Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο συνήλθε στη Μαδρίτη στις 15 και 16 Δεκεμβρίου 1995, επιβεβαίωσε ότι το τρίτο στάδιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης θα αρχίσει την 1η Ιανουαρίου 1999, σύμφωνα με τα κριτήρια σύγκλισης, το χρονοδιάγραμμα, τα πρωτόκολλα και τις διαδικασίες που προβλέπονται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Η ονομασία του νέου νομίσματος είναι ένα σημαντικό στοιχείο της προετοιμασίας της μετάβασης στο ενιαίο νόμισμα, διότι καθορίζει εν μέρει την αποδοχή από το κοινό της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί ότι η ονομασία του ενιαίου νομίσματος πρέπει να είναι η ίδια σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη διαφορετικών αλφάβητων· πρέπει να είναι απλή και να συμβολίζει την Ευρώπη.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε συνεπώς ότι από την έναρξη του τρίτου σταδίου, η ονομασία που θα χρησιμοποιείται για το ευρωπαϊκό νόμισμα θα είναι η λέξη «ευρώ». Η λέξη αυτή θα αποτελεί την πλήρη ονομασία του νομίσματος και όχι πρόθεμα συνδυαζόμενο με το όνομα του εθνικού νομίσματος.

Η ειδική ονομασία «ευρώ» θα χρησιμοποιείται αντί της γενικής έκφρασης «ECU» που χρησιμοποιείται στη συνθήκη για τις αναφορές στην ευρωπαϊκή νομισματική μονάδα. Οι κυβερνήσεις των 15 κρατών μελών συμφώνησαν ότι αυτή η απόφαση αποτελεί αποδεκτή και οριστική ερμηνεία των σχετικών διατάξεων της συνθήκης.

ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Ως αποφασιστικό βήμα προς την αποσαφήνιση της διαδικασίας εισαγωγής του ενιαίου νομίσματος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το σενάριο για την καθιέρωση του ενιαίου νομίσματος, βάσει της έκθεσης που εκπονήθηκε κατόπιν αιτήσεώς του από το Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα.

Το σενάριο εξασφαλίζει τη διαφάνεια, ενισχύει την αξιοπιστία και υπογραμμίζει τον αμετάκλητο χαρακτήρα της διαδικασίας. Αποβλέπει στην παροχή της αναγκαίας ασφάλειας του δικαίου (es de en fr), στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση του κόστους της προσαρμογής και στην αποφυγή των στρεβλώσεων ανταγωνισμού. Εξαγγέλλοντας συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σύμφωνα με ένα ακριβές χρονοδιάγραμμα, το σενάριο παρέχει στους οικονομικούς φορείς τις απαραίτητες πληροφορίες για την προσαρμογή τους ενόψει της καθιέρωσης του ενιαίου νομίσματος.

Το εν λόγω σενάριο αναφοράς θα ολοκληρωθεί σε τρεις φάσεις που θα υλοποιηθούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα και λαμβάνοντας υπόψη τις ικανότητες προσαρμογής των χρηστών.

Φάση Α: η έναρξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης

Στις 1 και 2 Μαΐου 1998, το Συμβούλιο, συνερχόμενο σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, υποδεικνύει, σύμφωνα με την προβλεπόμενη από τη συνθήκη διαδικασία, τα κράτη μέλη που έχουν επιτύχει αρκετά υψηλό βαθμό σύγκλισης για να συμμετάσχουν στην ΟΝΕ. Τα στοιχεία για το 1997 (es de en fr) χρησιμεύουν ως βάση γι' αυτή την «εξέταση μετάβασης». Το Συμβούλιο ECOFIN ανάγγειλε, τον Μάιο του 1998, τις διμερείς ισοτιμίες μεταξύ των συμμετεχόντων νομισμάτων. Ωστόσο, η οριστική τιμή μετατροπής (es de en fr) μεταξύ των εθνικών νομισμάτων και του ευρώ θα γίνει γνωστή στις 31 Δεκεμβρίου 1998.

Αμέσως μόλις γίνει γνωστός ο κατάλογος των συμμετεχουσών χωρών, οι κυβερνήσεις αυτών των κρατών μελών πρέπει να υιοθετήσουν ομόφωνα ορισμένες νομοθετικές διατάξεις και να ορίσουν την εκτελεστική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Έτσι, θα συσταθούν η ΕΚΤ και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ).

Καθορίζονται επίσης οι συνθήκες άσκησης της νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής, και θα καταστεί δυνατή η έναρξη κοπής κερμάτων και τραπεζογραμματίων σε ευρώ (es de en fr). Κυκλοφορούν κέρματα αξίας από 0,01 έως 2 ευρώ και τραπεζογραμμάτια αξίας από 5 έως 500 ευρώ.

Στις συμμετέχουσες χώρες, καθ' όλη τη διάρκεια αυτής της φάσης, ολόκληρο το οικονομικό σύστημα συνεχίζει να λειτουργεί με βάση τα εθνικά νομίσματα. Ωστόσο, οι προπαρασκευαστικές εργασίες για τη μετάβαση στο ευρώ εντατικοποιούνται, ιδίως στις εθνικές διοικήσεις και στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.

Φάση Β: η πραγματική έναρξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης

Την 1η Ιανουαρίου 1999 άρχισε η φάση Β (και συνεπώς το τρίτο στάδιο της ΟΝΕ) με τον αμετάκλητο καθορισμό των τιμών μετατροπής (es de en fr) των εθνικών νομισμάτων των συμμετεχουσών χωρών, μεταξύ τους και σε σχέση με το ευρώ. Η φάση αυτή διαρκεί τρία έτη.

Έτσι, το ευρώ θα αποτελεί πλήρες νόμισμα και η εξωτερική του αξία θα είναι εκείνη του επίσημη καλαθιού του ECU, το οποίο παύει να υφίσταται.

Το ΕΣΚΤ, το οποίο απαρτίζεται από την ΕΚΤ και τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες, αρχίζει να λειτουργεί. Καθορίζει και ασκεί την ενιαία συναλλαγματική πολιτική σε ευρώ (καθορισμός βραχυπρόθεσμων επιτοκίων, παρεμβάσεις έναντι του δολαρίου και του γιεν, κλπ.). Θα εξαλειφθούν οι συναλλαγματικές διακυμάνσεις μεταξύ των συμμετεχόντων εθνικών νομισμάτων.

Τα συστήματα πληρωμής μεγάλων ποσών (διατραπεζική αγορά, νομισματική αγορά, αγορές κεφαλαίων και συναλλάγματος), και ιδίως το σύστημα TARGET του οποίου τη διαχείριση θα αναλάβει το ΕΣΚΤ, λειτουργούν σε ευρώ. Οι νέες εκδόσεις τίτλων δημοσίου χρέους θα πραγματοποιούνται επίσης σε ευρώ.

Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, το ευρώ θα υφίσταται ωστόσο μόνο σε λογιστική μορφή, δεδομένου ότι θα εξακολουθήσουν να κυκλοφορούν τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε εθνικό νόμισμα. Τα κυριότερα συστήματα πληρωμής μικρών ποσών (μεταβίβαση, κάρτα πληρωμής, επιταγή, κλπ.) προσαρμόζονται ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν σε ευρώ. Η χρησιμοποίηση του ευρώ θα είναι κατά τη φάση αυτή δυνατή αλλά όχι ακόμη υποχρεωτική.

Φάση Γ: η γενικευμένη χρησιμοποίηση του ενιαίου νομίσματος

Την 1η Ιανουαρίου 2002, τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε ευρώ θα αρχίσουν να κυκλοφορούν παράλληλα (es de en fr) με τα εθνικά τραπεζογραμμάτια και κέρματα. Τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε ευρώ θα έχουν χαρακτήρα νόμιμου χρήματος, ενώ τα εθνικά τραπεζογραμμάτια και κέρματα θα αποσυρθούν σταδιακά.

Όλες οι χρηματικές συναλλαγές θα εκφράζονται σε ευρώ. Στις συμβάσεις, οι αναφορές στα εθνικά νομίσματα θα μετατραπούν σε ευρώ σύμφωνα με την τιμή μετατροπής που θα έχει καθοριστεί αμετάκλητα, χωρίς άλλη τροποποίηση των σχετικών όρων και διατάξεων (συνέχεια των συμβάσεων (es de en fr).

Η διάρκεια της φάσης αυτής θα είναι η ελάχιστη δυνατή, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις για τους χρήστες από την παρατεταμένη ταυτόχρονη κυκλοφορία του ευρώ και των εθνικών νομισμάτων. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν την συντόμευση αυτής της περιόδου. Εν πάση περιπτώσει, την 1η Ιουλίου 2002 το αργότερο, τα εθνικά τραπεζογραμμάτια και κέρματα θα παύσουν να έχουν εξοφλητική ισχύ και δεν θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούνται ως μέσο πληρωμής.

Η διαδικασία μετάβασης στο ενιαίο νόμισμα θα έχει τότε ολοκληρωθεί: από την ημερομηνία αυτή, το σύνολο της οικονομίας των συμμετεχουσών χωρών θα λειτουργεί αποκλειστικά σε ευρώ. Για ορισμένο ακόμη χρονικό διάστημα θα είναι δυνατή η δωρεάν ανταλλαγή των παλαιών εθνικών τραπεζογραμματίων και κερμάτων στις εθνικές κεντρικές τράπεζες.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 20.06.2006