Το Δικαστήριο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παγίωση της δημοκρατικής νομιμότητας των ευρωπαϊκών θεσμών αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους της μεταρρύθμισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του Δικαστήριο είναι σημαντικός δεδομένου ότι το Δικαστήριο εξασφαλίζει την τήρηση του δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή των συνθηκών, πράγμα που αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για τη δημοκρατική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι δικαιοδοσίες του Δικαστηρίου διευρύνθηκαν με τη συνθήκης Άμστερνταμ, και μπορεί στο εξής να παρεμβαίνει σε τομείς που δεν υπάγονταν προηγουμένως στην αρμοδιότητά του αλλά για τους οποίους υπάρχει έντονη ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων του ατόμου:

• τα θεμελιώδη δικαιώματα,
• τοάσυλο, τη μετανάστευση, την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις,
• την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις.

ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Το άρθρο 46 (πρώην άρθρο Λ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση τροποποιήθηκε προκειμένου οι διατάξεις οι σχετικές με την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου να διευρυνθούν στην παράγραφο 2 του άρθρου 6 (πρώην άρθρο ΣΤ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τη δράση των ευρωπαϊκών οργάνων.

Υπενθυμίζεται ότι το άρθρο 6 διακηρύσσει την τήρηση από την Ένωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων όπως ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η μεταρρύθμιση αυτή είναι σημαντική δεδομένου ότι το Δικαστήριο αποκτά επισήμως την αρμοδιότητα ελέγχου της εφαρμογής της εν λόγω σύμβασης από τα κοινοτικά όργανα, γεγονός που πρέπει να επαυξήσει την επαγρύπνησή του.

ΑΣΥΛΟ, ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

Ένας νέος τίτλος καλούμενος "θεωρήσεις, άσυλο, μετανάστευση και άλλες πολιτικές που συνδέονται με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων" ενσωματώθηκε στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μετά τη θέση σε ισχύ της συνθήκης του Άμστερνταμ. Στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας υπήρχαν ήδη διατάξεις σχετικά με τις θεωρήσεις (το παλαιό άρθρο 100 Γ καταργήθηκε, αλλά η μεγάλη μεταρρύθμιση αφορά πρώτα απ' όλα την κοινοτικοποίηση των ζητημάτων που αφορούν το άσυλο, τη μετανάστευση, την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις.

Το Δικαστήριο είναι στο εξής αρμόδιο στις ακόλουθες περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 68:

• το ανώτατο δικαστήριο κράτους μέλους μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο να εκδώσει απόφαση επί της ερμηνείας ή του κύρους των πράξεων των οργάνων βάσει του εν λόγω τίτλου, εάν κρίνει ότι η απόφαση επί του ζητήματος είναι αναγκαία για την έκδοση της δικής του απόφασης,
• το Συμβούλιο, η Επιτροπή ή κράτος μέλος μπορούν να ζητούν από το Δικαστήριο να εκδώσει απόφαση επί της ερμηνείας του εν λόγω τίτλου ή πράξεων που έχουν θεσπιστεί βάσει αυτού του τίτλου.

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

Ο τίτλος VI της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση μετονομάστηκε σε "διατάξεις σχετικά με την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις". Το άρθρο 35 (πρώην άρθρο Κ.7) προβλέπει δύο όρους στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου να αποφαίνεται για τα ζητήματα του τίτλου VΙ:

• οι προδικαστικές αποφάσεις αφορούν μόνο τα κράτη μέλη που έχουν αποδεχθεί την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου μέσω σχετικής δήλωσης (παράγραφος 2),
• οι προσφυγές ακυρώσεως μπορούν να ασκούνται από κράτος μέλος ή από την Επιτροπή (παράγραφος 6).

Εξάλλου, το Δικαστήριο έχει αρμοδιότητα να αποφαίνεται επί οποιασδήποτε διαφοράς μεταξύ κρατών μελών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή των πράξεων που έχουν θεσπιστεί και για κάθε διαφορά μεταξύ της Επιτροπής και κρατών μελών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή Συμβάσεων που έχουν καταρτιστεί στο πλαίσιο του τρίτου πυλώνα.