Πράσινη βίβλος σχετικά με την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων

Αυτή η διαβούλευση αποσκοπεί στην παγίωση πολιτικής καθώς και κανονιστικού πλαισίου για την προστασία των γεωργικών προϊόντων και την προώθηση της ποιότητάς τους. Υπό αυτήν την οπτική, η Επιτροπή προτίθεται να διενεργήσει ευρεία διαβούλευση για τα υφιστάμενα μέσα, για τον τρόπο βελτίωσής τους και για τις νέες πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να προκύψουν. Εξετάζονται τρεις τομείς: οι απαιτήσεις για τη γεωργική παραγωγή και οι κανόνες εμπορίας, τα υφιστάμενα συστήματα ποιότητας και τα συστήματα πιστοποίησης.

ΠΡΑΞΗ

Πράσινη βίβλος της 15ης Οκτωβρίου 2008 σχετικά με την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων [COM(2008) 641 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η ποιότητα είναι το ισχυρότερο όπλο των ευρωπαίων γεωργών για να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των αναδυόμενων χωρών. Στην Ευρώπη, η ποιότητα των γεωργικών προϊόντων οφείλεται στον υψηλό βαθμό ασφάλειας που εξασφαλίζεται χάρη στην κοινοτική νομοθεσία επί του συνόλου τής αλυσίδας τροφίμων και άλλων πτυχών (μέθοδοι και τόποι γεωργικής παραγωγής, κλπ.).

Αυτή η διαβούλευση δεν αφορά ζητήματα ποιότητας που συνδέονται με την ασφάλεια των τροφίμων, τα οποία ήδη καλύπτονται από άλλες κοινοτικές δράσεις, όπως η σήμανση σχετικά με την θρεπτική αξία ή η καλή μεταχείριση των ζώων.

Απαιτήσεις παραγωγής και πρότυπα εμπορίας

Τα τρόφιμα που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συμμορφώνονται προς μία σειρά απαιτήσεων που αφορούν τη γεωργική παραγωγή. Οι κανόνες αποβλέπουν στη διασφάλιση της τήρησης των προτύπων υγιεινής και ασφάλειας για τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά, αλλά αφορούν και θέματα μέριμνας για το περιβάλλον, δεοντολογίας, κοινωνικά, κλπ. Πολλές από αυτές τις απαιτήσεις για τη γεωργική παραγωγή –αυτές που δεν αφορούν την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμων- δεν ισχύουν για τα εισαγόμενα είδη διατροφής. Ωστόσο, οι ευρωπαίοι καταναλωτές δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ποια προϊόντα πληρούν ή ποια δεν πληρούν τους κανόνες αυτούς. Για την καλύτερη πληροφόρηση του καταναλωτή, είναι σημαντικό να ερωτηθούν οι ενδιαφερόμενοι κατά πόσο είναι σκόπιμη η δημιουργία ενός συμβόλου ως ένδειξη συμμόρφωσης του προϊόντος προς κάποιους κανόνες παραγωγής ή για την ανάγκη ένδειξης του τόπου παραγωγής (ΕΕ / μη ΕΕ) των πρωτογενών προϊόντων.

Οι ευρωπαϊκοί κανόνες εμπορίας αντικαθιστούν τα διάφορα εθνικά πρότυπα. Στόχος τους είναι να βοηθήσουν τους αγρότες να παραδίδουν στους καταναλωτές προϊόντα με την αναμενόμενη ποιότητα και να διευκολύνεται η σύγκριση τιμών προϊόντων διαφορετικής ποιότητας. Για τα περισσότερα γεωργικά προϊόντα, αποτελούν ρυθμίσεις οι οποίες προβλέπουν ορισμούς των προϊόντων, ελάχιστα πρότυπα προϊόντων, κατηγορίες προϊόντων και απαιτήσεις σε ό,τι αφορά τη σήμανση. Στα πλαίσια της διαβούλευσης, οι συμμετέχοντες ερωτώνται κατά πόσο είναι απαραίτητος ο ορισμός και η επιβολή σε ευρωπαϊκό επίπεδο υποχρεωτικών στοιχείων (απαιτήσεις για τη γεωργική παραγωγή, κατηγορίες ποιότητας, κλπ.), αποκλειστικών όρων (όρος «αγρόκτημα», «ορεινό προϊόν») και κατά πόσο είναι απαραίτητη η απλούστευση των σημερινών κανόνων εμπορίας.

Ευρωπαϊκά συστήματα ποιότητας

Το σύστημα γεωγραφικών ενδείξεων εξασφαλίζει την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ) και τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) που περιγράφουν ένα προϊόν του οποίου τα χαρακτηριστικά (ΠΟΠ) ή η φήμη (ΠΓΕ) συνδέονται με την γεωγραφική περιοχή καταγωγής του. Για τους καταναλωτές, οι γεωγραφικές ενδείξεις εγγυώνται αυθεντικά προϊόντα ποιότητας που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους. Προκειμένου να επωφεληθεί κάποιος μιας ΠΟΠ, πρέπει καταρχήν όλα τα στάδια τής παραγωγής να πραγματοποιούνται στην γεωγραφική περιοχή προέλευσης. Στην περίπτωση της ΠΓΕ, ένα μόνο στάδιο παραγωγής αρκεί (πρόκειται κυρίως για την περίπτωση των οινοπνευματωδών ποτών). Στόχος της πράσινης βίβλου είναι να αναγνωρίσει τους τρόπους βελτίωσης και ανάπτυξης του συστήματος γεωγραφικών ενδείξεων καθώς και της προστασίας τού συστήματος αυτού σε τρίτες χώρες.

Το σύστημα των εγγυημένων παραδοσιακών ιδιότυπων προϊόντων (ΕΠΠ) δημιουργήθηκε το 1992. Τα ΕΠΠ είναι γεωργικά προϊόντα ή τρόφιμα που έχουν παραδοσιακή σύνθεση ή τα οποία παράγονται με τη χρήση παραδοσιακών πρώτων υλών ή παραδοσιακών μεθόδων παραγωγής. Από τότε που καθιερώθηκε, το σύστημα επέτρεψε την καταχώριση 20 ΕΠΠ. Αυτός ο σχετικά χαμηλός αριθμός θέτει το θέμα αναζήτησης ενός καλύτερου μέσου αναγνώρισης και προώθησης των παραδοσιακών προϊόντων.

Από τότε που υιοθετήθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αρ. 834/2007 για την παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, η κύρια πρόκληση είναι η δημιουργία μίας εσωτερικής αγοράς βιολογικών προϊόντων. Σήμερα, η αγορά αυτή λειτουργεί κυρίως σε εθνικό επίπεδο. Είναι λοιπόν σημαντικό να εξετάσουμε τις δυνατότητες δημιουργίας μίας πραγματικά ενιαίας αγοράς βιολογικών προϊόντων σε επίπεδο ΕΕ.

Το σύστημα με το οποίο διασφαλίζεται η προώθηση των ποιοτικών προϊόντων προερχόμενων από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες βασίζεται στη δημιουργία ενός λογότυπου. Για να αποκτήσουν αυτό το λογότυπο, οι παραγωγοί θα πρέπει να πληρούν μία σειρά απαιτήσεων, οι οποίες καθορίζονται σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες ή, ελλείψει αυτών, σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες. Σε ποιο βαθμό οι εμπορικές οργανώσεις θα μπορούσαν να υιοθετήσουν, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ισπανίας και της Γαλλίας, επιπρόσθετες ειδικές απαιτήσεις που σκοπό έχουν τη βελτίωση της ποιότητας των τοπικών προϊόντων και την αύξηση της ποσότητας των ποιοτικών γεωργικών προϊόντων προερχόμενων από τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ.

Είναι απαραίτητη η υπαγωγή σε άλλα συστήματα, για παράδειγμα για την αναγνώριση των «προϊόντων υψηλής φυσικής αξίας» ή των «ορεινών προϊόντων»;

Συστήματα πιστοποίησης της ποιότητας

Για τους καταναλωτές, τα συστήματα πιστοποίησης της ποιότητας των τροφίμων αποτελούν μία επιπλέον εγγύηση εμπιστοσύνης στη σήμανση. Τα συστήματα αυτά ποικίλλουν, από τη συμμόρφωση προς υποχρεωτικά πρότυπα παραγωγής μέχρι επιπρόσθετες απαιτήσεις που αφορούν την περιβαλλοντική προστασία, την καλή μεταχείριση των ζώων, το δίκαιο εμπόριο, ζητήματα θρησκευτικά ή πολιτιστικά, μεθόδους γεωργικής παραγωγής, την καταγωγή των προϊόντων, κλπ. Χάρη στις απαιτήσεις αυτές, προέκυψε μία σειρά συστημάτων πιστοποίησης και σήμανσης ποιότητας που μερικές φορές προκάλεσε ανησυχίες σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια των απαιτήσεων των συστημάτων, την αξιοπιστία των αιτήσεων και τις δίκαιες εμπορικές σχέσεις. Η πράσινη βίβλος θέτει το ζήτημα εύρεσης τρόπων προστασίας τού καταναλωτή και αποφυγής επιπρόσθετων εξόδων και περιορισμών για τους παραγωγούς.

Πλαίσιο

Η Επιτροπή καλεί το σύνολο των οργανώσεων και των πολιτών που ενδιαφέρονται για την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων να υποβάλουν τις συνεισφορές τους μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2008. Αυτές οι συνεισφορές θα χρησιμεύσουν ως βάση για τη σύνταξη μίας Ανακοίνωσης (έγγραφο της Επιτροπής που καθορίζει τους στρατηγικούς προσανατολισμούς), η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί τον Μάιο του 2009.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 20.03.2009