Πρόσβαση στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής
ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Άρθρο 15 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 15 ΤΗΣ ΣΛΕΕ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;
- Το άρθρο 15, παράγραφος 3, της ΣΛΕΕ παρέχει στους πολίτες, τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις της ΕΕ το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα θεσμικών οργάνων, φορέων, γραφείων και υπηρεσιών της ΕΕ, με την επιφύλαξη ορισμένων αρχών και όρων.
- Ο κανονισμός καθορίζει τις γενικές αρχές και τους περιορισμούς πρόσβασης. Αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι πολίτες μπορούν να ασκούν το δικαίωμα πρόσβασής τους με τον απλούστερο δυνατό τρόπο. Μπορεί να ζητηθεί πρόσβαση για όλα τα έγγραφα που συντάσσονται ή λαμβάνονται από ένα θεσμικό όργανο, σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων της ΕΕ.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
Εξαιρέσεις και δικαιώματα τρίτων
Τα θεσμικά όργανα μπορούν να αρνηθούν την πρόσβαση σε ένα έγγραφο, η γνωστοποίηση του οποίου:
- θα έθιγε την προστασία:
- του δημόσιου συμφέροντος, όσον αφορά τη δημόσια ασφάλεια, την άμυνα, τις διεθνείς σχέσεις και τη δημοσιονομική, νομισματική ή οικονομική πολιτική της ΕΕ ή μιας χώρας της ΕΕ ή
- της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου, ιδίως σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων·
- θα έθιγε:
- τα εμπορικά συμφέροντα ενός προσώπου, τις δικαστικές διαδικασίες και την παροχή νομικών συμβουλών ή
- τον σκοπό επιθεώρησης, έρευνας και οικονομικού ελέγχου, εκτός εάν για τη γνωστοποίηση του εγγράφου υπάρχει υπερισχύον δημόσιο συμφέρον·
- θα έθιγε σοβαρά την προστασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων του θεσμικού οργάνου, εκτός εάν για τη γνωστοποίηση του εγγράφου υπάρχει υπερισχύον δημόσιο συμφέρον.
Για τα έγγραφα που συντάσσονται από τρίτους, το θεσμικό όργανο της ΕΕ πρέπει, σε περίπτωση αμφιβολίας, να διαβουλεύεται με το τρίτο μέρος προκειμένου να εκτιμήσει κατά πόσο ισχύει εξαίρεση. Οι χώρες της ΕΕ έχουν ισχυρότερο δικαίωμα αντίθεσης (ωστόσο δεν έχουν δικαίωμα άσκησης βέτο).
Έγγραφα σε χώρες της ΕΕ
Αν μια χώρα της ΕΕ λάβει μια αίτηση από θεσμικό όργανο της ΕΕ για έγγραφο που βρίσκεται στην κατοχή της, πρέπει, κατ’ αρχήν, να διαβουλευτεί με αυτό το θεσμικό όργανο προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η γνωστοποίηση του εγγράφου συνάδει με τους στόχους του παρόντος κανονισμού. Η χώρα μπορεί αντ’ αυτού να παραπέμψει το αίτημα στο θεσμικό όργανο.
Αιτήσεις, επεξεργασία αιτήσεων και πρόσβαση στα έγγραφα
- Το κοινό πρέπει να ζητήσει την πρόσβαση σε ένα έγγραφο γραπτώς (συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών μέσων) σε μία από τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Ο αιτών δεν υποχρεούται να δικαιολογήσει την αίτηση, αλλά η αίτηση πρέπει να είναι σαφής.
- Τα θεσμικά όργανα πρέπει να χειρίζονται ταχέως τις αιτήσεις πρόσβασης σε ένα έγγραφο. Πρέπει να επιβεβαιώσουν την παραλαβή της αίτησης και, εντός 15 εργάσιμων ημερών από την καταχώρισή της, είτε να παράσχουν είτε να αρνηθούν την πρόσβαση στο ζητούμενο έγγραφο. Αυτή η προθεσμία μπορεί να παραταθεί μία φορά κατά 15 εργάσιμες ημέρες ακόμα.
- Σε περίπτωση ολικής ή μερικής άρνησης, ο αιτών μπορεί, εντός 15 εργάσιμων ημερών από την παραλαβή της απάντησης του θεσμικού οργάνου, να υποβάλει επιβεβαιωτική αίτηση ζητώντας από το θεσμικό όργανο να αναθεωρήσει τη θέση του.
- Ο αιτών μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα είτε με επιτόπια εξέταση, είτε με χορήγηση αντιγράφου, είτε λαμβάνοντας πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αποκτήσει τα έγγραφα.
Ευαίσθητα έγγραφα
- Τα ευαίσθητα έγγραφα είναι τα έγγραφα που προέρχονται από τα θεσμικά όργανα ή τους οργανισμούς που αυτά έχουν ιδρύσει, από τις χώρες της ΕΕ, από τις τρίτες χώρες ή από τους διεθνείς οργανισμούς, που έχουν χαρακτηριστεί ως TRÈS SECRET UE/EU TOP SECRET, SECRET UE/EU SECRET ή CONFIDENTIEL UE/EU CONFIDENTIAL.
- Ο χειρισμός των αιτήσεων πρόσβασης σε ευαίσθητα έγγραφα μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από πρόσωπα που έχουν δικαίωμα να λάβουν γνώση για το περιεχόμενό τους. Τα ευαίσθητα έγγραφα μπορεί να καταχωριστούν στο μητρώο ή να δοθούν στη δημοσιότητα μόνο με τη συγκατάθεση του συντάκτη.
Μητρώα και διοικητικές πρακτικές
- Κάθε θεσμικό όργανο πρέπει να τηρεί μητρώο εγγράφων. Η πρόσβαση σε αυτό το μητρώο πρέπει να παρέχεται με ηλεκτρονική μορφή.
- Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να συνεργάζονται με τα θεσμικά όργανα για την παροχή πληροφοριών στους πολίτες.
- Τα θεσμικά όργανα πρέπει να αναπτύσσουν ορθές διοικητικές πρακτικές προκειμένου να διασφαλιστεί η δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος πρόσβασης που εγγυάται ο παρών κανονισμός.
Δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα
Πολλά έγγραφα της ΕΕ δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα εξής:
Εκθέσεις και μέτρα εφαρμογής
Κάθε θεσμικό όργανο δημοσιεύει ετήσια έκθεση για το προηγούμενο έτος, η οποία αναφέρει τον αριθμό των περιπτώσεων στις οποίες το θεσμικό όργανο αρνήθηκε την πρόσβαση σε έγγραφα, καθώς και τους λόγους για τις αρνήσεις αυτές και τον αριθμό των ευαίσθητων εγγράφων που δεν καταχωρήθηκαν στο μητρώο.
ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;
Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 3 Δεκεμβρίου 2001.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:
ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος πρώτο: Οι αρχές — Τίτλος II: Διατάξεις γενικής εφαρμογής — Άρθρο 15 (πρώην άρθρο 255 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 54-55)
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής (ΕΕ L 145 της 31.5.2001, σ. 43-48)
ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ
Έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή, το 2016, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001 για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής (COM(2017) 738 final της 6.12.2017)
τελευταία ενημέρωση 14.12.2017