Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχουν το δικαίωμα ανάληψης πρωτοβουλίας βάσει του οποίου μπορούν να καλέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει μια νομική πράξη σε οποιονδήποτε τομέα αρμοδιότητάς της. Αποτελεί το πρώτο παράδειγμα της διακρατικής συμμετοχικής δημοκρατίας.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011, σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών

Ο κανονισμός θεσπίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες που διέπουν την πρωτοβουλία πολιτών.

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι υπάρχει επαρκώς ευρεία υποστήριξη, η πρωτοβουλία πολιτών πρέπει να υποστηρίζεται από 1 εκατομμύριο πολίτες οι οποίοι να προέρχονται από χώρες που αποτελούν τουλάχιστον το ένα τέταρτο του αριθμού των χωρών της ΕΕ, δηλαδή επί του παρόντος επτά χώρες. Υπάρχει, επίσης, ως προϋπόθεση ένας ελάχιστος αριθμός υπογραφόντων από κάθε μία από αυτές τις χώρες, ο οποίος πρέπει να είναι περίπου ανάλογος με τους αντίστοιχους πληθυσμούς των χωρών αυτών (φθίνουσα αναλογικότητα).

Για να δρομολογηθεί μια πρωτοβουλία, οι πολίτες πρέπει να συγκροτήσουν μια «επιτροπή πολιτών» αποτελούμενη από τουλάχιστον επτά μέλη τα οποία είναι κάτοικοι τουλάχιστον επτά χωρών της ΕΕ. Όλα τα μέλη πρέπει να βρίσκονται σε ηλικία που τους παρέχει δικαίωμα ψήφου στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η πρωτοβουλία πρέπει να καταχωρηθεί στον δικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εάν πληρούνται τα κριτήρια καταχώρισης που ορίζονται στον κανονισμό, η καταχώριση επιβεβαιώνεται από την Επιτροπή και οι διοργανωτές έχουν 1 χρόνο στη διάθεσή τους για να συλλέξουν υπογραφές (δηλώσεις υποστήριξης).

Οι υπογράφοντες των δηλώσεων υποστήριξης θα πρέπει επίσης να βρίσκονται σε ηλικία που τους παρέχει δικαίωμα ψήφου. Οι εν λόγω δηλώσεις μπορούν να συμπληρωθούν είτε σε έντυπη είτε σε ηλεκτρονική μορφή, εφόσον οι διοργανωτές έχουν δημιουργήσει ένα διαδικτυακό σύστημα συγκέντρωσης.

Ένα εκατομμύριο υπογραφές. Ποιο είναι το επόμενο βήμα;

Η Επιτροπή έχει στη διάθεσή της 3 μήνες για να εξετάσει την πρωτοβουλία. Σ' αυτό το χρονικό διάστημα, η Επιτροπή συναντά τους διοργανωτές οι οποίοι έχουν, επίσης, την ευκαιρία να παρουσιάσουν την πρωτοβουλία σε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή παρουσιάζει μία επίσημη απάντηση, εξηγώντας τι προτίθεται να κάνει και τους λόγους αυτής της απόφασης. Δεν υποχρεούται να προτείνει νομοθεσία.

Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται από την 1η Απριλίου 2012.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Πράξη	Έναρξη ισχύος	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 211/2011	31.3.2011	1.4.2012	ΕΕ L 65 της 11.3.2011, σ. 1-22

Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 268/2012 της Επιτροπής, της 25ης Ιανουαρίου 2012, για την τροποποίηση του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών (Επίσημη Εφημερίδα L 89 της 27ης Μαρτίου 2012, σ. 1-2).

Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 887/2013 της Επιτροπής, της 11ης Ιουλίου 2013, για την αντικατάσταση των παραρτημάτων II και ΙΙΙ του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών (Επίσημη Εφημερίδα L 247 της 18ης Σεπτεμβρίου 2013, σ. 11-19).

Ανακοίνωση της Επιτροπής για την πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών: «Η ύδρευση και η αποχέτευση είναι ανθρώπινο δικαίωμα! Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, όχι εμπόρευμα!» [COM(2014) 177 final της 19ης Μαρτίου 2014].

Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 531/2014 της Επιτροπής, της 12ης Μαρτίου 2014, για την τροποποίηση του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών (Επίσημη Εφημερίδα L 148 της 20ης Μαΐου 2014, σ. 52-53).

Διορθωτικό στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 887/2013 της Επιτροπής, της 11ης Ιουλίου 2013, για την αντικατάσταση των παραρτημάτων II και ΙΙΙ του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών (Επίσημη Εφημερίδα L 235 της 8ης Αυγούστου 2014, σ. 19-19).

Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1070 της Επιτροπής, της 31ης Μαρτίου 2015, για την τροποποίηση των παραρτημάτων III, V και VII του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών (Επίσημη Εφημερίδα L 178 της 8.7.2015, σ. 1-11).

Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών: «Ένας από μας» [COM(2014) 355 final της 28ης Μαΐου 2014].