Σλοβακία
1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
Γνώμη της Επιτροπής [COM(97) 2004 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(98) 703 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(99) 511 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2000) 711 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2001) 700 τελικό - SEC(2001) 1754 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2002) 700 τελικό - SEC(2002) 1410 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2003) 675 τελικό - SEC(2003) 1209 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]
2) ΣΥΝΟΨΗ
Στην γνώμη της του Ιουλίου του 1997, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμούσε ότι η Σλοβακία όφειλε να πολλαπλασιάσει τις προσπάθειες που καταβάλλει για να συμμορφωθεί με τα κύρια στοιχεία της κοινοτικής νομοθεσίας για την ενέργεια κατά τα επόμενα έτη. Επιβαλλόταν να παρακολουθούνται εκ του σύνεγγυς θέματα όπως η διαχείριση των μονοπωλίων (και τα αντίστοιχα προβλήματα εισαγωγών και εξαγωγών), η πρόσβαση στα δίκτυα, η διαμόρφωση των τιμών της ενέργειας, η σύσταση των υποχρεωτικών αποθεμάτων πετρελαίου, οι κρατικές παρεμβάσεις στον τομέα των στερεών καυσίμων, η ενεργειακή αποδοτικότητα και τα ποιοτικά πρότυπα για τα καύσιμα. Σε θέματα πυρηνικής ενέργειας, αντιθέτως, η Επιτροπή έκρινε ότι η συμμόρφωση με τις διατάξεις της Ευρατόμ δεν θα αποτελέσει ιδιαίτερο πρόβλημα. Ωστόσο, υπογράμμιζε επίσης ότι η πυρηνική ασφάλεια απαιτούσε διαρκή εγρήγορση και ότι ήταν σκόπιμο να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά τα σχετικά με τα πρότυπα ασφαλείας ζητήματα και να προχωρήσει με γρήγορους ρυθμούς η εφαρμογή συγκεκριμένων προγραμμάτων. Τέλος, κάλεσε τη Σλοβακία να εξετάσει περισσότερο μακροπρόθεσμες λύσεις στα σχετικά με τα απόβλητα ζητήματα.
Η έκθεση του Νοεμβρίου του 1998 ανέφερε ότι η Σλοβακία όφειλε να συνεχίσει τις προσπάθειές της όσον αφορά την προετοιμασία της για την εσωτερική αγορά ενεργείας, ιδίως στους τομείς που είχαν ήδη καθοριστεί στην πρώτη γνώμη. Εφιστούσε επίσης την προσοχή της Σλοβακίας στο πρόβλημα της πυρηνικής ασφάλειας και την καλούσε να μεριμνήσει για την εύρυθμη λειτουργία της αρχής της επιφορτισμένης με την πυρηνική ασφάλεια, εξασφαλίζοντας, ειδικότερα, την ανεξαρτησία της. Ήταν, ωστόσο, αναγκαίο να εξευρεθούν μακροπρόθεσμες λύσεις για την διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων.
Στην έκθεση του Οκτωβρίου του 1999 διαπιστωνόταν ότι, μολονότι η Σλοβακία πραγματοποίησε βήματα προόδου προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εσωτερικής αγοράς, ήταν αναγκαία μία ενίσχυση της εναρμόνισης, τόσο σε νομοθετικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο απελευθέρωσης της αγοράς. Τον Σεπτέμβριο του 1999, η σλοβακική κυβέρνηση αποφάσισε την οριστική παύση των δραστηριοτήτων των δύο μονάδων Bohunice VΙ, το 2006 και 2008. Μετά την απόφαση αυτή, η Επιτροπή ήταν πλέον σε θέση να προτείνει χρηματοδοτική ενίσχυση στο πλαίσιο του προγράμματος Phare και των δανείων Ευρατόμ. Αναμενόταν η έγκριση σχεδίου για το κλείσιμο. Εξάλλου, αναμενόταν η δρομολόγηση προγράμματος εκσυγχρονισμού των δύο μονάδων Bohunice V2.
Στην έκθεση του Νοεμβρίου του 2000, η Επιτροπή έκρινε ότι η Σλοβακία είχε πραγματοποιήσει κάποια βήματα προόδου στον τομέα της ενέργειας, ιδίως θεσπίζοντας, τον Ιανουάριο του 2000, νέα ενεργειακή πολιτική που έθετε τα θεμέλια της ευθυγράμμισης με το κοινοτικό κεκτημένο. Συνεχιζόταν η διαδικασία κλεισίματος της μονάδας Bohunice V1. Το 2000, οι σλοβακικές αρχές είχαν συντάξει έκθεση για τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που θα είχε το σύντομο κλείσιμο της μονάδας, όπου περιλαμβανόταν σχέδιο προετοιμασίας. Ωστόσο, απέμεναν πολλά να αναληφθούν προκειμένου να τηρηθεί το κεκτημένο στον τομέα αυτόν.
Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2001 διαπιστωνόταν ότι η Σλοβακία εξακολουθούσε να σημειώνει πρόοδο στον τομέα της ενέργειας, ιδίως όσον αφορά τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου, την προετοιμασία της εσωτερικής αγοράς και την ενίσχυση της πυρηνικής ασφάλειας. Απέμενε να γίνουν κάποια βήματα προόδου, ιδίως στον τομέα της ενεργειακής αποδοτικότητας, όπου η Επιτροπή δεν είχε διαπιστώσει καμία σημαντική πρόοδο.
Στην έκθεση του Οκτωβρίου 2002 υπογραμμίζεται η πρόοδος της Σλοβακίας στην ευθυγράμμιση της ενεργειακής νομοθεσίας της με το κοινοτικό κεκτημένο. Πραγματοποιήθηκαν βήματα προόδου ιδίως στον τομέα της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, με τη σύσταση, μεταξύ άλλων, του αναγκαίου ρυθμιστικού οργανισμού.
Στην έκθεση του 2003 διαπιστώνεται ότι η Σλοβακία οφείλει να συνεχίσει τη σταδιακή σύσταση των πετρελαϊκών αποθεμάτων της σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που συμφωνήθηκε στις διαπραγματεύσεις, καθώς και τις προσπάθειες τήρησης των δεσμεύσεων για τον παροπλισμό της πυρηνικής μονάδας ηλεκτροπαραγωγής του Bohunice και να συνεχίσει τη λήψη μέτρων απελευθέρωσης των οικείων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, όπως είχε προβλεφθεί.
Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.
ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ
Τα θεμελιώδη στοιχεία του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα την ενέργειας αποτελούνται από τις διατάξεις της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το παράγωγο δίκαιο που αναφέρονται ιδιαίτερα στον ανταγωνισμό και στις κρατικές ενισχύσεις, στην εσωτερική αγορά της ενέργειας - ιδίως μάλιστα οι οδηγίες που αφορούν την ηλεκτρική ενέργεια, τη διαφάνεια των τιμών, τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, τους υδρογονάνθρακες, τη χορήγηση αδειών, τα μέτρα επείγουσας παρέμβασης και, πρωτίστως τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα αποθέματα ασφαλείας κ.λπ.- στην πυρηνική ενέργεια καθώς και στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στους κανόνες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.
Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας αποτελείται σήμερα από πλαίσιο κανονιστικών και πολιτικών κειμένων που περιλαμβάνουν διεθνείς συμφωνίες. Επί του παρόντος καλύπτει τα προβλήματα ανθρώπινης υγείας και ασφάλειας (ιδίως μάλιστα της ακτινοπροστασίας), ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων, διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων, επενδύσεων, προαγωγής της έρευνας, δημιουργίας μιας κοινής αγοράς πυρηνικής ενέργειας, εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και διεθνών σχέσεων.
Η Λευκή Βίβλος (σχετικά με την προπαρασκευή των συνδεδεμένων κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης για την ένταξή τους στην εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης) υπογραμμίζει στο μέρος που αφιερώνεται στην ενέργεια την ανάγκη να εφαρμοστούν πλήρως οι κύριες οδηγίες που σχετίζονται με την εσωτερική αγορά καθώς και οι συναφείς διατάξεις του δικαίου του ανταγωνισμού που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσον αφορά τον πυρηνικό τομέα, η Λευκή Βίβλος αναφέρεται σε προβλήματα εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και μεταφοράς των πυρηνικών αποβλήτων.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Τον Ιούνιο του 2001, τέθηκε σε ισχύ ένα νομοθετικό πλαίσιο σχετικό με τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου. Το πλαίσιο αυτό αποτελεί μια νομική βάση που επιτρέπει την αύξηση των αποθεμάτων σε επίπεδα που αντιστοιχούν σε 90 ημέρες κατανάλωσης, όπως απαιτεί το κεκτημένο. Θα πρέπει ωστόσο να συνεχισθούν οι προσπάθειες για την αύξηση των αποθεμάτων, δεδομένου ότι το επίπεδο των υφιστάμενων αποθεμάτων αντιστοιχεί στο ένα τρίτο περίπου του απαιτούμενου επιπέδου.
Όσον αφορά την καθιέρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, η Σλοβακία σημείωσε πρόοδο στους κλάδους της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου και έλαβε συμπληρωματικά μέτρα ώστε να ευθυγραμμιστεί με το κεκτημένο. Η ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων αερίου και ηλεκτρισμού συνεχίζεται. Εντούτοις, για την προετοιμασία της αγοράς απαιτούνται ακόμη νέα μέτρα, ιδίως στους τομείς της νομοθεσίας και της αναδιάρθρωσης. Στα απαιτούμενα μέτρα συμπεριλαμβάνεται η σύσταση ενός φορέα διαχείρισης του δικτύου μεταφοράς.
Το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού επιχειρείται σε δύο στάδια. Μετά τη θέση σε ισχύ, το 2002, του διατάγματος του υπουργείου οικονομίας περί καθορισμού του ελάχιστου ύψους ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρισμού και αερίου για τους επιλέξιμους καταναλωτές, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού άρχισε το 2002, με την απελευθέρωση για τους μεγάλους καταναλωτές (31% της αγοράς). Το ρυθμιστικό όργανο, το Γραφείο ρύθμισης των δικτύων, του οποίου η αποστολή έγκειται στην εποπτεία των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, έχει συσταθεί, πλην όμως χρήζει περαιτέρω ενισχύσεως.
Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες ενεργειακές μορφές, ετέθησαν σε ισχύ το 2002 υπουργικά διατάγματα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ενόψει της επισήμανσης των ηλεκτρικών οικιακών συσκευών. Το 2003, έχει θεσπιστεί η αναγκαία νομοθεσία, εξαιρέσει του πλέον προσφάτου κεκτημένου, το οποίο αναμένεται να μεταφερθεί σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που προβλέπουν οι αντίστοιχες οδηγίες.
Στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας η Σλοβακία διαθέτει δύο πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, στο Bohunice και στο Mochovce. Δύο από τις τέσσερις λειτουργούσες μονάδες στο Bohunice δεν μπορούν να εκσυγχρονιστούν και πρέπει να κλείσουν. Η κυβέρνηση έχει καταρτίσει πρόγραμμα κλεισίματος. Όσον αφορά τον σταθμό του Mochovce, πρέπει να εκσυγχρονιστούν οι δύο αντιδραστήρες και να ληφθούν μέτρα αναβάθμισης της πυρηνικής ασφάλειας. Η Σλοβακία έχει σημειώσει πρόοδο στον συγκεκριμένο τομέα. Συγκεκριμένα, το Νοέμβριο του 2000, η Σλοβακία θέσπισε τη διαδικασία-πλαίσιο και το χρονοδιάγραμμα παροπλισμού των δύο μη εκσυγχρονίσιμων μονάδων του Bohunice. Οι σλοβακικές αρχές έλαβαν συμπληρωματικά μέτρα για την πυρηνική ασφάλεια στις υπόλοιπες δύο μονάδες. Το πρόγραμμα βελτίωσης της ασφάλειας στον πυρηνικό σταθμό του Mochovce έχει ολοκληρωθεί για το ήμισυ του σταθμού, με εξαίρεση την παρακολούθηση έπειτα από ατυχήματα. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε, τον Ιούνιο του 2001, μια έκθεση σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια στο πλαίσιο της διεύρυνσης. Στην έκθεση αυτή συνιστώνται επτά συγκεκριμένα μέτρα για τη Σλοβακία, η οποία αποδέχθηκε τις συστάσεις που διατυπώνονται στην έκθεση.
Ανελήφθησαν συμβατικές υποχρεώσεις όσον αφορά την πρόωρη διακοπή λειτουργίας των δύο αντιδραστήρων V1 της πυρηνικής μονάδας του Bohunice. Το 2003, η Σλοβακία επανέλαβε την δέσμευσή της να παροπλίσει τα τμήματα 1 και 2 του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Bohunice V1, το 2006 και το 2008 αντιστοίχως. Αναμένεται να συνεχίσει να αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στην ενίσχυση του δυναμικού του οικείου οργανισμού διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων που βρίσκεται στο στάδιο της σύστασης.
Επιπλέον, η Σλοβακία ενίσχυσε, μετά την τελευταία έκθεση, τη σλοβακική επιτροπή ελέγχου της πυρηνικής ενέργειας, της οποίας η ικανότητα κρίθηκε επαρκής από τρίτους οργανισμούς. Η συγκεκριμένη αρχή θα πρέπει να μεριμνά για την πλήρη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις και τις διαδικασίες της Ευρατόμ, και ιδίως την προετοιμασία του ελέγχου διασφαλίσεων Ευρατόμ κυρίως όσον αφορά τη διασάφηση της κυκλοφορίας και την καταγραφή του πυρηνικού υλικού.
Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 10.03.2004