότι μπορεί να επιτραπεί οποιαδήποτε ενίσχυση.

Γι' αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις των ενισχύσεων σε ό,τι αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη και σε ό,τι αφορά την πλήρη εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» (βλέπε άρθρο 174 της συνθήκης ΕΚ). Ορισμένες ενισχύσεις υπάγονται αναμφισβήτητα σε αυτή την κατηγορία, ιδίως καθόσον επιτρέπουν την επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς να είναι αντίθετες με την εσωτερίκευση του κόστους. Αντίθετα, ορισμένες ενισχύσεις, εκτός από τις αρνητικές επιπτώσεις τους στις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών και στον ανταγωνισμό, μπορεί να είναι αντίθετες προς την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και να συνιστούν τροχοπέδη για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό μπορεί να ισχύει, για παράδειγμα, για ορισμένες ενισχύσεις που έχουν ως αποκλειστικό προορισμό να υποβοηθήσουν την προσαρμογή σε νέα κοινοτικά υποχρεωτικά πρότυπα.

Ωστόσο, οι ενισχύσεις για το περιβάλλον πρέπει να ενταχθούν στο γενικό πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων και να θεωρηθεί ότι έχουν μία σχετική σπουδαιότητα. Πράγματι, σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί στα πλαίσια της 8ης έκθεσης για τις κρατικές ενισχύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ 1996 και 1998, οι ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο μόνο το 1,85 % του συνολικού ποσού των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν στον κλάδο της μεταποίησης και στον τομέα των υπηρεσιών.

Πεδίο εφαρμογής

Το παρόν πλαίσιο εφαρμόζεται στις ενισχύσεις που προορίζονται να διασφαλίσουν την προστασία του περιβάλλοντος, σε όλους τους τομείς που διέπονται από τη συνθήκη ΕΚ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που υπόκεινται σε ειδικούς κοινοτικούς κανόνες όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις (της χαλυβουργίας, της ναυπηγικής βιομηχανίας, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των συνθετικών ινών, των μεταφορών και της αλιείας) με εξαίρεση τις κρατικές ενισχύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη, τις ενισχύσεις στις δραστηριότητες επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς και στον τομέα που καλύπτεται από τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον γεωργικό τομέα . Αντίθετα, οι διατάξεις του παρόντος πλαισίου εφαρμόζονται στον τομέα της αλιείας και της ιχθυοκαλλιέργειας. Οι ενισχύσεις για την προώθηση της υλοποίησης σημαντικών σχεδίων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος με βασικό άξονα το περιβάλλον, σχέδια που έχουν ευεργετικά αποτελέσματα πέραν των συνόρων των ενδιαφερομένων κρατών μελών, μπορούν να εγκριθούν βάσει της παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο β) της συνθήκης ΕΚ..

Γενικοί όροι για τη χορήγηση ενισχύσεων υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος

Το παρόν πλαίσιο προβλέπει τρεις βασικούς τύπους ενισχύσεων υπέρ του περιβάλλοντος, και συγκεκριμένα:

Λειτουργικές ενισχύσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων και την εξοικονόμηση ενέργειας. Οι επιχειρήσεις πρέπει υπό κανονικές συνθήκες να επιβαρύνονται με το κόστος επεξεργασίας των βιομηχανικών αποβλήτων, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Ωστόσο, οι λειτουργικές ενισχύσεις μπορεί να αποδειχθούν απαραίτητες σε περίπτωση έγκρισης εθνικών προτύπων αυστηρότερων σε σχέση με τα εφαρμοστέα κοινοτικά πρότυπα, ή σε περίπτωση έγκρισης εθνικών προτύπων ελλείψει κοινοτικών, τα οποία συνεπάγονται για τις επιχειρήσεις προσωρινή απώλεια ανταγωνιστικότητας σε διεθνές επίπεδο. Για όλες τις λειτουργικές ενισχύσεις, η διάρκεια της ενίσχυσης περιορίζεται σε πέντε έτη σε περίπτωση φθίνουσας ενίσχυσης. Η έντασή της μπορεί να ανέλθει στο 100 % των πρόσθετων δαπανών το πρώτο έτος, αλλά πρέπει να μειώνεται σταδιακά για να φθάσει στο μηδέν στο τέλος του πέμπτου έτους. Οι λειτουργικές ενισχύσεις υπό μορφή φορολογικής μείωσης ή απαλλαγής, λόγω απουσίας ευρωπαϊκής εναρμόνισης, πρέπει να τηρούν ορισμένες ειδικές διατάξεις. Επίσης, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι οι λειτουργικές ενισχύσεις δικαιολογούνται όταν πρόκειται για συνδυασμένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας, σε περίπτωση που τα έξοδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή θερμότητας υπερβαίνουν τις τιμές της αγοράς.
Ενισχύσεις προς τις ΜΜΕ για παροχή συνδρομής και συμβουλών στον τομέα του περιβάλλοντος. Αυτός ο τύπος ενίσχυσης μπορεί να χορηγηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού (EΚ) αριθ. 70/2001 ·
Επενδυτικές ενισχύσεις. Οι εν λόγω επενδύσεις αφορούν επενδύσεις σε γήπεδα, εφόσον είναι απόλυτα αναγκαίες για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων, κτίρια, εγκαταστάσεις και εξοπλισμό που προορίζονται για τον περιορισμό ή την εξάλειψη της ρύπανσης και των θορύβων ή για την προσαρμογή των μεθόδων παραγωγής προκειμένου να προστατευθεί το περιβάλλον. Μπορούν επίσης να ληφθούν υπόψη οι δαπάνες που συνδέονται με τη μεταφορά τεχνολογίας υπό μορφή απόκτησης αδειών εκμετάλλευσης και κατοχυρωμένης ή μη τεχνογνωσίας. Οι επιλέξιμες δαπάνες πρέπει να περιορίζονται αυστηρά στις πρόσθετες επενδυτικές δαπάνες που προορίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος.

Επειδή υπάρχουν διάφοροι τύποι επενδυτικών ενισχύσεων (μεταβατικές επενδυτικές ενισχύσεις στις ΜΜΕ, επενδύσεις όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας κ.λπ.), το παρόν πλαίσιο παρουσιάζει λεπτομερώς για κάθε τύπο ενίσχυσης τους όρους και τα ανώτατα όρια, ως εξής:

Οι μεταβατικές επενδυτικές ενισχύσεις στις ΜΜΕ προκειμένου τούτες να συμμορφωθούν με τα νέα κοινοτικά πρότυπα. Επί τρία έτη από τη θέσπιση νέων κοινοτικών προτύπων μπορούν να εγκριθούν επενδυτικές ενισχύσεις υπέρ των ΜΜΕ σε ποσοστό μέχρι 15 % των ακαθάριστων επιλέξιμων δαπανών, προκειμένου τούτες να συμμορφωθούν με τα νέα αυτά πρότυπα·
Οι επενδύσεις όσον άφορά την εξοικονόμηση ενέργειας μπορούν να τύχουν επενδυτικών ενισχύσεων με βασική ένταση ενίσχυσης 40 % των επιλέξιμων δαπανών·
Πριμοδότηση για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε ενισχυόμενες περιοχές. Στις περιοχές που είναι επιλέξιμες για εθνικά καθεστώτα ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα, οι επιχειρήσεις μπορούν να λάβουν ενισχύσεις για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης. Το βασικό ποσοστό που εφαρμόζεται στις επενδυτικές ενισχύσεις υπέρ του περιβάλλοντος, δηλαδή 30 % ακαθάριστο (κοινό καθεστώς) ή 40 % ακαθάριστο (στην περίπτωση επενδύσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας, επενδύσεων υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και επενδύσεων για τη συνδυασμένη παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας) ή 50 % ακαθάριστο (στην περίπτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που επιτρέπουν τον εφοδιασμό μιας ολόκληρης κοινότητας)·
Ενισχύσεις στις ΜΜΕ. Το ανώτατο όριο της περιβαλλοντικής ενίσχυσης δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβεί το ακαθάριστο 100 % των επιλέξιμων δαπανών.
Ενισχύσεις για την αποκατάσταση μολυσμένων βιομηχανικών χώρων. Πρόκειται για την ποιότητα του εδάφους και των επιφανειακών ή υπογείων υδάτων. Όταν ο υπεύθυνος της ρύπανσης δεν έχει εντοπιστεί ή δεν μπορεί να υποχρεωθεί να αναλάβει τις δαπάνες, τότε μπορεί να χορηγηθεί ενίσχυση στον υπεύθυνο για την εκτέλεση των εργασιών. Το ποσό της ενίσχυσης για την αποκατάσταση των μολυσμένων χώρων μπορεί να ανέλθει σε ποσοστό μέχρι 100 % των επιλέξιμων δαπανών, προσαυξημένο κατά 15 % του ποσού των εργασιών. Οι επιλέξιμες δαπάνες ισούνται με το κόστος των εργασιών μετά την αφαίρεση της αύξησης της αξίας του γηπέδου.
Ενισχύσεις για την επανεγκατάσταση των επιχειρήσεων. Κατά γενικό κανόνα, η επανεγκατάσταση επιχειρήσεων σε νέα θέση δεν σχετίζεται με την προστασία του περιβάλλοντος και κατά συνέπεια δεν παρέχει δικαίωμα για χορήγηση ενισχύσεων κατ' εφαρμογή του παρόντος πλαισίου. Ωστόσο, η χορήγηση ενισχύσεων μπορεί να δικαιολογηθεί όταν μία επιχείρηση εγκατεστημένη για παράδειγμα σε αστική περιοχή ασκεί, πάντοτε τηρώντας τη νομοθεσία, δραστηριότητα που επιφέρει σημαντική ρύπανση και πρέπει, λόγω της συγκεκριμένης θέσης, να εγκαταλείψει τον τόπο εγκατάστασής της για να μεταφερθεί σε καταλληλότερη περιοχή.

Για να μπορεί η Επιτροπή να αξιολογήσει τη χορήγηση σημαντικών ενισχύσεων στα πλαίσια εγκεκριμένων καθεστώτων, καθώς και το εάν οι ενισχύσεις αυτές συμβιβάζονται με την κοινή αγορά, πρέπει όλα τα ατομικά μεμονωμένα σχέδια επενδυτικών ενισχύσεων να κοινοποιούνται εκ των προτέρων στην Επιτροπή, όταν οι επιλέξιμες δαπάνες υπερβαίνουν τα 25 εκατ. ευρώ και η ενίσχυση υπερβαίνει το ακαθάριστο ισοδύναμο επιδότησης των 5 εκατ. ευρώ.

Η ισχύς του παρόντος πλαισίου λήγει με την έκδοση του καινούργιου πλαισίου των κρατικών ενισχύσεων για το περιβάλλον ή, εν πάση περιπτώσει, στις 30 Απριλίου 2008.

See also