Πέντε έτη κυκλοφορίας χαρτονομισμάτων και κερμάτων ευρώ

Την 1η Ιανουαρίου 2002, το ευρώ εισήχθη στην καθημερινή ζωή των πολιτών των δώδεκα κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πέντε έτη μετά την εισαγωγή των κερμάτων και των χαρτονομισμάτων σε ευρώ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει τον απολογισμό.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 28ης Δεκεμβρίου 2006, προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Πέντε έτη κυκλοφορίας των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε ευρώ [COM(2006) 862 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει την εισαγωγή των χαρτονομισμάτων και κερμάτων ευρώ στην καθημερινή ζωή των πολιτών από την 1η Ιανουαρίου 2002.

Η πληροφόρηση του πολίτη για το ευρώ εξακολουθεί να έχει ζωτική σημασία

Από τις σφυγμομετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στους πολίτες προκύπτει μια γενική έλλειψη πληροφόρησης για τα οφέλη από το ευρώ, ελλιπείς πληροφορίες και ορισμένες λανθασμένες αντιλήψεις που παραμένουν ευρέως διαδεδομένες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά λοιπόν ότι πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες προκειμένου να ενημερωθεί το ευρύ κοινό καθόσον υπάρχουν ακόμη:

άγνοια ορισμένων θετικών πτυχών του ευρώ: μόνο το ένα τέταρτο (23 %) των πολιτών της ζώνης του ευρώ γνωρίζει ότι δεν επιβάλλεται καμία πρόσθετη επιβάρυνση κατά την ανάληψη μετρητών σε ευρώ με τραπεζική κάρτα σε άλλη χώρα της ζώνης του ευρώ ή κατά την πληρωμή με τραπεζική κάρτα (27 %) ή για τραπεζικές μεταφορές (16 %) εντός της ζώνης του ευρώ·
βαθιά ριζωμένες λανθασμένες αντιλήψεις: η μεγάλη πλειονότητα των ερωτηθέντων πολιτών στη ζώνη του ευρώ πιστεύει ότι το ευρώ συνέβαλε στην αύξηση των τιμών. Στα δέκα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάιο του 2004, το 45 % των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι το ευρώ θα αυξήσει τον πληθωρισμό. Ωστόσο, η αντίληψη αυτή διαψεύδεται από τα αποτελέσματα που κατέγραψε η ΕΚΤ, σύμφωνα με τα οποία ο ετήσιος πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ παρέμεινε σταθερά κάτω από το 2,4 % μετά την εισαγωγή του ευρώ το 1999·
η διπλή αναγραφή των τιμών: για τις καθημερινές αγορές, η πλειονότητα των πολιτών (57 %) υπολογίζει σε ευρώ, ενώ ένας στους πέντε πολίτες συνεχίζει να υπολογίζει στο πρώην εθνικό νόμισμα. Αντίθετα, για τις αγορές μεγάλες αξίας, όπως αυτοκίνητο ή κατοικία, μεγάλο μέρος των πολιτών (40 %) υπολογίζει στο πρώην εθνικό νόμισμα. Η Επιτροπή επαναλαμβάνει τη σύσταση που διατύπωσε το 2002, σύμφωνα με την οποία πρέπει να διακοπεί το συντομότερο δυνατό η διπλή αναγραφή των τιμών που εφαρμόζεται ακόμη στη ζώνη του ευρώ - εκτός της Σλοβενίας. Η διπλή αναγραφή των τιμών βοηθά τους καταναλωτές κατά τα πρώτα στάδια της μετάβασης στο ευρώ, αλλά καθίσταται αντιπαραγωγική εάν συνεχίσει να εφαρμόζεται επί μεγάλο διάστημα.

Συνεχής βελτίωση των κερμάτων και χαρτονομισμάτων σε ευρώ

Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα σε ευρώ βελτιώνονται διαρκώς στο επίπεδο της ποιότητας, της αξιοπιστίας και της εύκολης χρησιμοποίησής τους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άρχισε να προετοιμάζει την επόμενη σειρά χαρτονομισμάτων λίγο μετά τη θέση σε κυκλοφορία του ευρώ προκειμένου να διασφαλίσει τη χρησιμοποίηση των πλέον σύγχρονων χαρακτηριστικών ασφαλείας.

Ο αριθμός των παραχαραγμένων χαρτονομισμάτων και των κίβδηλων κερμάτων που ανιχνεύθηκαν είναι πολύ περιορισμένος σε σχέση με τις ποσότητες που τέθηκαν σε κυκλοφορία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι ο αριθμός των παραχαραγμένων χαρτονομισμάτων αμερικανικών δολαρίων είναι πολύ υψηλότερος.

Διασφάλιση της συνοχής στις όψεις του ευρώ

Τα κέρματα ευρώ διαθέτουν μία κοινή όψη σε όλα τα κράτη της ζώνης του ευρώ και μία εθνική όψη που διαφέρει από το ένα κράτος στο άλλο.

Εθνική όψη. Όσον αφορά τα προοριζόμενα για κυκλοφορία κέρματα ευρώ, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε το 2003 («μορατόριουμ») ότι η εθνική όψη των κερμάτων θα έπρεπε να παραμείνει αμετάβλητη ως τα τέλη του 2008. Μπορεί να γίνει εξαίρεση όταν αλλάζει ο αρχηγός του κράτους που αναπαριστάται σε ένα κέρμα ή για να εκδοθούν αναμνηστικά κέρματα των δύο ευρώ για τον εορτασμό ξεχωριστών γεγονότων, υπό ορισμένους περιορισμούς όσον αφορά την ποσότητα και τη συχνότητα της έκδοσής τους. Τα αναμνηστικά κέρματα κυκλοφορούν κανονικά αλλά έχουν διαφορετική εθνική όψη. Για παράδειγμα, όλα τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ συμφώνησαν να εκδώσουν αναμνηστικό κέρμα δύο ευρώ για τον εορτασμό της 50ής επετείου της συνθήκης της Ρώμης την 25η Μαρτίου 2007.

Πριν από τη λήξη του μορατόριουμ στα τέλη του 2008, το Συμβούλιο πρέπει να εκδώσει νέα απόφαση για τις εθνικές όψεις των κερμάτων ευρώ που θα τεθούν σε κυκλοφορία. Το 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πραγματοποιήσει σφυγμομέτρηση μεταξύ των πολιτών της ζώνης του ευρώ προκειμένου να συγκεντρώσει τις απόψεις και τις προτιμήσεις τους στο εν λόγω θέμα.

Τέλος, τα κράτη μέλη δύνανται να εκδίδουν συλλεκτικά κέρματα ευρώ όπως κέρματα σε πολύτιμα μέταλλα. Τα κέρματα αυτά κυκλοφορούν νόμιμα μόνο στη χώρα έκδοσης και δεν προορίζονται γενικά για κυκλοφορία.

Κοινή όψη. Τα κέρματα ευρώ φέρουν στην κοινή τους όψη χάρτη της Ευρώπης στον οποίο εμφανίζονται οι χώρες της πρώην Ευρωπαϊκής Ένωσης των δεκαπέντε κρατών μελών. Την 1η Μαΐου 2004, η ΕΕ διευρύνθηκε με δέκα νέα κράτη μέλη. Το Συμβούλιο αποφάσισε λοιπόν στις 7 Ιουνίου 2005 [PDF] ότι οι κοινές όψεις των κερμάτων των 10, 20 και 50 λεπτών και των κερμάτων του 1 και 2 ευρώ θα τροποποιηθούν ούτως ώστε ο χάρτης να περιλαμβάνει στο μέλλον όλα τα κράτη της ΕΕ. Η αλλαγή αυτή δεν έχει εφαρμογή για τα μικρότερα κέρματα των 1, 2 και 5 λεπτών καθόσον αναπαριστούν την Ευρώπη στον κόσμο.

Η Σλοβενία είναι η πρώτη χώρα που έθεσε σε κυκλοφορία, την 1η Ιανουαρίου 2007, τα κέρματα που φέρουν τη νέα κοινή όψη. Οι δώδεκα χώρες της ζώνης του ευρώ που είχαν εισαγάγει το ευρώ σε φυσική μορφή τον Ιανουάριο του 2002 προετοιμάζουν την παραγωγή των νέων κερμάτων. Προβλέπεται ότι οι περισσότερες από τις χώρες αυτές θα εκδώσουν εντός του 2007 τα κέρματα με τις νέες κοινές όψεις, ενώ ορισμένες άλλες χώρες θα τις ακολουθήσουν το αργότερο εντός του 2008.

Παραγωγή και αποθήκευση χαρτονομισμάτων και κερμάτων

Τα χαρτονομίσματα του ευρώ παράγονται κατά τρόπο αποκεντρωμένο και με συλλογική δράση, πράγμα που σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) καθορίζει σε ετήσια βάση ποσοστώσεις παραγωγής χαρτονομισμάτων για τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ. Έτσι, κάθε ονομαστική αξία παράγεται από περιορισμένο αριθμό νομισματοκοπείων και κάθε τράπεζα είναι επιφορτισμένη με την έκδοση μίας ή ορισμένων μόνων ονομαστικών αξιών. Κατά τον τρόπο αυτό αυξάνεται η αποτελεσματικότητα με την πραγματοποίηση οικονομιών κλίμακας.

Επιπλέον, αποθέματα εφοδιασμού και ένα κοινό στρατηγικό απόθεμα χαρτονομισμάτων σε ευρώ - το στρατηγικό απόθεμα του Ευρωσυστήματος - διασφαλίζουν τη συνέχεια του ανεφοδιασμού σε χαρτονομίσματα ευρώ. Για παράδειγμα, τα εν λόγω αποθέματα χρησιμοποιούνται για τον ανεφοδιασμό με την αρχική ποσότητα χαρτονομισμάτων σε ευρώ τα οποία είναι απαραίτητα για τη μετάβαση στα κράτη μέλη που προσχωρούν στη ζώνη του ευρώ, όπως συνέβη με τη Σλοβενία την 1η Ιανουαρίου 2007.

Η ΕΚΤ σκοπεύει να θεσπίσει, το αργότερο μέχρι το 2012, μια ενιαία διαδικασία διαγωνισμού για τη σύναψη συμβάσεων προμήθειας χαρτονομισμάτων στο επίπεδο του ευρωσυστήματος.

Όσον αφορά τα κέρματα ευρώ, η παραγωγή τους υπάγεται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά συνέπεια με αποκεντρωμένο τρόπο, γεγονός που περιορίζει την αποτελεσματικότητα που απορρέει από τη συλλογική δράση, ιδίως όσον αφορά το συντονισμό της παραγωγής ή/και της αποθήκευσης των κερμάτων. Για παράδειγμα, υπάρχει το ενδεχόμενο να αποφασίσει μια χώρα να κόψει συμπληρωματικά κέρματα, ενώ μια άλλη να διαθέτει πλεονασματικά αποθέματα κερμάτων της ίδιας ονομαστικής αξίας.

Η Επιτροπή προτείνει να εξεταστούν οι δυνατότητες βελτίωσης, ιδίως όσον αφορά τα κέρματα μικρότερης αξίας των 1, 2 και 5 λεπτών του ευρώ τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 80 % της παραγωγής νέων κερμάτων. Τα εν λόγω κέρματα αποφέρουν χαμηλά νομισματικά έσοδα και το κόστος παραγωγής καθώς και οι συναφείς δαπάνες (μεταφορά, συσκευασία κ.λπ.) είναι υψηλά σε σχέση με την ονομαστική τους αξία. Δεδομένου ότι η ύπαρξη διαφορετικών εθνικών όψεων εμποδίζει σε κάποιο βαθμό την ανταλλαγή ή τη μεταφορά αποθεμάτων κερμάτων μεταξύ χωρών, ορισμένα κράτη μέλη είναι ενδεχομένως έτοιμα να εξετάσουν τη δυνατότητα χρησιμοποίησης κερμάτων μικρής αξίας με «τυποποιημένη» εθνική όψη.

Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας ειδικής γραμμής στον προϋπολογισμό της ΕΕ για σχέδια και δραστηριότητες κοινού ενδιαφέροντος σχετικά με την κοπή κερμάτων σε ευρώ.

Χρησιμοποίηση του ευρώ υπό λογιστική μορφή (1999), εισαγωγή των κερμάτων και των χαρτονομισμάτων (2002)

Το ευρώ ορίστηκε ως το ενιαίο νόμισμα έντεκα κρατών μελών την 1η Ιανουαρίου 1999 και στη συνέχεια της Ελλάδας (esdeenfr) την 1η Ιανουαρίου του 2001. Στο διάστημα 1999-2001, το ευρώ μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μόνο υπό μορφή λογιστική, για παράδειγμα για τις επιταγές ή τις τραπεζικές μεταφορές, Η χρησιμοποίηση της δυνατότητας αυτής στο αρχικό στάδιο ήταν περιορισμένη και, στην καθημερινή ζωή, η εισαγωγή του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος πέρασε σχεδόν απαρατήρητη γιατί στα δώδεκα κράτη μέλη οι καταναλωτές συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τα εθνικά χαρτονομίσματα και κέρματα για να πραγματοποιήσουν τις πληρωμές τους. Τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα του ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία στα δώδεκα κράτη μέλη την 1η Ιανουαρίου 2002. Από την 1η Ιανουαρίου 2007, η Σλοβενία έχει ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ.

Η παραγωγή και η κυκλοφορία χαρτονομισμάτων ευρώ υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την παραγωγή και την κοπή των κερμάτων του ευρώ. Τόσο τα χαρτονομίσματα όσο και τα κέρματα του ευρώ τίθενται σε κυκλοφορία από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ.

See also