Λεττονία

1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Γνώμη της Επιτροπής [COM(97) 2005 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(98) 704 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(1999) 506 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2000) 706 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2001) 700 τελικό - SEC(2001) 1749 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2002) 700 τελικό - SEC(2002) 1405 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2003) 675 τελικό - SEC(2003) 1203 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]

2) ΣΥΝΟΨΗ

Στην γνώμη της του Ιουλίου 1997, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προέβλεπε σημαντικά προβλήματα για την σταδιακή προσαρμογή της Λεττονίας στο κοινοτικό κεκτημένο σε μεσοπρόθεσμη βάση, υπό τον όρο της έντασης των προσπαθειών της. Εξάλλου, εκτιμούσε ότι, κατά την προενταξιακή περίοδο, τα ζωτικής σημασίας θέματα θα ήταν η προσαρμογή των μονοπωλίων, συμπεριλαμβανομένων των μονοπωλίων στον τομέα των εισαγωγών και εξαγωγών, η πρόσβαση στα δίκτυα, η τιμολόγηση της ενέργειας, η υποχρεωτική σύσταση αποθεμάτων πετρελαίου, η ενεργειακή αποδοτικότητα και τα περιβαλλοντικά πρότυπα. Αντιθέτως, δεν προέβλεπε ιδιαίτερες δυσκολίες για την τήρηση των διατάξεων της Ευρατόμ, αλλά καλούσε την Λεττονία να προσχωρήσει τάχιστα σε ορισμένα διεθνή πυρηνικά καθεστώτα.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 1998 είχε διαπιστωθεί η επίτευξη εύλογης προόδου σε θέματα νομοθεσίας και κανονιστικών δομών. Όπως αναφέρεται στην προηγούμενη γνώμη, ήταν αναγκαίο να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την προπαρασκευή της εσωτερικής αγοράς ενεργείας, ειδικότερα δε η διευθέτηση του θέματος των μονοπωλίων, η τιμολόγηση της ενέργειας, η πρόσβαση στα δίκτυα, η σύσταση πετρελαϊκών αποθεμάτων και η ενεργειακή αποδοτικότητα σε θέματα περιβάλλοντος.

Το 1999, η Επιτροπή διαπίστωνε ότι είχε σημειωθεί πρόσθετη πρόοδος από τη δημοσίευση της τελευταίας τακτικής έκθεσης. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην προετοιμασία της λετττονικής αγοράς ενέργειας (οδηγίες για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο), και ιδίως στους ακόλουθους τομείς: προσαρμογή των μονοπωλίων, πρόσβαση στα δίκτυα, τιμολόγηση της ενέργειας, προετοιμασία για καταστάσεις κρίσης και σύσταση υποχρεωτικών αποθεμάτων πετρελαίου, προγράμματα αναδιάρθρωσης και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Η νομοθεσία που τέθηκε προσφάτως σε ισχύ συνιστά στέρεη βάση που επιτρέπει την εξακολούθηση των ανωτέρω προσπαθειών. Δεν προβλέπεται καμία σοβαρή δυσκολία στο θέμα της τήρησης των διατάξεων της Ευρατόμ.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2000, η Επιτροπή εκτιμούσε ότι από την εποχή της κατάρτισης της τελευταίας τακτικής της έκθεσης, είχε συνεχισθεί η διαδικασία της ευθυγράμμισης με τις ρυθμίσεις του κεκτημένου. Η Λεττονία είχε υιοθετήσει τη σχετική νομοθεσία στον τομέα της ενέργειας και ιδίως στα θέματα που σχετίζονται με την ηλεκτρική ενέργεια, το πετρέλαιο και την ενεργειακή απόδοση. Οι διοικητικές υποδομές δεν αποτέλεσαν το αντικείμενο καμίας σημαντικής μεταβολής, μέσα στο έτος που κύλησε. Ωστόσο, εκείνο που θα χρειαζόταν θα ήταν να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες που καταβάλλονται σε συνάρτηση με ορισμένες πτυχές του κεκτημένου, όπως τα πετρελαϊκά αποθέματα και η εσωτερική αγορά ενεργείας.

Στην έκθεσή της του Νοεμβρίου 2001, η Επιτροπή έκρινε ότι η Λεττονία είχε κάνει ορισμένα βήματα, έπρεπε όμως να επιτελεσθεί σημαντική πρόοδος, προ πάντων όσον αφορά την εγκαθίδρυση της εσωτερικής αγοράς και την αύξηση των πετρελαϊκών αποθεμάτων. Όσον αφορά τα διοικητικά θέματα, δημιουργήθηκαν ορισμένοι νέοι οργανισμοί. Μεταξύ των εργασιών που αναλήφθηκαν από τότε που συντάχθηκε η τελευταία έκθεση, συγκαταλέγονται τα μέτρα που είχε λάβει η Λεττονία για το σταδιακό άνοιγμα της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η έγκριση, από την κυβέρνηση, μιας εθνικής στρατηγικής για την ενεργειακή απόδοση.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 2002 διαπιστώθηκε η ευθυγράμμιση με το κεκτημένο στον τομέα της ενέργειας. Σημειώθηκε κάποια πρόοδος ιδίως στα θέματα της ασφάλειας του εφοδιασμού και της εγκαθίδρυσης της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Θεσπίστηκαν συγκεκριμένα μέτρα βελτίωσης των διοικητικών δυνατοτήτων και ενίσχυσης του νομικού υπόβαθρου για τις δραστηριότητες της Επιτροπής Δημοσίων Υπηρεσιών και της Εθνικής Επιθεώρησης Ενεργείας.

Στην έκθεση του 2003 υπογραμμίζεται ότι η Λεττονία τηρεί το μεγαλύτερο μέρος των υποχρεώσεων και ανταποκρίνεται στις περισσότερες απαιτήσεις, οι οποίες απορρέουν από τις διαπραγματεύσεις στον τομέα της ασφάλειας του εφοδιασμού, της ενεργειακής αποδοτικότητας και των ανανεώσιμων ενεργειακών μορφών, καθώς και της ενέργειας και πυρηνικής ασφάλειας.

Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ

Τα θεμελιώδη στοιχεία του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα την ενέργειας αποτελούνται από τις διατάξεις της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το παράγωγο δίκαιο που αναφέρονται ιδιαίτερα στον ανταγωνισμό και στις κρατικές ενισχύσεις, στην εσωτερική αγορά της ενέργειας - ιδίως μάλιστα οι οδηγίες που αφορούν την ηλεκτρική ενέργεια, τη διαφάνεια των τιμών, τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, τους υδρογονάνθρακες, τη χορήγηση αδειών, τα μέτρα επείγουσας παρέμβασης και, πρωτίστως τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα αποθέματα ασφαλείας κ.λπ.- στην πυρηνική ενέργεια καθώς και στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στους κανόνες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.

Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας αποτελείται σήμερα από ένα πλαίσιο κανονιστικών και πολιτικών κειμένων τα οποία περιλαμβάνουν διεθνείς συμφωνίες. Επί του παρόντος καλύπτει τα προβλήματα ανθρώπινης υγείας και ασφάλειας (ιδίως την ακτινοπροστασία), ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων, διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων, επενδύσεων, προαγωγής της έρευνας, δημιουργίας κοινής αγοράς πυρηνικής ενέργειας, ανεφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και διεθνών σχέσεων.

Η Λευκή Βίβλος (σχετικά με την προπαρασκευή των συνδεδεμένων κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης για την ενσωμάτωσή τους στην εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης) υπογραμμίζει, στο τμήμα που αφορά την ενέργεια, την ανάγκη να εφαρμοστούν πλήρως οι κύριες οδηγίες που αφορούν την εσωτερική αγορά καθώς και οι συναφείς διατάξεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τον ανταγωνισμό. Όσον αφορά τον πυρηνικό τομέα, η Λευκή Βίβλος αναφέρει τα προβλήματα εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και μεταφοράς των πυρηνικών αποβλήτων.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τον Σεπτέμβριο του 1997, η λεττονική κυβέρνηση θέσπισε εθνικό πρόγραμμα για την ενέργεια, με ορίζοντα το 2020, καθώς και τις πολιτικές τις σχετικές με τους τομείς του ηλεκτρισμού και της θέρμανσης. Ο σχετικός με την ενέργεια νόμος άρχισε να ισχύει τον Οκτώβριο του 1998· αποβλέπει δε στην ένταση του ανταγωνισμού στον τομέα, ενώ προβλέπει επίσης τον καθορισμό τιμών και τελών, την πρόσβαση τρίτων μερών, τον προγραμματισμό της αντιμετώπισης των καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, τη διατήρηση και την προστασία του περιβάλλοντος. Τον Μάρτιο του 1999, τροποποιήθηκε η κανονιστική ρύθμιση που αφορά την προμήθεια και χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και θέρμανσης. Τον Νοέμβριο του 1999, οι αρμόδιες αρχές καθόρισαν τη συνολική ενεργειακή πολιτική, η οποία αφορά ιδίως την ηλεκτρική ενέργεια και τη θέρμανση και με την οποία προβλέπεται η διαφοροποίηση των πηγών ενεργείας.

Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού, και όλως ιδιαιτέρως τα πετρελαϊκά αποθέματα, η λεττονική νομοθεσία αλλά και η σύσταση των ίδιων των πετρελαϊκών αποθεμάτων δεν τηρούν ακόμη το κεκτημένο. Η κυβέρνηση ενέκρινε, τον Φεβρουάριο του 2000, ένα έγγραφο στρατηγικής για τη σύσταση των πετρελαϊκών αποθεμάτων και εκτιμούσε, το 2000, ότι θα χρειαζόταν να περάσει χρονικό διάστημα κυμαινόμενο από 10 έως και 25 χρόνια για τη σύσταση των αποθεμάτων των 90 ημερών, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του κεκτημένου. Το έγγραφο στρατηγικής αναθεωρήθηκε και, τον Αύγουστο του 2001, η κυβέρνηση ενέκρινε ένα έγγραφο-πρόγραμμα, στο οποίο προβλέπεται λεπτομερές σχέδιο και χρηματοδοτικές αναλήψεις υποχρεώσεων, για τη σύσταση των απαιτουμένων αποθεμάτων. Προβλέπεται συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Εγκρίθηκε ο κανονισμός για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με τη κοινοτική νομοθεσία στα θέματα των πετρελαϊκών αποθεμάτων. Σε ό,τι αφορά τα μέτρα διαχείρισης των κρίσεων εφοδιασμού με πετρέλαιο, σημειώθηκε πρόοδος με την έγκριση, το 2002, των νομοθετικών ρυθμίσεων εφαρμογής, στις οποίες καθορίζονται οι περιορισμοί κατανάλωσης ενεργείας.

Με την προοπτική της ανταγωνιστικότητας της εσωτερικής αγοράς, η Λεττονία πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτόν τον τομέα. Ο Υπουργός Οικονομίας δέχθηκε, τον Νοέμβριο του 2000, το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της δημόσιας επιχείρησης παραγωγής ενέργειας, Latvenergo, καθώς και το χρονοδιάγραμμα προπαρασκευής των κυριοτέρων αποφάσεων. Πρέπει να σημειωθούν βήματα σε αυτή τη διαδικασία, διότι η παρούσα κατάσταση αποτελεί εμπόδιο για την εσωτερική αγορά. Σε σχέση με το άνοιγμα των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, η Λεττονία πραγματοποίησε πρόοδο όσον αφορά τις προπαρασκευαστικές εργασίες για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και μια ομάδα εργασίας εξετάζει τα ζητήματα που άπτονται της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου. Παραμένουν, ωστόσο, πολλά εκκρεμή ζητήματα σχετικά με τη δημιουργία μιας εσωτερικής αγοράς ενέργειας, όπως τα προγράμματα αναδιάρθρωσης και ιδιωτικοποίησης, το άνοιγμα της αγοράς και το καθεστώς πρόσβασης στα δίκτυα. Απέχει ακόμη πολύ η πλήρης ευθυγράμμιση προς τις δύο οδηγίες που αποσκοπούν στην τελική εγκαθίδρυση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Το έγγραφο προσανατολισμού της ενεργειακής πολιτικής στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, στόχος του οποίου είναι η εξασφάλιση της αξιοπιστίας και της ποιότητας του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και η συγκρότηση της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας εγκρίθηκε το 2002.

Οι στρεβλώσεις τιμών που παραμένουν στην αγορά αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αρθούν, το συντομότερο δυνατόν, και να ενσωματωθούν στο εθνικό δίκαιο οι προσφάτως εκδοθείσες οδηγίες στον τομέα του φυσικού αερίου.

Η Λεττονία υπέγραψε το Πρωτόκολλο του Κιότο το 1998 και επικύρωσε το Πρωτόκολλο του Χάρτη Ενέργειας για την ενεργειακή απόδοση και τα σχετικά περιβαλλοντικά ζητήματα τον Οκτώβριο του 1998. Ο νόμος για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών, ο οποίος περιέχει διατάξεις σχετικά με την επισήμανση, ψηφίσθηκε τον Μάρτιο του 1999. Ωστόσο, στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, η ευθυγράμμιση προς το κεκτημένο έχει πραγματοποιηθεί μόνον εν μέρει. Η κυβέρνηση ενέκρινε, τον Νοέμβριο του 2000, την εθνική στρατηγική ενεργειακής απόδοσης, όπως και, τον Ιανουάριο του 2001, μια δέσμη νομοθετικών μέτρων για τη θέση σε εφαρμογή της εν λόγω στρατηγικής. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την προώθηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για την εθνική παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας στις εγκαταστάσεις συνδυασμένης παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας θεσπίστηκαν το 2002.

Οι απαιτούμενες θεσμικές υποδομές για τη διαχείριση και την κανονιστική ρύθμιση του τομέα έχουν ήδη συγκροτηθεί. Στην έκθεση του 2000 διαπιστωνόταν ότι εκείνο που χρειάζεται είναι να ενισχυθούν και να καταστούν περισσότερο ανεξάρτητες. Η νέα ρυθμιστική αρχή, η ρυθμιστική επιτροπή των δημοσίων φορέων, άρχισε να λειτουργεί τον Σεπτέμβριο του 2001. Αντικαθιστά το πρώην ρυθμιστικό συμβούλιο ενέργειας, το δε νέο καθεστώς αποσκοπεί στον διαχωρισμό των καθηκόντων χάραξης και παρακολούθησης της ενεργειακής πολιτικής από τα ρυθμιστικά καθήκοντα. Ωστόσο, πρέπει να ενισχυθούν οι υπάρχουσες διοικητικές δομές.

Η Λεττονία διέθετε στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας έναν μόνον ερευνητικό πυρηνικό αντιδραστήρα, στο Salaspils, ο οποίος έκλεισε τον Ιούνιο 1998 και βρίσκεται σε διαδικασία παροπλισμού. Η Λεττονία συγκρότησε, τον Ιούλιο του 2001, ένα κέντρο ακτινοπροστασίας, το οποίο είναι υπεύθυνο για την επιτήρηση και τον έλεγχο στον τομέα της ακτινοπροστασίας και της πυρηνικής ασφάλειας. Το 1997, η Λεττονία κατέστη μέλος της ομάδας των πυρηνικών προμηθευτών. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε, τον Ιούνιο του 2001, έκθεση σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια στο πλαίσιο της διεύρυνσης. Στην έκθεση συνιστάται σε όλες τις υποψήφιες χώρες να συνεχίσουν τα εθνικά τους προγράμματα που αφορούν την ασφαλή διαχείριση των αναλωμένων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων, καθώς και την ασφάλεια των πυρηνικών τους αντιδραστήρων. Όσον αφορά τις διασφαλίσεις σχετικά με τα πυρηνικά υλικά, η Λεττονία υπέγραψε με τον ΔΟΑΕ (Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας) συμφωνία πλήρων διασφαλίσεων και πρόσθετο πρωτόκολλο. Στο πλαίσιο αυτό, η Λεττονία σημείωσε πρόοδο στο θέμα της αναζήτησης λύσεων για τη διαχείριση των αναλωμένων καυσίμων που προέρχονται από τον αντιδραστήρα επιστημονικών ερευνών και από τα ραδιενεργά απόβλητα.

Το 2003, η Λεττονία διαβίβασε συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με την προσφάτως επιτευχθείσα πρόοδο σε πολλούς τομείς που συνδέονται με την πυρηνική ασφάλεια, ιδίως εις ό,τι αφορά τη νομοθεσία, το κέντρο ακτινοπροστασίας, τον οργανισμό για τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων (RAPA), την διοικητική δυναμικότητα και τη νέα στρατηγική επί θεμάτων ραδιενεργών αποβλήτων, καθώς και την στρατηγική για τον παροπλισμό του αντιδραστήρα του Salaspils

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 26.01.2004