Ευρωπαϊκά κριτήρια αναφοράς για την εκπαίδευση και την κατάρτιση

Η ανακοίνωση αποσκοπεί να διευκολύνει την αξιολόγηση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης μέσω του προσδιορισμού κριτηρίων αναφοράς.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ης Νοεμβρίου 2002 για τα ευρωπαϊκά κριτήρια αναφοράς για την εκπαίδευση και την κατάρτιση: εξελίξεις μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας [COM(2002) 629 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Κριτήρια αναφοράς

Στην παρούσα ανακοίνωση, ο όρος «κριτήρια αναφοράς» ορίζει συγκεκριμένους στόχους, η πρόοδος στους οποίους μπορεί να μετρηθεί. Αυτοί οι στόχοι κατανέμονται σε έξι τομείς:

• επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση·
• πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου·
• απόφοιτοι θετικών επιστημών και τεχνολογικών σπουδών·
• αποφοίτηση από την ανώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης·
• βασικά εφόδια·
• συμμετοχή στη διά βίου μάθηση.

Η παρούσα ανακοίνωση προσφέρει μια γενική επισκόπηση των αποτελεσμάτων που έχουν παραχθεί μέχρι σήμερα στα διάφορα κράτη μέλη και καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει τα ακόλουθα ευρωπαϊκά κριτήρια αναφοράς:

• Έως το 2010 όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν τουλάχιστον στο ήμισυ το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο, σε σχέση με το ποσοστό που καταγράφηκε το 2000, προκειμένου να επιτευχθεί μέσος όρος στην ΕΕ της τάξης του 10% ή και μικρότερος.

Η εξέλιξη του ποσοστού των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών που θα έχουν ολοκληρώσει μόνο την κατώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν θα παρακολουθούν περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση) δίνει ενθαρρυντικά μηνύματα στα περισσότερα κράτη μέλη, ωστόσο πρέπει να γίνουν σημαντικές προσπάθειες τα επόμενα χρόνια για την επίτευξη αυτού του πρωταρχικού στόχου έως το 2010. Ο μέσος όρος της ΕΕ το 2002 είναι 19%, ενώ στις τρεις χώρες της ΕΕ με τις καλύτερες επιδόσεις (Σουηδία, Φινλανδία και Αυστρία) ο μέσος όρος είναι της τάξεως του 10,3%. Στην Πορτογαλία αυτό το ποσοστό είναι σήμερα 45% , στην Ισπανία 29% και στην Ιταλία 26%.

• Έως το 2010 όλα τα κράτη μέλη θα έχουν μειώσει τουλάχιστον στο ήμισυ το ποσοστό της διαφοράς εκπροσώπησης των δύο φύλων σε ό,τι αφορά τους αποφοίτους των μαθηματικών, των φυσικών επιστημών και της τεχνολογίας, κατά τρόπο ώστε να εξασφαλιστεί σημαντική αύξηση του συνολικού αριθμού των αποφοίτων, σε σχέση με το 2000.

Αν και στην Ευρωπαϊκή Ένωση απονέμονται σχετικά περισσότερα διπλώματα στα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία (περίπου 550.000 ετησίως) σε σχέση με τις ΗΠΑ (370.000) και την Ιαπωνία (240.000), πολύ λίγοι επιλέγουν να σταδιοδρομήσουν στην έρευνα. Αναμένεται να καταβληθούν προσπάθειες σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα ώστε να παροτρύνουν ιδιαίτερα τις νεαρές γυναίκες να επιλέγουν τις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι τρεις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις το 2002 είναι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, όπου η αναλογία ανδρών/γυναικών είναι 1,6 για τους αποφοίτους μαθηματικών, φυσικών επιστημών και τεχνολογίας, έναντι 4,7 στις Κάτω Χώρες και 4 στην Αυστρία.

• Έως το 2010 τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι, στην ΕΕ, o μέσος όρος ατόμων ηλικίας 25-64 ετών που θα έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον την ανώτερη βαθμίδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα φτάσει ή και θα υπερβεί το 80%.

Στα περισσότερα κράτη μέλη, το ποσοστό ολοκλήρωσης αυτών των σπουδών αυξήθηκε τακτικά. Όσον αφορά τα άτομα ηλικίας 25-64 ετών, ο μέσος όρος του ποσοστού στην Ένωση μόλις ξεπερνούσε το 50% του πληθυσμού στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και έφτασε το 66% περίπου το 2000. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί έως το 2010, το μέσο ποσοστό στην ΕΕ θα φτάσει περίπου το 80%. Σήμερα, στις τρεις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις (Γερμανία, Δανία και Σουηδία) παρουσιάζεται μέσος όρος της τάξης του 83%, έναντι 21% στην Πορτογαλία, 42% στην Ισπανία και 46% στην Ιταλία.

• Έως το 2010 το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15 ετών με χαμηλή επίδοση στην ικανότητα ανάγνωσης και στις ικανότητες στα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες θα έχει μειωθεί τουλάχιστον στο ήμισυ σε κάθε κράτος μέλος, σε σχέση με το 2000.

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα PISA του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), τα σημερινά επίπεδα ανάγνωσης/γραφής (νέοι ηλικίας 15 ετών) είναι υψηλότερα στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία από την ΕΕ. Αυτά τα αποτελέσματα οδήγησαν σε συζητήσεις επί μακρόν σε πολλά κράτη μέλη λόγω των εκπληκτικά χαμηλών αποτελεσμάτων (π.χ. στη Γερμανία και το Λουξεμβούργο) ή της εξαιρετικής επίδοσης της Φινλανδίας. Είναι λοιπόν σαφές ότι πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά για να βελτιωθούν τα αποτελέσματα και να αυξηθεί η ποιότητα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην Ευρώπη ώστε να φτάσει στα καλύτερα επίπεδα παγκοσμίως (Ιαπωνία και Φινλανδία). Αναμένεται να καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες ώστε να μειωθεί ο αριθμός τους τουλάχιστον κατά το ήμισυ έως το 2010.

• Έως το 2010 το μέσο επίπεδο στην ΕΕ για τη συμμετοχή στη διά βίου μάθηση πρέπει να είναι το 15% τουλάχιστον του ενήλικου πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (25-64 ετών) και σε καμία χώρα το ποσοστό αυτό δεν πρέπει να είναι μικρότερο του 10%.

Η συνεχής αύξηση της συμμετοχής στην διά βίου μάθηση είναι πιθανότατα μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για όλους μας στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Ο μέσος όρος στην ΕΕ το 2002 είναι 8,4% (γεγονός που σημαίνει ότι, μέσα σε περίοδο ενός μήνα, 8,4% των ατόμων θα έχουν συμμετάσχει σε δραστηριότητες εκπαίδευσης και κατάρτισης), ενώ για τις τρεις χώρες με τις χαμηλότερες επιδόσεις ο μέσος όρος είναι 19,6% (Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία και Δανία).

Η παρούσα ανακοίνωση καλεί επίσης όλα τα κράτη μέλη να καταρτίσουν τα εθνικά κριτήρια αναφοράς ενόψει της συνέχειας του στόχου της Λισσαβόνας για την «ουσιαστική ετήσια αύξηση των κατά κεφαλήν επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό».

Πλαίσιο

Στο πλαίσιο του κοινού λεπτομερούς προγράμματος εργασίας για τους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (πρόγραμμα εργασίας Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2010), η Επιτροπή προτείνει την έγκριση ευρωπαϊκών προτύπων που να ισχύουν για τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στους κρίσιμους τομείς για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου που έχει ορίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισσαβόνα, δηλαδή, να γίνει η Ευρώπη έως το 2010 «η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης».

Τα κριτήρια αναφοράς παραμένουν ωστόσο ενδείξεις. Εναπόκειται στα κράτη μέλη να δώσουν συνέχεια στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής στη Λισσαβόνα, τηρώντας την αρχή της επικουρικότητας. Συνεπώς, τα κράτη μέλη έχουν την πλήρη ευθύνη για το περιεχόμενο και την οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

Στην παρούσα ανακοίνωση εκφράζεται η επιθυμία, τα προτεινόμενα κριτήρια αναφοράς να ληφθούν υπόψη στην ενδιάμεση έκθεση για την εφαρμογή του σχεδίου εργασίας όσον αφορά τους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρώπη που θα διαβιβαστεί από την Επιτροπή και το Συμβούλιο στην εαρινή ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής το 2004.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τις βασικές ικανότητες (es de en fr) στον τομέα της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης [Επίσημη Εφημερίδα L 394, 30.12.2006]

Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 5ης Μαΐου 2003, σχετικά με τα επίπεδα αναφοράς μέσων ευρωπαϊκών επιδόσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση (Benchmarks) [Επίσημη Εφημερίδα C 134, 07.06.2003].

Το Συμβούλιο υιοθετεί τα ευρωπαϊκά επίπεδα αναφοράς στην εκπαίδευση και την κατάρτιση όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ης Νοεμβρίου 2002, και παράλληλα ορίζει τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2010, δηλαδή

• Να μειωθεί ο μέσος όρος των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και το ποσοστό αυτό να μην ξεπερνά το 10% (πηγή: Eurostat, έρευνα για το εργατικό δυναμικό)
• Να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 15% ο συνολικός αριθμός των αποφοίτων μαθηματικών, φυσικών επιστημών και τεχνολογίας, μειώνοντας παράλληλα τη διαφορά εκπροσώπησης των δύο φύλων (πηγή: κοινό ερωτηματολόγιο UNESCO/ΟΟΣΑ/Eurostat).
• Συνεπώς, έως το 2010, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τουλάχιστον το 85% των νέων ηλικίας 22 ετών αναμένεται να έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (πηγή: Eurostat, έρευνα για το εργατικό δυναμικό)
• Συνεπώς, έως το 2010, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15 ετών με χαμηλές επιδόσεις στην ανάγνωση και γραφή αναμένεται να έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 20% σε σχέση με το έτος 2000
• Το ποσοστό συμμετοχής στη δια βίου μάθηση στην Ένωση, αναμένεται να φτάνει τουλάχιστον το 12,5% του ενήλικου πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (ηλικιακή ομάδα 25 έως 64).

Το Συμβούλιο υπογράμμισε επίσης ότι η έκθεση που αναμένεται να υποβληθεί στο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2004, θα προτείνει έναν πρώτο κατάλογο με δείκτες και κριτήρια αναφοράς των μέσων ευρωπαϊκών επιδόσεων που θα εφαρμοστεί για την παρακολούθηση της προόδου στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, έχοντας υπόψη τους στόχους της Λισσαβόνας.

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο - Βαρκελώνη 15 και 16 Μαρτίου 2002, συμπεράσματα της προεδρίας [Έγγραφο 02/8 της 16ης Μαρτίου 2002 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για το λεπτομερές κείμενο του προγράμματος εργασίας για το 2010 σχετικά με τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θέτει το στόχο να καταστούν τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, έως το 2010, ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς όσον αφορά την ποιότητα. Καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποβάλουν έκθεση στο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του 2004 για την εφαρμογή στην πράξη.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 15.02.2007