Το πρόγραμμα Erasmus Mundus αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προωθώντας τη συνεργασία με τις τρίτες χώρες, καθώς και στη βελτίωση της ελκυστικότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη.

Απόφαση αριθ. 2317/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2003 σχετικά με τη θέσπιση προγράμματος για την αύξηση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και για την προώθηση της διαπολιτισμικής κατανόησης μέσω της συνεργασίας με τρίτες χώρες (Erasmus Mundus) (2004-2008).

Το πρόγραμμα Erasmus Mundus, που εφαρμόζεται για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2004 έως την 31η Δεκεμβρίου 2008, προτείνει μια σαφώς «ευρωπαϊκή» προσφορά στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αποσκοπεί κυρίως στη βελτίωση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη και στην προώθηση της διεθνούς κινητικότητας των επιστημόνων και των φοιτητών. Το πρόγραμμα Erasmus Mundus αποτελεί συνέχεια των ανακοινώσεων της Επιτροπής σχετικά με την ενίσχυση της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και σχετικά με το ρόλο των πανεπιστημίων στην Ευρώπη της γνώσης.

Το πρόγραμμα Erasmus Mundus αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της προώθησης της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες, ώστε να αναπτύσσεται καλύτερα το ανθρώπινο δυναμικό και να προωθείται ο διάλογος και η κατανόηση μεταξύ των λαών και των πολιτισμών. Ειδικότερα, το εν λόγω πρόγραμμα αποσκοπεί στα ακόλουθα:

Η Επιτροπή εξασφαλίζει την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος, ακολουθώντας τη γενική πολιτική της Κοινότητας σχετικά με την ισότητα των ευκαιριών για τους άνδρες και τις γυναίκες. Η Επιτροπή εξασφαλίζει επίσης ότι δεν αποκλείεται ή δεν μειονεκτεί καμία ομάδα πολιτών ή υπηκόων τρίτης χώρας.

Το πρόγραμμα Erasmus Mundus εφαρμόζεται μέσω πέντε δράσεων.

Τα προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus αποτελούν ευρωπαϊκά μεταπτυχιακά πτυχία δεύτερου και τρίτου κύκλου που επιλέγονται από την Επιτροπή βάσει της ποιότητας των προτεινόμενων μαθημάτων. Τα προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

Τα προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus επιλέγονται για μια πενταετία με ετήσια ανανέωση.

Οι υποτροφίες οικονομικής ενίσχυσης απευθύνονται στους μεταπτυχιακούς φοιτητές και επιστήμονες τρίτων χωρών που συμμετέχουν στα προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus. Εντούτοις, οι φοιτητές και οι επιστήμονες πρέπει να πληρούν ορισμένους όρους για να λάβουν μια τέτοια υποτροφία.

Οι φοιτητές πρέπει να είναι υπήκοοι τρίτης χώρας και κάτοχοι πρώτου πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Δεν πρέπει να κατοικούν σε κράτος μέλος ή στη συμμετέχουσα χώρα και δεν μπορούν να έχουν ασκήσει την κύρια δραστηριότητά τους σε κράτος μέλος ή σε συμμετέχουσα χώρα για διάστημα μεγαλύτερο των δώδεκα μηνών κατά τη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών. Επιπλέον, πρέπει να έχουν γίνει δεκτοί για εγγραφή ή να έχουν εγγραφεί σε πρόγραμμα μάστερ του Erasmus Mundus.

Οι επιστήμονες πρέπει να είναι υπήκοοι τρίτης χώρας και να μην κατοικούν σε κράτος μέλος ή σε συμμετέχουσα χώρα. Δεν πρέπει να έχουν ασκήσει την κύρια δραστηριότητά τους σε κράτος μέλος ή σε συμμετέχουσα χώρα για διάστημα μεγαλύτερο των δώδεκα μηνών συνολικά κατά τη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών. Πρέπει επίσης να διαθέτουν εξέχουσα πανεπιστημιακή ή/και επαγγελματική πείρα.

Οι εταιρικές σχέσεις με τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τρίτων χωρών αφορούν, για περίοδο τριών ετών το πολύ, ένα πρόγραμμα μάστερ του Erasmus Mundus και ένα ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τρίτης χώρας τουλάχιστον, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για την κινητικότητα προς τις τρίτες χώρες. Πρέπει να εξασφαλίζεται η αναγνώριση των περιόδων σπουδών στο ίδρυμα υποδοχής (μη ευρωπαϊκό).

Οι φοιτητές και οι επιστήμονες που είναι υπήκοοι κράτους μέλους ή υπήκοοι τρίτων χωρών που έχουν κατοικήσει νόμιμα στην ΕΕ για τουλάχιστον τρία έτη (και για λόγους διαφορετικούς από σπουδές) πριν από την έναρξη του προγράμματος κινητικότητας είναι επιλέξιμοι για τις υποτροφίες κινητικότητας.

Τα σχέδια εταιρικής σχέσης μπορούν να περιλαμβάνουν επίσης:

Το Erasmus Mundus στηρίζει δραστηριότητες και μέτρα προκειμένου η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη να καταστεί πιο ελκυστική ως προορισμός σπουδών, για παράδειγμα βελτιώνοντας την εικόνα, την προβολή και την προσβασιμότητα της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης. Τα μέτρα μπορούν επίσης να αποσκοπούν στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος Erasmus Mundus ως διεθνή διάσταση της διασφάλισης της ποιότητας, της κινητικότητας ή της αναγνώρισης των διαφόρων ενοτήτων σπουδών, των ευρωπαϊκών τίτλων προσόντων στο εξωτερικό, καθώς και της αμοιβαίας αναγνώρισης των προσόντων μεταξύ των τρίτων χωρών. Μπορούν επίσης να συνίστανται στη δημιουργία συνδέσμων μεταξύ τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έρευνας.

Οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται σε δίκτυα που περιλαμβάνουν τουλάχιστον τρεις δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς (από τρία διαφορετικά κράτη μέλη) οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Τα δίκτυα αυτά μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν οργανισμούς από τρίτες χώρες. Οι εν λόγω δραστηριότητες (όπως σεμινάρια, συνέδρια, εργαστήρια, εργαλεία ΤΠΕ ή δημοσιεύσεις) μπορούν να πραγματοποιούνται στα κράτη μέλη ή σε τρίτες χώρες.

Στο πλαίσιο των μέτρων τεχνικής στήριξης, κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του προγράμματος, μπορούν να χρησιμοποιηθούν εμπειρογνώμονες, εκτελεστικοί ή άλλοι αρμόδιοι οργανισμοί στα κράτη μέλη, με πρωτοβουλία της Επιτροπής, καθώς και να παρασχεθεί οιαδήποτε άλλη μορφή τεχνικής βοήθειας.

Το πρόγραμμα είναι ανοιχτό στη συμμετοχή των κρατών μελών της Κοινότητας, των χωρών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών που συμμετέχουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ – ΕΖΕΣ) και των χωρών που είναι υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ.

Η Επιτροπή εξασφαλίζει την αποτελεσματική υλοποίηση του προγράμματος. Μια επιτροπή επιλογής, απαρτιζόμενη από εξέχουσες προσωπικότητες του πανεπιστημιακού χώρου και αντιπροσωπευτικές της πολυμορφίας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην ΕΕ, επιλέγει τα προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus και τις εταιρικές σχέσεις μεταξύ ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Για τα προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus χορηγείται ένας συγκεκριμένος αριθμός υποτροφιών σπουδών. Τα ιδρύματα που προσφέρουν προγράμματα μάστερ του Erasmus Mundus είναι υπεύθυνα για την επιλογή των φοιτητών τρίτων χωρών. Αντίθετα, η Επιτροπή επιλέγει τις δραστηριότητες προώθησης.

Οι διαδικασίες επιλογής προβλέπουν μηχανισμό συμψηφισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προς αποφυγήν σοβαρών ανισορροπιών μεταξύ των τομέων σπουδών και των εθνικοτήτων των φοιτητών και επιστημόνων και των κρατών μελών προορισμού.

Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή εξασφαλίζει τη συνολική συνοχή και συμπληρωματικότητα με άλλες συναφείς κοινοτικές πολιτικές, μέσα και δράσεις, ιδίως με τα προγράμματα-πλαίσια έρευνας και με τα προγράμματα εξωτερικής συνεργασίας στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν την αποτελεσματική διαχείριση του προγράμματος σε επίπεδο κράτους μέλους (συμπεριλαμβανομένου του ορισμού των κατάλληλων φορέων που συνεργάζονται στενά με την Επιτροπή), με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών, και προσπαθούν να άρουν τα νομικά και διοικητικά εμπόδια.

Ο αρχικός προϋπολογισμός για την περίοδο 2004–08 ορίστηκε σε 230 εκατομμύρια ευρώ. Συμπληρώθηκε με ποσά από τον προϋπολογισμό για την «εξωτερική βοήθεια», και ανέρχεται πλέον σε 296,1 εκατομμύρια ευρώ. Η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή εγκρίνει τις ετήσιες πιστώσεις μέσα στα όρια των δημοσιονομικών προοπτικών.

Η Επιτροπή παρακολουθεί τακτικά το πρόγραμμα, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Επίσης, αξιολογεί διαρκώς τον αντίκτυπο του προγράμματος στο σύνολό του και τη συμπληρωματικότητα μεταξύ των δράσεων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος και εκείνων που προβλέπονται από άλλες συναφείς κοινοτικές πολιτικές, μέσα και δράσεις.

Η Επιτροπή δεσμεύεται να υποβάλει τα εξής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών:

Το πρόγραμμα Erasmus Mundus ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της διαδικασίας της Μπολόνια, η οποία δρομολογήθηκε το 1999, και της στρατηγικής της Λισσαβόνας, η οποία δρομολογήθηκε το 2000. Αυτές εξασφαλίζουν αντίστοιχα ότι το ευρωπαϊκό σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα κατακτήσει, σε παγκόσμιο επίπεδο, το βαθμό ελκυστικότητας που συνάδει με το ύψος των πολιτιστικών και επιστημονικών παραδόσεών του, και ότι τα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης προσαρμόζονται στις ανάγκες της κοινωνίας της γνώσης.

Παραπομπες

Πράξη	Έναρξη ισχύος – Ημερομηνία εκπνοής	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Απόφαση 2317/2003/ΕΚ	20.1.2004 – 31.12.2008	-	ΕΕ L 345 της 31.12.2003

Απόφαση αριθ. 1298/2008/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2008 σχετικά με τη θέσπιση του προγράμματος δράσης Erasmus Mundus 2009-2013 για την ενίσχυση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και για την προώθηση της διαπολιτισμικής κατανόησης μέσω της συνεργασίας με τρίτες χώρες [Επίσημη Εφημερίδα L 340, 19.12.2008]. Το πρόγραμμα δράσης Erasmus Mundus 2009-13 βασίζεται στο προηγούμενο πρόγραμμα της περιόδου 2004-08. Το νέο αυτό πρόγραμμα συνάδει με τους στόχους αριστείας του προηγούμενου, όμως προβαίνει σε ορισμένες προσαρμογές του πεδίου εφαρμογής. Μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα επεκτείνεται τώρα στις διδακτορικές σπουδές, ενσωματώνει με ουσιαστικότερο τρόπο τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τρίτων χωρών και τις ανάγκες τους, και διαθέτει περισσότερα κονδύλια σε ευρωπαίους συμμετέχοντες. Επιπλέον, αντί για τις προηγούμενες πέντε δράσεις, το πρόγραμμα υλοποιείται τώρα μέσω κοινών προγραμμάτων, εταιρικών σχέσεων και μέτρων που προάγουν την ευρωπαϊκή τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 2ας Ιουλίου 2007 Έκθεση επί της ενδιάμεσης αξιολόγησης του προγράμματος Erasmus Mundus 2004-2008 [COM(2007) 375 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Κατά την περίοδο 2004–06 στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus Mundus δημιουργήθηκαν 80 μάστερ του Erasmus Mundus, χορηγήθηκαν 2.325 υποτροφίες για τους φοιτητές των τρίτων χωρών, αναπτύχθηκαν 19 εταιρικές σχέσεις και υλοποιήθηκαν 23 σχέδια που είχαν ως σκοπό την ενίσχυση της ελκυστικότητας της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η Επιτροπή παρουσιάζει τα συμπεράσματα και τις συστάσεις της όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος βάσει της εξωτερικής αξιολόγησης που διενεργήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου 2004–06. Αξιολογήθηκε η προστιθέμενη αξία του προγράμματος, καθώς και η καταλληλότητα, η χρησιμότητα, η απόδοση, η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητά του. Το πρόγραμμα Erasmus Mundus ανταποκρίνεται στους στόχους της διαδικασίας της Μπολόνια και της στρατηγικής της Λισαβόνας όσον αφορά την κινητικότητα, τη συνεργασία, την αριστεία και τη διαπολιτισμική κατανόηση. Επιτρέπει έτσι την υπεράσπιση της θέσης της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον κόσμο. Το πρόγραμμα επέτρεψε επίσης μια περισσότερο δομημένη συνεργασία. Επιπλέον, έδωσε σε ορισμένα κράτη μέλη το κίνητρο να καθορίσουν ένα νομικό πλαίσιο επικύρωσης των κοινών, διπλών ή πολλαπλών διπλωμάτων σε περιπτώσεις εταιρικών σχέσεων. Εντούτοις, χρειάστηκε να υπάρξει μια συμπληρωματική χρηματοδότηση, από τον προϋπολογισμό για την «εξωτερική βοήθεια», για να αντιμετωπιστεί η αύξηση των αιτήσεων για μάστερ και για υποτροφίες. Ακόμη, οι μη ευρωπαίοι φοιτητές επωφελήθηκαν από το πρόγραμμα περισσότερο από ό,τι οι ευρωπαίοι φοιτητές.

Επίσης, διατυπώθηκαν συστάσεις για τη βελτίωση, την ενίσχυση ή την επέκταση του προγράμματος ενόψει της κατάρτισης του επόμενου προγράμματος. Οι εν λόγω συστάσεις αφορούν το σχεδιασμό του προγράμματος, στο πλαίσιο του οποίου προτείνεται η επέκταση των υποτροφιών στους φοιτητές της ΕΕ, η επέκταση του προγράμματος στα διδακτορικά, η ενθάρρυνση για συνεργασία και για τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων με τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των τρίτων χωρών κ.λπ. Οι συστάσεις για τη διαχείριση του προγράμματος αφορούν κυρίως τις υποτροφίες, τον ενισχυμένο ρόλο των εθνικών πηγών πληροφόρησης, την προώθηση, τη διάδοση και την παρακολούθηση των σχεδίων, καθώς και την κατάρτιση ενός οδηγού ορθών πρακτικών για τη διασφάλιση της ποιότητας των μάστερ. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση του προγράμματος, οι υποτροφίες του Erasmus Mundus και τα τέλη εγγραφής για τα μάστερ θα διατηρηθούν σε ανταγωνιστικό επίπεδο σε διεθνή κλίμακα. Η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο αύξησης των επιδοτήσεων που χορηγούνται στα πανεπιστήμια τα οποία συμμετέχουν σε κοινοπραξία μάστερ Erasmus Mundus, προκειμένου να αντικατοπτρίζεται καλύτερα το πραγματικό κόστος των προγραμμάτων.