Οδική ασφάλεια: πρόγραμμα δράσης για την οδική ασφάλεια (2003-2010)

Από όλους τους τρόπους μεταφοράς, οι οδικές μεταφορές είναι οπωσδήποτε οι πιο επικίνδυνες και οι πιο δαπανηρές σε ανθρώπινες ζωές. Για το λόγο αυτό, το πρόγραμμα δράσης για την οδική ασφάλεια 2003-2010 προβλέπει μια σειρά μέτρων, όπως είναι η ενίσχυση των οδικών ελέγχων, η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών οδικής ασφάλειας, η βελτίωση της οδικής υποδομής και οι ενέργειες με σκοπό να βελτιωθεί η συμπεριφορά των χρηστών της. Τελικός στόχος είναι να μειωθεί τουλάχιστον κατά 50% ο αριθμός των θανάτων έως το 2010.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για την οδική ασφάλεια. Μείωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση του αριθμού των θυμάτων σε τροχαία ατυχήματα κατά το ήμισυ από σήμερα έως το 2010: ένα ζήτημα που μας αφορά όλους [COM(2003) 311 τελικό -- Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Κάθε χρόνο, 1.300.000 τροχαία ατυχήματα έχουν ως αποτέλεσμα ο αριθμός των θυμάτων να υπερβαίνει τους 40.000 νεκρούς και 1.700.000 τραυματίες. Το άμεσο ή έμμεσο κόστος έχει υπολογισθεί σε 160 δισ. ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό περίπου 2% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ορισμένες ομάδες του πληθυσμού ή κατηγορίες χρηστών είναι ιδιαίτερα ευάλωτες: οι νέοι ηλικίας 15-24 ετών (10.000 νεκροί ετησίως), οι πεζοί (7.000 νεκροί) ή οι ποδηλάτες (1.800 νεκροί).

Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή πρότεινε στη Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών, να καθορίσει η ΕΕ ως στόχο τη μείωση του αριθμού των νεκρών στο ήμισυ με χρονικό ορίζοντα το έτος 2010. Όλα τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα οδικής ασφάλειας, ήτοι υπερβολική ταχύτητα, κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, μη χρήση των ζωνών ασφαλείας, ανεπαρκή προστασία, ύπαρξη «μελανών σημείων» (υψηλού κινδύνου επέλευσης ατυχημάτων), μη τήρηση του χρόνου οδήγησης και ανάπαυσης στις επαγγελματικές μεταφορές και κακή ορατότητα. Η προσεχής προσχώρηση στην ΕΕ χωρών με χαμηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας συνιστά μια επιπλέον πρόκληση.

Οι βασικοί τομείς δράσης της παρούσας ανακοίνωσης έχουν ως εξής:

Ενθάρρυνση των χρηστών να τηρήσουν καλύτερη στάση

Στόχος: να ενθαρρυνθεί η τήρηση καλύτερης στάσης μέσω της αυστηρότερης συμμόρφωσης προς την ισχύουσα νομοθεσία, με την εναρμόνιση των ποινών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, την καθιέρωση διαρκούς επιμόρφωσης για τους ιδιώτες και επαγγελματίες οδηγούς, τη βελτίωση των αστυνομικών ελέγχων και την προώθηση εκστρατειών εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των χρηστών.

Η καταστρατήγηση των βασικών διατάξεων της νομοθεσίας για την οδική ασφάλεια από τους χρήστες αποτελεί την κύρια αιτία των σοβαρών ατυχημάτων. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει κατά προτεραιότητα τις εκστρατείες εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης που παροτρύνουν τους οδηγούς να χρησιμοποιούν προστατευτικό κράνος και ζώνη ασφαλείας, να μην υπερβαίνουν την επιτρεπόμενη ταχύτητα και να μην καταναλώνουν οινοπνευματώδη ποτά.

Παράλληλα, η Επιτροπή θα τροποποιήσει την οδηγία σχετικά με το δίπλωμα οδήγησης ώστε να αυξήσει τα ελάχιστα απαιτούμενα προσόντα των οδηγών.

Κυριότερα μέτρα: ενθάρρυνση της γενικευμένης χρήσης του προστατευτικού κράνους από τους οδηγούς όλων των μηχανοκίνητων δικύκλων, συνέχιση των ειδικών εργασιών για τους οδηγούς νεαρής ηλικίας, εναρμόνιση των επιβαλλόμενων ποινών στις διεθνείς εμπορευματικές μεταφορές, καθορισμός κατάλληλων συστημάτων ταξινόμησης και επισήμανσης των φαρμάκων που επηρεάζουν την ικανότητα οδήγησης οχημάτων, επεξεργασία κατευθυντηρίων γραμμών όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές διεξαγωγής των αστυνομικών ελέγχων κ.λπ.

Αξιοποίηση της τεχνικής προόδου

Στόχος: να καταστούν τα οχήματα ασφαλέστερα μέσω της εναρμόνισης των μέτρων παθητικής ασφάλειας (όπως η υποχρέωση εγκατάστασης ζωνών ασφαλείας) και της υποστήριξης της τεχνικής προόδου.

Δεδομένου ότι το 57% των θυμάτων θανατηφόρων ατυχημάτων είναι επιβάτες αυτοκινήτων, είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η τεχνική πρόοδος στον τομέα της ασφάλειας των οχημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει το πρόγραμμα EuroNCAP (ευρωπαϊκό πρόγραμμα αξιολόγησης των νέων μοντέλων αυτοκινήτων) με σκοπό την εκτέλεση δοκιμών σε νέα αυτοκίνητα σύμφωνα με εναρμονισμένα πρωτόκολλα, καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών.

Η πρωτοβουλία eSafety (EN) που εγκαινιάστηκε το 2002 από την Επιτροπή και την αυτοκινητοβιομηχανία αποβλέπει στη διατύπωση συστάσεων και στην ανάληψη ορισμένων δράσεων σε κοινοτικό επίπεδο. Παράλληλα , απαιτείται ενίσχυση των ερευνητικών δραστηριοτήτων στον τομέα της οδικής ασφάλειας, ιδίως στο πλαίσιο του 6ου προγράμματος-πλαισίου έρευνας.

Κυριότερα μέτρα: γενικευμένη χρήση των ενιαίων συστημάτων στερέωσης για τις διατάξεις συγκράτησης των παιδιών, βελτίωση των οχημάτων κατά τρόπο ώστε να περιορίζονται τα σοβαρά ατυχήματα που συμβαίνουν σε πεζούς και ποδηλάτες, εξάλειψη του «τυφλού σημείου» στα φορτηγά, διευκόλυνση της κυκλοφορίας των ατόμων μειωμένης κινητικότητας, βελτίωση της ασφάλειας των μοτοσικλετών κ.λπ.

Ενθάρρυνση της βελτίωσης των οδικών υποδομών

Στόχος: βελτίωση των οδικών υποδομών με τον εντοπισμό και την εξάλειψη των «μελανών σημείων».

Οι βελτιώσεις στις οδικές υποδομές μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της συχνότητας και σοβαρότητας των τροχαίων ατυχημάτων. Η έγκαιρη ανίχνευση μη ομαλών συνθηκών στην οδική κυκλοφορία και η διαβίβαση των συναφών στοιχείων στον οδηγό συντελούν στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης των "ευφυών οδών", η θέση σε λειτουργία του ευρωπαϊκού συστήματος εντοπισμού στίγματος μέσω δορυφόρων Galileo από το 2008 θα επιτρέψει την ανάπτυξη συστημάτων πλοήγησης και κατεύθυνσης, την παροχή πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση της κυκλοφορίας ή την παρακολούθηση των οχημάτων που μεταφέρουν επικίνδυνα εμπορεύματα.

Η Επιτροπή θα προτείνει οδηγία-πλαίσιο όσον αφορά την ασφάλεια των οδικών υποδομών, με στόχο την καθιέρωση εναρμονισμένου συστήματος διαχείρισης των "μελανών σημείων" και ελέγχου της οδικής ασφάλειας για τις οδικές αρτηρίες που εντάσσονται στο διευρωπαϊκό δίκτυο (ΔΔΜ).

Κυριότερα μέτρα: πρόταση οδηγίας όσον αφορά την ασφάλεια των οδικών υποδομών, κατάρτιση τεχνικών κατευθυντηρίων γραμμών για τις μεθόδους διεξαγωγής των ελέγχων, τη διαχείριση της ασφάλειας στις αστικές περιοχές, τις τεχνικές περιορισμού της ταχύτητας, επεξεργασία οδηγού ορθής πρακτικής για τις ισόπεδες διαβάσεις, υλοποίηση έργων έρευνας και επίδειξης με θεματικό αντικείμενο τις "ευφυείς οδούς", διεξαγωγή μελετών σχετικά με τον αντίκτυπο των νέων έργων στην ασφάλεια, βελτίωση του επιπέδου της ασφάλειας στις σήραγγες, κλπ.

Ασφάλεια της επαγγελματικής μεταφοράς εμπορευμάτων και επιβατών

Στόχος: μείωση του αριθμού των ατυχημάτων που προκαλούνται από φορτηγά, ρύθμιση της κατάρτισης των επαγγελματιών οδηγών και τήρηση του χρόνου οδήγησης και ανάπαυσης.

Λαμβανομένης υπόψη της αύξησης της κυκλοφορίας των φορτηγών, επιβάλλεται να συνεχιστεί η βελτίωση της ασφάλειας του διευρωπαϊκού οδικού δικτύου. Η οδήγηση των φορτηγών αποτελεί ένα από τα πιο επικίνδυνα επαγγέλματα, ενώ οι επαγγελματίες οδηγοί έχουν και αυτοί το δικαίωμα να εργάζονται σε ασφαλές εργασιακό περιβάλλον που να ανταποκρίνεται στις ισχύουσες ρυθμίσεις όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας.

Κυριότερα μέτρα: ενίσχυση των διατάξεων της νομοθεσίας που αφορούν τις συνθήκες εργασίας των επαγγελματιών οδηγών, καθιέρωση του ψηφιακού ταχογράφου στα οχήματα επαγγελματικής χρήσης, προσαρμογή στην τεχνική πρόοδο της κοινοτικής νομοθεσίας για τη μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων, υποχρεωτική χρήση των ζωνών ασφαλείας στα πούλμαν και τα φορτηγά, βελτίωση της προστασίας στα οχήματα που χρησιμοποιούνται για την τακτική μεταφορά παιδιών, κλπ.

Διάσωση και περίθαλψη των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων

Στόχος: μελέτη των βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης μετά από ατύχημα.

Πολλές χιλιάδες ζωές θα μπορούσαν να σωθούν στην ΕΕ εάν βελτιωνόταν η ταχύτητα επέμβασης και η διάγνωση τη στιγμή του τροχαίου ατυχήματος. Ο αριθμός κλήσης 112 παρέχει τη δυνατότητα στους φορείς εκμετάλλευσης των τηλεφωνικών δικτύων να χορηγούν στις υπηρεσίες παροχής πρώτων βοηθειών τις πληροφορίες που επιτρέπουν τον εντοπισμό της τοποθεσίας από την οποία πραγματοποιήθηκε κλήση έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση ατυχήματος. Θα πρέπει επίσης να διατίθενται αναλυτικά στοιχεία όσον αφορά τη σοβαρότητα των τραυμάτων ώστε να διαμορφωθεί σαφέστερη εικόνα των δυνατοτήτων μείωσης των ζημιών και να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των ιατρικών υπηρεσιών παροχής πρώτων βοηθειών.

Κυριότερα μέτρα: υλοποίηση έργων επίδειξης, στα οποία εντάσσεται η συνολική αλυσίδα παροχής πρώτων βοηθειών και μελέτη των βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης μετά από ατύχημα.

Συγκέντρωση, ανάλυση και διάδοση των στοιχείων για τα ατυχήματα

Στόχος: βελτίωση της συγκέντρωσης και ανάλυσης των στοιχείων για τα ατυχήματα με σκοπό τον εντοπισμό των πεδίων πρωταρχικής δράσης.

Αν και τα ατυχήματα αποτελούν απρόβλεπτα συμβάντα, η γνώση των αιτίων, των περιστάσεων και των συνεπειών τους είναι απαραίτητη για να καταστεί δυνατός ο έλεγχος και η αποφυγή τους ή για να μειωθεί η σοβαρότητά τους. Οι έρευνες πρέπει να διεξάγονται σε εθνικό επίπεδο χωρίς καθυστέρηση με βάση μια ευρωπαϊκή μεθοδολογία. Τα πορίσματα θα πρέπει να κοινοποιούνται σε ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων η οποία θα είναι επιφορτισμένη με τη βελτίωση της νομοθεσίας και την προσαρμογή της μεθοδολογίας στις τεχνικές εξελίξεις.

Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η βάση δεδομένων CARE (EN) που βασίζεται σε εκθέσεις της αστυνομίας και η οποία θα πρέπει να αναπτυχθεί με πνεύμα διαφάνειας. Η Επιτροπή αποβλέπει επίσης στη σύσταση ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου οδικής ασφαλείας, ως εσωτερικής δομής της Επιτροπής.

Κυριότερα μέτρα: ανάπτυξη και συμπλήρωση της βάσης δεδομένων CARE, αξιολόγηση και βελτίωση των συστημάτων διασύνδεσης των στοιχείων των νοσοκομείων με τις εθνικές στατιστικές για τα τροχαία ατυχήματα, σύσταση ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου οδικής ασφαλείας, χάραξη ευρωπαϊκής μεθοδολογίας που θα εφαρμόζεται στις ανεξάρτητες έρευνες για τα τροχαία ατυχήματα, συγκρότηση ομάδας ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, κλπ.

Ένας ευρωπαϊκός χάρτης οδικής ασφαλείας

Η Επιτροπή προτίθεται να κινητοποιήσει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ήτοι τις μεταφορικές επιχειρήσεις, τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τις επιχειρήσεις εξοπλισμού των οχημάτων, τις ασφαλιστικές εταιρείες και τους οργανισμούς εκμετάλλευσης των υποδομών, τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, καλώντας τα να συνυπογράψουν έναν ευρωπαϊκό χάρτη οδικής ασφαλείας. Οι υπογράφοντες θα πρέπει να αναλάβουν ειδικές δεσμεύσεις οι οποίες θα δημοσιοποιηθούν, ενώ η τήρησή τους θα αποτελέσει αντικείμενο παρακολούθησης.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών για ασφαλή και ευφυή οχήματα [COM/2003/0542 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα εφαρμογής και τις μεταγενέστερες εργασίες, συμπεριλαμβανομένης της ισχύουσας νομοθεσίας (οδηγίες και κανονισμοί) ή της υπό συζήτηση νομοθεσίας (προτάσεις), συμβουλευθείτε την ιστοσελίδα της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών (EN).

Ευρωπαϊκός Χάρτης Οδικής Ασφάλειας.

Ο χάρτης αυτός (DE) (EN) (FR) αποβλέπει στη συμμετοχή των πολιτών στις προσπάθειες που θα καταβληθούν για να επιτευχθεί ο κοινοτικός στόχος να μειωθεί κατά το ήμισυ ο αριθμός των θανάτων έως το 2010. Eκτιμάται ότι δεν πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα μόνον οι επαγγελματίες του κλάδου των μεταφορών, αλλά ότι πρέπει να δεσμευθούν και τα σχολεία, οι τοπικές αρχές, οι ασφαλιστικές εταιρείες, η αυτοκινητοβιομηχανία, οι επιχειρήσεις μεταφορών, τα κέντρα διασκέδασης ή οι παροχείς υπηρεσιών.

Σύσταση της Επιτροπής της 6ης Απριλίου 2004 σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας στον τομέα της οδικής ασφάλειας [Επίσημη Εφημερίδα L 111 της 17ης Απριλίου 2004].

Απόφαση της Επιτροπής της 17ης Ιανουαρίου 2005 σχετικά με την εναρμόνιση ραδιοφάσματος στην περιοχή των 24 GHz για χρονικά περιορισμένη χρήση εξοπλισμού ραντάρ μικρής εμβέλειας για αυτοκίνητα στην Κοινότητα [Επίσημη Εφημερίδα L 21 της 25.01.2005].

Στη συνέχεια της απόφασης αυτής αναμένεται να είναι διαθέσιμα, από το δεύτερο εξάμηνο του 2005, ραντάρ αυτοκινήτων μικρής εμβέλειας ικανά να εντοπίσουν τους κινδύνους σύγκρουσης και να ενεργοποιήσουν αυτομάτως το σύστημα πέδησης. Μια ειδική περιοχή συχνοτήτων, που θα καλύπτει την επικράτεια της ΕΕ, θα διατίθεται στο εξής για τα ραντάρ μικρής εμβέλειας.

Αναπτύσσονται τώρα και άλλες χρήσιμες εφαρμογές, όπως συστήματα μεγάλης χωρητικότητας για ασύρματη μετάδοση δεδομένων ή ο εντοπισμός θυμάτων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 21.01.2005