Έκτο πρόγραμμα-πλαίσιο (2000-2006): Νανοτεχνολογίες και νανοεπιστήμες

Αυτό το ειδικό πρόγραμμα έχει ως στόχο να βοηθήσει την Ευρώπη να αποκτήσει την αναγκαία δυναμικότητα ώστε να είναι σε θέση να αναπτύσσει και να εκμεταλλεύεται τις νανοτεχνολογίες και νανοεπιστήμες για να δημιουργεί νέα υλικά, διατάξεις και συστήματα για τον έλεγχο της ύλης στην κλίμακα του ατόμου.

ΠΡΑΞΗ

«Απόφαση του Συμβουλίου, της 30ής Σεπτεμβρίου 2002, για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης: «Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» (2002-2006) [Επίσημη Εφημερίδα L 294, 29.10.2002].

ΣΥΝΟΨΗ

Ως νανοτεχνολογία νοούνται οι χειρισμοί ατόμων και μορίων με στόχο την παραγωγή υλικών, μηχανισμών και νέων τεχνολογιών. Κατασκευάζονται δηλαδή σε νανοκλίμακα (άτομο προς άτομο και μόριο προς μόριο) νέες διατάξεις με εξαιρετικές ιδιότητες. Η αρχή της νανοτεχνολογίας είναι απλή: αντί να σμικρύνεται η ύλη μέχρις ότου επιτευχθεί η μικρότερη μονάδα, η τελευταία αυτή αποσπάται από την ύλη.

Από πολύ παλιά, ο άνθρωπος εξορύσσει από τη γη υλικά και τα μεταποιεί, τα θερμαίνει, τα συμπιέζει, τα συναρμολογεί, κ.λπ. Οι σχετικές διεργασίες, εκτός του ότι είναι όλες ενεργοβόρες, παράγουν και πολλά απόβλητα. Αυτή η παραγωγική αρχή αποτελεί τη βάση της σύγχρονης βιομηχανικής παραγωγής.

Εντούτοις, η νανοτεχνολογία χρησιμοποιεί απευθείας μεμονωμένα άτομα, τα υποβάλλει σε χειρισμούς και, μέσω διεργασιών συναρμογής, σχηματίζει ομάδες ατόμων για την παραγωγή νανοϋλικών και νανομηχανών.

Οι νανοτεχνολογίες απαιτούν τεράστιες προσπάθειες βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε πολυθεματικά πεδία όπου συναντώνται διάφορα αντικείμενα όπως γονιδιωματική και βιοτεχνολογίες, αειφόρος ανάπτυξη, διατροφική ασφάλεια, αεροναυπηγική, υγεία κ.λπ.

Οι νανοτεχνολογίες δεν είναι απλώς ένα τεχνοβιομηχανικό διακύβευμα κεφαλαιώδους σημασίας ως ατμομηχανή της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, αλλά και μια τεράστια πρόκληση διανοητική, πολιτισμική και εκπαιδευτική.

Τρία είναι τα κύρια ερευνητικά πεδία της νανοτεχνολογίας:

• νανοηλεκτρονική: αφορά τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και έχει στόχο τη δημιουργία ισχυρότερων μηχανών με μεγαλύτερες επιδόσεις, προσαρμοσμένων τόσο στις οικιακές όσο και στις βιομηχανικές ανάγκες·
• νανοβιοτεχνολογία: η χρήση της στην ιατρική και τη δημόσια υγεία συνδέεται με την κατασκευή βιοαισθητήρων, βιοϋλικών και άλλων μηχανών για τη θεραπεία του καρκίνου κυρίως και των καρδιαγγειακών νοσημάτων·
• νανοϋλικά: προορίζονται για την κατασκευή ηλιακών, οπτικών και λοιπών υλικών.

Ο προϋπολογισμός στο έκτο πρόγραμμα-πλαίσιο που έχει προβλεφθεί για την εν λόγω προτεραιότητα (EN) ανέρχεται σε 1.300 εκατ. ευρώ και οι δράσεις εστιάζονται σε τρία μεγάλα πεδία:

A) Νανοτεχνολογίες και νανοεπιστήμες

Οι νανοτεχνολογίες και οι νανοεπιστήμες αποτελούν μια καινούργια προσέγγιση της επιστήμης και της μηχανικής των υλικών. Το δυναμικό της παγκόσμιας αγοράς νανοτεχνολογιών είναι πολύ μεγάλο, και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει να χάσει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα στον κλάδο αυτόν. Στόχος είναι να δοθεί ώθηση για την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής βιομηχανίας νανοτεχνολογιών, με ιδιαίτερη προαγωγή των κάτωθι πεδίων:

• διεπιστημονικές έρευνες μακροπρόθεσμα: έλεγχος της διεργασίας και ανάπτυξη ερευνητικών εργαλείων·
• αρχιτεκτονικές υπερμορίων και μακρομορίων·
• τεχνικές μηχανικής σε νανομετρική κλίμακα για τη δημιουργία υλικών·
• ανάπτυξη διατάξεων και εργαλείων χειρισμών και ελέγχου·
• εφαρμογές σε πεδία όπως υγεία, χημεία, ενέργεια και περιβάλλον.

B) Πολυλειτουργικά υλικά βασισμένα στη γνώση

Τα νέα υλικά, με νέες λειτουργικές δυνατότητες και καλύτερες επιδόσεις, θα αποτελέσουν μοχλό της βιομηχανικής ανάπτυξης χρησιμοποιούμενα σε τομείς όπως είναι οι μεταφορές, η ενέργεια, η ιατρική, η ηλεκτρονική και οι κατασκευές.

• ανάπτυξη των θεμελιωδών γνώσεων·
• τεχνολογίες συνδεόμενες με την παραγωγή και μεταποίηση πολυλειτουργικών υλικών·
• μηχανική τεχνολογία υποστήριξης.

Γ) Νέες διεργασίες και μέσα παραγωγής

Στόχος είναι η ανάπτυξη βιομηχανικών συστημάτων που θα καλύπτουν τον κύκλο ζωής των προϊόντων («από το λίκνο στο μνήμα»), την παραγωγή, τη χρησιμοποίηση και αποτελεσματική ανάκτηση των προϊόντων, καθώς και η ανάπτυξη βελτιωμένων μοντέλων οργάνωσης και διαχείρισης.

• διεργασίες και συστήματα παραγωγής ευέλικτα και νοήμονα, τα οποία θα ενσωματώνουν τις εξελίξεις της εικονικής παραγωγής, τη μηχανική τεχνολογία υψηλής ακρίβειας κ.λπ.·
• συστημικές έρευνες για την αειφόρο διαχείριση των αποβλήτων, τη μείωση της κατανάλωσης βασικών προϊόντων, τον περιορισμό της ρύπανσης κ.λπ.·
• βελτιστοποίηση του κύκλου ζωής των βιομηχανικών συστημάτων, προϊόντων και υπηρεσιών σε μια προοπτική μείωσης των επικίνδυνων για το περιβάλλον ουσιών.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής - Προς μία ευρωπαϊκή στρατηγική για τη νανοτεχνολογία [COM(2004) 338 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 04.01.2007