Συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 883/2004 για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Ο κανονισμός θεσπίζει κοινούς κανόνες για την προστασία των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης κατά τις μετακινήσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), καθώς και εντός της Ισλανδίας, του Λιχτενστάιν, της Νορβηγίας και της Ελβετίας.
• Αναγνωρίζει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ αποφασίζουν για θέματα όπως οι δικαιούχοι των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, τα επίπεδα των παροχών και οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας.
• Ο παρών κανονισμός για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης δεν αντικαθιστά τα εθνικά συστήματα με ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

• Ο κανονισμός καλύπτει όλους τους παραδοσιακούς κλάδους κοινωνικής ασφάλισης, δηλαδή:
  • ασθένεια,
  • μητρότητα και πατρότητα,
  • παροχές γήρατος,
  • παροχές προσύνταξης και αναπηρίας,
  • παροχές επιζώντων και επιδόματα θανάτου,
  • ανεργία,
  • οικογενειακές παροχές,
  • εργατικά ατυχήματα και επαγγελματική ασθένεια.
• Η καταβολή των παροχών για τους δικαιούχους, η κάλυψη της υγειονομικής τους περίθαλψης, καθώς και η λήψη οικογενειακών παροχών εξασφαλίζονται ακόμη και αν μετακινηθούν σε άλλο κράτος μέλος.

Δικαιούχοι

• Όλοι οι υπήκοοι της ΕΕ (και οι οικογένειές τους) που καλύπτονται από τη νομοθεσία κοινωνικής ασφάλισης ενός κράτους μέλους μπορούν να επωφελούνται από τους εν λόγω κανόνες συντονισμού. Ισχύουν για μισθωτούς και μη-μισθωτούς, δημόσιους υπαλλήλους, σπουδαστές και συνταξιούχους, αλλά και για ανέργους, άτομα που δεν έχουν ξεκινήσει ή έχουν σταματήσει να εργάζονται.
• Οι κανόνες ισχύουν επίσης για υπηκόους τρίτων χωρών και τα μέλη των οικογενειών τους που διαμένουν νόμιμα στην ΕΕ.

Βασικές αρχές

Οι δικαιούχοι:

• καλύπτονται από τη νομοθεσία μιας χώρας και καταβάλλουν τα ασφάλιστρα στη χώρα αυτή. Οι οργανισμοί διαχείρισης της κοινωνικής ασφάλισης αποφασίζουν σχετικά με τη δικαιοδοσία στην οποία ανήκουν (αρχή της ενιαίας εφαρμοστέας νομοθεσίας)·
• έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους υπηκόους της χώρας στην οποία καλύπτονται (αρχή της ίσης μεταχείρισης ή της απαγόρευσης των διακρίσεων)·
• διαβεβαιώνονται ότι προηγούμενες περίοδοι ασφάλισης, εργασίας ή κατοικίας σε άλλα κράτη μέλη θα λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό των παροχών τους (αρχή του συνυπολογισμού των περιόδων ασφάλισης)·
• μπορούν, εάν δικαιούνται παροχές σε χρήμα σε ένα κράτος μέλος, να τις συγκεντρώνουν εάν δεν διαβιούν στο κράτος μέλος αυτό (αρχή του εξαγώγιμου των παροχών σε όλα τα κράτη μέλη όπου διαμένει ο δικαιούχος ή τα μέλη της οικογενείας του).

Ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθένειας (ΕΚΑΑ)

• Η ΕΚΑΑ (η οποία είναι δωρεάν) δίνει τη δυνατότητα σε άτομα που διαμένουν σε κράτος μέλος που δεν είναι η χώρα κατοικίας τους, για παράδειγμα, για διακοπές, να έχουν πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτικές παροχές κατά τη διάρκεια της διαμονής τους με τους ίδιους όρους και το ίδιο κόστος που ισχύουν για τους ασφαλισμένους στην εν λόγω χώρα.
• Στη συνέχεια, τα έξοδα καταβάλλονται/επιστρέφονται από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας προέλευσής τους. Οι ΕΚΑΑ εκδίδονται από τις υπηρεσίες ασφάλισης υγείας στη χώρα του ασφαλιζόμενου ατόμου.

Όργανα συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης

• Τα ιδρύματα πρέπει να απαντούν σε όλα τα αιτήματα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και να κοινοποιούν κάθε πληροφορία που απαιτείται από τους ενδιαφερόμενους ούτως ώστε να μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους σύμφωνα με τον κανονισμό.
• Πρέπει επίσης να συνεργάζονται στενά και να αλληλοσυνδράμονται προς όφελος των πολιτών.

Διοικητική Επιτροπή και Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας

• Η Διοικητική Επιτροπή για τον Συντονισμό των Συστημάτων Κοινωνικής Ασφάλισης, που υπάγεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών και επικουρείται, εφόσον απαιτείται, από ειδικούς συμβούλους. Ασχολείται με διοικητικά θέματα και ζητήματα ερμηνείας όσον αφορά τους κανόνες του συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης. Επίσης, ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συνεργάζονται σε ζητήματα συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης.
• Μια συμφωνία συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Αρχής Εργασίας, που συστάθηκε με βάση τον τροποποιητικό κανονισμό (ΕΕ) 2019/1149, και της Διοικητικής Επιτροπής καθορίζει τους κανόνες της συνεργασίας μεταξύ των δύο φορέων για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων τους και για την αποφυγή επικάλυψης ενεργειών σε περίπτωση διαμεσολάβησης μεταξύ κρατών μελών, που αφορούν τόσο τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης όσο και εργατικού δικαίου.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από την 1η Μαΐου 2010. Πράγματι, την εν λόγω ημερομηνία, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 987/2009 που θεσπίζει τη διαδικασία για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 883/2004 τέθηκε σε ισχύ.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης σε επίπεδο ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Τι κάνουμε (Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας (ΕΕ L 166 της 30.4.2004, σ. 1-123). Αναδημοσιευμένο κείμενο σε διορθωτικό (ΕΕ L 200 της 7.6.2004, σ. 1-49).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕK) αριθ. 883/2009 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 987/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, για καθορισμό της διαδικασίας εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 883/2004 για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας (ΕΕ L 284 της 30.10.2009, σ. 1-42).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 12.12.2022