Το κοινοτικό πρόγραμμα της Λισαβόνας

Τον Ιούλιο του 2005 η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση ενός κοινοτικού προγράμματος της Λισαβόνας, προοριζόμενου να απαντήσει στις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις που τίθενται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρόγραμμα περιέχει τρεις στόχους και οκτώ δράσεις-κλειδιά.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 20ής Ιουλίου 2005, με τίτλο «Κοινές δράσεις για την ανάπτυξη και την απασχόληση: το κοινοτικό πρόγραμμα της Λισαβόνας» [COM(2005) 330 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Αυτή την περίοδο, η Ευρώπη πρέπει να μετασχηματίσει τις προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη (γήρανση του πληθυσμού, αυξημένος παγκόσμιος ανταγωνισμός, τεχνολογικές αλλαγές, πιέσεις στο περιβάλλον) σε νέες προοπτικές .

Θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί η ευρωπαϊκή οικονομία, με πρόταση βιώσιμων λύσεων σε μια βάση υγιών μακροοικονομικών πολιτικών, οι οποίες να εγγυώνται το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει, ως αντιστάθμισμα των εθνικών προγραμμάτων, ένα «κοινοτικό πρόγραμμα της Λισαβόνας», το οποίο θα καλύπτει όλες τις ενέργειες σε επίπεδο Κοινότητας. Τα προτεινόμενα σύμφωνα με αυτό το πρόγραμμα μέτρα πολιτικής αφορούν τρεις σημαντικούς στόχους:

• υποστήριξη της γνώσης και της καινοτομίας·
• προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων και διευκόλυνση της εργασίας·
• δημιουργία περισσότερων και καλύτερης ποιότητας θέσεων εργασίας,

Η Επιτροπή προτείνει οι στόχοι αυτοί να αναληφθούν από τα προγράμματα των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής. Το νέο Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης αποτελεί καλό παράδειγμα αυτού, καθόσον στηρίζει ειδικότερα τις επενδύσεις στο έμψυχο δυναμικό, στην καινοτομία, στην τεχνογνωσία, στην υιοθέτηση των τεχνολογιών της πληροφορίας στις αγροτικές περιοχές της υπαίθρου και στην αγροτική διαφοροποίηση.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων συμβάλλουν επίσης στη χρηματοδότηση πρωτοβουλιών στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος της Λισσαβόνας.

Υποστήριξη της γνώσης και της καινοτομίας

Μια επένδυση σημαντικότερη (με σκοπούμενο στόχο το 3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος) και αποτελεσματικότερη (χρησιμοποιώντας από κοινού τους εθνικούς πόρους) είναι ουσιαστική για τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής έρευνας. Η σχετική ευθύνη ανήκει κυρίως στα κράτη μέλη.

Η Επιτροπή προσφέρει τη βοήθειά της για τη γνώση και την καινοτομία στην Ευρώπη με τα χρηματοδοτικά μέσα και την αποτελεσματική κανονιστική ρύθμιση. Για την περίοδο 2007-2013, δύο σημαντικά χρηματοδοτικά μέσα υφίστανται σε κοινοτικό επίπεδο, ήτοι:

• την υποστήριξη καινοτόμων πρωτοβουλιών για την ευρωπαϊκή οικονομία. Το πρόγραμμα προτείνει ιδιαίτερα την υλοποίηση στρατηγικών συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα σε τομείς μείζονος ενδιαφέροντος για την ανταγωνιστικότητα. Αποσκοπεί επίσης στην παροχή βοήθειας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) ώστε να επωφεληθούν από την έρευνα·
• το πρόγραμμα-πλαίσιο για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα θα ενθαρρύνει ιδιαίτερα τη χρησιμοποίηση από τις επιχειρήσεις των τεχνολογιών της πληροφορίας και των οικοτεχνολογιών.

Υπάρχουν και άλλα χρηματοδοτικά μέσα:

• τα κονδύλια του προϋπολογισμού των διευρωπαϊκών δικτύων στηρίζουν την πρακτική εφαρμογή των γνώσεων που αποκτώνται στην έρευνα. Οι γνώσεις αυτές δύνανται να εφαρμοστούν σε βιομηχανικά σχέδια με στόχο τον περιορισμό των κυκλοφοριακών δυσχερειών στις μεταφορές·
• το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των οικοτεχνολογιών αποσκοπεί στην προαγωγή της ανάπτυξης και εφαρμογής τους. Οι τεχνολογίες αυτές περιέχουν ένα οικονομικό και περιβαλλοντικό δυναμικό. Τα Διαρθρωτικά Ταμεία και η ΕΤΕπ στηρίζουν το σχέδιο δράσης.

Η συμφωνία σχετικά με το κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας παραμένει ζωτικό στοιχείο για την προαγωγή μιας καινοτόμου οικονομίας με κινητήρια δύναμη τη γνώση. Η Κοινότητα θα υποστηρίξει τις προσπάθειες που αποβλέπουν στη διατήρηση μιας ισχυρής βιομηχανικής παραγωγικής ικανότητας, όταν τα κράτη μέλη δεν δύνανται μόνα τους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που συνδέονται με την έρευνα, την κανονιστική ρύθμιση και την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.

Η Επιτροπή προτείνει μια απλοποίηση του διοικητικού πλαισίου των κρατικών ενισχύσεων καθώς και μια εκ νέου επικέντρωση των κρατικών ενισχύσεων στη γνώση και την καινοτομία, την κατάρτιση, την κινητικότητα και τη δημιουργία τεχνοβλαστών. Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο θα διευκολύνει τη χορήγηση ενισχύσεων στις ΜΜΕ, στις νέες επιχειρήσεις και στις καινοτόμες επιχειρήσεις, όχι μόνο μέσω απευθείας ενίσχυσης αλλά επίσης μέσω χρηματοδότησης του κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου. Οι κανονιστικές ρυθμίσεις θα εξασφαλίσουν ότι ώστε οι ενισχύσεις θα χορηγούνται αποκλειστικά όταν οι επιπτώσεις είναι σημαντικές για την κοινωνία και θα καταβάλλεται προσπάθεια για την αποφυγή των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

Προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων και διευκόλυνση της εργασίας

Για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά, είναι σημαντική η βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου καθώς και η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς.

Η βελτίωση της νομοθεσίας δύναται να δημιουργήσει τα σωστά κίνητρα για τις επιχειρήσεις, μειώνοντας το κόστος και τους φραγμούς για την προσαρμογή και την καινοτομία. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες των ΜΜΕ, η Επιτροπή θα συνεχίσει τις εργασίες της αναφορικά με:

• την αξιολόγηση της επίδρασης όλων των νέων πολιτικών πρωτοβουλιών·
• την αυστηρή διαλογή των προτάσεων που βρίσκονται σε αναμονή εδώ και κάποιο χρόνο ενώπιον του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
• την απλοποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας μέσω τομεακών σχεδίων δράσης.

Η εσωτερική αγορά των υπηρεσιών θα πρέπει να καταστεί επιχειρησιακή με παράλληλη διαφύλαξη του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Δεδομένης της σημερινής σημασίας του τομέα των υπηρεσιών για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και για την προστιθέμενη αξία στην Ένωση, η έγκριση της οδηγίας για τις υπηρεσίες θα μπορούσε να αυξήσει τα ποσοστά απασχόλησης και το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Ένωσης.

Επιπλέον, η Επιτροπή προτίθεται:

• να δημοσιεύσει κατευθύνσεις με σκοπό να προωθήσει αποτελεσματικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος υψηλού επιπέδου (σε προέκταση της σχετικής Λευκής Βίβλου)·
• να επικεντρώσει τις διαθέσιμες οικονομικές ενισχύσεις στα προγράμματα που εντάσσονται το πλαίσιο της ανάπτυξης του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών·
• να συντονίσει την υλοποίηση 45 διασυνοριακών προγραμμάτων ταχείας εκκίνησης για τα δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και ευρυζωνικότητας, την έρευνα- ανάπτυξη και καινοτομία, με την προϋπόθεση τα κράτη μέλη να θέσουν σε εφαρμογή τη διαδικασία προγραμματισμού και χρηματοδότησης·
• να εργαστεί ώστε να επιτύχει συμφωνία ως προς μια κοινή φορολογική βάση για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε περισσότερα κράτη με διαφορετικούς φορολογικούς κανονισμούς.

Η πλήρης ολοκλήρωση των οικονομικών αγορών δύναται να καταστήσει δυνατή μια αποτελεσματικότερη κατανομή των κεφαλαίων. Οι κανονιστικές ρυθμίσεις υφίστανται, ωστόσο θα πρέπει τώρα να εξαλειφθούν οι φραγμοί στην πρόσβαση στην αγορά.

Για τη διασφάλιση ανταγωνιστικών αγορών τόσο εκτός όσο και εντός της Ευρώπης, η Επιτροπή εγκαινίασε πρόσφατα την ατζέντα εξωτερικού ανταγωνισμού (EN) (FR). Η ατζέντα αυτή περιλαμβάνει πρωτοβουλίες σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά, την ευρωπαϊκή πολιτική έναντι της Κίνας, τις δημόσιες συμβάσεις, τα μέσα εμπορικής άμυνας, μια καλύτερη αναγνώριση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και μια νέα γενιά διμερών εμπορικών σχέσεων. Σηματοδοτεί σαφώς τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέρ του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Δημιουργία περισσότερων και καλύτερης ποιότητας θέσεων εργασίας

Η Επιτροπή υποστηρίζει τις ενέργειες των κρατών μελών στους τομείς του έμψυχου δυναμικού, της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης, ιδίως με:

• το ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη νεολαία (es de en fr)·
• το πρόγραμμα Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2010·
• το πρόγραμμα διά βίου μάθησης·
• τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (es de en fr)·
• τη θέσπιση στρατηγικών για μια ενεργό γήρανση σε συνεργασία με τα κράτη μέλη.

Η Επιτροπή θα συμπληρώσει επίσης τις ενέργειες των κρατών μελών για την επίτευξη των στόχων που βρίσκονται στο επίκεντρο της κοινωνικής ατζέντας. Στο πλαίσιο του ίδιου στόχου, καλεί επίσης τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Για τη δημιουργία μιας πραγματικής πανευρωπαϊκής αγοράς εργατικού δυναμικού θα πρέπει να εξαλειφθούν οι φραγμοί στην κινητικότητα. Η Επιτροπή θα προτείνει ένα πλαίσιο ευρωπαϊκών επαγγελματικών προσόντων δημιουργώντας προϋποθέσεις διαφάνειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Η Επιτροπή θα εργαστεί υπέρ ενός κοινού πλαισίου για τη διαχείριση των οικονομικών μεταναστεύσεων, που θα περιλαμβάνει ταχείες διαδικασίες αποδοχής για μεγάλης διάρκειας παραμονή ερευνητών από τρίτες χώρες και τη διευκόλυνση της χορήγησης θεωρήσεων για παραμονή μικρής διάρκειας.

Οι αναδιαρθρώσεις είναι αναπόφευκτες συνέπειες της οικονομικής προόδου και της ολοκλήρωσης της αγοράς. Εντούτοις, δύνανται να έχουν αποσταθεροποιητικές συνέπειες για τους θιγόμενους πολίτες. Η Επιτροπή επιθυμεί να θεσμοθετήσει ένα νέο ταμείο για να βοηθήσει τα άτομα και τις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από αυτές τις αναδιαρθρώσεις να χειριστούν τις αλλαγές. Θα δώσει επίσης συνέχεια στην ανακοίνωσή της σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις και την απασχόληση (es de en fr).

Πλαίσιο

Το κοινοτικό πρόγραμμα της Λισαβόνας αποτελεί την κοινοτική συμβολή στην εταιρική σχέση για την ανάπτυξη και την απασχόληση που θεσπίστηκε με την ανανεωμένη στρατηγική της Λισαβόνας Η ιδέα της εταιρικής σχέσης είναι η επίτευξη συνεργιών μεταξύ κοινοτικού και εθνικού επίπεδου λήψης αποφάσεων ενόψει μιας σταθερής και αυξανόμενης ανάπτυξης και διάθεσης περισσότερων και καλύτερης ποιότητας θέσεων απασχόλησης.

Το κοινοτικό πρόγραμμα ανταποκρίνεται λοιπόν, όπως και τα προγράμματα μεταρρύθμισης των κρατών μελών, στους ολοκληρωμένους προσανατολισμούς για την ανάπτυξη και την απασχόληση, όπως ορίστηκαν από το Συμβούλιο του Ιουνίου 2005. Εντούτοις, αποσκοπεί κυρίως στις ενέργειες με πρόδηλη προστιθέμενη αξία, συμπληρώνοντας τις ενέργειες που γίνονται σε εθνικό επίπεδο.

Μια έκθεση (ΕΝ. pdf) σχετικά με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την υλοποίηση του κοινοτικού προγράμματος της Λισαβόνας υποβλήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2006.

Κάθε έτος η Επιτροπή συντάσσει απολογισμό της στρατηγικής της Λισαβόνας σε μια ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων (EN), που καλύπτει την εφαρμογή της εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη και την απασχόληση σε επίπεδο Κοινότητας και κρατών μελών.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Απόφαση 2006/702/EΚ του Συμβουλίου, της 6ης Οκτωβρίου 2006, σχετικά με τους στρατηγικούς προσανατολισμούς της Κοινότητας για τη συνοχή [Επίσημη Εφημερίδα L 291 της 21.10.2006] Το σχέδιο των κοινοτικών στρατηγικών προσανατολισμών για τη συνοχή, την ανάπτυξη και την απασχόληση εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 6 Οκτωβρίου 2006. Αυτοί οι στρατηγικοί προσανατολισμοί αποτελούν το ενδεικτικό πλαίσιο για την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής και την παρέμβαση των Ταμείων κατά την περίοδο 2007-2013.

Απόφαση 2006/144/EΚ του Συμβουλίου, της 20ής Φεβρουαρίου 2006, σχετικά με τους στρατηγικούς προσανατολισμούς της Κοινότητας για την αγροτική ανάπτυξη (περίοδος προγραμματισμού 2007-2013) [Επίσημη Εφημερίδα L 55 της 25.2.2006]

Εκθέσεις

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Σμβούλιο - Στρατηγική έκθεση σχετικά με την ανανεωμένη στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση: έναρξη του νέου κύκλου (2008-2010) - Διατήρηση του ρυθμού αλλαγής (2008-2010) μέρος Ι» [COM(2007) 803 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα] Με βάση τον απολογισμό του πρώτου κύκλου των μεταρρυθμίσεων της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η Επιτροπή παρουσιάζει σειρά δράσεων που θα επιτρέψουν την έναρξη του δεύτερου κύκλου (2008-2010) και την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής. Για το σκοπό αυτό, προβλέπεται να εφαρμοστούν διάφορα μέτρα, σε συνεργασία, από την Κοινότητα και τα κράτη μέλη σε τέσσερις τομείς προτεραιότητας, ήτοι: επένδυση στη γνώση και στην καινοτομία, ελευθέρωση του δυναμικού των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των ΜΜΕ, επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και εκσυγχρονισμός των αγορών εργασίας και επίτευξη μιας ενεργειακά αποδοτικής οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, προς το εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – « Μια χρονιά αποτελεσμάτων »- Μέρος 1 : Υλοποίηση της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση [COM(2006) 816 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Καθώς πλησιάζει η έναρξη του δεύτερου κύκλου της στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση το 2008, η Επιτροπή καταρτίζει έναν απολογισμό της υλοποίησης της στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Σημειώνει τις προόδους που επιτεύχθηκαν σε κοινοτικό επίπεδο και στο επίπεδο κάθε κράτους μέλους. Με την ανακοίνωση αυτή , αξιολογεί τις μακροοικονομικές και μικροοικονομικές πολιτικές καθώς και εκείνες σχετικά με την απασχόληση. Η Επιτροπή επανέρχεται στην εφαρμογή των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων (PNR) και καλεί όλα τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους σε ό,τι αφορά τους τέσσερις τομείς προτεραιότητας ήτοι την επένδυση στη γνώση και την καινοτομία, το δυναμικό των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ, τον εκσυγχρονισμό των αγορών της εργασίας και τον ενεργειακό τομέα σε συνδυασμό με τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Συνολικά, τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν κατά τρόπο που υπόσχεται πολλά. Η Επιτροπή εκτιμά πάντως ότι είναι δυνατόν για πολλά από αυτά να λάβουν ενεργητικότερα μέτρα στους τομείς όπως η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών, η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, η έρευνα και η ανάπτυξη, οι πολιτικές που συνδέονται με το κλίμα, την ενέργεια και την καινοτομία καθώς και τον ανταγωνισμό.

Ανακοίνωση της Επιτροπής (es de en fr), της 25ης Ιανουαρίου 2006, προς το προς το εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – Ας περάσουμε στην ανώτερη ταχύτητα – Μέρος 1 : Η νέα εταιρική σχέση για την ανάπτυξη και την απασχόληση [COM(2006) 30 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 28.05.2008