Αποδοτικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση
Η ανακοίνωση αυτή έχει ως στόχο την πρόταση ενός αποτελεσματικότερου καθεστώτος επενδύσεων στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση στην Ευρώπη. Επίσης προτείνει στα κράτη μέλη να συνάψουν εταιρικές σχέσεις και να θεσπίσουν κίνητρα για περισσότερες και συνεχείς επενδύσεις εκ μέρους των επιχειρήσεων και των ιδιωτών.
ΠΡΑΞΗ
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 10ης Ιανουαρίου 2003 - Αποδοτικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση: επιτακτική ανάγκη για την Ευρώπη [COM(2002) 779 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
ΣΥΝΟΨΗ
Προκειμένου τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης να μπορέσουν να συμβάλουν αποφασιστικά στην επίτευξη του στρατηγικού στόχου που τέθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας, ήτοι να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης παγκοσμίως, τα κράτη μέλη κλήθηκαν όχι μόνο να επενδύσουν επαρκείς πόρους, αλλά και να μεριμνήσουν ώστε οι στόχοι αυτοί να είναι στοχοθετημένοι και να αποτελούν αντικείμενο της αποδοτικότερης δυνατής διαχείρισης.
Σε ένα διεθνές και εξαιρετικά ανταγωνιστικό και δυναμικό πλαίσιο, η πολιτική επενδύσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση πρέπει να λάβει υπόψη τις νέες απαιτήσεις της κοινωνίας της γνώσης. Στο παρόν στάδιο, η ΕΕ φαίνεται να επιρρίπτει τη σχετική καθυστέρηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μια καθυστέρηση η οποία εκδηλώνεται κυρίως με την αδυναμία της να προσελκύσει και να συγκρατήσει τα ταλέντα στην Ευρώπη. Το χάσμα παραγωγικότητας μεταξύ της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών εξακολουθεί να αυξάνει. Για να αντιστραφεί αυτή η τάση, απαιτούνται συμπληρωματικές επενδύσεις όχι μόνο στην έρευνα-ανάπτυξη και στις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ), αλλά επίσης και στο ευρωπαϊκό σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης στο σύνολό του.
Ουσιαστική αύξηση των συνολικών επενδύσεων στην εκπαίδευση.
Η Ευρώπη φαίνεται να πάσχει από ανεπαρκείς επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Παρά το γεγονός ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως και οι ΗΠΑ αφιερώνουν, κατά μέσο όρο, ποσοστό μεγαλύτερο από το 5 % του ΑΕΠ στις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, υπάρχει πάντα σαφές έλλειμμα ιδιωτικής χρηματοδότησης. Εάν αναγνωρίσουμε ότι, στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, οι ιδιωτικοί πόροι θεωρούνταν ανέκαθεν ως συμπλήρωμα και όχι ως υποκατάστατο των δημοσίων δαπανών, δεδομένων των νέων προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης, η αύξηση αυτών των πόρων θεωρείται απαραίτητη.
Το επίπεδο ιδιωτικής χρηματοδότησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης συνιστά ουσιαστική διαφορά μεταξύ της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία δεν παύει να εντείνεται. Οι ιδιωτικές δαπάνες που διατίθενται για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα αυξήθηκαν σε μικρό ποσοστό στην ΕΕ από το 1995 (από 0,55 % σε 0,66 % του ΑΕΠ περίπου), ενώ οι αντίστοιχες δαπάνες είναι σχεδόν διπλάσιες στην Ιαπωνία (περίπου το 1,2 % του ΑΕΠ) και σχεδόν τρεις φορές περισσότερες στις Ηνωμένες Πολιτείες (1,6 %).
Το έλλειμμα αυτό είναι κυρίως προφανές σε τομείς βασικούς για την οικονομία της γνώσης, όπως η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η εκπαίδευση των ενηλίκων και η συνεχής επαγγελματική κατάρτιση. Συνολικά, η ΕΕ επενδύει λιγότερο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση απ' ότι οι ΗΠΑ: οι ΗΠΑ δαπανούν πάνω από το διπλάσιο ανά σπουδαστή σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πόροι που διατίθενται για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην ΕΕ αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το 1,1 % του ΑΕΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι 2,3 %. Η διαφορά ως προς τη χρηματοδότηση στον συγκεκριμένο τομέα είναι περισσότερο έντονη στην έρευνα και στην ανάπτυξη (Ε&Α), όπου τα σχετικά ποσοστά είναι 1,9 % του ΑΕΠ στην ΕΕ, έναντι 2,7 % στις ΗΠΑ. Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια είναι αυτά που καλύπτουν το κόστος.
Ένας άλλος τομέας, όπου απαιτούνται περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις είναι αναμφισβήτητα η συνεχής επαγγελματική κατάρτιση και η κατάρτιση των ενηλίκων, όπου υφίστανται ακόμη σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων χωρών. Μόνο το 40 % των Ευρωπαίων μισθωτών συμμετέχουν στη συνεχή επαγγελματική κατάρτιση (23 % στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ΜΜΕ) και μόνο το 62 % όλων των επιχειρήσεων παρέχουν μια οποιαδήποτε μορφή κατάρτισης στο προσωπικό τους (56 % όσον αφορά τις ΜΜΕ).
Αν και, στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, οι ιδιωτικοί πόροι που προέρχονται από τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες αποτελούν μόνο συμπλήρωμα της δημόσιας χρηματοδότησης, η υπάρχουσα κατάσταση απαιτεί νέες δημόσιες στοχοθετημένες επενδύσεις και υψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες που θα συμπληρώνουν τη δημόσια χρηματοδότηση. Αυτό αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση για πολλά νέα κράτη μέλη εξαιτίας των δημοσιονομικών τους περιορισμών και του υψηλού ποσοστού των δημόσιων δαπανών που προορίζονται για την επίσημη εκπαίδευση.
Αποδοτική χρήση των υφιστάμενων πόρων σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο
Για να διασφαλιστεί η αποδοτικότητα των χρηματοδοτικών πόρων, η παρούσα ανακοίνωση καλεί επίσης τα κράτη μέλη να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην αντιμετώπιση των ενδείξεων μη αποδοτικών επενδύσεων, όπως το υψηλό ποσοστό αποτυχίας στο σχολείο, η πρόωρη εγκατάλειψη των σπουδών και η ανεργία των αποφοίτων, η υπερβολικά μεγάλη διάρκεια των σπουδών και το χαμηλό επίπεδο γνώσεων, και προτείνει να εστιαστεί η προσοχή στην κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού, στις νέες βασικές δεξιότητες, στη δια βίου κατάρτιση, στις ΤΠΕ, στην ενεργό άσκηση της ιδιότητας του πολίτη και στην ενημέρωση.
Όσον αφορά τα μέσα για την κινητοποίηση συμπληρωματικών ανθρώπινων και χρηματοδοτικών πόρων, η ανακοίνωση υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπτυξης μιας προσέγγισης εταιρικής σχέσης με τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες. Ο στόχος αυτός θα μπορούσε να επιτευχθεί χάρη σε μια αποτελεσματικότερη διαχείριση των υφιστάμενων πόρων και στην αποκέντρωση σε περιφερειακό επίπεδο της διαχείρισης πόρων και προγραμμάτων. Η διαδικασία αυτή αποκέντρωσης, η οποία πρέπει να συνοδεύεται από έναν μεγαλύτερο συντονισμό μεταξύ των εθνικών υπουργείων, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ευρωπαϊκή διάσταση των αποφάσεων για τις επενδύσεις.
Τέλος, προκειμένου να καταστεί δυνατό για την εκπαίδευση και την κατάρτιση να συμβάλουν ουσιαστικά τόσο στην ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης όσο και στη στρατηγική της Λισσαβόνας, η παρούσα ανακοίνωση ζητά από τα κράτη μέλη τα εξής:
Πλαίσιο
Στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος για τους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, μεταξύ των οποίων και η αποτελεσματικότερη δυνατή χρήση των πόρων, η παρούσα ανακοίνωση εξετάζει το θέμα των επενδύσεων στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση από μια ευρεία προοπτική, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις διαστάσεις της έρευνας, της διά βίου μάθησης και της απασχόλησης.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ής Απριλίου 2005 - Κινητοποίηση του πνευματικού δυναμικού της Ευρώπης: ενδυνάμωση των πανεπιστημίων ώστε να εξασφαλισθεί η πλήρης συμβολή τους στη στρατηγική της Λισσαβόνας [COM (2005) 152 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 5ης Φεβρουαρίου 2003 - Ο ρόλος των πανεπιστημίων στην Ευρώπη της γνώσης [COM(2003) 58 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 11.05.2006