Πολωνία

1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Γνώμη της Επιτροπής [COM(97) 2002 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(98) 701 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(99) 509 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2000) 709 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2001) 700 τελικό - SEC(2001) 1752 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2002) 700 τελικό - SEC(2002) 1408 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη ΕφημερίδαΈκθεση της Επιτροπής [COM(2003) 675 τελικό - SEC(2003) 1206 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]

2) ΣΥΝΟΨΗ

Στη γνώμη που εξέδωσε τον Ιούλιο του 1997, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμούσε ότι η Πολωνία θα ήταν σε θέση να συμμορφωθεί προς τους περισσότερους ενεργειακούς κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας κατά τα επόμενα έτη. Εν τούτοις, υπογράμμιζε ότι θα ήταν αναγκαίο να παρακολουθούνται προσεκτικά ορισμένοι τομείς, όπως η ρύθμιση των μονοπωλίων, ιδίως σχετικά με τις εισαγωγές και τις εξαγωγές, η πρόσβαση στα δίκτυα, οι φραγμοί στις εισαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων, ο καθορισμός των ενεργειακών τιμών, η προπαρασκευή για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιπτώσεων, και ιδίως η συγκρότηση των υποχρεωτικών αποθεμάτων πετρελαίου, οι δημόσιες παρεμβάσεις στον τομέα του άνθρακα, καθώς και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τα πρότυπα ποιότητας για τα καύσιμα.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 1998, επιβεβαιωνόταν η ανάγκη να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες στους ανωτέρω τομείς, ενώ αναγνωριζόταν ότι η κατάσταση έχει εξελιχθεί με θετικό τρόπο.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 1999, διαπιστωνόταν ότι η Πολωνία επέτυχε κάποιο μέσο επίπεδο συμμόρφωσης με το κεκτημένο στον τομέα αυτόν και, παρά την πραγματοποίηση ορισμένων βημάτων προόδου, υπογραμμιζόταν η ανάγκη να αναληφθούν αναδιαρθρώσεις, συγκεκριμένα δε στον τομέα του φυσικού αερίου. Απαιτούνταν πρόσθετες προσπάθειες σε πολλούς τομείς, όπως, για παράδειγμα, στην προετοιμασία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης και της διαρρύθμισης των μονοπωλίων. Η συμμόρφωση των μέτρων Ευρατόμ δεν φαινόταν να δημιουργεί προβλήματα, αλλά έπρεπε να επανεξετασθεί η διαχείριση των χρησιμοποιημένων καυσίμων του πυρηνικού πειραματικού αντιδραστήρα του Swierk.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2000, η Επιτροπή διαπίστωνε ότι ο βαθμός ευθυγράμμισης προς το κεκτημένο σε αυτόν τον τομέα και η προετοιμασία για την προσχώρηση στην ΕΕ ποίκιλλαν σε τεράστιο βαθμό από τον έναν υπο-τομέα στον άλλο. Παρ' όλη την πρόοδο όσον αφορά την αναδιάρθρωση και την ιδιωτικοποίηση ορισμένων υπο-τομέων και τη γενική διαμόρφωση της πολιτικής σε αυτόν τον τομέα, χρειαζόταν ακόμη να επιτελεσθεί σημαντική πρόοδος. Στην έκθεση τονιζόταν ότι τομείς όπως η προετοιμασία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, η ενεργειακή ασφάλεια, τα στρατηγικά αποθέματα και η μεταρρύθμιση των υπο-τομέων του φυσικού αερίου και του πετρελαίου έπρεπε να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής. Η διοικητική δομή είχε εδραιωθεί, ήταν δε σκόπιμο να δοθεί περισσότερη προσοχή στη διαμόρφωση και στην παρακολούθηση των πολιτικών.

Στην έκθεσή της του Νοεμβρίου 2001, η Επιτροπή έκρινε ότι, από τότε που συντάχθηκε η τελευταία έκθεση, σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά τη μεταφορά του κεκτημένου στο εθνικό δίκαιο και ότι η Πολωνία συνέχιζε να επιτελεί σταθερή πρόοδο όσον αφορά τη γενική διαμόρφωση της πολιτικής της. Προχώρησε η ευθυγράμμιση της νομοθεσίας προς το κεκτημένο στον τομέα της ασφάλειας του εφοδιασμού και η Πολωνία σύναψε συμφωνίες με τρίτες χώρες για να εξασφαλίσει καλύτερη ασφάλεια του εφοδιασμού. Υπήρξαν εξελίξεις όσον αφορά την προετοιμασία της εσωτερικής αγοράς, ιδίως σε σχέση με την αναδιάρθρωση και την ιδιωτικοποίηση στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Παρ' όλα ταύτα, έπρεπε να ληφθούν συμπληρωματικά μέτρα, για να υπάρξει ευθυγράμμιση προς το κεκτημένο στον τομέα αυτόν. Χρειαζόταν να αντιμετωπισθούν σημαντικά ζητήματα, όπως οι στρεβλώσεις των τιμών και η πρόσβαση στα δίκτυα. Εξελίχθηκε καλά η αναδιάρθρωση στον τομέα των καυσίμων (ιδίως, η εκμετάλλευση του άνθρακα), αλλά αυξήθηκε το χρέος του τομέα. Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, η Πολωνία έκανε βήματα προόδου στην ευθυγράμμιση προς το κεκτημένο και έπρεπε επομένως να δοθεί περισσότερη προσοχή στην εφαρμογή των μέτρων.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 2002, διαπιστώνεται ότι η Πολωνία σημείωσε πρόοδο, από τότε που συντάχθηκε η τελευταία περιοδική έκθεση, όσον αφορά τη μεταφορά στο εσωτερικό δίκαιο και την εφαρμογή του κεκτημένου. Η διαδικασία αναδιάρθρωσης και ιδιωτικοποίησης δεν εξελίχθηκε με τον ίδιο ρυθμό όπως τα προηγούμενα έτη. Όσον αφορά την πολιτική ενέργειας εν γένει, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε, το 2002, τον εξαμηνιαίο απολογισμό της ενεργειακής πολιτικής.

Στην έκθεση του 2003 υπογραμμίζεται ότι η Πολωνία τηρεί τις ανειλημμένες υποχρεώσεις και ικανοποιεί τις απαιτήσεις που απορρέουν από τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις στον τομέα της ενέργειας. Η Πολωνία οφείλει να συστήσει βαθμιαία τα πετρελαϊκά αποθέματά της, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που συμφωνήθηκε κατά τις διαπραγματεύσεις και να ενισχύσει περαιτέρω τις αρμόδιες διοικητικές δομές.

Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ

Τα θεμελιώδη στοιχεία του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα την ενέργειας αποτελούνται από τις διατάξεις της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το παράγωγο δίκαιο που αναφέρονται ιδιαίτερα στον ανταγωνισμό και στις κρατικές ενισχύσεις, στην εσωτερική αγορά της ενέργειας - ιδίως μάλιστα οι οδηγίες που αφορούν την ηλεκτρική ενέργεια, τη διαφάνεια των τιμών, τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, τους υδρογονάνθρακες, τη χορήγηση αδειών, τα μέτρα επείγουσας παρέμβασης και, πρωτίστως τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα αποθέματα ασφαλείας κ.λπ.- στην πυρηνική ενέργεια καθώς και στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στους κανόνες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.

Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας απαρτίζεται σήμερα από ένα πλαίσιο κανονιστικών και πολιτικών κειμένων που περιλαμβάνουν διεθνείς συμφωνίες. Σήμερα καλύπτει θέματα ανθρώπινης υγείας και ασφάλειας (ιδίως ακτινοπροστασίας), ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων, διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων, επενδύσεων, προαγωγής της έρευνας, δημιουργίας μιας κοινής αγοράς πυρηνικής ενέργειας, εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και διεθνών σχέσεων.

Η Λευκή Βίβλος (σχετικά με την προπαρασκευή των συνδεδεμένων κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης για την ένταξή τους στην εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης) υπογραμμίζει, στο τμήμα που αναφέρεται στην ενέργεια, την ανάγκη να εφαρμοσθούν πλήρως οι κύριες οδηγίες που αφορούν την εσωτερική αγορά, καθώς και οι συναφείς διατάξεις του δικαίου για τον ανταγωνισμό στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Όσον αφορά τον πυρηνικό τομέα, η Λευκή Βίβλος αναφέρεται στα προβλήματα εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και μεταφοράς των πυρηνικών αποβλήτων.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η Πολωνία έφθασε σε ένα μέσο επίπεδο ευθυγράμμισης της νομοθεσίας της με το κεκτημένο και αναμένεται να προχωρήσει περαιτέρω όσον αφορά τη θέσπιση της νομοθεσίας και τη συγκρότηση των κατάλληλων δομών για να εξασφαλισθεί η εφαρμογή της. Από τότε που συντάχθηκε η τελευταία έκθεση, η Πολωνία σημείωσε πρόοδο στους τομείς που επισημάνθηκαν ως σημαντικοί, ιδίως η προετοιμασία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και η ενεργειακή ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης επαρκών αποθεμάτων πετρελαίου.

Η πολωνική κυβέρνηση ενέκρινε, τον Φεβρουάριο του 2000, ένα έγγραφο με τίτλο "Οι κύριες γραμμές της εθνικής ενεργειακής πολιτικής για την περίοδο 2000-2020", το οποίο αποτελούσε σημαντική πρόοδο. Στο έγγραφο επισημαίνονταν οι βασικοί στόχοι της προπαρασκευής του τομέα της ενέργειας για την προσχώρηση.

Στην τελευταία έκθεση, είχε επισημανθεί ότι ο τομέας της ασφάλειας του εφοδιασμού ήταν τομέας καίριας σημασίας, διότι αποτελούσε πηγή προβλημάτων για την Πολωνία. Από τότε, η Πολωνία έκανε αρκετά βήματα προόδου σε αυτόν τον τομέα. Η ευθυγράμμιση με το κεκτημένο προχώρησε ικανοποιητικά και η Πολωνία αύξησε τα πετρελαϊκά της αποθέματα σε επίπεδο ελαφρά υψηλότερο από τα δύο τρίτα της απαιτούμενης ποσότητας βάσει του κεκτημένου. Εξάλλου, η Πολωνία σύναψε συμφωνία με τη Σουηδία για να βελτιώσει την ασφάλεια του εφοδιασμού σε ηλεκτρική ενέργεια στον Βορρά της χώρας. Πρέπει τώρα να τελειώσει η ευθυγράμμιση με το κεκτημένο. Το 2002, τέθηκε σε ισχύ ο νόμος με τον οποίο τροποποιείται ο νόμος σχετικά με τα εθνικά αποθέματα. Η Πολωνία προσεγγίζει με σταθερό ρυθμό τον στόχο των υποχρεωτικών αποθεμάτων 90 ημερών.

Όσον αφορά την εσωτερική αγορά και την ανταγωνιστικότητα, τον Απρίλιο του 2001, εγκρίθηκε πρόγραμμα εισαγωγής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Πολωνία. Στο πρόγραμμα αυτό παρατίθενται οι εργασίες που πρέπει να επιτελεσθούν πριν από το τέλος του 2002, ώστε να δημιουργηθεί μια πολωνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που να είναι σε θέση να λειτουργήσει. Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να τεθεί σε εφαρμογή εν ευθέτω χρόνω. Το 2002, ο βαθμός ανοίγματος της πολωνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζει να εξαρτάται από μακροπρόθεσμες συμβάσεις που έχουν συναφθεί μεταξύ της πολωνικής επιχείρησης ηλεκτρισμού και των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2002, εγκρίθηκε νέο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και ιδιωτικοποίησης του τομέα του φυσικού αερίου. Ωστόσο, πρέπει να γίνει περαιτέρω αναδιάρθρωση αυτού του τομέα. Η πολωνική κυβέρνηση ενέκρινε, τον Μάιο του 2001, μια στρατηγική για τον σκοπό αυτόν. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξασφαλισθεί το άνοιγμα της αγοράς σύμφωνα με αντικειμενικά, διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια. Το 2003, η νομοθεσία-πλαίσιο, δηλαδή ο νόμος για την ενέργεια, έχει θεσπιστεί και είναι σύμμορφος με το κεκτημένο, όπως και οι διατάξεις εφαρμογής στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Εις ό,τι αφορά τον τομέα του φυσικού αερίου, εκεί η πρόοδος είναι μικρότερη· εκκρεμεί η ολοκλήρωση της νομοθεσίας εφαρμογής, ιδίως με τη σύσταση δικτυακού κωδικού.

Πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στη διαδικασία άρσης των στρεβλώσεων των τιμών, καθώς και στις μακροπρόθεσμες συμβάσεις στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ρυθμιστικός οργανισμός, ο φορέας ρύθμισης της ενέργειας, του οποίου ο ρόλος συνίσταται στην εποπτεία των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, συνεστήθη, μεν, πλην όμως πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω, προκειμένου να ασκήσει τις αρμοδιότητές του στον τομέα του φυσικού αερίου.

Στον τομέα των στερεών καυσίμων, η αναδιάρθρωση της εκμετάλλευσης του άνθρακα, που προγραμματίσθηκε για το 1998-2002, τέθηκε σε εφαρμογή χωρίς διακοπή και η Επιτροπή θεωρεί ότι τα παραχθέντα αποτελέσματα είναι σημαντικά. Κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτεται από την έκθεση, έκλεισαν πολλά ανθρακωρυχεία, μειώθηκε το δυναμικό εξόρυξης και άρχισε η ιδιωτικοποίηση των δύο πρώτων αποδοτικών ανθρακωρυχείων που έχουν καλές επιδόσεις. Παρ' όλα ταύτα, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα. Η ταχεία αύξηση του χρέους του τομέα είναι ανησυχητική και η παραγωγικότητα βρίσκεται πάντοτε σε επίπεδο κατώτερο από εκείνο των διεθνών προτύπων. Η προετοιμασία της ιδιωτικοποίησης πρέπει να γίνει εντατικότερη, πρέπει να αποδεσμευτεί ο αναγκαίος προϋπολογισμός και είναι σκόπιμο να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον μελλοντικό ρόλο του άνθρακα στον ενεργειακό προγραμματισμό της χώρας. Βρίσκεται σε εξέλιξη νέο σχέδιο αναδιάρθρωσης του τομέα των στερεών καυσίμων για τα έτη 2003-2006.

Στον πετρελαϊκό τομέα, τον Νοέμβριο του 1999, η ιδιωτικοποίηση του τομέα εισήλθε στη λεπτή του φάση, με την εισαγωγή στα χρηματιστήρια του Λονδίνου και της Βαρσοβίας των μετοχών του νέου πολωνικού πετρελαϊκού ομίλου, Polski Koncern Naftowy (PKN), του μεγαλύτερου πετρελαϊκού ομίλου στην Πολωνία. Τον Νοέμβριο του 2001, η ιδιωτικοποίηση του εν λόγω ομίλου βρισκόταν στην τρίτη του φάση. Πραγματοποιείται τώρα η ιδιωτικοποίηση της δεύτερης πολωνικής πετρελαϊκής εταιρείας, του διυλιστηρίου Gdanska SA (RG SA). Αναμένεται να συνεχισθεί η διαδικασία ιδιωτικοποίησης.

Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, αν και προχώρησε η ευθυγράμμιση προς το κεκτημένο, το επίπεδο εφαρμογής δεν είναι ικανοποιητικό και πρέπει να στηριχθεί με την υιοθέτηση μιας συνεπούς εθνικής πολιτικής. Η Πολωνία δημιούργησε ένα κέντρο για την ενεργειακή απόδοση, αλλά πρέπει επίσης να ενισχυθούν και οι άλλοι οργανισμοί σε αυτό το πεδίο. Το επίπεδο ενεργειακής απόδοσης στην Πολωνία παραμένει πολύ χαμηλό σε σχέση με τα επίπεδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, η Πολωνία προχώρησε αρκετά όσον αφορά την ευθυγράμμιση της νομοθεσίας με το κεκτημένο. Στην Πολωνία, δεν υπάρχει καμμία πυρηνική μονάδα ηλεκτροπαραγωγής, αλλά η Πολωνία διαθέτει πέντε ερευνητικούς αντιδραστήρες, από τους οποίους παραμένει ένας σε λειτουργία για τη διάθεση των ραδιενεργών αποβλήτων και χρειάζεται μια νέα σύγχρονη αποθήκη. Έχει αρχίσει η διαδικασία επιλογής του χώρου. Επομένως, την Πολωνία την αφορούν τα μέτρα σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια, η οποία αποτελεί σημαντικότατη πτυχή της διαδικασίας διεύρυνσης. Για τον λόγο αυτόν, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε υπόψη, τον Ιούνιο του 2001, μια έκθεση σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια στο πλαίσιο της διεύρυνσης. Στην έκθεση συνιστάται σε όλες τις υποψήφιες χώρες να συνεχίσουν τα προγράμματά τους όσον αφορά την ασφαλή διαχείριση του ακτινοβολημένου καυσίμου και των ραδιενεργών αποβλήτων, καθώς και την ασφάλεια των πυρηνικών τους αντιδραστήρων. Η εθνική υπηρεσία ατομικής ενέργειας είναι υπεύθυνη για τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Πολωνία. Η Πολωνία θα πρέπει να μεριμνήσει για την τήρηση των απαιτήσεων και των διαδικασιών της Ευρατόμ, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή του ελέγχου διασφαλίσεων. Η Πολωνία εξέδωσε, τον Νοέμβριο του 2000, αναθεωρημένο νόμο σχετικά με την ατομική ενέργεια, ο οποίος τίθεται σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2002, με αυτόν τον σκοπό. Είναι σκόπιμο να σημειωθεί ότι η Πολωνία σύναψε συμφωνία και πρόσθετο πρωτόκολλο με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) και ολοκλήρωσε την κύρωση του Χάρτη της Ενέργειας. Το 2002, η κυβέρνηση εξέδωσε διάφορα διατάγματα με σκοπό την ενσωμάτωση του κοινοτικού κεκτημένου σχετικά με τις προδιαγραφές απόδοσης των οικιακών συσκευών και των λεβήτων ζεστού νερού.

Η Πολωνία συμμετέχει στο κοινοτικό πρόγραμμα προώθησης της ενεργειακής απόδοσης - SAVE II ()(1).

(1) Απόφαση του Συμβουλίου Σύνδεσης μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Δημοκρατίας της Πολωνίας, αφετέρου, της 3ης Νοεμβρίου 1998, για την έγκριση των όρων και προϋποθέσεων συμμετοχής της Δημοκρατίας της Πολωνίας στο κοινοτικό πρόγραμμα αποτελεσματικότερης χρήσης της ενέργειας - SAVE II.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 02.03.2004