Σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005-2008)
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των ναρκωτικών τόσο σε επίπεδο προστασίας της υγείας όσο και σε επίπεδο δίωξης, το σχέδιο δράσης παρέχει σε όλες τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές κατευθυντήριες γραμμές για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων τους στον τομέα αυτό. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές επικεντρώνονται σε πέντε άξονες δράσης: τον συντονισμό, τη μείωση της ζήτησης, τη μείωση της προσφοράς, τη διεθνή συνεργασία καθώς και την ενημέρωση, την έρευνα και την αξιολόγηση.
ΠΡΑΞΗ
Σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005-2008) της 8ης Ιουλίου 2005 [Επίσημη Εφημερίδα C 168 της 8.7.2005].
ΣΥΝΟΨΗ
Το παρόν πρόγραμμα δράσης παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την λήψη κατασταλτικών και προληπτικών μέτρων χάρη στα οποία θα καταστεί δυνατή η μείωση της προσφοράς και της ζήτησης ναρκωτικών. Απώτερος στόχος του σχεδίου δράσης είναι η αισθητή μείωση της κατανάλωσης ναρκωτικών από τους πολίτες καθώς και η μείωση των κοινωνικών βλαβών καθώς και της βλάβης της υγείας την οποία προκαλούν η κατανάλωση και το εμπόριο των παράνομων ναρκωτικών.
Το σχέδιο δράσης ακολουθεί τη δομή και τους στόχους της στρατηγικής για τα ναρκωτικά κατά την περίοδο 2005-2012 και επιδιώκει την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων σε ορισμένους τομείς προτεραιότητας.
Για κάθε συγκεκριμένο στόχο, η Επιτροπή αναφέρει: την ή τις προτεινόμενες δράσεις, το αντίστοιχο χρονοδιάγραμμα, την υπεύθυνη αρχή καθώς και το μέσο αξιολόγησης ή τον κατάλληλο δείκτη. Προβλέπονται έτσι περίπου ογδόντα δράσεις.
Οι δράσεις αυτές κατανέμονται σε πέντε άξονες:
Συντονισμός
Στο πρόγραμμα δράσης δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον ουσιαστικό χαρακτήρα ενός αποτελεσματικού συντονισμού σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. Προβλέπεται ιδίως η έγκριση εθνικών προγραμμάτων σύμφωνα με τη στρατηγική και τα σχέδια δράσης της ΕΕ, ο καθορισμός ενός συντονιστή για τα «ναρκωτικά» σε κάθε ένα κράτος μέλος και στην Επιτροπή, καθώς και μια περισσότερο ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.
Επιπλέον, το πρόγραμμα δράσης ορίζει την οριζόντια ομάδα «ναρκωτικά» (ΟΟΝ) ως το κύριο κέντρο συντονισμού στο Συμβούλιο για τα ναρκωτικά και προεικονίζει τη συστηματική λήψη υπόψη της πολιτικής σε θέματα ναρκωτικών στις σχέσεις και στις συμφωνίες με τις ενδιαφερόμενες τρίτες χώρες.
Μείωση της ζήτησης
Τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ) οφείλουν, ιδίως, να επεκτείνουν την εμβέλεια των προγραμμάτων μείωσης της ζήτησης ναρκωτικών καθώς και να διασφαλίσουν την αξιολόγησή τους και την αποτελεσματική κοινολόγηση των πρακτικών που κρίθηκαν ορθότερες.
Άλλωστε, τα κράτη μέλη οφείλουν να βελτιώσουν την πρόσβαση στα προγράμματα πρόληψης για τα σχολεία και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους. Πρέπει επίσης να βελτιώσουν τις μεθόδους πρόληψης και ανίχνευσης των παραγόντων κινδύνων που αφορούν ορισμένες ομάδες – στόχους, κυρίως τους νέους, και να κοινολογήσουν τις πληροφορίες αυτές στους ειδικούς ούτως ώστε να εφαρμοστούν προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης.
Τα κράτη μέλη οφείλουν άλλωστε να διασφαλίσουν ότι στοχοθετημένα και διαφοροποιημένα προγράμματα θεραπείας, αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης, που εφαρμόζουν δοκιμασμένες φαρμακολογικές και ψυχοκοινωνικές στρατηγικές, είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα και συμπεριλαμβάνουν και τους τοξικομανείς που δεν έχουν πρόσβαση στις υφιστάμενες υπηρεσίες, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στις εξειδικευμένες υπηρεσίες που απευθύνονται στους νέους.
Άλλωστε, το σχέδιο προτείνει τη χρησιμοποίηση λύσεων που υποκαθιστούν τη φυλάκιση των τοξικομανών και την παροχή υπηρεσιών πρόληψης, θεραπείας και επανένταξης για τους κρατουμένους.
Όσον αφορά την υγεία των καταναλωτών ναρκωτικών, πρέπει να υποβληθεί το αργότερο έως το 2006 έκθεση της Επιτροπής με θέμα την εφαρμογή της σύστασης 2003/488/EΚ του Συμβουλίου για την πρόληψη και τη μείωση των κινδύνων για την υγεία που οφείλονται στην τοξικομανία. Τα κράτη μέλη οφείλουν επίσης να βελτιώσουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες και τα θεραπευτικά προγράμματα στόχος των οποίων είναι η μείωση των βλαβερών συνεπειών και επίσης να εφαρμόσουν προγράμματα πρόληψης της διάδοσης του ιού του AIDS, της ηπατίτιδας Γ και άλλων ασθενειών που μεταδίδονται από το αίμα. Οφείλουν επίσης να παρεμβαίνουν έτσι ώστε να μειώνεται ο αριθμός θανάτων που οφείλονται στην τοξικομανία.
Μείωση της προσφοράς
Η μείωση της προσφοράς προϋποθέτει τη βελτίωση της κατάρτισης των ειδικών και την ενίσχυση της αστυνομικής συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών και, όταν αυτό είναι απαραίτητο, με την Ευρωπόλ, την Eurojust και τις τρίτες χώρες. Η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει ιδίως:
Το σχέδιο δράσης προβλέπει επίσης μέτρα μείωσης της παραγωγής της ηρωίνης, της κοκαΐνης, της κάνναβης και των συνθετικών ναρκωτικών, καθώς και του εμπορίου αυτών, ιδίως με την εφαρμογή κοινών επιχειρησιακών σχεδίων και συλλογής πληροφοριών σχετικά με τρίτες χώρες που συνδέονται με την παραγωγή και το εμπόριο αυτών των ναρκωτικών, με την ανταλλαγή των βέλτιστων πρακτικών και πληροφοριών. Πρόκειται επίσης για τη λήψη μέτρων στόχος των οποίων είναι η καταπολέμηση της εκτροπής και του λαθρεμπορίου των πρόδρομων ουσιών, π.χ. η εφαρμογή προγραμμάτων όπως είναι η κοινή ευρωπαϊκή ομάδα για τις πρόδρομες ουσίες.
Άλλωστε, το σχέδιο δράσης καλύπτει δραστηριότητες συναφείς με την προμήθεια ναρκωτικών, ιδίως μέσω ενεργειών στόχος των οποίων είναι η νομιμοποίηση χρημάτων προερχομένων από τα ναρκωτικά καθώς και η κατάσχεση και επαναχρησιμοποίηση χρηματοοικονομικών προϊόντων συνδεομένων με τα ναρκωτικά, ιδιαίτερα μέσω των ανταλλαγών πληροφοριών και καλύτερων πρακτικών. Σύμφωνα με αυτό το ίδιο σκεπτικό, ορισμένες ενέργειες στοχεύουν στο να καταστούν προφανείς οι δεσμοί μεταξύ της διακίνησης ναρκωτικών και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας καθώς και να συλλεχθούν τα δεδομένα για τη χρησιμοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας κατά την εκτέλεση εγκληματικών ενεργειών που συνδέονται με τα ναρκωτικά.
Διεθνής συνεργασία
Το σχέδιο δράσης στοχεύει στη βελτίωση του συντονισμού, την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια της δράσης της ΕΕ στους διεθνείς και άλλους οργανισμούς , όπως είναι τα Ηνωμένα Έθνη, προβάλλοντας ιδίως κοινές θέσεις και προωθώντας τη στρατηγική της στον τομέα των ναρκωτικών.
Άλλωστε, πρέπει να καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες για τη βελτίωση της χορήγησης βοήθειας στις υποψήφιες χώρες, στις δυνητικά υποψήφιες χώρες ή στις χώρες που εμπλέκονται στην πολιτική καλής γειτονίας προκειμένου να εφαρμοστεί το κεκτημένο στον τομέα αυτό ή να υλοποιηθούν οι απαιτούμενες ενέργειες. Οι προσπάθειες αυτές προϋποθέτουν κυρίως την παροχή τεχνικής βοήθειας και τη σύναψη καταλλήλων συμφωνιών με τις χώρες αυτές.
Άλλωστε, ανταποκρινόμενη στην πολιτική της δέσμευση και στη συνεργασία της με τις τρίτες χώρες που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των ναρκωτικών, η ΕΕ πρέπει να εντείνει τις κατασταλτικές της προσπάθειες οι οποίες επικεντρώνονται ειδικότερα στις χώρες – παραγωγούς και στις περιφέρειες που βρίσκονται κατά μήκος των διαδρομών που χρησιμοποιούνται για τη διακίνηση ναρκωτικών.
Ενημέρωση, έρευνα και αξιολόγηση
Για να καταστεί κατανοητό το πρόβλημα των ναρκωτικών, το σχέδιο δράσης ζητά την παροχή αξιόπιστων πληροφοριών, ιδίως χάρη στην εφαρμογή των πέντε βασικών επιδημιολογικών δεικτών. Πρόκειται επίσης για τον εντοπισμό τάσεων που αρχίζουν να διαφαίνονται, συνηθειών κατανάλωσης και χαρακτηριστικών των αγορών των ναρκωτικών, ιδίως χάρη στις έρευνες και στις κατευθυντήριες γραμμές και τα εργαλεία που αφορούν την ανίχνευση και την παρακολούθηση των τάσεων που διαφαίνονται.
Το σχέδιο δράσης ενθαρρύνει την έρευνα τη σχετική με τους παράγοντες που υποθάλπουν τον εθισμό καθώς και την έρευνα σε θέματα συνεπειών ορισμένων ναρκωτικών και αποτελεσματικών ενεργειών στον τομέα της υγείας. Το σχέδιο δράσης ενθαρρύνει επίσης τη δημιουργία δικτύων αριστείας στον τομέα της έρευνας σε θέματα ναρκωτικών.
Παρακολούθηση του σχεδίου δράσης
Μέσα αξιολόγησης και δείκτες για κάθε ενέργεια, που εκπονούνται με τη βοήθεια του ΕΚΠΝΤ και της Ευρωπόλ, θα βοηθήσουν την Επιτροπή να παρακολουθήσει την εφαρμογή του σχεδίου δράσης.
Η Επιτροπή θα προβεί στην εκπόνησης μιας μελέτης αντικτύπου το 2008, προκειμένου να προτείνει ένα δεύτερο σχέδιο δράσης για την περίοδο 2009-2012. Θα πραγματοποιήσει την τελική αξιολόγηση της στρατηγικής και των σχεδίων δράσεων το 2012.
Πλαίσιο
Η στρατηγική για την καταπολέμηση των ναρκωτικών της ΕΕ, η οποία εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών τον Δεκέμβριο τους 2004, περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων στόχος των οποίων είναι να ανακόψουν τον ρυθμό της ζήτησης ναρκωτικών, να βελτιώσουν τις θεραπείες των τοξικομανών και να μειώσουν τη διαθεσιμότητα των παράνομων ναρκωτικών. Καλεί τα κράτη μέλη να δεσμευθούν να ενδυναμώσουν τη συνοχή στον τομέα της πολιτικής τους για τη δίωξη της διακίνησης ναρκωτικών. Προβλέπει δύο διαδοχικά σχέδια μεταξύ του 2005 και του 2012. Η στρατηγική αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο του προγράμματος της Χάγης, το οποίο είναι ένα πολυετές πρόγραμμα με στόχο την ενθάρρυνση της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης στην ΕΕ.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ναρκωτικά για το διάστημα 2009-2012 της 20ης Δεκεμβρίου 2008 [Επίσημη Εφημερίδα C 326 της 20.12.2008]. Το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ναρκωτικά για το διάστημα 2009-12 αποτελεί συνέχεια του σχεδίου δράσης για το διάστημα 2005-08. Λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα της πρώτη πρώτης τετραετίας, το σχέδιο βασίζεται στο υφιστάμενο πλαίσιο προκειμένου να μειώσει τη ζήτηση και την προσφορά ναρκωτικών.
Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής – Συνοδευτικό έγγραφο της ανακοίνωσης της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2009-2012) – Τελική έκθεση αξιολόγησης του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005-2008) [SEC(2008) 2456 – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 10ης Δεκεμβρίου 2007 σχετικά με την έκθεση για την κατάσταση προόδου της εφαρμογής του σχεδίου δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ναρκωτικά (2005-2008)[COM(2007) 781 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η Επιτροπή προβαίνει σε ορισμένες θετικές διαπιστώσεις, ιδίως όσον αφορά τη σύγκλιση των εθνικών πολιτικών και την περαιτέρω πρόοδο σε σχέση με την επίτευξη των στρατηγικών στόχων. Ωστόσο, επισημαίνει την απουσία πληροφοριών για τον αντίκτυπο των ενεργειών στη στρατηγική για την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Ως εκ τούτου, υποστηρίζει τη θέσπιση μεθοδολογίας για την αξιολόγηση του αντίκτυπου των εν λόγω ενεργειών, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την ανταλλαγή εθνικών πληροφοριών και για την ευθυγράμμιση των δεικτών του σχεδίου δράσης. Αναφέρει την πρόθεσή της να προβεί σε τελική αξιολόγηση του σχεδίου δράσης για τα ναρκωτικά κατά την περίοδο 2005-08 και να συντάξει πρόταση για το σχέδιο δράσης για την περίοδο 2009-12.
Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 21ης Δεκεμβρίου 2006-Έκθεση του 2006 για την κατάσταση προόδου τής εφαρμογής του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005-2008) [SEC(2006) 1803 – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 10.06.2009