Κανόνες που ισχύουν για τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών έως το 2016

Η παρούσα οδηγία ανταποκρίνεται στην ανάγκη ανοίγματος της αγοράς, καθώς και ισόρροπης εφαρμογής των κανόνων περί σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών. Η οδηγία 2014/25/EΕ αντικατέστησε την παρούσα οδηγία, η οποία παραμένει ωστόσο σε ισχύ, μέχρι τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο από τα κράτη μέλη, η οποία θα πρέπει να πραγματοποιηθεί το αργότερο έως την 18η Απριλίου 2016.

ΠΡΆΞΗ

Οδηγία 2004/17/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών.

ΣΎΝΟΨΗ

Η οδηγία 2004/17/EΚ σχετικά με τους ειδικούς τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών (των αποκαλούμενων ειδικών τομέων) εφαρμόζεται στη σύμβαση που εκδίδεται από τον αναθέτοντα φορέα στους συγκεκριμένους τομείς για:

• προμήθειες,
• υπηρεσίες,
• έργα.

Ωστόσο, δεν ισχύει για τις συμβάσεις παραχώρησης δημόσιων έργων ή υπηρεσιών που ρυθμίζονται από την οδηγία 2014/23/EΕ.

Αναθέτοντες φορείς

Η οδηγία περί ειδικών τομέων εφαρμόζεται σε:

• κάθε αναθέτουσα αρχή ή δημόσια εταιρεία, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας (φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός, εξόρυξη ορυκτών καυσίμων), του ύδατος, των μεταφορών (συμπεριλαμβανομένης της παροχής υπηρεσιών μεταφορών στα λιμάνια ή τα αεροδρόμια) και των ταχυδρομικών υπηρεσιών,
• κάθε αναθέτοντα φορέα ο οποίος δραστηριοποιείται σε ένα (ή αρκετούς) από τους παραπάνω τομείς και επωφελείται από ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα που χορηγούνται από την αρμόδια αρχή ενός κράτους μέλους.

Στα παραρτήματα της οδηγίας περιέχονται συγκεντρωτικές λίστες των αναθέτοντων φορέων.

Σχετικές δραστηριότητες

Η οδηγία εφαρμόζεται κυρίως στην παροχή ή τη λειτουργία σταθερών δικτύων που έχουν ως στόχο να παρέχουν στο κοινό υπηρεσίες στους παρακάτω τομείς:

• της παραγωγής, της μεταφοράς ή της διανομής φυσικού αερίου, της θερμότητας, του ηλεκτρισμού ή του πόσιμου ύδατος. Επίσης εφαρμόζεται στην τροφοδότηση των εν λόγω δικτύων με φυσικό αέριο, θερμότητα, ηλεκτρισμό, πόσιμο ύδωρ, καθώς και των συμβάσεων που συνδέονται με την τροφοδότηση ή την επεξεργασία του ύδατος που χρησιμοποιείται για έργα υδραυλικής μηχανικής, άρδευσης ή αποστράγγισης,
• των μεταφορών με σιδηρόδρομο, αυτόματα συστήματα, τραμ, τρόλεϊ, λεωφορεία (υπό ορισμένες συνθήκες) ή καλώδιο.

Επίσης εφαρμόζεται κατά:

• την παροχή ταχυδρομικών υπηρεσιών,
• την εκμετάλλευση μιας γεωγραφικής περιοχής με σκοπό την αναζήτηση ή την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων ή τη διάθεση αερολιμένων, θαλάσσιων λιμένων ή άλλων τερματικών σταθμών μεταφορών με ορυκτά καύσιμα για χρήση σε φορείς που πραγματοποιούν αεροπορικές, θαλάσσιες ή εσωτερικές πλωτές μεταφορές.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι συμβάσεις που ανατίθενται στους εν λόγω τομείς δεν υπόκεινται πλέον στην οδηγία σε περίπτωση που υπάρχει αποτελεσματικός ανταγωνισμός εγκεκριμένος απότην απόφαση της Επιτροπής σχετικά με τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό σε ένα κράτος μέλος ή σε ένα δεδομένο τομέα.

Επανεξέταση των κατώτατων ορίων κάθε δύο έτη

Η οδηγία εφαρμόζεται σε δημόσιες συμβάσεις που έχουν εκτιμώμενη αξία, εξαιρουμένου του ΦΠΑ, ίση ή ανώτερη των ακόλουθων κατώτατων ορίων:

• 414 000 ευρώ στην περίπτωση συμβάσεων προμήθειας και υπηρεσιών,
• 5 186.000 ευρώ στην περίπτωση συμβάσεων έργων.

Κριτήρια ανάθεσης των συμβάσεων

Τα κριτήρια στα οποία βασίζεται η επιλογή των αναθετόντων φορέων είναι:

• είτε η χαμηλότερη τιμή
• είτε, σε περίπτωση που η ανάθεση προσφέρεται στον πιο οικονομικά συμφέρων, πολλά κριτήρια που σχετίζονται με το αντικείμενο της σύμβασης μεταξύ των οποίων: η ποιότητα, η τιμή, η τεχνική αξία, τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά κ.λπ.

Υποχρέωση δημοσίευσης και διαφάνειας

Η εν λόγω υποχρέωση στοχεύει συγκεκριμένα στη δημοσίευση των προκηρύξεων σύμφωνα με τους τύπους που υπαγορεύονται από την Επιτροπή, οι οποίοι είναι προσβάσιμοι μέσω του συστήματος πληροφοριών για τις ευρωπαϊκές δημόσιες προμήθειες (SIMAP). Υπάρχουν διάφοροι τύποι προκηρύξεων:

• η προκήρυξη που ανακοινώνει τη δημοσίευση της περιοδικής προκήρυξης (μη υποχρεωτικής),
• η περιοδική ενδεικτική προκήρυξη (η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο πρόσκλησης διαγωνισμού),
• η σύμβαση ή προκήρυξη διαγωνισμού (υποχρεωτική όταν το μέσο πρόσκλησης διαγωνισμού δεν αποτελεί ούτε περιοδική προκήρυξη, ούτε προκήρυξη περί ύπαρξης ενός συστήματος προεπιλογής),
• η προκήρυξη ανάθεσης σύμβασης ή το αποτέλεσμα μιας προκήρυξης διαγωνισμού (υποχρεωτική),
• η ύπαρξη προκήρυξης συστήματος προεπιλογής (η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο πρόσκλησης διαγωνισμού).

Για κάθε σύμβαση, ο αναθέτων φορέας πρέπει επίσης να είναι σε θέση να δικαιολογήσει τις αποφάσεις του και να διατηρήσει όλες τις σχετικές πληροφορίες για τουλάχιστον τέσσερα έτη. Θα πρέπει να ενημερώσει το συντομότερο δυνατόν:

• τυχόν απορριφθέντες υποψηφίους για τους λόγους απόρριψης της αίτησης συμμετοχής τους,
• όλους τους υποψηφίους για τους οποίους είναι ανοιχτή η προσφορά, τα πλεονεκτήματα του επιτυχούς υποψηφίου, καθώς και το όνομα του επιλεχθέντος οικονομικού φορέα.

Τεχνικές προδιαγραφές

Οι τεχνικές προδιαγραφές προσδιορίζουν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά ενός υλικού, αγαθού ή υπηρεσίας τα οποία πρέπει να ανταποκρίνονται στη χρήση για την οποία προορίζονται. Πρέπει να καθορίζονται στα έγγραφα της σύμβασης (προκήρυξη διαγωνισμού, προδιαγραφές ή συμπληρωματικά έγγραφα) και δεν πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αδικαιολόγητων εμποδίων στο άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεων στον ανταγωνισμό.

Όροι συμμετοχής

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων προβλέπει τους όρους που απαιτούνται για τη συμμετοχή στις δημόσιες συμβάσεις. Οι εν λόγω όροι έχουν στόχο να διασφαλίσουν την ικανότητα συμμετοχής των οικονομικών φορέων σε μια σύμβαση, στη βάση κριτηρίων που σχετίζονται με την οικονομική και χρηματοπιστωτική ικανότητα και τις επαγγελματικές και τεχνικές ικανότητες.

Οι όροι συμμετοχής επίσης στοχεύουν στην καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς. Όποιος οικονομικός φορέας έχει τυχόν καταδικαστεί για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, δωροδοκία, απάτη ή νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αποκλείεται συστηματικά από την ανάθεση δημόσιας προμήθειας μέσω μιας αναθέτουσας αρχής.

Η συμμετοχή ενός οικονομικού φορέα μπορεί επίσης να αποκλειστεί από δημόσια προμήθεια εάν:

• είναι σε κατάσταση (ή τελεί κατά δήλωσή του) πτώχευσης, εκκαθάρισης, παύσης ή αναστολής δραστηριοτήτων ή δικαστικού συμβιβασμού,
• έχει βρεθεί ένοχος για παράβαση της επαγγελματικής δεοντολογίας,
• έχει διαπράξει σοβαρό παράπτωμα της επαγγελματικής δεοντολογίας,
• δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με την καταβολή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και τους φόρους.

Διαδικασίες για την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων

Υπάρχουν διαφορετικές διαδικασίες για την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων:

• η ανοιχτή διαδικασία: όλοι οι ενδιαφερόμενοι οικονομικοί φορείς μπορούν να παρουσιάσουν μια προσφορά,
• η κλειστή διαδικασία: όλοι οι οικονομικοί φορείς μπορούν να υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής και μόνο αυτοί που θα προσκληθούν μπορούν να παρουσιάσουν προσφορά,
• η διαδικασία διαπραγμάτευσης: οι αναθέτοντες φορείς διαβουλεύονται με τους οικονομικούς φορείς σχετικά με την επιλογή τους και διαπραγματεύονται τους συμβατικούς όρους μαζί τους.

Οι αναθέτοντες φορείς μπορούν επίσης να αναθέσουν σύμβαση χωρίς προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού σε ορισμένες περιπτώσεις που αναφέρονται στην οδηγία.

Διαγωνισμοί στον τομέα των υπηρεσιών

Η οδηγία εφαρμόζεται στους διαγωνισμούς συμβάσεων υπηρεσιών άνω των 414 000 ευρώ.

Ο αναθέτων φορέας θα δημοσιεύει μια προκήρυξη διαγωνισμού σύμφωνη με τους κανονισμούς της διαδικασίας ανάθεσης μιας δημόσιας σύμβασης και θα γνωρίζει τα έργα όταν η προθεσμία για την προγραμματισμένη παρουσίαση έχει λήξει.

Τα κριτήρια ανάθεσης είναι σαφή, αμερόληπτα και διασφαλίζουν συνθήκες πραγματικού ανταγωνισμού. Η κριτική επιτροπή απαρτίζεται αποκλειστικά από τεχνικά εξειδικευμένο και ανεξάρτητο προσωπικό.

ΣΥΝΑΦΕΊΣ ΠΡΆΞΕΙΣ

Οδηγία 2014/25/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/EΚ (Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 94 της 28.3.2014).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 02.06.2014