Εσθονία

1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Γνώμη της Επιτροπής [COM(97)2006 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(98)705 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(1999)504 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2000)704 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2001) 700 τελικό - SEC(2001) 1747 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2002) 700 τελικό - SEC(2002) 1403 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής [COM(2003) 675 τελικό - SEC(2003) 1201 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]

2) ΣΥΝΟΨΗ

Στη γνώμη της του Ιουλίου 1997, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμούσε ότι η Εσθονία δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα στην προσπάθειά της να προσεγγίσει μεσοπρόθεσμα το κοινοτικό κεκτημένο στον ενεργειακό τομέα, εφόσον κατέβαλλε μεγαλύτερες προσπάθειες. Επεσήμαινε δε ως ιδιαίτερης σημασίας τα θέματα που αφορούν την αντιμετώπιση των μονοπωλίων, και ιδίως τα θέματα εισαγωγών και εξαγωγών, πρόσβασης στο δίκτυο, τιμολόγησης της ενέργειας, κρατικών παρεμβάσεων και αναδιάρθρωσης του κλάδου των ασφαλτούχων σχιστολίθων, προπαρασκευής για την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας υποχρεωτικών αποθεμάτων πετρελαίου, της ενεργειακής απόδοσης και των περιβαλλοντικών προτύπων. Η Επιτροπή επεσήμαινε εξάλλου ότι η τήρηση των διατάξεων της συνθήκης ΕΚΑΕ δεν θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα.

Η έκθεση του Νοεμβρίου 1998 διαπίστωνε την πραγματοποίηση κάποιων βημάτων προόδου στον τομέα αυτόν όσον αφορά την προσαρμογή της νομοθεσίας στους κανόνες της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, διαπίστωνε όμως επίσης ότι υπολείπονταν πολλά στους τομείς που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη γνώμη (αντιμετώπιση των μονοπωλίων, πρόσβαση στα δίκτυα, τιμολόγηση της ενέργειας, κ.λπ.).

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 1999, τονιζόταν, αντιθέτως, ότι δεν είχε σημειωθεί πρόοδος σχετικά με την ευθυγράμμιση της εσθονικής νομοθεσίας προς το κεκτημένο. Χρειάζεται, επομένως, να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για τη συμμετοχή της Εσθονίας στην εσωτερική αγορά ενέργειας. Έγιναν νέα βήματα σχετικά με την ιδιωτικοποίηση του ενεργειακού τομέα, αν και απομένει ακόμη να καταρτισθεί λεπτομερές σχέδιο για την αναδιάρθρωση του τομέα του ασφαλτούχου σχιστολίθου. Δεν προβλέπονταν να υπάρξουν σημαντικές δυσκολίες για τη συμμόρφωση προς τις διατάξεις της Ευρατόμ.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου του 2000, η Επιτροπή διαπίστωνε περιορισμένη πρόοδο στο πεδίο αυτό. Πάντως είχε υπάρξει βελτίωση στην αναδιάρθρωση του ασφαλτούχου σχιστολίθου. Η πρώτη φάση της πώλησης είχε περατωθεί. Το 49% των μεριδίων στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με ασφαλτούχο σχιστόλιθο είχαν πωληθεί σε στρατηγικό ιδιωτικό επενδυτή. Έπρεπε πάντως να σημειωθεί πρόοδος σε πολυάριθμους τομείς, όπως η ασφάλεια εφοδιασμού, η ενεργειακή απόδοση, κ.ά. προκειμένου να ολοκληρωθεί η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2001, η Επιτροπή επιβεβαίωνε ότι η Εσθονία έχει σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά την εναρμόνιση με το κεκτημένο στον τομέα αυτό. Η κυβέρνηση είχε εκδώσει πολλά νομοθετικά μέτρα σε τομείς όπως η ασφάλεια του εφοδιασμού, η εσωτερική αγορά ενέργειας, ιδίως ηλεκτρικής ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση. Ο κλάδος του ασφαλτούχου σχιστολίθου είναι πολύ σημαντικός για την Εσθονία στον ενεργειακό κλάδο και το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του κλάδου, αναμενόμενο από πολύ καιρό, είχε επιτέλους υποβληθεί. Ωστόσο, έπρεπε να εντατικοποιηθούν ακόμη περισσότερο οι προσπάθειες για να εξασφαλιστεί η εφαρμογή του προγράμματος και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε ορισμένους τομείς, ιδίως στον κλάδο του ασφαλτούχου σχιστολίθου.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 2002 τονίζεται ότι η Εσθονία έχει σημειώσει πρόοδο στη μεταφορά του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα της ενέργειας, ιδίως σε ό,τι αφορά την κατάργηση των στρεβλώσεων στην τιμολόγηση και το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου. Έχει πραγματοποιηθεί η προσέγγιση μέρους της νομοθεσίας, όσον αφορά τις εσωτερικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, την ενεργειακή απόδοση και τα αποθέματα πετρελαίου.

Στην έκθεση του 2003 διαπιστώνεται ότι η Εσθονία πληροί τις δεσμεύσεις και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διαπραγματεύσεις ένταξης στον τομέα της ενέργειας και θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόσει το κεκτημένο τη στιγμή της ένταξης. Πρέπει να συνεχίσει να συγκροτεί αποθέματα πετρελαίου σταδιακά και να προβεί στο άνοιγμα των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που συμφωνήθηκαν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.

Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ

Τα θεμελιώδη στοιχεία του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα την ενέργειας αποτελούνται από τις διατάξεις της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το παράγωγο δίκαιο που αναφέρονται ιδιαίτερα στον ανταγωνισμό και στις κρατικές ενισχύσεις, στην εσωτερική αγορά της ενέργειας - ιδίως μάλιστα οι οδηγίες που αφορούν την ηλεκτρική ενέργεια, τη διαφάνεια των τιμών, τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, τους υδρογονάνθρακες, τη χορήγηση αδειών, τα μέτρα επείγουσας παρέμβασης και, πρωτίστως τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα αποθέματα ασφαλείας κ.λπ.- στην πυρηνική ενέργεια καθώς και στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στους κανόνες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.

Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας αποτελείται σήμερα από πλαίσιο κανονιστικών και πολιτικών κειμένων που περιλαμβάνουν διεθνείς συμφωνίες. Το πλαίσιο αυτό καλύπτει επί του παρόντος προβλήματα υγείας και ασφάλειας του προσωπικού (ιδίως μάλιστα ακτινοπροστασίας), ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων, διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων, επενδύσεων, προαγωγής της έρευνας, δημιουργίας της κοινής αγοράς πυρηνικής ενέργειας, εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας του προσωπικού και διεθνών σχέσεων.

Η Λευκή Βίβλος (προπαρασκευή των συνδεδεμένων κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης για την ενσωμάτωσή τους στην εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης) υπογραμμίζει - στο τμήμα που αναφέρεται στην ενέργεια - την ανάγκη πλήρους εφαρμογής των κύριων οδηγιών που σχετίζονται με την εσωτερική αγορά, καθώς και των συναφών διατάξεων του δικαίου για τον ανταγωνισμό στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Όσον αφορά τον πυρηνικό τομέα, η Λευκή Βίβλος αναφέρεται σε προβλήματα εφοδιασμού, ελέγχου της ασφάλειας και μεταφοράς των πυρηνικών αποβλήτων.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η Εσθονία πραγματοποίησε πρόοδο όσον αφορά την έγκριση νομοθετικών μέτρων για την ευθυγράμμισή της με το κοινοτικό κεκτημένο. Ωστόσο, η Επιτροπή εκτιμά ότι απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για να ολοκληρωθεί η εφαρμογή του κεκτημένου.

Παρά τις προσπάθειες που αναπτύσσει στον τομέα της ενέργειας, η Εσθονία παραμένει έντονα εξαρτημένη από το κύριο τοπικό καύσιμό της, τον ασφαλτούχο σχιστόλιθο. Το ζήτημα του ασφαλτούχου σχιστολίθου είναι στενά συνδεδεμένο με την κατάσταση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού. Μετά την τελευταία έκθεση, η κυβέρνηση της Εσθονίας ενέκρινε, τον Μάρτιο 2001, το νόμο σχετικά με τα ελάχιστα αποθέματα καυσίμων. Ο νόμος καθορίζει τους κανόνες που διέπουν τη σύσταση των αποθεμάτων πετρελαίου που απαιτούνται από το κεκτημένο και καθορίζει χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη του ελαχίστου επιπέδου το 2010. Η Εσθονία πρέπει να εντατικοποιήσει τις προσπάθειες για να κατορθώσει να έχει αποθέματα πετρελαίου που καλύπτουν την κατανάλωση 90 ημερών η οποία απαιτείται από το κεκτημένο.

Όσον αφορά την εσωτερική αγορά ενέργειας, η αναδιάρθρωση του κλάδου του ασφαλτούχου σχιστολίθου συνεχίζεται, αλλά η διαδικασία ιδιωτικοποίησης του κλάδου της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αυτή την ουσία, αφού ολοκληρωθεί, υπάρχει κίνδυνος να επιφέρει ανακολουθίες σε θέματα ανοίγματος της αγοράς στην κοινοτική νομοθεσία. Η διαδικασία ιδιωτικοποίησης των άλλων πτυχών του κλάδου της ηλεκτρικής ενέργειας ολοκληρώθηκε. Στον κλάδο του φυσικού αερίου, η μεταφορά της κοινοτικής οδηγίας για τους κοινούς κανόνες της εσωτερικής αγοράς του φυσικού αερίου πρέπει να συνεχιστεί. Το αυξημένο ποσοστό παρανόμων καυσίμων στην αγορά υγρών καυσίμων αποτελεί επίσης πρόβλημα.

Η τροποποίηση του νόμου περί ενέργειας σχετικά με τις ρυθμιστικές διαδικασίες που πρέπει να εφαρμόζει η Επιθεώρηση της αγοράς ενέργειας άρχισε να ισχύει το 2002. Χρειάζονται ακόμη και άλλες τροποποιήσεις της νομοθεσίας περί ενέργειας για να τεθούν εξ ολοκλήρου σε εφαρμογή οι διατάξεις που αφορούν την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

Στην Εσθονία παρασχέθηκε μεταβατική περίοδος που λήγει στα τέλη του 2008, για την εφαρμογή των διατάξεων, οι οποίες περιλαμβάνονται στην οδηγία για την «ηλεκτρική ενέργεια», σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς. Πρέπει να ενισχυθεί η Επιθεώρηση της Αγοράς Ενέργειας, κυρίως όσον αφορά την ανεξαρτησία της, λαμβάνοντας υπόψη τη σύγκρουση συμφερόντων που θα μπορούσε να προκύψει λόγω του γεγονότος ότι το κράτος είναι ο ιδιοκτήτης της Eesti Energy και ότι η Επιθεώρηση υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων. Η Εσθονία οφείλει να μεταφέρει τις οδηγίες για την «ηλεκτρική ενέργεια» και το «φυσικό αέριο» οι οποίες εγκρίθηκαν πρόσφατα, τηρώντας το χρονοδιάγραμμα που ορίζεται από το κεκτημένο.

Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία αποφάσισαν το Φεβρουάριο του 2000 να δημιουργήσουν μια βαλτική κοινή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και ένα δίκτυο μεταφοράς μεταξύ των τριών χωρών, πράγμα που αποτελεί σημαντικό μέσο προετοιμασίας της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Εξάλλου, οι δύο κυβερνήσεις υπέγραψαν τον Μάιο του 2000 συμφωνία συνεργασίας μεταξύ της Eesti Energia και της Latvenergo.

Τον Δεκέμβριο του 1998, η Εσθονία υπέγραψε το Πρωτόκολλο του Κιότο, γεγονός που προβλέπεται να αυξήσει την ενεργειακή απόδοση στους σχετικούς τομείς της εθνικής οικονομίας. Η κυβέρνηση της Εσθονίας ενέκρινε, τον Ιανουάριο του 2000, το εθνικό πρόγραμμα διατήρησης της ενέργειας και κατά την περίοδο που καλύπτει η έκθεση, ενέκρινε πολλά νομοθετικά μέτρα στον τομέα όπως ο νόμος για την ενεργειακή απόδοση των ηλεκτρικών συσκευών και ο νόμος για την επισήμανση. Η Εσθονία δεν συμμετέχει ακόμη στα κοινοτικά προγράμματα SAVE II ()και THERMIE, αν και η συμμετοχή της στα ενεργειακά προγράμματα της ΕΕ θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμη για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, καθώς και για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Μολονότι η Εσθονία δεν παράγει ηλεκτρική ενέργεια πυρηνικής προέλευσης, οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της δημιουργούν ανησυχίες από άποψη ακτινοβολίας. Η Εσθονία διαθέτει επίσης δύο εγκαταστάσεις εναπόθεσης των ραδιενεργών αποβλήτων, η πρώτη παροπλίστηκε και η δεύτερη έπαψε να λειτουργεί. Υπάρχουν προγράμματα μεταφοράς των εν λόγω αποβλήτων προς το Paldiski. Για το λόγο αυτό, η Εσθονία εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τα μέτρα σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια και θα έπρεπε να λάβει υπόψη τις σχετικές συστάσεις της έκθεσης του Συμβουλίου, η οποία εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2001, σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια στο πλαίσιο της διεύρυνσης. Η Εσθονία έχει συνάψει συμφωνία γενικευμένων εγγυήσεων με το Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Η Εσθονία πρέπει να μεριμνήσει για την τήρηση των απαιτήσεων και των διαδικασιών της Ευρατόμ. Εν προκειμένω, η προετοιμασία της εφαρμογής του ελέγχου ασφαλείας Ευρατόμ πρέπει να τύχει της απαραίτητης προσοχής. Η Εσθονία οφείλει να συνεχίσει να επαγρυπνεί για την περαιτέρω ενίσχυση των δυνατοτήτων του κέντρου ακτινοπροστασίας.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 14.01.2004