Απολογισμός, προκλήσεις και στρατηγική για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες

Η Επιτροπή προβαίνει σε θετικό απολογισμό της στρατηγικής για τη σύμπραξη με τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες (ΙΑΠ). Παρουσιάζει την πρόοδο που επιτελέσθηκε από το 2004 και προτείνει την ανάπτυξη των ουσιωδών αξόνων της στρατηγικής με την εφαρμογή συμπληρωματικών ενεργειών. Εξάλλου η Επιτροπή διαβουλεύεται με τα μέρη όσον αφορά τις μελλοντικές προοπτικές της στρατηγικής για τις ΙΑΠ.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 12ης Σεπτεμβρίου 2007 με τίτλο «Στρατηγική για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες: επιτεύγματα και μελλοντικές προοπτικές» [COM(2007) 507 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Τα έτη 2004-2007 ήσαν ουσιώδους σημασίας για την εφαρμογή και την υλοποίηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες (ΙΑΠ). Τα κυριότερα μέσα για την καλύτερη προσαρμογή στις προκλήσεις και τις πραγματικές καταστάσεις των περιφερειών αυτών τροποποιήθηκαν και επαναπροσδιορίστηκαν. Όμως, οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μπορούν ακόμη να βελτιωθούν, ιδίως με στόχο να αποκτήσει η κοινοτική δράση μεγαλύτερη συνοχή.

Το παρόν έγγραφο αφορά τις επτά ΙΑΠ της ΕΕ, ήτοι: τη Γουαδελούπη, τη Γαλλική Γουιάνα, τη Μαρτινίκα και τη Ρεϋνιόν (δηλαδή τα τέσσερα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα), καθώς και τις Καναρίους Νήσους (Ισπανία), τις Αζόρες και τη Μαδέρα (Πορτογαλία).

Συμπληρωματική δράση για τις ΙΑΠ

Η Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη πλήρους εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων της στρατηγικής του 2004 με την περαιτέρω ανάπτυξη των κύριων αξόνων της και την εφαρμογή συμπληρωματικών μέτρων.

Η μείωση των δυσκολιών προσβασιμότητας και των επιπτώσεων άλλων δυσμενών φαινομένων που πλήττουν ιδιαίτερα τις ΙΑΠ είναι η πρώτη προτεραιότητα που τίθεται για τις εν λόγω περιφέρειες. Η Επιτροπή προτείνει να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που παρέχουν τα μέσα που έχουν καθιερωθεί πρόσφατα: ειδικές επιχορηγήσεις για την αντιστάθμιση του επιπλέον κόστους στον τομέα των μεταφορών και των νέων τεχνολογιών των πληροφοριών και της επικοινωνίας, των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών (RTE-T), των διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας (RTE-E) και MARCO POLO II, και να αξιολογηθούν οι ειδικές ανάγκες των ΙΑΠ στο πλαίσιο της έκθεσης για την εφαρμογή των προγραμμάτων ειδικών μέτρων λόγω του απομακρυσμένου και νησιωτικού χαρακτήρα ορισμένων περιφερειών POSEI.

Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΙΑΠ είναι ο δεύτερος στόχος ο οποίος εντάσσεται στη γραμμή της στρατηγικής της Λισσαβόνας και ο οποίος πρέπει να στηρίζεται σε κατάλληλα μέσα όπως:

• η πολιτική για τη συνοχή και ιδίως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)·
• τα κοινοτικά προγράμματα-πλαίσια, όπως το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (ΠΠΕΤΑ), το πρόγραμμα-πλαίσιο για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα και το πρόγραμμα για τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση ·
• οι υπηρεσίες γενικού οικονοικού συμφέροντος.

Η ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης στις ΙΑΠ με την εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης για την ευρύτερη γειτνίαση αποτελεί καινοτομία της στρατηγικής του 2004 η οποία αποσκοπεί να ενισχύσει το διάλογο μεταξύ των ΙΑΠ και των γειτονικών τους χωρών. Για την ανάπτυξη αυτού του άξονα προτεραιότητας, η Επιτροπή προτείνει διάφορα μέτρα, ήτοι:

• τη συνεκτίμηση των ιδιαιτεροτήτων των ΙΑΠ στις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης·
• το συντονισμό των χρηματοδοτικών μέσων·
• την ενίσχυση των θαλάσσιων συνδέσεων μεταξύ των ΙΑΠ και των γειτονικών τους τρίτων χωρών·
• την από κοινού συμμετοχή ΙΑΠ και τρίτων χωρών στα δίκτυα έρευνας και στα κοινοτικά προγράμματα-πλαίσια·
• τη συνεκτίμηση των ιδιαιτεροτήτων των ΙΑΠ στις μεταναστευτικές πολιτικές.

Ο τελευταίος άξονας που προβάλλεται αφορά το μέσο υποστήριξης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τα μειονεκτήματα των ΙΑΠ. Πράγματι, η μεταρρύθμιση των κοινοτικών πολιτικών επιτρέπει στις ΙΑΠ να λαμβάνουν, για την περίοδο 2007-2013, χρηματικές επιχορηγήσεις για την αντιστάθμιση των παραγόντων που πλήττουν την περιφέρειά τους (απομάκρυνση, νησιωτικός χαρακτήρας, δύσκολες συνθήκες λόγω διαμόρφωσης εδάφους και κλίματος κ.λπ.).

Διακυβεύματα και διαβούλευση

Η Επιτροπή διακρίνει τέσσερα θέματα σχετικά με τα οποία επιθυμεί να αρχίσει το διάλογο με τους εταίρους της. Τα θέματα αυτά είναι εγκάρσια και παρουσιάζουν τα σημαντικότερα διακυβεύματα για το μέλλον της στρατηγικής όσον αφορά τις ΙΑΠ.

Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί σημαντικό πρόβλημα λαμβανομένης υπόψη της γεωγραφικής θέσης και του ευάλωτου χαρακτήρα των ΙΑΠ. Τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα υπάρχει κίνδυνος να πολλαπλασιασθούν και να επηρεάσουν τους άξονες της στρατηγικής του 2004 (προσβασιμότητα, ανταγωνιστικότητα και περιφερειακή ένταξη). Επομένως, η Επιτροπή καλεί τους εταίρους να αποφανθούν, μεταξύ άλλων, όσον αφορά τα εξής:

• τα μέτρα που θα επέτρεπαν τη μείωση των εκπομπών χωρίς αρνητικό αντίκτυπο στην προσβασιμότητα, την οικονομία και τους πολίτες των ΙΑΠ·
• τον τρόπο εκμετάλλευσης των νέων δυνατοτήτων που προσφέρει η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής στις ΙΑΠ λόγω των φυσικών τους πλεονεκτημάτων (γεωθερμία, βιοποικιλότητα κ.λπ.), έτσι ώστε να βελτιωθεί το ενεργειακό ισοζύγιό τους και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους·
• τη δυνατότητα πραγματοποίησης προόδου προς την ενεργειακή αυτάρκεια με την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων οικονομιών ενέργειας.

Η δημογραφική εξέλιξη και οι μεταναστευτικές ροές έχουν συνέπειες στη χωροταξία, στην αγορά εργασίας, στις ανάγκες κατάρτισης και στις δημόσιες υπηρεσίες. Η Επιτροπή επιθυμεί να διαβουλευθεί με τους εταίρους σχετικά με τα εξής:

• τον τρόπο της καλύτερης συνεκτίμησης των προκλήσεων που τίθενται λόγω της δημογραφικής πίεσης και των φαινομένων αποδημίας προς τη μητρόπολη·
• την ενίσχυση των μέτρων που ευνοούν την ένταξη των νομίμως διακινουμένων σ' αυτά τα εδάφη·
• τα μέτρα που επιτρέπουν την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της διακίνησης προς τις ΙΑΠ την οποία συνεπάγεται, για παράδειγμα, η γεωγραφική τους θέση.

Η γεωργία εξακολουθεί να διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην οικονομία των ΙΑΠ, οι οποίες μειονεκτούν λόγω γεωγραφικών και κλιματικών παραγόντων. Η κοινοτική ενίσχυση υπέρ των διαφόρων γεωργικών τομέων εντάσσεται στο μηχανισμό POSEI, πράγμα το οποίο επιτρέπει μια συνεκτική προσέγγιση της εξέλιξης της γεωργίας σ' αυτές τις περιφέρειες.

Ο ρόλος των ΙΑΠ στη ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ αποτελεί ουσιώδη στρατηγική πρόκληση. Πράγματι οι εν λόγω περιφέρειες λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης τους στον Ατλαντικό Ωκεανό, στον Ινδικό Ωκεανό και στην Καραϊβική Θάλασσα προσφέρουν μια παγκόσμια θαλάσσια διάσταση στην Ευρώπη. Αν και οι ΙΑΠ συμμετέχουν ενεργητικά στη διαβούλευση σχετικά με το μέλλον της ναυτιλιακής πολιτικής της ΕΕ η Επιτροπή επιθυμεί διάλογο σχετικά με τα ακόλουθα θέματα:

• την προαγωγή των εργαλείων διακυβέρνησης, όπως η οργάνωση μιας διάσκεψης ανά θαλάσσια λεκάνη με σκοπό την εκπόνηση συντονισμένης προσέγγισης, στο πλαίσιο των διαφόρων θαλάσσιων λεκανών (Καραϊβική, νοτιοανατολικός Ινδικός Ωκεανός, Μακαρονησία)·
• την υποστήριξη και την αξιοποίηση διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων, έρευνας ή τεχνολογικής ανάπτυξης, όπως οι θαλάσσιες τεχνολογίες, βελτιώνοντας την πληροφόρηση και την επικοινωνία στον εν λόγω τομέα·
• την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας, την επιτήρηση των ωκεανών, τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος κ.λπ.·
• τη βιώσιμη διαχείριση των παράκτιων ζωνών στις ΙΑΠ και τη συμβολή των τελευταίων στη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης.

Πλαίσιο

Το ιδιαίτερο καθεστώς των ΙΑΠ που βασίζεται στο άρθρο 299 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ ώθησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2002 να ζητήσει από την Επιτροπή να παρουσιάσει μια στρατηγική υπέρ των ΙΑΠ. Η ανακοίνωση του 2004 αποτελεί συνέχεια του εν λόγω αιτήματος και εντάσσεται στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη συνοχή. Η παρούσα ανακοίνωση προβαίνει στον απολογισμό της εφαρμογής της στρατηγικής και κηρύσσει τη διαβούλευση μεταξύ των εταίρων η οποία θα διεξαχθεί έως τον Μάρτιο του 2008.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 14ης Δεκεμβρίου 2007 δέχθηκε ευνοϊκά την ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Σεπτεμβρίου 2007 και κάλεσε την Επιτροπή να εξαγάγει τα συμπεράσματα της διεξαγόμενης διαβούλευσης και να διατυπώσει σχετικές προτάσεις (παράγραφος 60 των συμπερασμάτων της Επιτροπής).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 08.01.2007