Κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ;

• Βοηθούν τις εταιρείες να ελέγχουν εάν οι κάθετες συμφωνίες τους (συμφωνίες μεταξύ εταιρειών που λειτουργούν σε διαφορετικά επίπεδα της αλυσίδας παραγωγής ή διανομής, όπως οι κατασκευαστές και οι χονδρέμποροι ή οι έμποροι λιανικής πώλησης, για αγορά και πώληση αγαθών ή υπηρεσιών) συμμορφώνονται με τους κανόνες ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), όπως καθορίζονται στο άρθρο 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).
• Συμπληρώνουν τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 330/2010, τον κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία της ΕΕ (ΚΑΚ), ο οποίος καθιστά ανεφάρμοστη την απαγόρευση του άρθρου 101 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ σε κάθετες συμφωνίες που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις και παρέχει σε τέτοιες συμφωνίες «ασφαλή λιμένα».
• Καθορίζουν γενικές αρχές για την αξιολόγηση των κάθετων περιορισμών και παρέχουν καθοδήγηση για την εκτίμηση των πιο κοινών τύπων κάθετων περιορισμών:
  • ενιαία επωνυμία (υποχρεώσεις μη άσκησης ανταγωνισμού),
  • αποκλειστική διανομή,
  • αποκλειστική κατανομή της πελατείας,
  • επιλεκτική διανομή,
  • δικαιόχρηση,
  • αποκλειστική διάθεση,
  • εκ των προτέρων πληρωμές πρόσβασης,
  • συμφωνίες διαχείρισης κατηγοριών,
  • δέσμευση και
  • περιορισμοί της τιμής μεταπώλησης.
• Περιγράφουν το γενικό πλαίσιο ανάλυσης και την πολιτική επιβολής που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μεμονωμένες περιπτώσεις σχετικά με κάθετες συμφωνίες.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Άρθρο 101 της ΣΛΕΕ

• Σύμφωνα με το άρθρο 101 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ απαγορεύονται οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων που ενδέχεται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ χωρών της ΕΕ και οι οποίες έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού.
• Το άρθρο 101 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι οι συμφωνίες, οι εναρμονισμένες πρακτικές και οι αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που απαγορεύονται βάσει του άρθρου 101 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ είναι άκυρες.
• Εντούτοις, το άρθρο 101 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ επιτρέπει ορισμένες εξαιρέσεις από την απαγόρευση του άρθρου 101 παράγραφος 1, εφόσον δημιουργούν επαρκή οφέλη που υπερτερούν των αντιανταγωνιστικών συνεπειών.

Ο κύριος στόχος του άρθρου 101 είναι να εξασφαλίσει ότι οι επιχειρήσεις δεν χρησιμοποιούν συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων των κάθετων συμφωνιών, για να περιορίσουν τον ανταγωνισμό εις βάρος των καταναλωτών.

Κάθετες συμφωνίες οι οποίες γενικά δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές οι ακόλουθοι τύποι κάθετων συμφωνιών δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101:

• συμφωνίες ήσσονος σημασίας και μεταξύ ΜΜΕ, οι οποίες δεν περιορίζουν αισθητά τον ανταγωνισμό λόγω του μικρού μεριδίου αγοράς των μερών,
• συμβάσεις αντιπροσωπείας*, το καθοριστικό στοιχείο όσον αφορά την εφαρμογή του άρθρου 101 είναι ο οικονομικός ή εμπορικός κίνδυνος που βαρύνει τον αντιπρόσωπο σε σχέση με τις δραστηριότητες για τις οποίες διορίστηκε ως αντιπρόσωπος από τον κύριο υπόχρεο,
• συμβόλαια υπεργολαβίας* εφόσον η τεχνολογία ή ο εξοπλισμός που παρέχει ο ανάδοχος είναι αναγκαία, για να επιτρέψουν στον υπεργολάβο να παραγάγει τα προϊόντα. Ωστόσο, εάν ο ανάδοχος επιβάλει περιορισμούς στον υπεργολάβο, όπως η υποχρέωση να μην διεξάγει ή να εκμεταλλεύεται τη δική του έρευνα και ανάπτυξη ή να μην παράγει για τρίτους εν γένει, η συμφωνία μπορεί να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ.

Εφαρμογή του ΚΑΚ

• Για τους περισσότερους κάθετους περιορισμούς τα προβλήματα ανταγωνισμού προκύπτουν μόνο εάν δεν υπάρχει επαρκής ανταγωνισμός σε ένα ή περισσότερα επίπεδα εμπορίου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει κάποιος βαθμός ισχύος στην αγορά σε επίπεδο προμηθευτή ή αγοραστή ή και στα δύο επίπεδα.
• Είναι το μερίδιο αγοράς του προμηθευτή στην αγορά όπου πωλεί τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της σύμβασης και το μερίδιο αγοράς του αγοραστή στην αγορά όπου αγοράζει τα συμβατικά αγαθά ή τις υπηρεσίες που καθορίζουν τη δυνατότητα εφαρμογής της απαλλαγής κατά κατηγορία. Για να εφαρμοστεί η απαλλαγή κατά κατηγορία, το μερίδιο αγοράς του προμηθευτή και του αγοραστή πρέπει να είναι το καθένα ίσο ή μικρότερο του 30 % (υπό τον όρο ότι η συμφωνία δεν περιέχει περιορισμούς σκληρού χαρακτήρα και ότι η σχετική ρήτρα δεν αποτελεί αποκλεισμένο περιορισμό). Ωστόσο, η υπέρβαση του ορίου 30 % του μεριδίου της αγοράς δεν αποτελεί τεκμήριο μη νομιμότητας. Αυτό το όριο εξυπηρετεί μόνο στη διάκριση των συμφωνιών που ωφελούνται από το τεκμήριο νομιμότητας από εκείνες για τις οποίες απαιτείται μεμονωμένη εξέταση. Οι κατευθυντήριες γραμμές βοηθούν τις επιχειρήσεις στη διεξαγωγή αυτής της εξέτασης.
• Ο ΚΑΚ (άρθρο 4) περιέχει κατάλογο σκληρών περιορισμών που έχουν ως αποτέλεσμα την εξαίρεση της κάθετης συμφωνίας από το πεδίο εφαρμογής της απόφασης του ΚΑΚ. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει τεκμήριο ότι η συμφωνία εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ και είναι απίθανο να πληροί τους όρους του άρθρου 101 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ.
• Ο ΚΑΚ (άρθρο 5) περιέχει επίσης κατάλογο αποκλεισμένων περιορισμών. Αυτοί οι περιορισμοί δεν καλύπτονται από τον ΚΑΚ, ακόμη και αν δεν σημειωθεί υπέρβαση του κατωφλίου του μεριδίου αγοράς. Ωστόσο, ο ΚΑΚ εξακολουθεί να εφαρμόζεται στο υπόλοιπο μέρος της κάθετης συμφωνίας, εφόσον αυτό το μέρος μπορεί να αποκλειστεί από τους μη απαλλασσόμενους κάθετους περιορισμούς.

Ανάκληση της απαλλαγής κατά κατηγορία και μη εφαρμογής του ΚΑΚ

• Το τεκμήριο νομιμότητας που παρέχει ο ΚΑΚ μπορεί να ανακληθεί. Αυτό προκύπτει όταν μια κάθετη συμφωνία, που εξετάζεται είτε μεμονωμένα είτε μαζί με παρόμοιες συμφωνίες που επιβάλλονται από ανταγωνιστικούς προμηθευτές ή αγοραστές, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101 παράγραφος 1 και δεν πληροί όλες τις προϋποθέσεις του άρθρου 101 παράγραφος 3. Αυτό μπορεί να προκύψει, για παράδειγμα, όταν, σε μια δεδομένη αγορά, ορισμένοι προμηθευτές ασκούν καθαρά ποιοτική επιλεκτική διανομή ενώ άλλοι προμηθευτές εφαρμόζουν ποσοτική επιλεκτική διανομή.
• Όταν εφαρμόζεται η διαδικασία ανάκλησης, το βάρος της απόδειξης ότι η συμφωνία εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101 παράγραφος 1 και ότι η συμφωνία δεν πληροί έναν ή περισσότερους από τους όρους του άρθρου 101 παράγραφος 3 βαραίνει την Επιτροπή.
• Η Επιτροπή έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα να αποσύρει το όφελος του ΚΑΚ όσον αφορά τις κάθετες συμφωνίες που περιορίζουν τον ανταγωνισμό σε μια σχετική γεωγραφική αγορά η οποία είναι ευρύτερη από την επικράτεια μιας μόνο χώρας της ΕΕ.
• Το άρθρο 6 του ΚΑΚ επιτρέπει στην Επιτροπή να αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του ΚΑΚ παράλληλα δίκτυα παρόμοιων κάθετων περιορισμών, εφόσον καλύπτουν περισσότερο από το 50 % μιας σχετικής αγοράς.

Ορισμός της αγοράς και υπολογισμός του μεριδίου αγοράς

Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τον ορισμό της σχετικής αγοράς για τους σκοπούς του δικαίου του ανταγωνισμού παρέχει ήδη κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τους κανόνες, τα κριτήρια και τα αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμοποιεί κατά την εξέταση των ζητημάτων ορισμού της αγοράς.

Τμήμα των κατευθυντήριων γραμμών είναι αφιερωμένο:

• στη σχετική αγορά για τον υπολογισμό του κατωφλίου μεριδίου αγοράς 30 % βάσει του ΚΑΚ - το μερίδιο αγοράς τόσο του προμηθευτή όσο και του αγοραστή είναι αποφασιστικής σημασίας για τον προσδιορισμό της εφαρμογής της απαλλαγής κατά κατηγορία,
• στον υπολογισμό των μεριδίων αγοράς βάσει του ΚΑΚ καταρχήν σε αριθμητικά στοιχεία αξίας αλλά, όταν αυτά δεν είναι διαθέσιμα, σε τεκμηριωμένες εκτιμήσεις.

Πολιτική εφαρμογής σε μεμονωμένες περιπτώσεις

• Οι παρακάτω γενικοί κανόνες ισχύουν κατά την αξιολόγηση των κάθετων περιορισμών σε καταστάσεις στις οποίες δεν εφαρμόζεται ο ΚΑΚ:
  • σε περίπτωση επιμέρους εξέτασης από την Επιτροπή, η Επιτροπή φέρει το βάρος της απόδειξης ότι η εν λόγω συμφωνία παραβιάζει το άρθρο 101 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ. Επιχειρήσεις που επικαλούνται το όφελος του άρθρου 101 παράγραφος 3 ΣΛΕΕ φέρουν το βάρος της απόδειξης ότι πληρούνται οι αναγκαίοι όροι.
  • Για να διαπιστωθεί αν μια κάθετη συμφωνία συνεπάγεται περιορισμό του ανταγωνισμού, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη την κατάσταση που επικρατεί ή που είναι πιθανόν να επικρατήσει στο μέλλον στη σχετική αγορά με τους κάθετους περιορισμούς σε ισχύ σε σχέση με την κατάσταση που θα επικρατούσε, αν δεν υπήρχαν οι κάθετοι περιορισμοί,
  • αισθητές αντιανταγωνιστικές επιπτώσεις είναι πιθανό να υπάρξουν όταν τουλάχιστον ένα από τα μέρη έχει ή αποκτά ορισμένη ισχύ στην αγορά και η συμφωνία συμβάλλει στη δημιουργία, διατήρηση ή ενίσχυση της εν λόγω ισχύος αγοράς ή επιτρέπει στα μέρη να εκμεταλλεύονται την ισχύ αυτή.
• Τα αρνητικά αποτελέσματα στην αγορά που ενδέχεται να προκληθούν από κάθετους περιορισμούς και στων οποίων την αποτροπή αποβλέπει η νομοθεσία ανταγωνισμού της ΕΕ, είναι τα εξής:
  • ο αντιανταγωνιστικός αποκλεισμός από την αγορά* άλλων προμηθευτών ή άλλων αγοραστών,
  • η άμβλυνση του ανταγωνισμού και διευκόλυνση αθέμιτων συμπράξεων μεταξύ του προμηθευτή και των ανταγωνιστών του,
  • η άμβλυνση του ανταγωνισμού μεταξύ του αγοραστή και των ανταγωνιστών του ή/και διευκόλυνση αθέμιτων συμπράξεων μεταξύ των ανταγωνιστών αυτών,
  • η δημιουργία εμποδίων στην ενοποίηση των αγορών.
• Σε αγορά όπου οι μεμονωμένοι διανομείς διανέμουν το σήμα ή τα σήματα ενός μόνο προμηθευτή ο περιορισμός του ανταγωνισμού μεταξύ των διανομέων του ίδιου σήματος θα οδηγήσει σε μείωση του ενδοσηματικού ανταγωνισμού. Ωστόσο, εάν ο ενδοσηματικός ανταγωνισμός είναι οξύς, είναι απίθανο να έχει αρνητικές συνέπειες για τους καταναλωτές λιγότερος ενδοσηματικός ανταγωνισμός.
• Οι αποκλειστικές ρυθμίσεις είναι γενικά χειρότερες για τον ανταγωνισμό από τις μη αποκλειστικές ρυθμίσεις. Για παράδειγμα, βάσει μιας υποχρέωσης μη ανταγωνισμού, ο αγοραστής αγοράζει μόνο ένα εμπορικό σήμα. Αντίθετα, απαίτηση ελάχιστης αγοράς μπορεί να επιτρέψει στον αγοραστή να αγοράσει ανταγωνιστικά αγαθά και ο βαθμός αποκλεισμού μπορεί συνεπώς να είναι μικρότερος.
• Οι κάθετοι περιορισμοί που συμφωνούνται για προϊόντα τα οποία δεν φέρουν συγκεκριμένο σήμα είναι εν γένει λιγότερο επιβλαβείς από τους περιορισμούς που αφορούν τη διανομή προϊόντων συγκεκριμένου σήματος. Η διάκριση μεταξύ προϊόντων που δεν φέρουν συγκεκριμένο σήμα και προϊόντων συγκεκριμένου σήματος συμπίπτει συχνά με τη διάκριση μεταξύ ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων.
• Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι οι κάθετοι περιορισμοί παράγουν συχνά θετικά αποτελέσματα μέσω, ιδίως, της προαγωγής του ανταγωνισμού σε επίπεδα άλλα πλην εκείνου των τιμών και της βελτιωμένης ποιότητας των υπηρεσιών. Η περίπτωση βελτίωσης της αποτελεσματικότητας είναι γενικά ισχυρότερη για κάθετους περιορισμούς περιορισμένης διάρκειας που συμβάλλουν στην εισαγωγή νέων σύνθετων προϊόντων, τα οποία προστατεύουν τις επενδύσεις συγκεκριμένων σχέσεων ή διευκολύνουν τη μεταφορά τεχνογνωσίας.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:

• Επισκόπηση: βελτίωση της λειτουργίας των αγορών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς [SEC(2010) 411 τελικό, 10.5.2010]

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος τρίτο — Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης — Τίτλος VII — Κοινοί κανόνες για τον ανταγωνισμό, τη φορολογία και την προσέγγιση των νομοθεσιών — Κεφάλαιο 1 — Κανόνες ανταγωνισμού — Τμήμα 1 — Κανόνες εφαρμοστέοι επί των επιχειρήσεων — Άρθρο 101 (πρώην άρθρο 81 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 88-89)

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Ανακοίνωση σχετικά με τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας οι οποίες δεν περιορίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό σύμφωνα με το άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ανακοίνωση de minimis) (ΕΕ L 291 της 30.8.2014, σ. 1–4)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 330/2010 της Επιτροπής στις 20 Απριλίου 2010 για την εφαρμογή του άρθρου 101(3) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμπράξεων και εναρμονισμένων πρακτικών (ΕΕ L 102 της 23.4.2010, σ. 1-7)

Ανακοίνωση της Επιτροπής όσον αφορά τον ορισμό της σχετικής αγοράς για τους σκοπούς του κοινοτικού δικαίου ανταγωνισμού (ΕΕ L 372 της 9.12.1997, σ. 5–13)

τελευταία ενημέρωση 28.03.2019