Άρθρο 288 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) — αποφάσεις
Άρθρο 297 της ΣΛΕΕ — νομοθετικές και μη νομοθετικές πράξεις
Το άρθρο 288 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) ορίζει τις διαφορετικές κατηγορίες νομικών πράξεων που μπορεί να θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων.
Το άρθρο 297 της ΣΛΕΕ ορίζει τους κανόνες για την υπογραφή, τη δημοσίευση και την έναρξη ισχύος των διάφορων κατηγοριών νομικών πράξεων που εκδίδουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Για την άσκηση της αρμοδιότητας της ΕΕ, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ μπορούν να εκδίδουν διαφορετικές κατηγορίες νομικών πράξεων. Η απόφαση είναι μια νομική πράξη, δεσμευτική ως προς όλα τα μέρη της. Μια απόφαση που καθορίζει εκείνους στους οποίους απευθύνεται είναι δεσμευτική μόνο για αυτούς.
Η απόφαση ανήκει στο παράγωγο δίκαιο της ΕΕ. Εγκρίνεται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ βάσει των συνθηκών.
Πράξη δεσμευτική ως προς όλα τα μέρη της
Δυνάμει του άρθρου 288 της ΣΛΕΕ, η απόφαση είναι δεσμευτική ως προς όλα τα μέρη της. Η απόφαση μπορεί να είναι νομοθετική ή μη νομοθετική πράξη.
Οι αποφάσεις είναι νομοθετικές πράξεις όταν εκδίδονται από:
Οι αποφάσεις είναι μη νομοθετικές πράξεις όταν δεν εκδίδονται σύμφωνα με τη νομοθετική διαδικασία. Μπορεί να εγκρίνονται, για παράδειγμα, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Επίσης, οι μη νομοθετικές αποφάσεις μπορεί να έχουν τη μορφή κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικών πράξεων.
Αποφάσεις με συγκεκριμένο αποδέκτη
Η απόφαση μπορεί να απευθύνεται σε έναν ή περισσότερους αποδέκτες (ένα ή περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, μία ή περισσότερες εταιρείες ή άτομα). Για παράδειγμα, όταν η Επιτροπή αποφασίσει να επιβάλει πρόστιμο σε μια εταιρεία για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της, απευθύνει την απόφαση της στην εκάστοτε εταιρεία.
Μια μη νομοθετική απόφαση η οποία αναφέρει συγκεκριμένα σε ποιον απευθύνεται πρέπει να κοινοποιείται στο ενδιαφερόμενο μέρος, και αρχίζει να ισχύει με την εν λόγω κοινοποίηση. Αυτή η κοινοποίηση μπορεί να συνίσταται στην αποστολή συστημένης επιστολής με απόδειξη παραλαβής.
Οι αποφάσεις με αποδέκτη έναν ή περισσότερους ιδιώτες και εταιρείες παράγουν άμεσα αποτελέσματα και μπορούν, επομένως, οι αποδέκτες τους να τις επικαλεστούν ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων.
Οι αποφάσεις που έχουν ως αποδέκτη συγκεκριμένο κράτος μέλος ή όλα τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να παράγουν άμεσο αποτέλεσμα. Αυτό εξαρτάται από τη φύση, το πλαίσιο και τη διατύπωσή τους. Η διατύπωση θα πρέπει να είναι επαρκώς σαφής, ακριβής και άνευ όρων. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει μόνο το «κάθετο» άμεσο αποτέλεσμα των αποφάσεων με αποδέκτη ένα ή περισσότερα κράτη μέλη. Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιώτες μπορούν να στηρίζονται σε απόφαση μόνο κατά του κράτους μέλους που είναι αποδέκτης της απόφασης και όχι κατά άλλου ιδιώτη.
Αποφάσεις χωρίς αποδέκτες
Με τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας, η απόφαση δεν αναφέρει πια υποχρεωτικά αποδέκτη. Ειδικότερα, το άρθρο 288 της ΣΛΕΕ διευκρινίζει ότι μια απόφαση ενδέχεται να ορίζει τον αποδέκτη της, ενώ το προηγούμενο αντίστοιχο άρθρο (άρθρο 249 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας) αναφερόταν μόνο σε απόφαση που όριζε τον αποδέκτη της.
Οι μη νομοθετικές αποφάσεις έχουν, ειδικότερα, καταστεί οι βασικές νομικές πράξεις στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ).
Για αυτούς τους σκοπούς και βάσει της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο εγκρίνουν μη νομοθετικές αποφάσεις (άρθρο 31 παράγραφος 1 της Συνθήκης).
Δημοσίευση των αποφάσεων και έναρξη ισχύος
Το άρθρο 297 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι οι νομοθετικές αποφάσεις πρέπει να δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τίθενται σε ισχύ κατά την ημερομηνία που ορίζεται στις ίδιες, ή, ελλείψει αυτού, την 20ή ημέρα από τη δημοσίευσή τους. Οι ίδιοι κανόνες ισχύουν και για τις μη νομοθετικές αποφάσεις που δεν καθορίζουν τους αποδέκτες τους.
Μια απόφαση που προσδιορίζει τους αποδέκτες της μπορεί επίσης να δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα. Ωστόσο, η δημοσίευση δεν την απαλλάσσει από την υποχρέωση κοινοποίησης, η οποία αποτελεί τον μόνο τρόπο για να διασφαλιστεί ότι η πράξη παράγει νομικά αποτελέσματα.
Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε:
Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο — Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος I — Θεσμικές διατάξεις — Κεφάλαιο 2 — Νομικές πράξεις της Ένωσης, διαδικασίες θέσπισης και άλλες διατάξεις — Τμήμα 1 — Οι νομικές πράξεις της Ένωσης — Άρθρο 288 (πρώην άρθρο 249 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 171-172)
Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο — Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος I — Θεσμικές διατάξεις — Κεφάλαιο 2 — Νομικές πράξεις της Ένωσης, διαδικασίες θέσπισης και άλλες διατάξεις — Τμήμα 2 — Διαδικασίες θέσπισης των πράξεων και άλλες διατάξεις — Άρθρο 297 (πρώην άρθρο 254 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 176)
τελευταία ενημέρωση 26.07.2021