Κύπρος

1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Γνώμη της Επιτροπής COM(1993) 313 τελικό [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(1998) 710 τελικό [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2000) 702 τελικό [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2001) 700 τελικό - SEC(2001) 1745 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2002) 700 τελικό - SEC(2002) 1401 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2003) 675 τελικό - SEC(2003) 1202 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]

2) ΣΥΝΟΨΗ

Στη γνώμη της, του Ιουλίου του 1993, η Επιτροπή υπογράμμιζε ότι ο κυπριακός φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) ήταν ήδη σύμφωνος με τον αντίστοιχο κοινοτικό, ενώ εξακολουθούσαν να υφίστανται ορισμένα προβλήματα στον τομέα των ειδικών φόρων κατανάλωσης.

Η έκθεση του Νοεμβρίου του 1998 ήταν πιο επικριτική έναντι του κυπριακού καθεστώτος ΦΠΑ, το οποίο εξακολουθούσε να εμφανίζει σημαντικά κενά, αλλά συγχρόνως υπογράμμιζε τις προόδους που είχε πραγματοποιήσει η Κύπρος στον εν λόγω τομέα. Σημαντικά προβλήματα εξακολουθούσαν να υπάρχουν όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

Η έκθεση του Νοεμβρίου του 2000 ανέφερε ότι η Κύπρος είχε σημειώσει πρόοδο στον τομέα της έμμεσης φορολογίας, παρόλο που ο νόμος για τον ΦΠΑ, ο οποίος προέβλεπε σημαντική εναρμόνιση με το κεκτημένο, δεν θα άρχιζε να ισχύει πριν από το 2001. Αυξήθηκαν οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στο αλκοόλ και τη βενζίνη που παράγονται στην Κύπρο, ενώ επιβλήθηκαν φόροι στο πετρέλαιο εσωτερικής καύσης, την κηροζίνη και το αλκοόλ, τα οποία εισάγονται. Τον Ιούνιο του 2000 αυξήθηκε ο ειδικός φόρος για τα τσιγάρα, με αποτέλεσμα να πλησιάσει το ελάχιστο ποσοστό που εφαρμόζεται στην Κοινότητα (57%). Όσον αφορά την άμεση φορολογία, παρόλο που δεν σημειώθηκε καμία συγκεκριμένη πρόοδος, η Κύπρος ανέλαβε τη δέσμευση να τηρήσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον κώδικα δεοντολογίας για τη φορολόγηση των επιχειρήσεων. Όσον αφορά τη διοικητική ικανότητα, δημιουργήθηκε ένα νέο τμήμα στην Υπηρεσία Τελωνείων, με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή του κεκτημένου.

Στην έκθεση του 2001 επισημαίνεται ότι η πρόοδος που σημειώθηκε υπήρξε περιορισμένη. Στον τομέα των ειδικών φόρων κατανάλωσης, οι μικρές αποστολές μη εμπορικού χαρακτήρα και προέλευσης τρίτων χωρών υπόκεινται πλέον σε απαλλαγή κατά την εισαγωγή. Εντούτοις, καμία εξέλιξη δεν σημειώθηκε στον τομέα της άμεσης φορολογίας ούτε στον τομέα της διοικητικής συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής. Σχετικά με τη διοικητική ικανότητα, η έκθεση της Επιτροπής ανέφερε ότι η μηχανοργάνωση των υπηρεσιών συνεχιζόταν ενώ είχε αυξηθεί το προσωπικό το επιφορτισμένο με τον δημοσιονομικό έλεγχο.

Η έκθεση του Οκτωβρίου του 2002 υπογραμμίζει τη σημαντική πρόοδο που σημείωσε η Κύπρος στον τομέα της εναρμόνισης της φορολογικής της νομοθεσίας με το κεκτημένο. Η πρόοδος αυτή οφείλεται κυρίως στην έγκριση, τον Ιούλιο του 2002, μιας συνολικής φορολογικής μεταρρύθμισης σχετικά με την άμεση και έμμεση φορολογία.

Σύμφωνα με την έκθεση του 2003, η Κύπρος φαίνεται να είναι συνεπής σε ό,τι αφορά τις δεσμεύσεις της και τις απαιτήσεις που απορρέουν από τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις του κεφαλαίου για τη φορολογία. Κατά συνέπεια, η Κύπρος αναμένεται ότι θα είναι σε θέση να εφαρμόσει το κεκτημένο κατά τη στιγμή της προσχώρησής της.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, παραχωρήθηκε στην Κύπρο ένα μεταβατικό καθεστώς για την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στις υπηρεσίες εστιατορίου (μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2007) και τη διατήρηση του μηδενικού συντελεστή στα είδη διατροφής που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση και στα φαρμακευτικά προϊόντα (μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2007). Επίσης, της χορηγήθηκε απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις παραδόσεις οικοδομήσιμων γηπέδων (μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2007), καθώς και η δυνατότητα να εφαρμόζει ένα λογιστικό σύστημα με βάση τις πληρωμές ("cash accounting scheme") και μια απλουστευμένη διαδικασία για την αξία των παραδόσεων μεταξύ συνδεδεμένων προσώπων (για χρονικό διάστημα ενός έτους μετά την προσχώρηση). Επιπλέον, της παραχωρήθηκαν παρεκκλίσεις για την εφαρμογή ενός κατωτάτου ορίου απαλλαγής από τον ΦΠΑ και εγγραφής, ύψους 15.600 ευρώ, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις καθώς και απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις παροχές υπηρεσιών στον τομέα των διεθνών μεταφορών επιβατών. Τέλος, στην Κύπρο χορηγήθηκε μεταβατικό καθεστώς με τη μορφή, αφενός, της απαλλαγής των ορυκτελαίων, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τσιμέντου, από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης (για χρονικό διάστημα ενός έτους μετά την προσχώρηση) και, αφετέρου, της συνέχισης της εφαρμογής της μείωσης των δασμολογικών συντελεστών για όλα τα είδη καυσίμων που χρησιμοποιούνται στις τοπικές μεταφορές επιβατών (για το ίδιο χρονικό διάστημα).

Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ

Στον τομέα της άμεσης φορολογίας, το κοινοτικό κεκτημένο αφορά κυρίως ορισμένες πτυχές του φόρου επί των εταιρειών και του φόρου επί του κεφαλαίου. Οι τέσσερις ελευθερίες της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στα εθνικά φορολογικά συστήματα.

Όσον αφορά την έμμεση φορολογία, το κεκτημένο περιλαμβάνει ουσιαστικά την εναρμόνιση της νομοθεσίας στον τομέα του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Η εναρμόνιση αυτή περιλαμβάνει την εφαρμογή γενικού ή σωρευτικού φόρου στην κατανάλωση, ο οποίος εισπράττεται σε όλα τα στάδια της παραγωγής και της διανομής αγαθών και υπηρεσιών, και συνεπάγεται ισότητα φορολογικής μεταχείρισης όλων των εσωτερικών συναλλαγών και των εισαγωγών.

Στον τομέα των ειδικών φόρων κατανάλωσης, το κεκτημένο περιλαμβάνει εναρμονισμένες φορολογικές δομές και ελάχιστους συντελεστές καθώς και κοινούς κανόνες για την κατοχή και την κυκλοφορία των σχετικών αγαθών (ιδιαίτερα, τη χρησιμοποίηση των φορολογικών αποθηκών).

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Όσον αφορά την άμεση φορολογία, οι δύο οδηγίες για τη φορολογία των επιχειρήσεων και η σύμβαση διαιτησίας βασίζονται σε ένα μηχανισμό αμοιβαιότητας. Δεν απαιτείται, συνεπώς, η υιοθέτηση των εν λόγω μέτρων πριν από την προσχώρηση. Το Νοέμβριο του 2000 επρόκειτο να επανεξεταστεί το ειδικό καθεστώς που εφαρμοζόταν στις εταιρείες οι οποίες είναι εγκατεστημένες στην Κύπρο. Τον Ιούλιο του 2002 ψηφίστηκαν νόμοι για την απλούστευση του φορολογικού συστήματος και την εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο (νόμοι για το φόρο εισοδήματος, τη φορολόγηση της υπεραξίας, το τέλος χαρτοσήμου και την είσπραξη των φόρων). Το 2003 η Κύπρος θα πρέπει ακόμα να ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία για τους έμμεσους φόρους επί των συγκεντρώσεων κεφαλαίων, των τόκων και των δικαιωμάτων καθώς και για τη φορολογία των εσόδων από τόκους.

Όσον αφορά την έμμεση φορολογία, το καθεστώς ΦΠΑ εισήχθη τον Ιούλιο του 1992. Το καθεστώς αυτό, βασιζόμενο στην έκτη οδηγία ΦΠΑ, δεν είναι απολύτως σύμφωνο με το κοινοτικό κεκτημένο. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές σε τομείς όπως οι απαλλασσόμενες πράξεις, ο ορισμός του τόπου της παροχής και οι διατάξεις οι σχετικές με το δικαίωμα έκπτωσης. Τα κυριότερα προβλήματα που ανακύπτουν στον τομέα του κεκτημένου αφορούν την εφαρμογή των συντελεστών. Η εκτεταμένη χρήση του μηδενικού συντελεστή εξακολουθεί να εμπνέει ανησυχία. Επίσης, η απόκλιση σε σχέση με τον κανονικό συντελεστή 15% που εφαρμόζεται στην Κοινότητα εξακολουθεί να είναι πολύ μεγάλη. Στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης, ο συντελεστής ΦΠΑ αυξήθηκε από 10% σε 13% τον Ιούλιο του 2002 ενώ από τον Ιανουάριο του 2003 θα φθάσει το 15%. Ο νέος νόμος του έτους 2000 για τον ΦΠΑ καθώς και οι κανονισμοί εφαρμογής του τέθηκαν σε ισχύ το Φεβρουάριο του 2002. Ο νόμος αυτός προβλέπει, μεταξύ άλλων, την κατάργηση του φορολογικού καθεστώτος ΦΠΑ, από το οποίο επωφελούνται οι διεθνείς επιχειρήσεις, καθώς και ένα σύστημα επιστροφής του ΦΠΑ στους αλλοδαπούς φορολογούμενους που δεν είναι εγκατεστημένοι στην Κύπρο. Το 2003 η Κύπρος εναρμόνισε σχεδόν πλήρως με το κεκτημένο τη νομοθεσία της για τον ΦΠΑ. Δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η εναρμόνιση όσον αφορά την κατάργηση των μηδενικών συντελεστών σε ορισμένους τομείς στους οποίους δεν παραχωρήθηκε κανένα μεταβατικό καθεστώς κατά τις διαπραγματεύσεις. Η Κύπρος θα πρέπει επίσης να εισαγάγει την εφαρμογή του ΦΠΑ επί των ακινήτων και να αναθεωρήσει τις διατάξεις της όσον αφορά την αναπροσαρμογή του ΦΠΑ για τα κεφαλαιουχικά αγαθά.

Δυσχέρειες παρατηρούνται, ωστόσο, στον τομέα των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Η Κύπρος εφαρμόζει σήμερα τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα προϊόντων από εκείνο που προβλέπουν οι κοινοτικές διατάξεις. Μετά την προσχώρηση, η εξάρτηση από τα έσοδα αυτών των μη κοινοτικών ειδικών φόρων κατανάλωσης ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα. Εξάλλου, η Κύπρος δεν εφαρμόζει τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα ορυκτέλαια, με εξαίρεση το πετρέλαιο, και εφαρμόζει ένα σύστημα διπλής φορολόγησης των τσιγάρων, το οποίο δεν συμβιβάζεται με το κεκτημένο. Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης για τα οινοπνευματώδη είναι χαμηλότεροι από τον ελάχιστο κοινοτικό, ενώ τα εισαγόμενα εμπορεύματα υπόκεινται σε πολύ υψηλούς δασμούς που επιβάλλεται να καταργηθούν. Απαιτούνται λοιπόν σημαντικές προσπάθειες για την εναρμόνιση της κυπριακής νομοθεσίας στον εν λόγω τομέα. Από τότε μέχρι σήμερα έχει σημειωθεί πρόοδος, αλλά η κυπριακή νομοθεσία εξακολουθεί να μην είναι σύμφωνη με το κεκτημένο σε ουσιώδη σημεία. Για παράδειγμα, τα εισαγόμενα εμπορεύματα φορολογούνται περισσότερο από τα αντίστοιχα προϊόντα εγχώριας κατασκευής. Επιπλέον, η διεύθυνση τελωνείων και ειδικών φόρων κατανάλωσης δεν έχει ακόμα εισαγάγει το σύστημα φορολογικής αποταμίευσης. Το Δεκέμβριο του 2001 αυξήθηκε ο ειδικός φόρος κατανάλωσης για την εισαγόμενη μπίρα, ενώ το Μάιο του 2002 συνέβη το ίδιο και με τα τσιγάρα. Όσον αφορά τους εισαγωγικούς δασμούς, ορισμένα μέτρα ελήφθησαν αλλά οι δασμοί δεν καταργήθηκαν. Το 2003 έπρεπε να καταβληθούν επιπλέον προσπάθειες για την αύξηση των δασμολογικών συντελεστών ορισμένων κατηγοριών προϊόντων, καθώς και για την ολοκλήρωση της εισαγωγής των καθεστώτων αναστολής δασμών, ιδίως για την ενδοκοινοτική κυκλοφορία εμπορευμάτων. Επιπλέον, η Κύπρος πρέπει να αποκαταστήσει ορισμένες αποκλίσεις που υπάρχουν όσον αφορά τη διάρθρωση της φορολογίας για τον αφρώδη οίνο και τα τσιγάρα, καθώς και να ολοκληρώσει την κατάργηση των σημερινών εισαγωγικών δασμών, αντικαθιστώντας τους με ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

Στον τομέα της διοικητικής συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής, η Κύπρος δεν έχει εναρμονίσει ακόμα τη νομοθεσία της με το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών ("VIES") σχετικά με τον ΦΠΑ. Το 2003 τίθεται σε πλήρη λειτουργία το Κεντρικό Γραφείο Σύνδεσης, ενώ αρχίζει να δημιουργείται το Γραφείο Σύνδεσης Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης. Το επίπεδο μηχανοργάνωσης βελτιώνεται κατά τρόπο ικανοποιητικό και, έτσι, η Κύπρος αναμένεται ότι δεν θα έχει κανένα πρόβλημα για να φθάσει το απαιτούμενο επίπεδο κατά τη στιγμή της προσχώρησής της.

Τέλος, όσον αφορά τη διοικητική ικανότητα, ολοκληρώθηκε το σχέδιο για τη βελτίωση του μηχανογραφικού συστήματος ΦΠΑ ώστε να συμφωνεί με το νέο νόμο για τον ΦΠΑ. Στον τομέα της άμεσης φορολογίας, οι υπηρεσίες της εφορίας ενισχύθηκαν χάρη στην πρόσληψη, το 2001, 40 επιπλέον υπαλλήλων στην Υπηρεσία Φόρου Εισοδήματος. Το 2003 έχει επιτευχθεί η διοικητική ικανότητα που απαιτείται, ιδίως σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, για τη διαχείριση και την αποτελεσματική θέση σε ισχύ και εφαρμογή του κεκτημένου. Παρ' όλο που έχουν δημιουργηθεί οι αναγκαίες διοικητικές δομές για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, πρέπει να ολοκληρωθεί η επεξεργασία μεθόδων ελέγχου των σχετικών συστημάτων. Στον τομέα της άμεσης φορολογίας εξακολουθεί να είναι αναγκαία η εισαγωγή ενός συστήματος αξιολόγησης των κινδύνων.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 08.01.2004