8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/1

—

το πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2018 [COM(2017) 650 final],

—

το ψήφισμά της τής 22ας Μαρτίου 2017 σχετικά με τη συμβολή στο πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2018,

—

το πρωτόκολλο συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Φεβρουαρίου 2012,

1.

τονίζει την επείγουσα ανάγκη για μια μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΕ που θα διαδεχθεί τη στρατηγική Ευρώπη 2020, θα στοχεύει στη διασφάλιση βιώσιμης, ανθεκτικής και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και θα παρέχει κατεύθυνση για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και τις κοινοτικές πολιτικές στο πλαίσιο μιας συστημικής προσέγγισης. Θεωρώντας ότι το πλαίσιο για τη στρατηγική αυτή παρέχεται από το θεματολόγιο του 2030 για την αειφόρο ανάπτυξη και από τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), προτείνει η υποβολή της γενικής στρατηγικής της ΕΕ για την υλοποίηση των ΣΒΑ να λάβει χώρα σε στενή συνεργασία με την αντίστοιχη για τις προτάσεις του ΠΔΠ. Υπογραμμίζει, εν προκειμένω, τον κρίσιμο ρόλο του Προγράμματος για το αστικό περιβάλλον της ΕΕ όσον αφορά την εφαρμογή των ΣΒΑ και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει υπόψη τις σχετικές συστάσεις της ΕτΠ·

2.

τονίζει ότι ο μελλοντικός προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στις αναδυόμενες προκλήσεις και να διατηρεί τις παραδοσιακές πολιτικές της ΕΕ με αποδεδειγμένη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Απορρίπτει σενάρια όπως αυτά που παρουσιάζονται στο έγγραφο προβληματισμού για το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ, βάσει του οποίου, σε σχετικούς όρους και λαμβανομένου υπόψη του αντικτύπου του Brexit, ο όγκος του προϋπολογισμού της ΕΕ αναμένεται να μειωθεί ή να παραμείνει σταθερός, ενώ θα πρέπει να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις. Αναμένει επομένως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει μια πιο συγκεκριμένη πρόταση σχετική με τους ίδιους πόρους της ΕΕ στην πρότασή της για το επόμενο ΠΔΠ·

3.

υπογραμμίζει, μαζί με τους εταίρους της #CohesionAlliance, τη σημασία μιας ισχυρής και αποτελεσματικής πολιτικής συνοχής για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τρεις διαστάσεις της συνοχής (οικονομική, κοινωνική και εδαφική) αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των πολιτικών στόχων της ΕΕ. Κατά συνέπεια, πρέπει να διατηρηθεί η βελτιωμένη πολιτική συνοχής ως βασική επενδυτική πολιτική της ΕΕ για όλες τις περιφέρειες, με επαρκείς πόρους μετά το 2020 και με την ίδια αναλογία όπως και σήμερα. Επαναλαμβάνει εν προκειμένω την ανάγκη μεγαλύτερης ευελιξίας και απλούστευσης της πολιτικής συνοχής κατά την επόμενη περίοδο χρηματοδότησης, χωρίς να διακυβεύεται η στρατηγική εστίαση και η ασφάλεια του προγραμματισμού για τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, προκειμένου να διασφαλιστεί η λειτουργία της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, η αρχή της εταιρικής σχέσης και η προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή μέσω της επιμερισμένης διαχείρισης, καθώς και την ανάγκη συνολικής αναθεώρησης των απαιτήσεων για τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ)·

4.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της, σε σχέση με τις νομοθετικές προτάσεις που αφορούν τα ΕΔΕΤ για την προγραμματική περίοδο μετά το 2020, ο δείκτης του ΑΕγχΠ να συμπληρωθεί με περιφερειακούς δείκτες (που θα αφορούν, μεταξύ άλλων, τη δημογραφική κατάσταση, την κοινωνική ένταξη, την προσβασιμότητα και την κλιματική αλλαγή) και να απλοποιηθεί ριζικά το σύστημα υλοποίησης των ΕΔΕΤ· υποστηρίζει τη θέσπιση κοινού συνόλου κανόνων για τα ΕΔΕΤ προκειμένου να μειωθεί η πολυπλοκότητα της νομοθεσίας και στηρίζει τη διατήρηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής των ΕΔΕΤ·

5.

υπογραμμίζει την ανάγκη ταχείας υλοποίησης του ΕΤΣΕ 2.0 και του αναθεωρημένου κανονισμού Omnibus, ιδίως με σκοπό να διευκολυνθεί ο συνδυασμός ΕΔΕΤ και ΕΤΣΕ· υποστηρίζει επίσης τη βελτίωση του συντονισμού της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) και του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» με άλλα ταμεία και εκφράζει τη λύπη της για τη διαδικαστική πολυπλοκότητα των εν λόγω μέσων·

6.

ζητεί την αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠΠ) αναθεωρώντας τον προϋπολογισμό του, μειώνοντας σημαντικά τα κατώτατα όρια για την ενεργοποίηση του ΕΤΠΠ και βελτιώνοντας τις συνέργειες με τα ΕΔΕΤ·

7.

υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, με το 60 % των ειδικών ανά χώρα συστάσεων να απευθύνονται άμεσα προς αυτές· ως εκ τούτου, επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο όσον αφορά τον κώδικα δεοντολογίας για τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο με βάση την πρόταση της ΕτΠ·

8.

υπογραμμίζει ότι όλα τα επίπεδα δημόσιων αρχών, όλοι οι κοινωνικοί εταίροι και το σύνολο της κοινωνίας πολιτών έχουν από κοινού ευθύνη, αλλά και συμφέρον, να επιδιώκουν την πραγμάτωση μιας πιο ευημερούσας και καλύτερα προετοιμασμένης για το μέλλον Ευρώπης, όπου η οικονομική ανάπτυξη θα συμβαδίζει με την κοινωνική·

9.

ζητεί να μεταφερθεί στο πρωτογενές δίκαιο η συμφωνία του Ιανουαρίου 2015 σχετικά με τα περιθώρια ευελιξίας στο πλαίσιο του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ). Επίσης, επαναλαμβάνει την έκκληση της για τη λήψη περαιτέρω μέτρων προς τόνωση των δημόσιων επενδύσεων, ιδίως αποκλείοντας την εθνική, περιφερειακή ή τοπική συγχρηματοδότηση στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ από τη λογιστική του ΣΣΑ, όπως προβλέπεται ήδη για τη συγχρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΕΤΣΕ, και προτείνοντας να συμπεριληφθεί δείκτης που θα αφορά το ποσοστό των επενδύσεων στον πίνακα μακροοικονομικών αποτελεσμάτων·

10.

προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντείνει την καταπολέμησης της φοροαποφυγής και να μην περιοριστεί στην εκπόνηση μαύρης λίστας με φορολογικούς παραδείσους ή στη μεταρρύθμιση του ΦΠΑ, επιδιώκοντας την καθιέρωση της ειδικής πλειοψηφίας σε θέματα φορολογίας με σκοπό την επίσπευση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στο Συμβούλιο·

11.

χαιρετίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να θεσπίσει κανόνες που θα επιτρέπουν τη φορολόγηση των κερδών των πολυεθνικών μέσω της ψηφιακής οικονομίας·

12.

τονίζει την ανάγκη βελτίωσης της κοινωνικής διάστασης της ΕΕ μέσω της συμπλήρωσης του Ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων με μια ισχυρή ευρωπαϊκή κοινωνική ατζέντα η οποία θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών δεικτών στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και τη σύγκλιση των πραγματικών μισθών σε συνάρτηση με την παραγωγικότητα·

13.

προτίθεται να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις νέες νομοθετικές προτάσεις με στόχο τη σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης, όπως η πρόταση για τη σύσταση κοινής αρχής για την αγορά εργασίας, καθώς και στις σχεδιαζόμενες προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό των κανόνων για τις συμβάσεις εργασίας, αλλά και να διασφαλίσει πρόσβαση στην κοινωνική προστασία για όλους·

14.

υποστηρίζει την περαιτέρω απλούστευση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως όσον αφορά τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ), μέσω ουσιαστικής επανεξέτασης της σχετικής απόφασης και πλαισίου («δέσμη Almunia»)· ζητεί επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει εάν η οικονομική αναστάτωση που προκαλείται από την πρόθεση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ θα οδηγήσει σε επέκταση των γενικών κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία και σε προσωρινή χαλάρωση ή αναστολή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις για ορισμένες επιχειρήσεις και τομείς που ενδέχεται να επηρεαστούν περισσότερο·

15.

τονίζει τη σημασία μιας βιομηχανικής στρατηγικής που θα ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της να τονίσει τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στη στρατηγική αυτή·

16.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επικαιροποιήσει το πρόγραμμα Small Business Act και να διατηρήσει τη συνοχή του σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πρωτοβουλία για τις νεοφυείς και τις αναπτυσσόμενες νέες επιχειρήσεις·

17.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η έκκληση της ΕτΠ να συμπεριληφθούν επισήμως και συστηματικά εντεταλμένοι για τις περιφερειακές και τοπικές ΜΜΕ στο Δίκτυο Εντεταλμένων για τις ΜΜΕ δεν συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής·

18.

χαιρετίζει την έναρξη της συμμετοχικής ευρυζωνικής πλατφόρμας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕτΠ και τον συνεχιζόμενο διάλογο σχετικά με τις ανάγκες για τη βελτίωση της ανάπτυξης της ευρυζωνικής υποδομής στην ΕΕ, ιδίως ενόψει της επόμενης περιόδου προγραμματισμού, αλλά και για την κατάλληλη παρακολούθηση της πρωτοβουλίας υπέρ των έξυπνων χωριών. Για τον σκοπό αυτό, ζητεί οι επενδύσεις στην ψηφιακή ανάπτυξη σε αγροτικές και αραιοκατοικημένες περιοχές οι οποίες αποσκοπούν στη διασφάλιση προσιτής ευρυζωνικής πρόσβασης σε περιοχές όπου η αγορά δεν είναι επαρκής, να αναγνωρίζονται ως υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος και να εφαρμόζονται αναλόγως οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων·

19.

ζητεί η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) της ΕΕ να εξελιχθεί σε μια γεωργική πολιτική δίκαιη, βιώσιμη και βασισμένη στην αλληλεγγύη προς όφελος των αγροτών, των περιφερειών, των καταναλωτών και των πολιτών, και υποστηρίζει τον περιορισμό και την προσαρμογή των άμεσων ενισχύσεων ανά εργαζόμενο στον αγροτικό τομέα, καθώς και την εναρμόνισή τους μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ στο πλαίσιο του πρώτου πυλώνα· υπογραμμίζει τη σημασία περαιτέρω αναθεώρησης της ΚΓΠ προκειμένου να παρακινηθούν τόσο οι αγρότες όσο και οι παραγωγοί τροφίμων να παράγουν κατά τρόπο βιώσιμο·

20.

εκφράζει την απογοήτευσή της για την έλλειψη πρότασης στο πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εκπόνηση κοινοτικής στρατηγικής για την ύπαιθρο, γεγονός το οποίο επιδεινώνει τη μείωση της συνολικής χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ για την αγροτική ανάπτυξη σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού·

21.

επαναλαμβάνει το αίτημά της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποσαφηνίσει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες στη συνεργατική οικονομία/οικονομία του διαμοιρασμού και να υποβάλει προτάσεις για την προστασία των δικαιωμάτων του εργατικού δυναμικού στις νέες μορφές απασχόλησης που σχετίζονται με τη συνεργατική οικονομία/οικονομία του διαμοιρασμού·

22.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποσαφηνίσει τους υφιστάμενους περιορισμούς στους κανόνες της για τις δημόσιες συμβάσεις προκειμένου να εφαρμοστούν ευκολότερα κριτήρια βιωσιμότητας· εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η νομοθεσία της ΕΕ απαγορεύει επί του παρόντος τον καθορισμό εδαφικών προτιμήσεων (όπως τοπικά τρόφιμα) στις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών·

23.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή γαλάζια οικονομία υποβάλλοντας λευκή βίβλο με θέμα «Η θάλασσα στην καρδιά της Ευρώπης», καθιερώνοντας μηχανισμό επενδύσεων στη γαλάζια οικονομία και συστήνοντας πλατφόρμα πολιτικής για τη διακυβέρνηση των ωκεανών. Επαναλαμβάνει επίσης την έκκλησή της για τη δημιουργία μιας Κοινότητας γνώσης και καινοτομίας αφιερωμένης ειδικά στη γαλάζια οικονομία, με σκοπό την καλύτερη μεταφορά ιδεών από τη θαλάσσια έρευνα στον ιδιωτικό τομέα·

24.

ζητεί, σύμφωνα με την υφιστάμενη διοργανική συμφωνία, τη συνδιοργάνωση ανά τακτά χρονικά διαστήματα διαρθρωμένου διαλόγου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την ΕτΠ, με στόχο την από κοινού ανάπτυξη πρωτοβουλιών θαλάσσιας πολιτικής.

25.

ζητεί να συμμετάσχει στις εθελοντικές ανταλλαγές που σχεδιάζονται στο πλαίσιο της διαδικασίας για την κατάσταση της υγείας στην ΕΕ το 2018·

26.

θεωρεί ότι η υγεία θα πρέπει να είναι ένα από τα θέματα προτεραιότητας της διαδικασίας της ΕΕ στο πλαίσιο του Προγράμματος για το αστικό περιβάλλον και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους το 2018 με στόχο τη δρομολόγηση εταιρικής σχέσης στον τομέα της υγείας·

27.

αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τις προεδρίες του Συμβουλίου για τα έτη 2018-2019 να προβούν σε εμπεριστατωμένη παρακολούθηση των συμπερασμάτων του Συμβουλίου «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» του Δεκεμβρίου του 2017 σχετικά με την αποϊδρυματοποίηση και δηλώνει την υποστήριξή της όσον αφορά τη μετάβαση από τη μέριμνα σε ιδρύματα προς τη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, με σεβασμό των εθνικών και περιφερειακών κοινωνικο-ιατρικών συστημάτων και των κοινωνιακών προτιμήσεων·

28.

υπενθυμίζει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ανάγκη εκπόνησης ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη δημογραφία·

29.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε ενδελεχή αναθεώρηση της στρατηγικής της για τον τουρισμό του 2010 με σαφές πολυετές πρόγραμμα εργασίας, διασφαλίζοντας ειδικό κονδύλιο του προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών τουριστικών σχεδίων μετά το 2020. Εν προκειμένω, υποστηρίζει τη σύσταση, το 2018, διοργανικής ομάδας επαφών για τον τουρισμό, αξιοποιώντας το «Ευρωπαϊκό έτος πολιτιστικής κληρονομιάς»·

30.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προτείνει μια ολοκληρωμένη κοινοτική στρατηγική για τις διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις και την ανάπτυξη της πολιτιστικής διπλωματίας, ούτε αναφέρει το «Ευρωπαϊκό έτος πολιτιστικής κληρονομιάς 2018» στο πρόγραμμα εργασίας της, και επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της να συμβάλει ενεργά στον εορτασμό του θεματικού αυτού έτους σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προκειμένου να αξιοποιηθεί η πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία της ηπείρου μας·

31.

ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει την ΕτΠ στην προετοιμασία της μελλοντικής πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, η οποία προϋποθέτει μεγαλύτερη φιλοδοξία σε επίπεδο ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό υπενθυμίζει την κομβική συμβολή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην προσαρμογή και τον μετριασμό των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, επισημαίνει την ανάγκη στήριξης της ιδέας να αναπτυχθεί ένα σύστημα καθορισμένης σε τοπικό επίπεδο συμβολής, που θα συμπληρώσει την καθορισμένη σε εθνικό επίπεδο συμβολή στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα·

32.

ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσον αφορά τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης, να συνεργαστεί με την ΕτΠ για την προετοιμασία συστάσεων προς τα κράτη μέλη σχετικά με την κατάλληλη συμπερίληψη τοπικών και περιφερειακών συνιστωσών στον εθνικό προγραμματισμό, την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων προόδου και υπενθυμίζει ότι η ΕτΠ θα πρέπει να εκπροσωπείται στη μελλοντική επιτροπή της Ενεργειακής Ένωσης που θα συσταθεί βάσει του νέου κανονισμού για τη διακυβέρνηση·

33.

αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΤΕπ και τον ιδιωτικό τομέα, να εντείνουν τις προσπάθειες για την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας «Έξυπνη χρηματοδότηση για έξυπνα κτίρια» και να αυξήσουν τη διαφάνεια της διαδικασίας αυτής, διασφαλίζοντας ότι οι συστάσεις της λαμβάνονται υπόψη και προβλέποντας συνέργειες μεταξύ των διαφόρων πηγών χρηματοδότησης που διατίθενται στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης συνεχιζόμενης τεχνικής βοήθειας για μικρής κλίμακας έργα αειφόρου ενέργειας σε τοπικό επίπεδο προκειμένου να διευκολυνθεί η ομαδοποίηση των έργων ώστε να παρουσιάζουν τραπεζικό ενδιαφέρον·

34.

θεωρώντας ότι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι σημαντική για την επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει ταξινόμηση των αειφόρων περιουσιακών στοιχείων, στην οποία θα περιλαμβάνονται σαφείς και δεσμευτικοί ορισμοί των διαφόρων τύπων «χρηματοδότησης για το κλίμα» προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάπτυξη νέων μέσων όπως τα πράσινα ομόλογα και οι συλλογικές εγγυήσεις· υπογραμμίζει την ανάγκη να καταστούν περισσότερο λειτουργικές οι επενδύσεις για το περιβάλλον και το κλίμα, σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις ή/και τους ευρωπαϊκούς λογιστικούς κανόνες για τους δημόσιους φορείς·

35.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγγυηθεί την αντιπροσώπευση των διαφόρων υποεθνικών δομών διαφόρων μεγεθών στις δομές του Παγκόσμιου συμφώνου, καθώς και να διατηρήσει στους κόλπους του τις αρχές της εταιρικής σχέσης και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης·

36.

ζητεί την επίσημη ένταξη των τοπικών και περιφερειακών αρχών στους μηχανισμούς διακυβέρνησης της UNFCCC και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει προτεραιότητα στην τοπική και περιφερειακή διάσταση κατά την επικείμενη αναθεώρηση της στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος·

37.

είναι έτοιμη να διασφαλίσει μεγαλύτερη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών σε ολόκληρο τον κύκλο της επισκόπησης της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και να συμβάλει στην επανεξέταση βασικών οδηγιών για το περιβάλλον, ιδίως όσον αφορά τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας για την επαναχρησιμοποίηση του νερού και τον έλεγχο καταλληλότητας της οδηγίας για το πόσιμο νερό· αναμένει ειδικότερα να συμμετάσχει ενεργά στο μελλοντικό πλαίσιο παρακολούθησης της κυκλικής οικονομίας και άλλων πρωτοβουλιών για τη διευκόλυνση της ταχείας εφαρμογής της δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία. Επίσης, προτίθεται να συμβάλει στο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον μετά το 2020, ενώ ταυτόχρονα αξιολογεί το υφιστάμενο 7ο ΠΔΠ·

38.

υποστηρίζει την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τη φύση, τον άνθρωπο και την οικονομία, σχεδιάζει συνεχή συνεργασία σχετικά με το Βραβείο Natura 2000 και το βραβείο «Πράσινες Πρωτεύουσες της Ευρώπης»/«Πόλεις με Ευρωπαϊκό Πράσινο Φύλλο» και αναμένει συνεχή συνεργασία όσον αφορά την προετοιμασία της Πράσινης Εβδομάδας·

39.

τονίζει ότι όλα τα έργα της ΕΕ που αφορούν την κατασκευή νέων υποδομών (είτε υλοποιούνται μέσω των ΕΔΕΤ είτε μέσω του ΕΤΣΕ) θα πρέπει να είναι ανθεκτικά στις καταστροφές. Ζητεί η αρχή αυτή να αναφέρεται ρητά στους κανόνες εφαρμογής των ταμείων· καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκδώσει σχέδιο δράσης για τη σεισμική επαναξιολόγηση των υφιστάμενων κτιρίων ως προτεραιότητα στα επιχειρησιακά προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης των κρατών μελών·

40.

λαμβάνει υπό σημείωση τις προτάσεις για την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ασφάλειας και υπενθυμίζει την ανάγκη εξισορρόπησης των ανησυχιών όσον αφορά την ασφάλεια και των ατομικών θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δεδομένων· ειδικότερα, επαναλαμβάνει το αίτημά της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποστηρίξει τις τοπικές και περιφερειακές αρχές στην αντιμετώπιση του ζητήματος της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί σε βίαιο εξτρεμισμό με την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών για τις τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις σχετικά με τη θέσπιση στρατηγικών πρόληψης για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης. Καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει πολυ-οργανική προσέγγιση όσον αφορά τις διάφορες πτυχές της ριζοσπαστικοποίησης και του εξτρεμισμού, αυξάνοντας τη διαφάνεια σχετικά με τις διαθέσιμες δυνατότητες χρηματοδότησης στον εν λόγω κλάδο και εμπλέκοντας τον ιδιωτικό τομέα και τις δημόσιες επιχειρήσεις·

41.

ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει σύντομα έναν αναθεωρημένο ενιαίο και αποτελεσματικό μηχανισμό της ΕΕ για το κράτος δικαίου, ο οποίος θα πρέπει να ενσωματώνει τα υφιστάμενα μέσα για την προστασία της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων και να εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα δημόσιας διοίκησης·

42.

προτρέπει τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου μέχρι τον Ιούνιο του 2018, λαμβάνοντας υπόψη τις σημαντικές επιπτώσεις στις πόλεις και τις περιφέρειες όσον αφορά την υποδοχή των μεταναστών και την ένταξη των προσφύγων, καθώς και τις συστάσεις που έχει ήδη διατυπώσει η ΕτΠ. Προτρέπει τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να στηρίξουν κάθε νέο κανονισμό στις αρχές του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών υποχρεώσεων, στην αλληλεγγύη και στην αμοιβαιότητα. Ενόψει της αναθεώρησης του Ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση, αναμένει επίσης την εφαρμογή των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς την ενίσχυση των νομικών οδών για τα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας και, συνεπώς, την ανάκτηση του πλήρους ελέγχου των μεταναστευτικών οδών·

43.

ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απλοποιήσει περαιτέρω και να επιταχύνει τις διαδικασίες χρηματοδότησης, καθώς και να διευκολύνει την πρόσβαση των περιφερειών και των πόλεων στους οικονομικούς πόρους που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων και την ένταξη των προσφύγων·

44.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ότι λαμβάνεται υπόψη η τοπική και περιφερειακή διάσταση της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ κατά τη διαπραγμάτευση νέων εμπορικών συμφωνιών και ζητεί συνεχή πρόσβαση στα σχετικά έγγραφα διαπραγματεύσεων μέσω της διαδικασίας της αίθουσας ανάγνωσης·

45.

υπογραμμίζει τη δέσμευση της ΕτΠ στον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προωθηθεί η σταθερότητα και η ευημερία εκτός της ΕΕ μέσω των μεικτών συμβουλευτικών επιτροπών και των ομάδων εργασίας της με υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες, καθώς και μέσω της Ευρωμεσογειακής Περιφερειακής και Τοπικής Συνέλευσης (ARLEM/ΕΠΤΣ), της διάσκεψης των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών για την Ανατολική Εταιρική Σχέση (CORLEAP/ΔΤΠΑΑΕΣ), της ειδικής ομάδας για την Ουκρανία της ΕτΠ, του «Προγράμματος ενίσχυσης, λογοδοσίας και ανάπτυξης των τοπικών αρχών της Ουκρανίας» (U-LEAD) και της Πρωτοβουλίας της Λευκωσίας για τους δήμους της Λιβύης·

46.

τονίζει την εδαφική διάσταση των στρατηγικών προσχώρησης και τη σημασία της συμμετοχής των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην ανάπτυξη των σχετικών στρατηγικών·

47.

σημειώνει ότι απαιτείται συνεχής δημόσια συζήτηση για τη διεύρυνση της ΕΕ σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η προοπτική ένταξης στην ΕΕ μπορεί να συνεχίσει να προωθεί την επικουρικότητα, τη δημοκρατία, την προστασία των δικαιωμάτων των εθνικών μειονοτήτων και την ασφάλεια. Εν προκειμένω, επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνδιοργανώνει την ετήσια ημέρα διεύρυνσης μαζί με την ΕτΠ, ώστε να παρέχονται πληροφορίες και πολιτική στήριξη στις τοπικές και περιφερειακές αρχές στις χώρες της διεύρυνσης·

48.

αναμένει η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια, η οποία έχει ανακοινωθεί για τις αρχές του 2018, να δίδει ιδιαίτερη έμφαση στην τοπική και περιφερειακή της διάσταση·

49.

προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγνωρίσει τον ρόλο των τοπικών αρχών της Λιβύης στη σταθεροποίηση της χώρας και στον περιορισμό της εκμετάλλευσης των μεταναστευτικών οδών προς την Ευρώπη και ζητεί να συμπεριληφθεί η Λιβύη —δεδομένου του καθήκοντός της να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου— σε προγράμματα της ΕΕ που αφορούν τη Μεσόγειο, όπως το CBC-Med. Προτείνει τη χρήση καινοτόμων νομικών μέσων, όπως ο ΕΟΕΣ, που θα επιτρέψουν στις πόλεις της Λιβύης να συμμετάσχουν σε δράσεις διασυνοριακής συνεργασίας και σε άμεσες συμπράξεις με πόλεις και περιφέρειες της ΕΕ. Επίσης, ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνήσει για τη συμμετοχή της ΕτΠ και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, τις οποίες εκπροσωπεί, στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των προγραμμάτων της ΕΕ στη Λατινική Αμερική, και ειδικότερα σε όσα έχουν στόχο την προώθηση της συνεργασίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή·

50.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει τις τοπικές και περιφερειακές αρχές μέσω της ΕτΠ στην εφαρμογή της ατζέντας 2030 και της νέας συναίνεσης για την ανάπτυξη και να υποστηρίξει τον συντονισμό μεταξύ όλων των παραγόντων της αποκεντρωμένης αναπτυξιακής συνεργασίας·

51.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της για την περαιτέρω προσαρμογή των υφιστάμενων χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ, ιδίως της Τεχνικής βοήθειας και ανταλλαγής πληροφοριών (TAIEX) και της Αδελφοποίησης, έτσι ώστε να είναι περισσότερο προσαρμοσμένα στις ανάγκες των περιφερειακών και των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών·

52.

τονίζει την ανάγκη αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των περιφερειακών και τοπικών αρχών στην εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και υποστηρίζει την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να κινηθεί γρήγορα για τη στήριξη τοπικών έργων μέσω του ταμείου αυτού·

53.

υπογραμμίζει την ετοιμότητά της να συμβάλει μέσω των τριών εκπροσώπων της στην Ειδική ομάδα για την επικουρικότητα και την αναλογικότητα με την εμπειρογνωμοσύνη της, με βάση το Δίκτυο Παρακολούθησης της Επικουρικότητας και τις μακροχρόνιες εργασίες που αυτό έχει υλοποιήσει επί των συγκεκριμένων θεμάτων. Επικροτεί, στο πλαίσιο αυτό, το γεγονός ότι στην εντολή της ειδικής ομάδας γίνεται ρητή αναφορά στο ζήτημα του πώς μπορεί να ενισχυθεί καλύτερα η συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην κατάρτιση και την παρακολούθηση των ενωσιακών πολιτικών. Υπογραμμίζει ότι, για την επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτείται η διεξαγωγή συζήτησης όχι μόνον όσον αφορά μια πιθανή εκ νέου εκχώρηση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων στο επίπεδο των κρατών μελών, αλλά και σχετικά με μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στην ΕΕ·

54.

εφιστά την προσοχή στη συμβολή της στη δημοκρατική και χωρίς αποκλεισμούς συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, στην οποία η ΕτΠ θα συμβάλει επίσης με τη μορφή γνωμοδότησης έως τον Οκτώβριο του 2018· τούτο δε κυρίως μέσω της διεξαγωγής ευρέος προβληματισμού που θα χρησιμοποιεί την προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, με τη συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών και περιφερειακών φορέων και με στόχο αφενός μεν τον εντοπισμό των βασικών προκλήσεων για τους πολίτες της ΕΕ, αφετέρου δε τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων σχετικών με την πορεία που θα πρέπει να ακολουθήσει η ΕΕ στο μέλλον ώστε να αυξήσει τη νομιμότητά της. Στην κατεύθυνση αυτή, επισημαίνει τις διατυπωθείσες προτάσεις επ’ αυτού στη γνωμοδότηση σχετικά με την Έκθεση 2017 για την ιθαγένεια της ΕΕ, που υιοθετήθηκε στην ίδια αυτή σύνοδο·

55.

αναμένει με ενδιαφέρον την ανακοίνωση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να καταστεί η Ένωση πιο ενωμένη, πιο ισχυρή και πιο δημοκρατική από επικοινωνιακή άποψη και επαναλαμβάνει την ετοιμότητά της να συμβάλει στην ανάπτυξη αποκεντρωμένων στρατηγικών και δραστηριοτήτων επικοινωνίας σε στενή συνεργασία με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές σε ολόκληρη την Ένωση·

56.

αναθέτει στον Πρόεδρό της να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Εσθονική και Βουλγαρική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/7

1.

θεωρεί ότι το έλλειμμα της σύγκλισης και της συνοχής στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα τρωτά σημεία της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος, που έχουν ιδιαίτερο αντίκτυπο στις τοπικές αρχές, ιδίως όσον αφορά την αύξηση των κοινωνικών δαπανών λόγω της κρίσης και τον περιορισμό της επενδυτικής τους ικανότητας καθώς και τη διατήρηση ικανοποιητικού επιπέδου δημόσιων υπηρεσιών, επιβάλλουν τη διόρθωση, το ταχύτερο δυνατό, των διαρθρωτικών ελλείψεων της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ) πριν από την επόμενη κρίση·

2.

ζητεί, ως εκ τούτου, ένα ποιοτικό βήμα, στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ΟΝΕ, με έμφαση στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας στους οικονομικούς και κοινωνικούς κλυδωνισμούς και με στήριξη της σύγκλισης των οικονομιών, κατά τρόπο που να λαμβάνεται υπόψη ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Θα ήταν σκόπιμο να εξεταστούν τα μελλοντικά στάδια της ΟΝΕ σε διάφορες φάσεις έως το 2025, με τον προσδιορισμό των άμεσα εφικτών μέτρων χωρίς τροποποίηση των συνθηκών, καθώς και των μέτρων που απαιτούν τροποποίηση των συνθηκών, ξεκινώντας από τη μεταφορά της φορολογικής συμφωνίας σε πρωτογενές δίκαιο·

3.

εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι στο έγγραφο προβληματισμού η ΟΝΕ προσδιορίζεται ως πρωταρχικό θέμα συζήτησης με τους πολίτες όσον αφορά το μέλλον της Ευρώπης (1). Ενώ το 73 % των πολιτών της ευρωζώνης και το 60 % των πολιτών της ΕΕ τάσσονται υπέρ της ΟΝΕ (2), αυτή η στήριξη της κοινής κληρονομιάς που έγινε το ευρώ συμβαδίζει με το έντονο αίτημα για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης (3) προκειμένου να καταστεί ένα ισχυρό και σταθερό νόμισμα και να εδραιωθεί μια πραγματική δημοκρατική διακυβέρνηση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής· Ως εκ τούτου, η ΕτΠ θεωρεί ότι η μεταρρύθμιση της ΟΝΕ πρέπει να αποτελέσει ένα από τα θέματα προτεραιότητας των δημοκρατικών συνελεύσεων που θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν με αποκεντρωμένο τρόπο στις περιφέρειες και τους δήμους της Ευρώπης ήδη από το 2018 προκειμένου να καταστεί δυνατή η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία μεταρρύθμισης της ΕΕ·

4.

εκφράζει ωστόσο τη λύπη της που η οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των αρχικών αδυναμιών της ευρωζώνης δεν αναγνωρίζεται επαρκώς στο έγγραφο συζήτησης. Πράγματι, η τρέχουσα ανάκαμψη της ανάπτυξης στην ΕΕ βασίζεται στη συγκυριακή στήριξη που παρέχεται από τη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που από το 2008 επέτρεψε τη μείωση κατά 1 000 δισεκατομμύρια ευρώ των πληρωμών τόκων που καταβάλλουν οι δημόσιες αρχές και τη διατήρηση σε πολλά κράτη μέλη ιδιαίτερα χαμηλών επιτοκίων. Ωστόσο, οι δημόσιες αρχές και οι οικονομικοί παράγοντες της ευρωζώνης πρέπει να προετοιμαστούν για την προοδευτική μείωση της νομισματικής πολιτικής στήριξης εκ μέρους της ΕΚΤ και για την αύξηση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Ταυτόχρονα, η ΕΕ βρίσκεται σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία το στρατηγικό συμφέρον της ευρωζώνης χρειάζεται να επιβεβαιωθεί αποδεικνύοντας ότι παρέχει οικονομική προστιθέμενη αξία·

5.

επισημαίνει, ακολούθως, ότι η πλειονότητα των συγκεκριμένων προτάσεων που θίγονται στο έγγραφο προβληματισμού αφορούν μέτρα σχετικά με την Ένωση Κεφαλαιαγορών και την Τραπεζική Ένωση που έχουν ήδη δρομολογηθεί, όπως π.χ. η θέσπιση ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφάλισης Καταθέσεων (ΕΣΑΚ) για το οποίο αναμένεται συμφωνία πριν από το τέλος του 2019, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή το 2025. Η ΕτΠ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι από την άλλη πλευρά, τα ζητήματα που σχετίζονται με την ΟΝΕ υποβαθμίζονται στο τέλος του εγγράφου προβληματισμού και ότι παρουσιάζονται μόνο επιλογές και όχι συγκεκριμένες προτάσεις για τις οποίες να δεσμεύεται η Επιτροπή. Συνεπώς, το έγγραφο προβληματισμού δεν παρέχει πολλές νέες πληροφορίες σε σχέση με την έκθεση των τεσσάρων προέδρων (Δεκέμβριος 2012) (4) ούτε σε σχέση με την έκθεση των πέντε προέδρων (Ιούνιος 2015) (5), ούτε και σε σχέση με τα πολλά ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως αυτό της 16ης Φεβρουαρίου 2017, για μια δημοσιονομική ικανότητα της ευρωζώνης·

6.

θεωρεί ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενισχυθεί η διαρθρωτική ανάπτυξη κάθε κράτους μέλους και να ενθαρρυνθεί η δημιουργία των συνθηκών σύγκλισης στο εσωτερικό της ευρωζώνης, ώστε να καταστεί πιο ανθεκτική στους κλυδωνισμούς των μελλοντικών χρηματοπιστωτικών κρίσεων· Πράγματι, είναι σαφές ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης των διαφόρων κρατών μελών έχουν γενικά συγκλίνει αλλά τα επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματός τους εξακολουθούν να είναι πολύ διαφορετικά. Άλλωστε, η ΕΕ πάσχει από έλλειψη ανταγωνιστικότητας σε πολλούς τομείς της οικονομίας, από έλλειψη εσωτερικής ζήτησης και από χαμηλές επενδύσεις τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες. Παράλληλα, είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η πραγματική οικονομία δεν φαίνεται τελικά να επωφελείται της νομισματικής πολιτικής εφόσον το παραγωγικό κεφαλαιουχικό απόθεμα παραμένει στάσιμο και οι χρηματοπιστωτικές και ακίνητες αξίες αυξάνονται δυσανάλογα·

7.

υποστηρίζει, ως εκ τούτου, μια στρατηγική σύγκλισης, η οποία θα συμπληρώσει τις υφιστάμενες ευρωπαϊκές πολιτικές για την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, με βάση τις ακόλουθες προτάσεις:

7.1.

δημιουργία δημοσιονομικής ικανότητας στην ευρωζώνη —που να περιλαμβάνει μία πτυχή προετοιμασίας για την προσχώρηση στη ζώνη ευρώ— για τη λήψη μέτρων που θα παρέχουν κίνητρα για μακροοικονομική και κοινωνική σύγκλιση, και αντοχή ενόψει της παγκοσμιοποίησης. Στο στο πλαίσιο αυτό, η ΕτΠ υπογραμμίζει την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον ρόλο των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στα φορολογικά θέματα και παρατηρεί, σχετικά, ότι αρκετές από αυτές έχουν ήδη φορολογικές αρμοδιότητες. Για τον λόγο αυτό, είναι αναγκαίο οι προτάσεις στο επίπεδο της ΕΕ να σέβονται τις αρμοδιότητες αυτές·

7.2.

μετατροπή ενός μέρους του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) σε ένα ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό μη νομισματικό μέσο, το οποίο να υπάγεται στην αρμοδιότητα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και το οποίο με σαφή εντολή, με ικανότητα δανειοδοσίας και δανειοληψίας ύψους 100 έως 200 δισεκατ. ευρώ να παρεμβαίνει σε βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη βάση σε περίπτωση αιφνίδιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και ασύμμετρων κραδασμών·

7.3.

θέσπιση ενός κώδικα σύγκλισης που να συμπληρώνεται από ένα σύστημα κινήτρων για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, το πεδίο εφαρμογής των οποίων να καθορίζεται βάσει της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας τους και το οποίο θα μπορούσε κυρίως να περιλαμβάνει τη δημοσιονομική σύγκλιση, τα μέτρα που συνδέονται με τη δυναμική της αγοράς εργασίας μέσω της κατάρτισης, την ψηφιοποίηση και την εδραίωση της κοινωνικής συνοχής, λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τις προκλήσεις που συνδέονται με τη δημογραφική αλλαγή. Η ΕτΠ εφιστά, εν προκειμένω, την προσοχή στο γεγονός ότι η τεχνική βοήθεια μπορεί να υποστηριχθεί μέσω του προγράμματος στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (SRSP)·

8.

επί του προκειμένου, επαναλαμβάνει την έκκλησή της:

9.

ζητεί μια πραγματική δημοκρατική συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διαβούλευση με την ΕτΠ και τους κοινωνικούς εταίρους πριν από την έκδοση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ιδίως για να διασφαλιστεί ότι οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις συνάδουν με την αρχή της επικουρικότητας και δεν προβάλλονται βάσει πιθανών μακροοικονομικών ανισορροπιών που βασίζονται αποκλειστικά στα εθνικά στοιχεία, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η περιφερειακή και/ή τοπική τους σημασία·

10.

τάσσεται υπέρ της δημοκρατικής λειτουργίας της ευρωζώνης με βάση έναν ενισχυμένο ρόλο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια, ιδίως όσον αφορά τον έλεγχο του ΕΜΣ και τη μελλοντική του εξέλιξη σε ευρωπαϊκό ταμείο. Η ΕτΠ απορρίπτει, ωστόσο, την ιδέα της ίδρυσης νέων κοινοβουλευτικών δομών, δεδομένου ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί ήδη το Κοινοβούλιο της ευρωζώνης στο μέτρο που το ευρώ, σύμφωνα με τις Συνθήκες, είναι το κοινό νόμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιθέτως, με την πάροδο του χρόνου και —ανάλογα με την περίπτωση— στο πλαίσιο αναθεώρησης της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), διαδικασίες ψηφοφορίας ανάλογες με το άρθρο 138 της ΣΛΕΕ σχετικά με το Συμβούλιο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι ευρωβουλευτές θα μπορούν να εκλέγονται σε κράτη που δεν είναι μέλη της ευρωζώνης·

11.

υποστηρίζει τη συγχώνευση των καθηκόντων του Προέδρου της Ευρωομάδας και του Επιτρόπου Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων ώστε να εκπροσωπείται καλύτερα το γενικό συμφέρον της ευρωζώνης εντός της ίδιας της Ευρωομάδας·

12.

υποστηρίζει την ανάγκη να αποκτήσει η Ευρωομάδα επίσημους κανόνες λειτουργίας που να προάγουν τη διαφάνεια·

13.

τονίζει ότι η ΟΝΕ, σύμφωνα με τον οδικό χάρτη που καθόρισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2012, πρέπει να συμπληρωθεί από έναν πραγματικό κοινωνικό πυλώνα ώστε η απασχόληση και τα εναρμονισμένα κοινωνικά πρότυπα υψηλής ποιότητας να συμπεριληφθούν στις μακροοικονομικές προτεραιότητες (6)·

14.

προτείνει να συμπληρωθούν οι τέσσερις κατευθυντήριες αρχές που παρουσίασε η Επιτροπή για την εμβάθυνση της ΟΝΕ από μια πέμπτη αρχή σχετικά με τη συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην υλοποίηση των στόχων της διάσκεψης του Παρισιού για το κλίμα·

15.

επαναλαμβάνει την πεποίθησή της ότι το μέγεθος του τρέχοντος προϋπολογισμού της ΕΕ, το οποίο αντιπροσωπεύει μόνο το 1 % του ΑΕγχΠ, δεν επαρκεί για να έχει αντικυκλική μακροοικονομική επίπτωση στο επίπεδο της ΕΕ. Η ΕτΠ υπογραμμίζει εντούτοις ότι τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) εξακολουθούν να αποτελούν, παρά το σχετικά μικρό μέγεθός τους (0,37 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) της ΕΕ), σημαντικό εργαλείο για την τόνωση των επενδύσεων σε τοπικό επίπεδο και για να συμβάλλουν στη σύγκλιση των οικονομιών των 27 μελλοντικών κρατών μελών της ΕΕ. Ζητεί, ως εκ τούτου, η πολιτική συνοχής μετά το 2020 να διαθέτει επαρκείς πόρους, τουλάχιστον το ένα τρίτο του μελλοντικού προϋπολογισμού της ΕΕ·

16.

επιμένει στην ανάγκη συμπλήρωσης του επόμενου δημοσιονομικού πλαισίου της Ένωσης για την περίοδο από το 2021 με νέους τύπους ιδίων πόρων (7). Στόχος της πρότασης αυτής θα πρέπει να είναι η βελτίωση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και η διαφάνεια του προϋπολογισμού της ΕΕ καθώς και η αύξηση της αποτελεσματικότητας της δημοσιονομικής διαχείρισης. Οι νέοι ίδιοι πόροι θα μπορούσαν ιδίως να βασίζονται σε έναν ευρωπαϊκό φόρο επί των εταιρειών μέσω ενοποιημένης κοινής φορολογικής βάσης (ΚΕΒΦΕ) καθώς και στην ευρωπαϊκή φορολόγηση των κερδών και/ή του κύκλου εργασιών στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας, έναν φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και έναν φόρο διοξειδίου του άνθρακα, που θα αποτελεί κίνητρο για τη μείωση των εκπομπών CO2, για τις οποίες η Επιτροπή θα πρέπει, ως συνέχεια της ανακοίνωσής της, της 21ης Σεπτεμβρίου 2017, να υποβάλει προτάσεις έως την άνοιξη του 2018·

17.

διαφωνεί με το γεγονός η δημοσιονομική ικανότητα της ευρωζώνης να λάβει τη μορφή ενός κονδυλίου του προϋπολογισμού της ευρωζώνης εντός του προϋπολογισμού της ΕΕ όταν το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων παραμένει στο 1,23 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) της ΕΕ. Η ενσωμάτωση της δημοσιονομικής ικανότητας της ευρωζώνης στον προϋπολογισμό της Ένωσης θα σήμαινε ότι θα ανέρχεται κατ ‘ανώτατο όριο σε λιγότερο από 30 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, πράγμα εντελώς ανεπαρκές για την εκπλήρωση των καθηκόντων που προβλέπει η Επιτροπή, και συγκεκριμένα: 1) παροχή βοήθειας στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, 2) άσκηση μιας λειτουργίας σταθεροποίησης, 3) θέσπιση μηχανισμού ασφαλείας για την Τραπεζική Ένωση και 4) χρήση ως μέσο προενταξιακής βοήθειας προς κράτη μέλη εκτός της ευρωζώνης. Επιπλέον, το σενάριο της ενσωμάτωσης της δημοσιονομικής ικανότητας στον προϋπολογισμό της ΕΕ αφήνει να πλανάται ο κίνδυνος φαινομένων παραγκωνισμού («crowding out») σχετικά με τη χρηματοδότηση πολιτικών της ΕΕ, όπως τα ΕΔΕΤ·

18.

θεωρεί ότι η ύπαρξη προαπαιτούμενων για την εφαρμογή των μέσων σύγκλισης ενόψει της προσχώρησης των κρατών στην ευρωζώνη θα απαιτούσε διευκρινίσεις ως προς το πεδίο εφαρμογής τους όσον αφορά τα ΕΔΕΤ και κυρίως το Ταμείο Συνοχής (8)·

19.

επισημαίνει ότι το έγγραφο προβληματισμού εγείρει τη δυνατότητα ενίσχυσης της σύνδεσης μεταξύ των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και του προϋπολογισμού της ΕΕ είτε μέσω ενός ειδικού ταμείου για την ενθάρρυνση των κρατών μελών να προβούν σε μεταρρυθμίσεις είτε συνδέοντας την εκταμίευση από τα διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (εν όλω ή εν μέρει) με την πρόοδο που σημειώθηκε στην εφαρμογή συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων για την προώθηση της σύγκλισης. Η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων θα παρακολουθείται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕτΠ υπενθυμίζει την πάγια αντίθεσή της σε οποιαδήποτε μορφή μακροοικονομικής αιρεσιμότητας που χρησιμοποιεί τα διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ) ως μέσο αποτροπής ή επιβολής κυρώσεων. Η ΕτΠ εκφράζει επίσης την ανησυχία της για το γεγονός ότι, στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η μείωση των εθνικών δημοσίων ελλειμμάτων έχει μεγαλύτερη σημασία, προκειμένου να περιοριστεί ή να μειωθεί ο λόγος χρέους/ΑΕγχΠ, σε σχέση με τα μέτρα για την τόνωση της ανάπτυξης. Τέλος, η ΕτΠ εκφράζει τη λύπη της που η συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στη διακυβέρνηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου παραμένει πολύ ανεπαρκής αν και πάνω από τα τρία τέταρτα των ειδικών ανά χώρα συστάσεων για το 2017 αφορούν περιφέρειες, ενώ την εφαρμογή τους αναλαμβάνουν υποεθνικά επίπεδα διακυβέρνησης·

20.

θεωρεί ότι η συμφωνία του Συμβουλίου του Φεβρουαρίου 2016 σχετικά με μια ευέλικτη εφαρμογή του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και από το πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ. Η ΕτΠ υπενθυμίζει εν προκειμένω τις διεκδικήσεις της ώστε οι δημόσιες επενδύσεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών να μην συνυπολογίζονται στο διαρθρωτικό έλλειμμα για τον μεσοπρόθεσμο στόχο (ΜΠΣ) που ορίζεται στο σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και στο Δημοσιονομικό σύμφωνο και να μην λαμβάνεται υπόψη η συγχρηματοδότηση των ΕΔΕΤ από τα κράτη μέλη και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές στις δημόσιες διαρθρωτικές δαπάνες. Πράγματι, αυτές οι συγχρηματοδοτήσεις είναι, εξ ορισμού, επενδύσεις γενικού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και έχουν αποδεδειγμένο αποτέλεσμα μόχλευσης στην οικονομική ανάπτυξη (9)·

21.

υπογραμμίζει τη σημασία που έχει για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης να αναπτυχθεί μια συντονισμένη προσέγγιση της ΕΕ για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (10) τα οποία ανέρχονταν σε περίπου 1 000 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2016, ποσό που αντιστοιχεί στο 6,7 % περίπου του ΑΕγχΠ της ΕΕ και στο 5,1 % του συνόλου των τραπεζικών δανείων και για τα οποία υπάρχουν πολύ μεγάλες αποκλίσεις στο εσωτερικό της ΕΕ με ποσοστά που κυμαίνονται από 1 % έως 46 % και με μεγάλη διασπορά ανά οικονομικό τομέα. Ως εκ τούτου, η ΕΤΠ υποστηρίζει το σχέδιο δράσης που ενέκρινε το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017, το οποίο αποσκοπεί στην επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα μέσω ορισμένων πρωτοβουλιών στον τομέα της τραπεζικής εποπτείας όπως η μεταρρύθμιση των πλαισίων αφερεγγυότητας και είσπραξης οφειλών, η ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για μη εξυπηρετούμενα δάνεια και η αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα·

22.

διατηρεί επιφυλάξεις σχετικά με την πρόταση δημιουργίας τιτλοποιημένων χρηματοπιστωτικών προϊόντων που θα μπορούν να εκδίδονται από έναν εμπορικό φορέα ή ίδρυμα που αγοράζει ένα χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης και εκδίδει τα δικά του ομόλογα υποστηριζόμενα από αυτό το χαρτοφυλάκιο [sovereign bond-backed securities (SBBS)] συγκρίσιμα με τα αμερικανικά ομόλογα Δημοσίου. Βεβαίως, οι τίτλοι αυτοί θα διασπάσουν τον δεσμό μεταξύ τραπεζών και κρατών και θα εξαλείψουν την προνομιακή μεταχείριση των κρατικών ομολόγων αποφεύγοντας ταυτόχρονα την αμοιβαιοποίηση των χρεών και τον ηθικό κίνδυνο. Ταυτόχρονα, η τεχνική τιτλοποίησης καθιστά δυνατή τη μεταφορά χρηματοοικονομικών κινδύνων από τράπεζες σε μη ρυθμιζόμενους οικονομικούς παράγοντες. Επιπλέον, τα SBBS ενδέχεται να αυξήσουν τη διαφορά επιτοκίου μεταξύ κρατικών ομολόγων (spread) σε περιόδους οικονομικής κρίσης.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/11

1.

τονίζει ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές αντιπροσωπεύουν ένα λειτουργικό και βαθιά ευρωπαϊκό όραμα και χαιρετίζει την πρώτη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών της ΕΕ· σημειώνει ότι η ΕΕ χρειάζεται μια εδαφική προοπτική (1) που να υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα και να ακολουθεί μια «σφαιρική προσέγγιση»·

2.

παρατηρεί ότι, παρά την πρόσφατη δημιουργία τους (2), οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές έχουν καθιερωθεί ως επιτόπιο μέσο από τη βάση προς την κορυφή για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του κοινού δυναμικού των μακροπεριφερειών με τη βελτίωση της εφαρμογής και του συντονισμού των πολιτικών απαντήσεων σε διάφορες προκλήσεις, όπως η οικονομική ανάπτυξη, η καινοτομία, οι μεταφορές, η ενέργεια, το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή·

3.

επισημαίνει ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων της ΕΕ και συνιστούν κρίσιμο κομμάτι της αρχιτεκτονικής πολυεπίπεδης διακυβέρνησης της ΕΕ. Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές επιτελούν σημαντικό ρόλο στην τόνωση των αναπτυξιακών διεργασιών στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Διαδραματίζουν επίσης βασικό ρόλο για τις υπό μετάβαση, τις υπό ένταξη και τις γειτονικές χώρες εκτός ΕΕ·

4.

τονίζει τη σημασία των μακροπεριφερειακών στρατηγικών για την υποστήριξη δράσεων με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σε ευάλωτες περιοχές. Οι στρατηγικές αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά για να καταπολεμηθούν πλημμύρες ή πυρκαγιές σε παραμεθόριες περιοχές·

5.

πιστεύει ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές και άλλα μέσα της ΕΕ για τη διασυνοριακή και τη διακρατική συνεργασία, όπως οι ΕΟΕΣ και άλλες δομές εδαφικής συνεργασίας, όπως οι κοινότητες εργασίας και τα προγράμματα Interreg, αποτελούν βασικές συνιστώσες για το μέλλον της ΕΕ·

6.

υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό την ιδέα εκπόνησης ενιαίας έκθεσης σχετικά με την εφαρμογή των τεσσάρων μακροπεριφερειακών στρατηγικών και προσβλέπει στις εκθέσεις υλοποίησης που θα εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα τέλη του 2018·

7.

υπογραμμίζει τον δυνητικό ρόλο των μακροπεριφερειακών στρατηγικών για ολοκληρωμένη ανάπτυξη πέραν των συνόρων της ΕΕ και ιδιαίτερα ενόψει της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ· προτείνει, επομένως, να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές θα μπορούσαν να συμβάλουν στην οικοδόμηση των μελλοντικών σχέσεων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ και ζητεί τη δυναμική συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και των δύο πλευρών στη μελλοντική συζήτηση για το θέμα·

8.

παραπέμπει σε προηγούμενες σχετικές γνωμοδοτήσεις της ΕτΠ για ειδικό σχολιασμό κάθε μακροπεριφερειακής στρατηγικής (3) και βασίζεται σε αυτές τις παρατηρήσεις για να διατυπώσει, στο πλαίσιο της παρούσας γνωμοδότησης, γενικές συστάσεις για όλες τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές. Εφιστάται η προσοχή στη σημασία της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας και της ιεράρχησης των αποτελεσμάτων, καθώς και σε μια πιο πρακτική εστίαση κατά την εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών·

9.

υπογραμμίζει ότι το πλεονέκτημα των μακροπεριφερειακών στρατηγικών είναι ότι συνενώνονται σε κοινό πλαίσιο οι εθνικοί, περιφερειακοί και τοπικοί φορείς για την εκπόνηση γενικής στρατηγικής και διαδικασιών κοινού προγραμματισμού που συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου της Συνθήκης της ΕΕ για οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις τοπικές ανάγκες. Επιπλέον, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές συμβάλλουν στη δέσμευση των πολιτών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα και στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της χάραξης πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ και σε τοπικό επίπεδο·

10.

παρατηρεί, ωστόσο, ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές βρίσκονται σε κρίσιμη φάση, εφόσον το δυναμικό τους αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο, ενώ η πρακτική εφαρμογή τους χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση για να αποδώσει πλήρως. Πέρα από την παρουσίαση της τοπικής και της περιφερειακής σκοπιάς αναφορικά με τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές, η παρούσα γνωμοδότηση έχει θέσει έναν ευρύτερο στρατηγικό στόχο στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη προετοιμασιών για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού και το μέλλον της Ευρώπης γενικότερα·

11.

υποστηρίζει τις αναδυόμενες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία νέων μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Ωστόσο, πρέπει να υιοθετηθεί μια πιο συστηματική προσέγγιση η οποία να εντοπίζει τις λειτουργικές ανάγκες σε μια διαδικασία από τη βάση στην κορυφή. Οι υφιστάμενες και καθιερωμένες δομές εδαφικής συνεργασίας θα πρέπει να εξετάζουν το κατά πόσον οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές μπορούν να προσφέρουν προστιθέμενη αξία και νέες ευκαιρίες για τη βελτίωση των εν λόγω δομών·

12.

κρίνει, επίσης, σκόπιμο να σημειωθεί ότι οι υφιστάμενες μακροπεριφερειακές στρατηγικές ενθαρρύνουν τις συμπράξεις μεταξύ πολλών κρατών της ΕΕ, αλλά είναι επίσης απαραίτητο να προβλεφθεί η δυνατότητα δημιουργίας μακροπεριφερειακών στρατηγικών με λιγότερες χώρες αλλά περισσότερες περιφέρειες, οι οποίες βρίσκουν σε αυτήν την εδαφική προσέγγιση το κατάλληλο και αποτελεσματικό μέσο για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, στις νησιωτικές και στις εξόχως απόκεντρες περιοχές·

13.

θεωρεί ότι η κοινωνία των πολιτών και οι δυναμικοί τοπικοί φορείς, οι περιφέρειες και οι πόλεις μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην εδραίωση της ευρωπαϊκής ιδέας και στην επίτευξη της κατάλληλης μόχλευσης· ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν οι υπεύθυνοι υλοποίησης των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και η κοινωνία των πολιτών στη διαμόρφωση των στρατηγικών προγραμμάτων. Η συμμετοχή αυτή θα μας επιτρέψει να βελτιώσουμε τις επιδόσεις της ευρωπαϊκής επικουρικότητας, όχι μόνο στις σχέσεις μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των θεσμικών οργάνων, αλλά και στις σχέσεις με τους οικονομικούς και τους κοινωνικούς παράγοντες σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο·

14.

επισημαίνει ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές αποτελούν ουσιαστικά μέσο πολιτικής για τον συντονισμό της εφαρμογής ευρέος φάσματος πολιτικών. Το πεδίο εφαρμογής τους υπερβαίνει τον στόχο της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας: αφενός, ποικίλοι διαφορετικοί τομείς πολιτικής συμβάλλουν στην υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και, αφετέρου, όλες οι πολιτικές της ΕΕ θα επωφεληθούν από τη βελτίωση του συντονισμού μέσω των μακροπεριφερειακών στρατηγικών·

15.

σημειώνει ότι οι στόχοι των μακροπεριφερειακών στρατηγικών πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη συνολική στρατηγική της ΕΕ μετά το 2020 κατά τρόπο συντονισμένο προκειμένου να δημιουργηθεί ένα συνεπές πλαίσιο για όλα τα προγράμματα, πράγμα που θα οδηγήσει στο στρατηγικό σχεδιασμό όλων των πολιτικών που επηρεάζουν την περιφερειακή ανάπτυξη ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές. Αυτό ισχύει για τις πολιτικές σε όλες τις μορφές και σε όλα τα επίπεδα, τόσο τις πολιτικές υπό επιμερισμένη διαχείριση και τις πολιτικές που διαχειρίζεται άμεσα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και τις εθνικές περιφερειακές πολιτικές·

16.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η προστιθέμενη αξία των μακροπεριφερειακών στρατηγικών επί του παρόντος δεν αντικατοπτρίζεται επαρκώς στις τομεακές πολιτικές και στα χρηματοδοτικά τους προγράμματα. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε πρακτική δυσκολία όταν τα έργα πρέπει να συμμορφώνονται με τις στρατηγικές απαιτήσεις των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και των τομεακών πολιτικών, οι οποίες παρέχουν τη χρηματοδότηση και ενδέχεται να διαφέρουν σημαντικά. Ως εκ τούτου, τα έργα που υπάγονται στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές χρειάζονται περισσότερο χρόνο προετοιμασίας και, επομένως, είναι λιγότερο ανταγωνιστικά από τα «τυποποιημένα» σχέδια τομεακής πολιτικής·

17.

θεωρεί ότι για να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους κατά την περίοδο προγραμματισμού μετά το 2020, όλες οι πολιτικές της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής συνοχής) θα πρέπει να προβλέπουν ειδικούς κανόνες εφαρμογής για τα έργα που συμβάλλουν σε μια μακροπεριφερειακή στρατηγική, έτσι ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και να μειώνονται οι διοικητικές απαιτήσεις. Η εφαρμογή των προγραμμάτων της ΕΕ πρέπει επειγόντως να απλουστευθεί·

18.

ζητεί να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και των πηγών χρηματοδότησης της ΕΕ, τόσο κατά τη φάση του σχεδιασμού όσο και κατά την υλοποίηση των τομεακών πολιτικών. Πρέπει να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη διαδικασιών και υποβολής εκθέσεων. Κατ’ αρχήν, οι πόροι πρέπει να ακολουθούν τις πολιτικές και όχι το αντίστροφο. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή, φαίνεται ότι συμβαίνει το αντίθετο, καθώς οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές είναι υποχρεωμένες να ζητούν στήριξη από προγράμματα χρηματοδότησης·

19.

ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν μελλοντικές συζητήσεις για την ενσωμάτωση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ μετά το 2020, με σεβασμό των θεμελιωδών αρχών των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Όσον αφορά την επόμενη γενιά προγραμμάτων χρηματοδότησης, η Επιτροπή πρέπει να προβλέψει ικανή χρηματοδότηση για τα υπερεθνικά προγράμματα που αντιστοιχούν σε μακροπεριφερειακές στρατηγικές και να αναπτύξει μηχανισμό που θα δίδει προτεραιότητα σε επιλέξιμα έργα που κρίνονται στρατηγικής σημασίας από μια μακροπεριφερειακή στρατηγική, συμπληρωματική προς τη χρηματοδότηση έργων που προβλέπονται από άλλα μέσα της ΕΕ για τη διασυνοριακή και τη διακρατική συνεργασία.

20.

παροτρύνει τους συντονιστές των μακροπεριφερειακών στρατηγικών να μην χάνουν χρόνο στην εκπόνηση εγγράφων στρατηγικής σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι διάφορες πολιτικές θα πρέπει να συμβάλλουν στην υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Ενόψει της προετοιμασίας νομοθετικών πράξεων για την περίοδο προγραμματισμού μετά το 2020, τα εν λόγω έγγραφα στρατηγικής πρέπει να ενθαρρύνουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ να προσαρμόζουν τη νομοθεσία στις ανάγκες των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Επιπλέον, τα έγγραφα στρατηγικής πρέπει να τροφοδοτούν άμεσα τη φάση προγραμματισμού και να αποτελούν τη βάση για την εκπόνηση επιχειρησιακών προγραμμάτων·

21.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με το πρόγραμμα Interact, τους θεματικούς και εθνικούς συντονιστές των μακροπεριφερειακών στρατηγικών, καθώς και τους φορείς των υφιστάμενων και των μελλοντικών μακροπεριφερειακών στρατηγικών, να υποστηρίξουν τη διαδικασία αυτή διοργανώνοντας και χρηματοδοτώντας ειδικά εργαστήρια με αποστολή τη σύνταξη τέτοιων εγγράφων στρατηγικής· καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να ενισχύσει, σε συνεργασία με το πρόγραμμα Interact, την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των τεσσάρων μακροπεριφερειακών στρατηγικών, τόσο όσον αφορά τις θεματικές προτεραιότητες των στρατηγικών όσο και τις γενικές πτυχές της εφαρμογής τους· η προετοιμασία νέων μακροπεριφερειακών στρατηγικών πρέπει να υποστηρίζεται επίσης μεθοδολογικά·

22.

τονίζει πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να αναλάβει αυξημένο και πιο προορατικό ρόλο στο συντονισμό και την τόνωση της συνεργασίας των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Εκτός της ΓΔ Regio, και άλλες ΓΔ της Επιτροπής πρέπει να συμμετέχουν ενεργότερα στην υποστήριξη της υλοποίησης των στρατηγικών στόχων των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές πρέπει να συνδέονται καλύτερα με όλες τις πολιτικές και τα μέσα της ΕΕ προκειμένου να εξασφαλιστεί η αυξημένη συμβολή στους γενικούς στόχους της ΕΕ·

23.

ζητεί τη δυνατότητα συμπερίληψης κινήτρων, μεταξύ άλλων οικονομικών, για τις περιφέρειες και τα κράτη μέλη με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διευκόλυνση νέων μεθόδων υλοποίησης των ευρωπαϊκών πολιτικών και της νομοθεσίας στο πλαίσιο των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Αυτές οι νέες μέθοδοι θα μπορούσαν, π.χ., να συνίστανται στη δοκιμή δυνητικών μελλοντικών ευρωπαϊκών προτύπων ή πολιτικών, ή στη διευκόλυνση της εφαρμογής ευρωπαϊκών νόμων και πολιτικών που έχουν ήδη υιοθετηθεί (ενδεχόμενη ταχύτερη επίτευξη ορισμένων στόχων, π.χ. κλιματική αλλαγή, ενέργεια, μεταφορές κ.λπ., ή υπέρβαση των στόχων που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία με ποιοτικούς ή ποσοτικούς όρους, μέσω της θέσπισης πιο φιλόδοξων στόχων). Αυτός ο μηχανισμός κινήτρων θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της οικειοθελούς σύνδεσης μακροπεριφερειακών εταίρων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσω μιας «προγραμματικής συμφωνίας» που θα καθορίζει τους σκοπούς, τις μεθόδους και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν και θα παρέχει κίνητρα για δέσμευση υπέρ μιας ταχύτερης υλοποίησης·

24.

τονίζει ότι η πολιτική συνοχής δεν είναι μόνο η πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης της ΕΕ που αποσκοπεί στη μείωση των ανισοτήτων, αλλά και το σημαντικότερο επενδυτικό εργαλείο της. Υπάρχει ανάγκη στενότερης και αμεσότερης σχέσης μεταξύ των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και των μέτρων πολιτικής συνοχής, έτσι ώστε οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές να μπορούν να επωφελούνται μιας ολοκληρωμένης και συγκεκριμένης προσέγγισης στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων·

25.

επισημαίνει ότι η πολιτική συνοχής παρέχει καθοριστικής σημασίας στήριξη στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές. Αφενός, η πολιτική συνοχής παρέχει ουσιαστική χρηματοπιστωτική στήριξη σε έργα που συμβάλλουν στην υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Αφετέρου, μπορεί να εξασφαλίσει την καθημερινή λειτουργία των μακροπεριφερειακών στρατηγικών παρέχοντας τεχνική συνδρομή στους μηχανισμούς διακυβέρνησής τους·

26.

σημειώνει ότι η πολιτική συνοχής λειτουργεί μέσω εθνικών κονδυλίων, εστιάζοντας έτσι κατά κύριο λόγο στις εθνικές προτεραιότητες. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν μια χώρα/περιφέρεια αποφασίσει να υποστηρίξει σχέδια στο πλαίσιο μιας μακροπεριφερειακής στρατηγικής, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η άλλη χώρα/περιφέρεια θα πράξει τα απαραίτητα ώστε να στηρίξει και αυτή την εφαρμογή της. Δυστυχώς, σε τέτοιες περιπτώσεις η αποτελεσματικότητα του έργου μειώνεται και η προστιθέμενη αξία της μακροπεριφερειακής στρατηγικής εξασθενεί. Τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές στη διαδικασία προγραμματισμού της πολιτικής συνοχής·

27.

ως εκ τούτου, ευνοεί την περαιτέρω ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής στο μέλλον, με παράλληλη αύξηση της διακρατικής διάστασης των κύριων επιχειρησιακών προγραμμάτων -τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 95 % της πολιτικής συνοχής- και ευθυγράμμισή τους, κατά περίπτωση, με τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές. Θα πρέπει επίσης να βελτιωθούν οι συνέργειες μεταξύ των προγραμμάτων που βασίζονται στα ΕΔΕΤ και των τομεακών προγραμμάτων που λειτουργούν άμεσα, όπως το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», το πρόγραμμα Erasmus+ και ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ). Τα σχετικά επιχειρησιακά προγράμματα πρέπει να λαμβάνουν σαφώς υπόψη τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές της αντίστοιχης επικράτειας· ελπίζει ότι όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά χερσαία σύνορα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων συνόρων (περιοχές που απέχουν μεταξύ τους το πολύ 150 χιλιόμετρα ή εξόχως απόκεντρες περιφέρειες που απέχουν περισσότερο από 150 χιλιόμετρα), θα μπορούν να επωφελούνται από τη στήριξη και να συμμετέχουν σε προγράμματα διασυνοριακής και μακροπεριφερειακής συνεργασίας·

28.

επαναλαμβάνει το αίτημα της πρόσφατης γνωμοδότησής της με θέμα «Έργα διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας στο πλαίσιο προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας» να καταστεί ευκολότερη για τα μικρά έργα η πρόσβαση στη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής. Η εμπειρία καταδεικνύει ότι ορισμένα μικρής κλίμακας διακρατικά έργα είναι συμβατά με τους στόχους των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Ωστόσο, τα περισσότερα προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ δεν προορίζονται για την υποστήριξη μικρών έργων: πολλές τοπικές κοινότητες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών δεν μπορούν να συμμετάσχουν, επειδή δεν έχουν την απαραίτητη οικονομική και διοικητική ικανότητα. Συνεπώς, συνιστάται η ανάπτυξη εύκολα προσβάσιμων και διαχειρίσιμων χρηματοδοτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων προτύπων προχρηματοδότησης και προετοιμασίας σχεδίων για μικρότερα έργα·

29.

υπογραμμίζει ότι τα προγράμματα ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας (ΕΕΣ) διαδραματίζουν καίριο ρόλο όσον αφορά την υποστήριξη των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Ωστόσο, η ΕΕΣ αντιπροσωπεύει μικρό μόνο μέρος της συνολικής χρηματοδότησης και συνεπώς είναι σημαντική από την άποψη της ποιότητας και όχι της ποσότητας. Κύριος σκοπός των προγραμμάτων ΕΕΣ θα πρέπει να είναι η στήριξη της διασυνοριακής, υπερεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας, καθώς και πιλοτικών και καινοτόμων προγραμμάτων, καθώς και η παροχή τεχνικής βοήθειας για τη χρηματοδότηση της εφαρμογής των μακροπεριφερειακών στρατηγικών· ο ανταγωνισμός μεταξύ των έργων ΕΕΣ και μακροπεριφερειακών στρατηγικών για τους ίδιους πόρους είναι αντιπαραγωγικός και πρέπει να αποφεύγεται·

30.

υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι ΕΟΕΣ στην εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και άλλων διακρατικών και διασυνοριακών πρωτοβουλιών, όπως οι κοινότητες εργασίας. Εντούτοις, οι ΕΟΕΣ δεν έχουν ακόμη αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές τους λόγω της ανεπαρκούς εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας σε ορισμένα κράτη μέλη, της έλλειψης γνώσεων σχετικά με τις δυνατότητες που παρέχει το εν λόγω μέσο και άλλων συνεχιζόμενων διοικητικών εμποδίων·

31.

επισημαίνει ότι μια θεμελιώδης αρχή που διέπει τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές είναι η «αρχή των τριών όχι»: όχι νέα ενωσιακή χρηματοδότηση, όχι πρόσθετες επίσημες ενωσιακές δομές και όχι νέα ενωσιακή νομοθεσία. Ωστόσο, στην πράξη, η αρχή αυτή έχει οδηγήσει σε κάποια σύγχυση. Για παράδειγμα, οι νέες δομές, όπως οι πλατφόρμες και τα δίκτυα συνεργασίας που έχουν δημιουργηθεί σε όλες τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές, δεν μπορούν να θεωρηθούν επίσημες ενωσιακές δομές. Η εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ενωσιακή χρηματοδότηση, ωστόσο, στην πράξη, δεν πρόκειται για νέα χρηματοδότηση αλλά για διαφορετικό τρόπο χρήσης της. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι για τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές δεν πρέπει να καταρτίζεται νέα νομοθεσία, θα πρέπει να επιτρέπεται η πρόταση ή η τροποποίηση νομοθεσίας σε όλα τα επίπεδα, εφόσον βελτιώνεται έτσι η εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών·

32.

υποστηρίζει ότι τα τρία «όχι» πρέπει να αντικατασταθούν από τα τρία «ναι», ώστε να βελτιωθεί η χρήση της υφιστάμενης νομοθεσίας, των θεσμών και της χρηματοδότησης. Θα πρέπει να υιοθετηθεί πρακτική προσέγγιση για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία των μακροπεριφερειακών στρατηγικών αντί να υπάρχει επικέντρωση σε αρχές που προκαλούν σύγχυση όπως τα τρία όχι. Η ΕτΠ λέει ναι στη βελτίωση των συνεργειών με χρηματοδοτικά μέσα, ναι στην καλύτερη ενσωμάτωση των υφιστάμενων δομών στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές και ναι στη βελτίωση της εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων·

33.

επισημαίνει ότι η διακυβέρνηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών πρέπει πλέον να ενισχυθεί και, επομένως, πρέπει να ενισχυθεί και το τοπικό και το περιφερειακό επίπεδο. Η διακυβέρνηση δεν μπορεί να ανατεθεί μόνο στις εθνικές κυβερνήσεις, διότι αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ιδέα των μακροπεριφερειακών στρατηγικών·

34.

πιστεύει ότι η εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών απαιτεί συγκεκριμένη προσέγγιση διακυβέρνησης με βάση τη συνεργασία και τον συντονισμό, και υπογραμμίζει ότι, για τον σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η βελτίωση της διοικητικής ικανότητας που να βασίζεται στην αυξημένη οικειοποίηση και στην καλύτερη συνεργασία. Αυτή η ειδική προσέγγιση διακυβέρνησης πρέπει να ενσωματωθεί στις υφιστάμενες δομές διακυβέρνησης κατά τρόπο συντονισμένο προκειμένου να αποφευχθούν αλληλεπικαλύψεις και να επιτευχθεί ευθυγραμμισμένη προσέγγιση. Σε καμία περίπτωση οι προσπάθειες συντονισμού δεν πρέπει να οδηγήσουν σε συγκεκαλυμμένη συγκέντρωση·

35.

τονίζει ότι η συμμετοχή των ιθυνόντων και των διοικήσεων από το ευρωπαϊκό, το εθνικό και το περιφερειακό επίπεδο αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας, και εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές εξακολουθούν να πλήττονται από έλλειψη οικειοποίησης. Η οικειοποίηση μπορεί να βελτιωθεί με την καλύτερη συνειδητοποίηση του αποφασιστικού ρόλου που διαδραματίζουν οι περιφερειακές και οι τοπικές αρχές·

36.

συνειδητοποιεί ότι οι διαδικασίες για το σχεδιασμό και την υλοποίηση μακροπεριφερειακών στρατηγικών και των σχετικών έργων ενδέχεται αρχικά να φαίνονται δύσκολες και σύνθετες, δεδομένου ότι αφορούν διαφορετικές διοικητικές νοοτροπίες και παραδόσεις και επιδιώκουν τη διαμόρφωση κοινής αναπτυξιακής στρατηγικής. Στα αρχικά στάδια, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές απαιτούν σημαντικούς ανθρώπινους πόρους και χρόνο για τη δημιουργία νέων διαδικασιών και διοικητικών δομών. Απαιτείται νέο διοικητικό ήθος (πιο ανοικτό και στρατηγικό), καθώς και η εκμάθηση νέων προσεγγίσεων, νομικών πλαισίων και γλωσσών·

37.

επισημαίνει ότι ο διαρκής διάλογος, οι αποτελεσματικές δομές συνεργασίας και οι ισχυρές εταιρικές σχέσεις είναι απαραίτητες για την οικοδόμηση οικειοποίησης κατά την υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Η κοινή διαχείριση είναι η καταλληλότερη μέθοδος εφαρμογής σε πλαίσια πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Επομένως, είναι σημαντικό να διευκρινιστούν οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες όλων των επιμέρους φορέων·

38.

πιστεύει ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα συνολικό ευρωπαϊκό όραμα και σε μια αναπτυξιακή στρατηγική που θα βασίζεται στις εθνικές, τις περιφερειακές και τις τοπικές ανάγκες. Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές βασίζονται σε «λειτουργικές» περιφέρειες και, ως εκ τούτου, είναι οι πλέον κατάλληλες για την υλοποίηση μιας αναπτυξιακής στρατηγικής της ΕΕ και την επίτευξη των στόχων της, με την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αναγκών και απαιτήσεων μιας συγκεκριμένης περιοχής (γεωγραφικής) και με την αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης·

39.

επαναλαμβάνει ότι η αποτελεσματική εταιρική σχέση συνεπάγεται τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων στις διαδικασίες στρατηγικού προγραμματισμού και λήψης αποφάσεων. Προφανώς, αυτό μπορεί να υλοποιηθεί μόνον εάν οι τοπικές και οι περιφερειακές ανάγκες είναι γνωστές, αναλύονται υπό το πρίσμα του πλαισίου της ΕΕ και τροφοδοτούν τη συνολική μακροπεριφερειακή στρατηγική. Ομοίως, η υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών μπορεί να είναι επιτυχής μόνον εάν οι περιφερειακοί και οι τοπικοί φορείς, καθώς και η κοινωνία των πολιτών, έχουν την ευελιξία, την εμπιστοσύνη και τα οικονομικά κίνητρα που χρειάζονται για την υλοποίηση στόχων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος προσαρμοσμένων στις τοπικές και τις περιφερειακές ανάγκες·

40.

προτείνει ο εθνικός συντονισμός, και όλα τα υπόλοιπα πολιτικά, θεσμικά και διοικητικά επίπεδα, να βασίζεται σε μια ισχυρή εντολή και σε έναν ειδικό προϋπολογισμό για συντονιστικές δραστηριότητες. Ο συντονισμός θα μπορούσε επίσης να συνεπάγεται τη σύσταση δικτύου διασυνδεδεμένων εθνικών συντονιστικών πλατφορμών για κάθε μακροπεριφερειακή στρατηγική έτσι ώστε να διασφαλίζεται εφαρμογή χωρίς αποκλεισμούς σε κάθε συμμετέχουσα χώρα και να εξασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ των διαφόρων στρατηγικών εφαρμογής των συμμετεχουσών χωρών και περιφερειών·

41.

υπογραμμίζει ότι, προκειμένου να βελτιωθεί η διακυβέρνηση, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές απαιτούν την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία θα πρέπει να στηρίζει ενεργά τον εθνικό και το θεματικό συντονισμό και να εργάζεται για την ενίσχυση της σύνδεσης των ενωσιακών πολιτικών και της εφαρμογής των μακροπεριφερειακών στρατηγικών, με ιδιαίτερη έμφαση στην περιφερειακή και την τοπική προοπτική. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να διοργανώνει συχνές και τακτικές συναντήσεις και σεμινάρια που να παρέχουν στους φορείς υλοποίησης και στους βασικούς ενδιαφερόμενους μια καλύτερη γενική εικόνα των στόχων της ΕΕ και να επιτρέπουν την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των υφιστάμενων μακροπεριφερειακών στρατηγικών·

42.

θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει σημαντικά τον εσωτερικό συντονισμό των διαφόρων γενικών διευθύνσεων και να εξαλείψει τις υφιστάμενες επικαλύψεις σε επίπεδο πολιτικών της ΕΕ. Η επόμενη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών της ΕΕ θα πρέπει να δώσει ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στις ορθές πρακτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις διάφορες στρατηγικές·

43.

πιστεύει ότι οι μελλοντικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πρέπει επίσης να παρέχουν απτά στοιχεία σχετικά με τις χρηματοδοτικές συνεισφορές στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές, συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των χρηματοδοτούμενων έργων. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να πράξει περισσότερα όσον αφορά τις προτάσεις για την εναρμόνιση της ορολογίας που χρησιμοποιείται για την περιγραφή των ρόλων και των διαδικασιών στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές·

44.

υπογραμμίζει την ανάγκη παρακολούθησης και αξιολόγησης του τρόπου εφαρμογής των μακροπεριφερειακών στρατηγικών, προκειμένου να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά τους και να διευκολυνθεί η εκμάθηση των τρόπων χάραξης πολιτικής. Ωστόσο, ο σκοπός της υποβολής εκθέσεων πρέπει να είναι σαφής, καθώς και ο προορισμός και οι προσδοκίες των εκθέσεων. Η υποβολή εκθέσεων χωρίς σαφή στόχο και σκοπό συνιστά άσκοπη γραφειοκρατία·

45.

πιστεύει ότι οι εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών θα πρέπει να χρησιμεύουν στο να εκτιμάται κατά πόσον οι πολιτικές της ΕΕ και οι εθνικές πολιτικές εξακολουθούν να είναι συνεκτικές και επαρκείς για την εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών, αλλά και να προειδοποιούν τους ευρωπαϊκούς και τους εθνικούς φορείς χάραξης πολιτικής όσον αφορά πτυχές που πρέπει να τροποποιηθούν. Κάθε φορά που προτείνεται νέα νομοθεσία, πρέπει να διενεργείται εκτίμηση του εδαφικού αντικτύπου, προκειμένου να προσδιοριστούν οι δυνητικές επιπτώσεις στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές. Οι εκθέσεις θα πρέπει επίσης να βοηθούν όσους εφαρμόζουν μακροπεριφερειακές στρατηγικές να κατανοήσουν την πρόοδο που σημειώθηκε, να βελτιώσουν τις εσωτερικές διαδικασίες και να προσαρμοστούν στις νέες εξελίξεις·

46.

υπογραμμίζει ότι η εδαφική συνεργασία είναι σχετικά επικίνδυνη και δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί λεπτομερώς. Επομένως, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση πρέπει να επικεντρώνονται στα αποτελέσματα και στις διαδικασίες συνεργασίας και όχι σε αριθμούς. Αποτυχίες και σφάλματα είναι πιθανά και αναπόφευκτα αλλά δεν πρέπει να οδηγούν οπωσδήποτε σε δημοσιονομικές διορθώσεις ή σε τερματισμό των μέτρων, καθώς αυτό θα απέτρεπε τα καινοτόμα αλλά επίφοβα έργα·

47.

συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές πρέπει να περιλαμβάνουν ισχυρή επικοινωνιακή στρατηγική και πιστεύει ότι, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης στην ΕΕ, υπάρχει ανάγκη να γνωστοποιηθεί η προστιθέμενη αξία της ενωσιακής δράσης. Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές καθιστούν τους στόχους της ευρωπαϊκής πολιτικής περισσότερο ορατούς και κατανοητούς στους πολίτες κάθε τόπου. Προσφέρουν έτσι μια απάντηση στις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη και μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη μελλοντική συζήτηση για την ΕΕ-27 που ξεκίνησε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη Λευκή Βίβλο της για το μέλλον της Ευρώπης·

48.

συμφωνεί με την αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την υλοποίηση και τις προκλήσεις της EUSBSR και επισημαίνει ότι το 2016 δημιουργήθηκε δίκτυο διαχειριστικών αρχών του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) για τη στρατηγική της ΕΕ για την Περιφέρεια της Βαλτικής Θάλασσας. Σκοπός του δικτύου είναι η εξεύρεση τρόπων παροχής αποτελεσματικότερης οικονομικής υποστήριξης για την υλοποίηση της EUSBSR. Παρόμοια δίκτυα έχουν δημιουργηθεί και για άλλα ταμεία. Αυτό αποτελεί παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής που μπορεί να εφαρμοστεί σε άλλες μακροπεριφερειακές στρατηγικές. Άλλο ένα παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής αποτελεί η συμμετοχή περιφερειακών και αστικών δικτύων στην EUSBSR·

49.

επισημαίνει ότι η πρωτοβουλία διευκόλυνσης για κεφάλαια εκκίνησης (Seed Money Facility) στο πλαίσιο της EUSBSR αποδείχθηκε αποδοτικό εργαλείο για τη συγκέντρωση συμπράξεων και την προετοιμασία έργων συνεργασίας που αναζητούν χρηματοδότηση είτε από το πρόγραμμα Interreg της Βαλτικής είτε από άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα. Καθώς η EUSBSR ήταν η πρώτη μακροπεριφερειακή στρατηγική, διαθέτει πληθώρα βέλτιστων πρακτικών που μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως σημείο αναφοράς οι άλλες μακροπεριφερειακές στρατηγικές·

50.

συμφωνεί με την αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την υλοποίηση και τις προκλήσεις της EUSDR. Ένα από τα πλέον ορατά αποτελέσματα της EUSDR ήταν η δημιουργία διακρατικού προγράμματος Interreg για τον Δούναβη το οποίο αντιστοιχεί ακριβώς στη γεωγραφική περιοχή της στρατηγικής για τον Δούναβη. Μέσω της EUSDR αναπτύχθηκε σειρά έργων, πολλά εκ των οποίων εγκρίθηκαν από το διακρατικό πρόγραμμα για τον Δούναβη ή από άλλες πηγές χρηματοδότησης. Επιπλέον, το 2014, οι δεκατέσσερις χώρες συγκρότησαν από κοινού το Σημείο Στρατηγικής για τον Δούναβη (DSP/Danube Strategy Point) προς διευκόλυνση της εφαρμογής της EUSDR και της συμμετοχής όλων των υφιστάμενων και των δυνητικών φορέων. Και οι δύο πρωτοβουλίες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο και πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν στήριξη·

51.

επικροτεί το ότι η EUSDR παρέχει καινοτόμο πλατφόρμα για την περιφερειακή πολιτική και την πολιτική διεύρυνσης και γειτονίας και το ότι καλλιεργεί τη συμμετοχή υποεθνικών αρχών και της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων·

52.

σημειώνει ότι η κατάσταση των προσφύγων και της μετανάστευσης έχει τεράστιο αντίκτυπο στις χώρες της Αδριατικής και του Ιονίου. Το 2ο φόρουμ της EUSAIR, το οποίο πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα (Ελλάδα) στις 11 και 12 Μαΐου 2017, επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο η EUSAIR μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των χωρών της Αδριατικής και του Ιονίου στην αντιμετώπιση της κρίσης. Το ψήφισμα που εγκρίθηκε στο 2ο φόρουμ καλούσε τις συμμετέχουσες χώρες να συστήσουν συνεργατική πλατφόρμα μέσω της οποίας οι χώρες της περιοχής θα μπορούσαν να βελτιώσουν τον συντονισμό της ανταπόκρισής τους στην κρίση και να μάθουν η μία από την άλλη·

53.

επικροτεί τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των ΕΔΕΤ και του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ). Αυτό σημαίνει ότι τα ΕΔΕΤ, ο ΜΠΒ και άλλες σχετικές εθνικές και περιφερειακές χρηματοδοτικές ροές πρέπει να συνεισφέρουν στην επίτευξη των στόχων της EUSAIR. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαν να διερευνηθούν περαιτέρω συνέργειες με την EUSDR, καθώς και με περιφερειακούς διεθνείς οργανισμούς. Δυστυχώς, οι διαφορές στην ορολογία για την περιγραφή των διαδικασιών εφαρμογής διαφορετικών προγραμμάτων χρηματοδότησης εξακολουθούν να δημιουργούν σύγχυση και να εμποδίζουν την αξιοποίηση συνεργειών·

54.

αναγνωρίζει την προστιθέμενη αξία που παρέχει η στρατηγική στην υφιστάμενη διακυβερνητική και πολυμερή συνεργασία στο πλαίσιο της EUSAIR.

55.

πιστεύει ότι πρέπει να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των πολιτικών δηλώσεων και των διαθέσιμων μέσων υλοποίησης. Οι στόχοι της στρατηγικής μπορούν να επιτευχθούν μόνον εάν διασφαλιστούν τα οικονομικά μέσα και τα απαραίτητα εργαλεία διακυβέρνησης·

56.

σημειώνει ότι η εφαρμογή της EUSALP ξεκίνησε το πρώτο εξάμηνο του 2016. Είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν συμπεράσματα, ωστόσο„ η EUSALP έχει σίγουρα ξεκινήσει εντυπωσιακά. Είναι θετικό το γεγονός ότι οι περισσότερες από τις επτά χώρες της EUSALP συμμετέχουν πρωτίστως μέσω του περιφερειακού τους επιπέδου. Το εθνικό/ομοσπονδιακό επίπεδο συμμετέχει στο εκτελεστικό συμβούλιο, όμως η εφαρμογή της στρατηγικής πραγματοποιείται κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο. Η οικειοποίηση σε εθνικό/ομοσπονδιακό επίπεδο, όταν επιτευχθεί, θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό παράγοντα περαιτέρω ώθησης της εν λόγω στρατηγικής στο εγγύς μέλλον. Η συμμετοχή αυτή του τοπικού και του περιφερειακού επιπέδου θα συμβάλει σίγουρα στην επίτευξη οικειοποίησης και θα οδηγήσει σε σφαιρική και εποικοδομητική εφαρμογή της στρατηγικής στο εγγύς μέλλον·

57.

θεωρεί ότι η EUSALP μπορεί να συμβάλει στην υλοποίηση ενός βιώσιμου προτύπου ανάπτυξης, κοινού για όλες τις ευρωπαϊκές μακροπεριφέρειες. Στην Ευρώπη, ο πληθυσμός και ο πλούτος συγκεντρώνονται κυρίως στις αστικές και τις μητροπολιτικές περιοχές, αλλά η διατήρηση της βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων προϋποθέτει τη διαφύλαξη των αγροτικών και των αλπικών περιοχών που τις περιβάλλουν. Η προστασία των φυσικών πλεονεκτημάτων προσφέρει στους πολίτες τη δυνατότητα να επωφελούνται από «οάσεις ευημερίας», να προμηθεύονται υγιεινά και ποιοτικά τρόφιμα και να διαφυλάσσουν τη βιοποικιλότητα. Η διασύνδεση μεταξύ των μητροπολιτικών περιοχών, οι οποίες αποτελούν κινητήριες δυνάμεις της παραγωγής και καταλύτες της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, και των αγροτικών και ορεινών περιοχών, θα πρέπει να καταστεί βασική συνιστώσα της υλοποίησης έργων στο πλαίσιο συνεργειών και της προώθησης κοινών ενημερωτικών εκστρατειών έναντι των πολιτών·

58.

σημειώνει, ωστόσο, ότι, δεδομένης της μακρόχρονης ιστορίας συνεργασίας στην περιοχή και της ευημερούσας οικονομίας, οι φορείς της EUSALP θα μπορούσαν να είναι ακόμη πιο φιλόδοξοι και να υπερβούν την καθιερωμένη συνεργασία στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg και, κατά συνέπεια, να λειτουργήσουν ως παράδειγμα για τις άλλες μακροπεριφέρειες. Μια επιλογή που θα μπορούσε να εξεταστεί είναι η καθιέρωση μόνιμης δομής συντονισμού για την εφαρμογή της στρατηγικής η οποία θα στηρίζει αποτελεσματικά το σύστημα διακυβέρνησης·

59.

λαμβάνει υπό σημείωση και επιδοκιμάζει το κοινό έγγραφο θέσης της Βαυαρικής προεδρίας και άλλων συμμετεχουσών περιφερειών για την ενσωμάτωση των στρατηγικών στο κανονιστικό πλαίσιο του επερχόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου·

60.

θεωρεί ότι οι βασικές αρχές των μακροπεριφερειακών στρατηγικών παρέχουν μια σταθερή και ρεαλιστική βάση επάνω στην οποία οι αποκεντρωμένες διοικήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές και οι κοινότητές τους θα μπορούν να συνεργάζονται στο μέλλον με τους ομολόγους τους από την ΕΕ και καλεί τους διαπραγματευτές και των δύο πλευρών να συμπεριλάβουν το εν λόγω θέμα στον κατάλογο των θεμάτων διαπραγμάτευσης της συμφωνίας αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/19

1.

αναγνωρίζει ότι στη σημερινή εποχή της αβεβαιότητας που διέρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αποκτά ζωτική σημασία να ενισχυθεί η επίγνωση των Ευρωπαίων πολιτών ότι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου ολοκλήρωσης που αναπτύσσεται κατά τα τελευταία εξήντα χρόνια, καθώς και ότι συμμετέχουν και βρίσκονται εγγύτερα σε αυτό. Το ευρωπαϊκό πρότυπο εξακολουθεί να επιδεικνύει την ελκυστικότητά του, ωστόσο για να δοθεί νέα πνοή στη διαδικασία, ένα από τα μέσα θα πρέπει να είναι η πρόοδος προς την ενδυνάμωση των πολιτών σε όλα τα πεδία (πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό). Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια, η οποία δημιουργήθηκε πριν από 25 έτη με βάση τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και θεωρείται κοινό καθεστώς για τους Ευρωπαίους και τις Ευρωπαίες, μπορεί να αποτελέσει το κατάλληλο εργαλείο για τον σκοπό αυτό·

2.

θεωρεί σκόπιμο να ενισχυθούν τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιθαγένεια, καθώς η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης γεννά τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις για τους πολίτες μας· Από αυτή την άποψη, εκφράζει την ικανοποίησή της για τον προβληματισμό που δρομολογήθηκε πρόσφατα από την Επιτροπή προκειμένου να εξεταστεί η τιθάσευση της διαδικασίας παγκοσμιοποίησης και να διασφαλιστούν τόσο η προστασία και η ενίσχυση των Ευρωπαίων πολιτών μέσω της ανάπτυξης ισχυρών κοινωνικών πολιτικών —συμβάλλοντας στην επίτευξη σύγκλισης προς τα άνω του βιοτικού επιπέδου— όσο και η αναγκαία στήριξη της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, με ιδιαίτερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, ενώ εφιστά ιδίως την προσοχή στον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) προκειμένου να εξεταστούν τα μέτρα αυτά σε σχέση με τις ευάλωτες περιφέρειες·

3.

υπογραμμίζει ότι ο σεβασμός της αρχής του κράτους δικαίου πρέπει να διασφαλιστεί και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς μάλιστα μέσω αυτών των επιπέδων οι πολίτες αναγνωρίζουν την αρχή αυτή αφού —όπως έχει υπενθυμίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) (1)— υφίστανται σχεδόν εκατό χιλιάδες υποεθνικές αρχές στην ΕΕ, οι οποίες επωμίζονται μεγάλο μέρος της ευθύνης για την εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών στις σχέσεις τους με τους πολίτες σε όλη τους την πολυμορφία·

4.

επαναλαμβάνει —σύμφωνα και με τις προγενέστερες γνωμοδοτήσεις της σχετικά με τις προηγούμενες εκθέσεις για την ιθαγένεια— ότι δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η κοινωνική διάσταση της ιθαγένειας και οι ιδιαίτερες σχετικές αρμοδιότητες που επωμίζονται οι πρωτοβάθμιοι και δευτεροβάθμιοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Από αυτήν την άποψη, η ΕτΠ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμευση που ανέλαβαν τα θεσμικά όργανα να συμβάλουν στην επίτευξη σύγκλισης προς τα άνω του βιοτικού επιπέδου και υπογραμμίζει ότι πρέπει να γίνει σεβαστή η αρχή της επικουρικότητας με βάση έναν «ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων». Επίσης, εφιστά την προσοχή στον αντίκτυπο που έχει το προβλεπόμενο κεφάλαιο III του πυλώνα —που αφορά την κοινωνική προστασία και ένταξη— στις αρμοδιότητες των ΟΤΑ, δεδομένου ότι προβλέπονται, μεταξύ άλλων, μέτρα σχετικά με την προστασία των παιδιών, τη χορήγηση ελάχιστου εισοδήματος, την ένταξη των ατόμων με αναπηρία, την πρόσβαση σε στέγαση και σε κοινωνικές υπηρεσίες κ.λπ. (2). Υπογραμμίζει παράλληλα ότι τυχόν ενίσχυση αυτών των δικαιωμάτων —όπως προτείνεται στο έγγραφο— πρέπει να συνοδεύεται από εκτίμηση τοπικού αντικτύπου και ανάλυση της τήρησης των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, έτσι ώστε να γίνονται σεβαστές οι αρμοδιότητες των ΟΤΑ·

5.

βαθύτατα προβληματισμένη σχετικά με τις επιπτώσεις σε σχέση με την ιθαγένεια που μπορεί να προκαλέσει η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, εκτιμά ότι είναι απολύτως αναγκαίο να διασφαλιστούν —με τη δέουσα σαφήνεια και με πλήρη σεβασμό στην ασφάλεια δικαίου— τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών και των οικογενειών τους που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας, γεγονός που πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής τα επόμενα έτη. Πιο συγκεκριμένα, λόγω της κατάστασης αυτής, η μελλοντική συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει τις αναγκαίες αποτελεσματικές, αμερόληπτες και όσο το δυνατόν ευρύτερες εγγυήσεις για την προστασία των δικαιωμάτων αυτών των πολιτών, μεταξύ άλλων και του δικαιώματος των πολιτών της ΕΕ να διαμένουν μόνιμα στο Ηνωμένο Βασίλειο και αντιστρόφως. Προφανώς, προκειμένου να υπάρξει δίκαιη διευθέτηση του ζητήματος αυτού, τα εν λόγω δικαιώματα θα πρέπει να διασφαλιστούν αμοιβαία·

6.

κρίνοντας ενθαρρυντική τη στάση που επιδεικνύουν σχετικά με τα εν λόγω θέματα τα μέρη που συμμετέχουν στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, και ευελπιστώντας ότι θα λαμβάνει όσο το δυνατόν ευρύτερη, συνεχή και επικαιροποιημένη ενημέρωση για την εξέλιξη της διαδικασίας, θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει ακριβής προσδιορισμός των επωφελούμενων της διαδικασίας και των βασικών δικαιωμάτων που πρέπει να θωρακιστούν —μεταξύ άλλων η πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες— καθώς επίσης και πρόληψη ορισμένων καταστάσεων (Βόρεια Ιρλανδία και Κύπρος) στις οποίες τα δικαιώματα που απορρέουν από την ευρωπαϊκή ιθαγένεια θα μπορούσαν να θιγούν ιδιαιτέρως. Θεωρεί ότι σε όλη αυτήν τη διαδικασία, με τη συνδρομή των ΟΤΑ, πρέπει να διευκολυνθεί η εντατική ενημέρωση των ενδιαφερομένων, καθώς επίσης και να προληφθεί κάθε φαινόμενο δυσμενούς διάκρισης ή ξενοφοβίας εναντίον αυτών των πολιτών·

7.

λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, αξιολογεί πολύ θετικά τις προτάσεις που υποβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση του 2017 σχετικά με την ιθαγένεια της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι είναι επαρκείς προκειμένου να εισέλθουμε σε νέο στάδιο στην ενίσχυση των δικαιωμάτων που συνδέονται με την ιθαγένεια της ΕΕ, μολονότι θεωρεί ότι το περιεχόμενο των προτάσεων μπορεί να εμπλουτιστεί·

8.

επισημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες εμπιστεύονται περισσότερο τους ΟΤΑ και θεωρούν ότι οι τοπικοί και περιφερειακοί πολιτικοί θα πρέπει να διαδραματίζουν πολύ σημαντικότερο ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ για την προώθηση των απόψεων των πολιτών·

9.

κρίνει ότι το έργο των ΟΤΑ θα έχει καθοριστική σημασία για την προώθηση των προτάσεων της Επιτροπής όσον αφορά την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών. Πρέπει να επιδιωχθεί η συμμετοχή των ΟΤΑ στη διευκόλυνση της άμεσης πρόσβασης στις σχετικές πληροφορίες, δεδομένου ότι πρόκειται για τις δημόσιες αρχές που είναι οι πλησιέστερες στους πολίτες και οι πιο εύκολα προσβάσιμες. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήταν σκόπιμο να βελτιστοποιηθεί ο ρόλος των κέντρων ευρωπαϊκής πληροφόρησης (Europe Direct) προς όφελος της ευαισθητοποίησης και της πληροφόρησης των πολιτών στα των δικαιωμάτων τους και των χρηματοδοτικών ευκαιριών στην ΕΕ, ενωσιακών θεματικών εκδηλώσεων και σεμιναρίων, καθώς και στοιχείων επικοινωνίας με τις αρμόδιες οργανώσεις·

10.

θεωρεί ότι η ευαισθητοποίηση των πολιτών πρέπει να αφορά κατά πρώτο λόγο τους νέους. Αυτοί είναι, μέχρι στιγμής, εκείνοι που έχουν πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση· πρέπει, λοιπόν, να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη η απώλεια της εμπιστοσύνης τους σε μια διαδικασία ολοκλήρωσης και σε ένα καθεστώς ιθαγένειας που δεν τους εγγυώνται την πλήρη προσωπική και επαγγελματική τους χειραφέτηση. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν —και για τα οποία ο ρόλος των ΟΤΑ είναι καθοριστικός— θα πρέπει να προβλέπουν όχι μόνο τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης, αλλά και κάθε είδους μέτρα (πρόσβαση στην απασχόληση, κινητικότητα, εκπαίδευση, ανάπτυξη δεξιοτήτων κ.λπ.), σύμφωνα με την έκκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 2016·

11.

θεωρεί ότι, όσον αφορά την ενίσχυση της αρχής της δημοκρατίας, είναι σημαντικότατη η συμμετοχή των ΟΤΑ ως πρωτογενούς και άμεσου πεδίου έκφρασης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας για τους Ευρωπαίους πολίτες. Από την άλλη πλευρά, η ενεργός συμμετοχή των ΟΤΑ στους διαλόγους με τους πολίτες και στους δημόσιους προβληματισμούς συντελεί στην ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας —και συνεπώς θα πρέπει στο μέλλον να ενισχυθεί·

12.

θεωρεί ότι οι ΟΤΑ θα πρέπει επίσης να έχουν σημαντικό ρόλο όσον αφορά την εξασφάλιση του δικαιώματος των Ευρωπαίων πολιτών να εγκαθίστανται σε άλλο κράτος μέλος, όταν είναι οι αρχές που παρέχουν κοινωνικές ενισχύσεις και παροχές. Σε κάθε περίπτωση, η δράση τους στο πεδίο της «κοινωνικής ιδιότητας του πολίτη» πρέπει να διαπνέεται από τα κριτήρια που θεσπίζει το ευρωπαϊκό δίκαιο —και έχει διασαφηνίσει η νομολογία—, η γνώση και η διάδοση των οποίων είναι άκρως αναγκαία·

13.

αναγνωρίζει ότι η εφαρμογή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων μέσω τουριστικών, πολιτιστικών, εκπαιδευτικών και οικονομικών ανταλλαγών έχει συμβάλει στη συνειδητοποίηση της ιδιότητας του Ευρωπαίου πολίτη και την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης· συνιστά να ενταθούν οι επαφές αυτές, ώστε να ενισχυθεί το αίσθημα ενότητας ανάμεσα στους Ευρωπαίους πολίτες. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλει ιδιαίτερα η αξιοποίηση της πολυμορφίας μας στον πολιτισμό και τις παραδόσεις, όπως έχει αναγνωρισθεί από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, που όρισαν το 2018 ως ευρωπαϊκό έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κατά το οποίο οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές αποτελούν βασικούς και στρατηγικούς παράγοντες σε δράσεις και πρωτοβουλίες που θα προωθηθούν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς·

14.

συμφωνεί με την άποψη ότι μία από τις βασικές πτυχές της ιδιότητας του πολίτη —δεδομένου μάλιστα ότι είναι και η πιο άμεση— αφορά τη συμμετοχή στις τοπικές και περιφερειακές εκλογικές διαδικασίες. Υπογραμμίζει, περαιτέρω, πως η συμμετοχή στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη χώρα διαμονής συνιστά επίσης έκφραση των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών, εντούτοις, το γεγονός ότι οι εκλογές διεξάγονται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες εθνικές διατάξεις αντιβαίνει σε μια ενιαία κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση. Ως εκ τούτου, η ΕτΠ ζητεί να υιοθετηθούν οι προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά τον «εξευρωπαϊσμό» της εκλογικής διαδικασίας και να θεσπιστούν διακρατικοί εκλογικοί κατάλογοι για την εκλογή των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·

15.

επισημαίνει ωστόσο ότι η συμμετοχή αυτή δεν προβλέπεται ως δικαίωμα του πολίτη της ΕΕ. Πρόκειται για ένα ζήτημα που θα απαιτούσε ειδική νομοθετική διαδικασία και ομόφωνη υπερψήφιση (άρθρο 25 της ΣΛΕΕ δεύτερο εδάφιο) και άρα, αξίζει να αναλυθεί περαιτέρω. Στο μεταξύ, θα μπορούσαν να κληθούν τα κράτη μέλη να εκπονήσουν μεθόδους συμμετοχής που θα είναι ανοικτές για τους πολίτες της ΕΕ·

16.

εκτιμά ότι, για την ενίσχυση της συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα χρειαστεί η υιοθέτηση διαφόρων μέτρων (διάδοση πληροφοριών, εκστρατείες ευαισθητοποίησης, απλούστευση των διαδικασιών εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους κ.λπ.), σε στενή συνεργασία με τους ΟΤΑ. Παράλληλα, με την ενίσχυση της συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να εξεταστεί χωρίς χρονοτριβή το δικαίωμα των ατόμων με λειτουργική διαφορετικότητα για πλήρη συμμετοχή στην πολιτική, με στόχο την άρση όλων των εμποδίων που υφίστανται σήμερα για τη συμμετοχή τους, κατά περίπτωση, ανάλογα με το κράτος μέλος. Το ζήτημα αυτό —που υπερβαίνει την αρμοδιότητα των ΟΤΑ— θα έπρεπε να εξετάζεται από την Επιτροπή στις προτάσεις της·

17.

επισημαίνει ότι οι υπήκοοι τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην ΕΕ θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής στον δημόσιο βίο σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο όπως προβλέπεται σύμφωνα με το Δίκαιο της χώρας διαμονής·

18.

υπενθυμίζει ότι, από τη Συνθήκη της Λισαβόνας και εντεύθεν, η συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών δεν περιορίζεται στην άσκηση του δικαιώματος ψήφου: περιλαμβάνει και τη συμμετοχή τους στη δημοκρατική διαδικασία μέσω διαφόρων μέσων που προσφέρει η συμμετοχική δημοκρατία. Επομένως, οι ΟΤΑ πρέπει να συμβάλουν στη γενίκευση των νέων αυτών διαύλων συμμετοχής και στην ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών, εντάσσοντας τους διαύλους αυτούς στη λειτουργία τους·

19.

επισημαίνει ότι στα εν λόγω μέσα συμπεριλαμβάνεται και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ), η οποία αντιπροσωπεύει την πλέον ορατή, μέχρι σήμερα, πτυχή της συμμετοχικής δημοκρατίας στην ΕΕ —και μπορεί να ενισχύσει τη διάσταση της αμεσότητας μεταξύ πολίτη και εξουσίας στην οποία συμμετέχουν και οι ΟΤΑ. Στην έκθεσή της, η Επιτροπή παρουσιάζει μια ικανοποιητική εικόνα για την ΕΠΠ κατά τα πέντε χρόνια της λειτουργίας της, είναι, ωστόσο, σαφές ότι χρειάζεται να αναπτυχθεί περαιτέρω αυτό το μέσο και να καταστεί φιλικότερο προς τους χρήστες, έτσι ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δημοκρατικό δυναμικό του. Η ΕτΠ θα συνεχίσει να παρακολουθεί με κριτικό πνεύμα την ανάπτυξη της ΕΠΠ και επί του παρόντος επεξεργάζεται τις εισηγήσεις επί της προταθείσας αναθεώρησης του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 211/2011·

20.

επικροτεί τις πρόσφατες αποφάσεις του Γενικού Δικαστηρίου σχετικά με την ΕΠΠ στις οποίες περιστέλλεται η ευρύτατη διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής και ενθαρρύνεται η επέκταση της δυνατότητας παρέμβασης της ΕΠΠ σε κάθε είδους διαδικασία (3) και, για τον λόγο αυτό, τάσσεται υπέρ της μεταρρύθμισης του μηχανισμού προκειμένου να διασφαλιστεί η πραγματική ενίσχυση των πολιτών στις πολιτικές και δικαστικές διαδικασίες της ΕΕ·

21.

επισημαίνει ότι οι υπηρεσίες των ΟΤΑ καλούνται καθημερινά να διεκπεραιώσουν πολλές από τις διατυπώσεις που χρειάζονται οι πολίτες. Άλλωστε, οι υπηρεσίες αυτές αποτελούν συνήθως την πρώτη δημόσια υπηρεσία στην οποία απευθύνονται οι πολίτες·

22.

σημειώνει ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες παραπονούνται ωστόσο για έλλειψη ενημέρωσης, καθυστέρηση και πολυπλοκότητα όσον αφορά πολλές από τις διοικητικές διατυπώσεις που χρειάζονται για την άσκηση του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής σε άλλα κράτη μέλη. Οι επικρίσεις ενδέχεται να αποτελούν ένδειξη ελλιπούς προσοχής εκ μέρους των δημόσιων αρχών —συμπεριλαμβανομένων των τοπικών και των περιφερειακών— απέναντι στις προτάσεις, τις προσδοκίες και τις ανάγκες των πολιτών κατά τις επαφές τους με τις δημόσιες υπηρεσίες. Υπογραμμίζει τη σημασία απλών και διαφανών κανόνων οι οποίοι να επιτρέπουν στους πολίτες της ΕΕ να διαμένουν σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνική ζωή της εκάστοτε χώρας. Αναγνωρίζει την ανάγκη μιας προσέγγισης βασισμένης στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, στο πλαίσιο της οποίας όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης θα πρέπει να συνεργάζονται για να διευκολύνουν αυτή τη διαδικασία·

23.

εκτιμά ότι στα μέτρα που εξετάζει η Επιτροπή σε σχέση με τη δημιουργία «ενιαίας ψηφιακής πύλης» θα έπρεπε να επιδιώκεται η ενεργός συμμετοχή όχι μόνο των εθνικών αρχών, αλλά και των τοπικών και των περιφερειακών, ώστε να αντιμετωπίζεται υπό σφαιρικό πρίσμα αυτό το πρώτο βήμα προς μια αναγκαία διαδικασία απλούστευσης και επιτάχυνσης των σχετικών διοικητικών διατυπώσεων· ως εκ τούτου, θεωρεί ότι —εφόσον η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, η οποία βασίζεται στις δημοκρατικές αξίες όπως κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνδέεται άμεσα με την τήρηση της αρχής της διαφάνειας από και τις διάφορες δημόσιες διοικήσεις— θα ήταν πολύ χρήσιμο θα ήταν πολύ χρήσιμο τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συνεργάζονταν με τους φορείς αυτούς και να έθεταν στη διάθεσή τους τα τεχνικά εργαλεία και τους απαιτούμενους χρηματοδοτικούς πόρους, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή των αρχών της διαφάνειας και της χρηστής διακυβέρνησης στα διάφορα επίπεδα της ευρωπαϊκής δημόσιας διαχείρισης, καθώς και χώροι ανταλλαγής και αξιολόγησης εμπειριών·

24.

επισημαίνει ότι εκείνοι που, καθώς βρίσκονται κοντά στα σύνορα, προσκόπτουν στην καθημερινότητά τους στα εμπόδια που παρακωλύουν την άσκηση του δικαιώματός τους στην ελεύθερη κυκλοφορία είναι κυρίως οι κάτοικοι των παραμεθόριων περιοχών. Ειδικότερα, οι διασυνοριακοί εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια στις μετακινήσεις τους εξαιτίας της έλλειψης συντονισμού των εθνικών νομοθεσιών των αντίστοιχων κρατών μελών στα πεδία της κοινωνικής ασφάλισης, των άμεσων φόρων και των φορολογικών πλεονεκτημάτων, καθώς και της εργατικής νομοθεσίας, με συνέπεια να αδυνατούν να απολαύουν του δικαιώματός τους στις ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην εργασία. Το ζήτημα του νοήματος που έχει —ή θα μπορούσε να αποκτήσει— η ιθαγένεια της ΕΕ για τους πληθυσμούς αυτούς θα έπρεπε να ενδιαφέρει και την ίδια την ΕΕ, δεδομένου ότι η ευρωπαϊκή ιδέα και οι αξίες της Ένωσης έχουν ήδη αποκτήσει ιδιαίτερη προβολή στις συνοριακές αυτές περιοχές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει τη διαβούλευση, τις διατυπώσεις και τη συμμετοχή σε διασυνοριακό επίπεδο στις περιοχές αυτές και στους ευρωπαϊκούς ομίλους διαπεριφερειακής συνεργασίας (ΕΟΔΣ). Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εναρμονίσουν καλύτερα τις νομοθεσίες τους για την καλύτερη κατοχύρωση των δικαιωμάτων των κατοίκων των παραμεθόριων περιφερειών·

25.

θεωρεί ότι κρίνεται ενδεχομένως σκόπιμο να δοθεί προσοχή στα αποτελέσματα και τις ορθές πρακτικές που απορρέουν από τη συμμετοχή των ΟΤΑ στο πρόγραμμα «έξυπνες πόλεις», ο συνυπολογισμός των οποίων μπορεί να συντελέσει στη βελτίωση των νέων εργαλείων που προβλέπει η Επιτροπή·

26.

τονίζει ότι ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι δράσεις των ΟΤΑ στον τομέα της προώθησης της ισότητας ευκαιριών· υπό αυτή την έννοια, δεδομένου ότι η χρηματοπιστωτική ένταξη αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της ιθαγένειας της ΕΕ, καθώς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της φτώχειας, τον μετριασμό των εισοδηματικών ανισοτήτων και την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές θα πρέπει να δημιουργήσουν ενώσεις ώστε να θεσπιστούν μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση του χρηματοπιστωτικού αποκλεισμού και της υπερχρέωσης, μεριμνώντας ιδιαιτέρως για τους πιο ευάλωτους πολίτες·

27.

εκτιμά ότι, όσον αφορά τα προτεινόμενα μέτρα για την καταπολέμηση της βίας με βάση το φύλο, έχει ιδιαίτερη σημασία να προωθηθεί η μεταφορά της οδηγίας 2011/99/ΕΕ από τα κράτη μέλη, να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή τους στη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, καθώς επίσης και να συνυπολογιστεί ο ρόλος των ΟΤΑ, δεδομένης της ανάπτυξης σχετικών προγραμμάτων σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο (προσανατολισμός, κέντρα υποδοχής θυμάτων, οικονομικές ενισχύσεις ή επιδόματα κ.λπ.), καθώς και της φυσικής εγγύτητας με τα θύματα·

28.

επισημαίνει ότι, όσον αφορά τα μέτρα για τον συνδυασμό του επαγγελματικού και του οικογενειακού βίου, ο ρόλος των ΟΤΑ είναι επίσης καθοριστικός, χάρη σε μέτρα στήριξης, σχολικά ωράρια κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτό, καταγράφει με ικανοποίηση τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στη σχετική νομοθετική πρωτοβουλία που υπέβαλε η Επιτροπή· Στην προσπάθεια διευκόλυνσης του οικογενειακού βίου, υπογραμμίζεται επίσης η σκοπιμότητα της προώθησης σε ενωσιακό επίπεδο βέλτιστων πρακτικών και πολιτικών που θα αναπτύσσουν ξεχωριστά οι περιφέρειες και οι τοπικές αρχές με σκοπό τη συνδρομή των οικογενειών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και δη των πολυμελών·

29.

υπογραμμίζει ότι για την προώθηση της ισότητας έχουν ιδιαίτερη σημασία και οι πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο με σκοπό την καταπολέμηση τόσο των διακρίσεων εις βάρος των ομάδων λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, διεμφυλικών και μεσοφυλικών (ΛΟΑΔΜ) όσο και της κοινωνικής απόρριψής τους·

30.

υπενθυμίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ΟΤΑ για την προώθηση των μέτρων ένταξης και συμμετοχής με ισότιμους όρους των ατόμων με λειτουργική διαφορετικότητα· Για τον λόγο αυτό τάσσεται υπέρ του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής κάρτας αναπηρίας, ενός μέσου, δηλαδή, που θα εξασφαλίζει στα άτομα με λειτουργική διαφορετικότητα ορισμένα συγκεκριμένα προνόμια (ιδίως σε θέματα πολιτισμού, μεταφορών, ελεύθερου χρόνου και αθλητισμού) σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες·

31.

υπογραμμίζει ότι, όσον αφορά τη δράση υπέρ των μειονοτήτων Σίντι και Ρομά, καθώς και υπέρ άλλων μειονοτήτων, ο ρόλος των ΟΤΑ είναι σημαντικός σε επίπεδο κοινωνικών ενισχύσεων, σχολικής φοίτησης, στέγασης κ.λπ.·

32.

σημειώνει ότι οι προτεινόμενες δράσεις υπέρ της ισότητας δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες της νεολαίας. Οι δυσχέρειες πρόσβασης στην απασχόληση ή η επισφαλής απασχόληση είναι στοιχεία που δυσχεραίνουν την ισότιμη άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των πολιτών, τα οποία κατοχυρώνονται στις ιδρυτικές Συνθήκες και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Από αυτή την άποψη, η αποστασιοποίηση των νέων μπορεί να μεταλλαχθεί σε ανοιχτή εχθρότητα απέναντι στο ευρωπαϊκό όραμα —υπό τη σκέπη λαϊκιστικών και ξενόφοβων κινημάτων— ή σε ριζοσπαστικοποίηση·

33.

θεωρεί ότι η αναμφισβήτητη βελτίωση της κατάρτισης των νέων Ευρωπαίων χάρη στην αυξανόμενη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά προγράμματα για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό —που έχουν σήμερα ενοποιηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Erasmus+»— καθιστά ακόμη πιο αναγκαία την εξεύρεση μέτρων για τη διευκόλυνση της μετάβασής τους από το μαθησιακό στο επαγγελματικό στάδιο, ώστε να έχουν οι νέοι τη δυνατότητα να αποκτήσουν νέα προσόντα και να βελτιώσουν την απασχολησιμότητά τους, είτε μέσω της αξιοποίησης των πρωτοβουλιών που έχουν ήδη αναλάβει οι τοπικές αρχές (π.χ. μέσω του ΕΚΤ) είτε μέσω στενότερης συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων κλάδων, προκειμένου να υπερκεραστεί η αντίφαση που συνίσταται στο ότι η γενιά των καλύτερα καταρτισμένων Ευρωπαίων είναι εκείνη που αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες δυσκολίες για την πρόσβαση σε ποιοτική απασχόληση. Τέλος, υπογραμμίζει τη σημασία της προαγωγής της απασχολησιμότητας των νέων με στόχο την εκ νέου προσέγγιση της νεολαίας της ΕΕ και των αξιών της.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/24

1.

θεωρεί ευπρόσδεκτη την πρόταση της Επιτροπής για μια σύσταση του Συμβουλίου αλλά, ταυτοχρόνως, ένα υποτονικό πρώτο βήμα όσον αφορά την ευρωπαϊκή συνεργασία, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η διαθεσιμότητα συγκρίσιμων πληροφοριών σχετικά με τις περιόδους απασχόλησης/ανεργίας των αποφοίτων σε όλη την ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπιστεί, μεταξύ άλλων, η διαρροή εγκεφάλων που παρατηρείται εντός και μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών. Αυτή η διαθεσιμότητα θα επιτρέψει επίσης στην Επιτροπή να διατυπώνει ομοιόμορφα τις συστάσεις πολιτικής της, ως μέρος μιας σφαιρικής προσέγγισης·

2.

επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή εξακολουθεί να αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στα αναπτυξιακά θέματα στον τομέα της εκπαίδευσης. Πράγματι η εκπαίδευση αποτελεί ένα ιστορικό επίτευγμα της Ευρώπης και είναι ένας από τους κύριους μοχλούς της ανταγωνιστικότητας των κρατών μελών και των περιφερειών, των ίσων ευκαιριών, της κοινωνικής κινητικότητας και της ευρωπαϊκής ιθαγένειας·

3.

υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη διαδικασία αυτή, η οποία σεβόμενη ταυτόχρονα πλήρως την αρμοδιότητα των κρατών μελών για το εκπαιδευτικό περιεχόμενο και την οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων, θα μπορούσε να ενισχύσει τη συμβατότητα και τη διαλειτουργικότητα των διαφόρων ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης, κατάρτισης και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης· σε αυτό το πλαίσιο, φρονεί ότι η προτεινόμενη δράση στην παρούσα μορφή της δεν εγείρει ζητήματα επικουρικότητας και τονίζει τη σημασία του σεβασμού της αρχής της αναλογικότητας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα δημιουργηθούν νέα οικονομικά ή διοικητικά βάρη·

4.

χαιρετίζει το γεγονός ότι στην ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι η παροχή της δυνατότητας σε όλους τους νέους να αποκτήσουν το πλήρες φάσμα των βασικών ικανοτήτων αποτελεί σημαντικό βήμα για την παροχή ίσων ευκαιριών στους πολίτες ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη μια πρόταση που διατυπώθηκε για πρώτη φορά στη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της νεολαίας (2010-2018)»·

5.

υπογραμμίζει ότι η ανάγκη για πρόσβαση σε ευκαιρίες εκπαίδευσης δεν θα πρέπει να καθορίζεται από το οικογενειακό εισόδημα και την προέλευση ή τη μητρική γλώσσα του εκπαιδευόμενου και ότι η ισότητα θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών συστημάτων σχολικής και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στοιχείο το οποίο θα εξασφαλίσει σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα να αξιοποιούν στο μέγιστο το δυναμικό τους· επικροτεί την προσέγγιση της Επιτροπής, η οποία αναγνωρίζει τη σημασία της αύξησης των επενδύσεων στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα εγκατάλειψης της σχολικής και πανεπιστημιακής φοίτησης, ούτως ώστε οι τοπικές και περιφερειακές αρχές να είναι σε θέση να διασφαλίζουν σε όλους το δικαίωμα στην παιδεία, εξαλείφοντας τα εμπόδια που περιορίζουν την επιλογή και, ιδίως, διασφαλίζοντας τη δυνατότητα παρακολούθησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων·

6.

επισημαίνει ότι η ιδέα ενός πανεπιστημίου των πολιτών μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο εάν η Ένωση και τα κράτη μέλη συμβουλεύονται πραγματικά και δεόντως τις τοπικές και περιφερειακές αρχές κατά τη χάραξη των πολιτικών τους όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση· καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει νέα ώθηση στη διαδικασία της Μπολόνιας και να λάβει τα αναγκαία μέτρα σε ορισμένους τομείς, ιδίως όσον αφορά την ταχεία, ακόμη και αυτόματη, αναγνώριση και ισοδυναμία των διπλωμάτων και των επαγγελματικών προσόντων, συμπεριλαμβανομένων των διδακτορικών και άλλων πανεπιστημιακών τίτλων·

7.

φρονεί ότι η ψηφιοποίηση αποτελεί ευκαιρία αντιμετώπισης πολλών από τις προκλήσεις για το εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και θεμελιώδες στοιχείο για τον εκσυγχρονισμό του. Μπορεί να διευκολύνει, μεταξύ άλλων:

8.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι, σε ό, τι αφορά τον εκσυγχρονισμό της σχολικής και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεν αρκεί να συζητηθούν οι στόχοι, δεδομένου ιδίως ότι ο προγραμματισμός των ταμείων της ΕΕ για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού βρίσκεται σε εξέλιξη και ότι, στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να τονιστεί η ανάγκη παροχής ειδικής στήριξης μετά το 2020 σε έργα και σε δράσεις υπέρ της ανάπτυξης εκπαιδευτικών προγραμμάτων και υποδομών σχολικής και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες·

9.

τονίζει ότι η ισότητα των ευκαιριών σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επίσης για φοιτητές από λιγότερο ευνοημένες, εξόχως απόκεντρες, απομακρυσμένες περιφέρειες ή κοινότητες μειονοτήτων μπορεί να εξασφαλιστεί καλύτερα μόλις το εκπαιδευτικό σύστημα που χρηματοδοτείται από το δημόσιο, στο οποίο έχουν πρόσβαση, καταστεί αποδοτικό, αποτελεσματικό και συμμετοχικό·

10.

επισημαίνει ότι η δυνατότητα πραγματοποίησης ταξιδιών και πολιτιστικών ανταλλαγών στην ΕΕ (μέσω του προγράμματος Erasmus, για παράδειγμα) μπορεί να εμπλουτίσει την εκπαιδευτική εμπειρία των σπουδαστών και να συμβάλει στην ενίσχυση του αισθήματος της ιθαγένειας της ΕΕ· υπενθυμίζει σχετικά ότι έχει θεμελιώδη σημασία η διασφάλιση ίσων ευκαιριών κινητικότητας, προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε αυτή με ίσους όρους όλοι οι νέοι, ανεξαρτήτως του τόπου όπου κατοικούν·

11.

θεωρεί ότι θα ήταν χρήσιμο να προωθηθεί η διάδοση συμπληρωματικών συστημάτων κατάρτισης και άλλων προγραμμάτων κάλυψης της καθυστέρησης για τη διευκόλυνση της μετάβασης από το ένα επίπεδο εκπαίδευσης στο επόμενο, με την κατάλληλη προώθηση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών στον τομέα αυτό·

12.

προτείνει την επανεξέταση της πρότασης σύμφωνα με την οποία η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να επικεντρώνεται στα αποτελέσματα προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ειδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα πανεπιστήμια περιφερειακής και τοπικής σημασίας και ιδίως της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για μειονοτικές ομάδες όπου φοιτά μικρός αριθμός φοιτητών, και των οποίων η εξαφάνιση θα είχε σημαντικές πολιτισμικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις·

13.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι απαιτούνται νέα μέτρα στον τομέα της διεθνοποίησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ιδίως όσον αφορά τα κοινά ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα ανταλλαγών και κινητικότητας, τα πτυχία, καθώς και την επέκταση του προγράμματος Erasmus στις χώρες που βρίσκονται σε φάση προσχώρησης και στις τρίτες γειτονικές χώρες, με σεβασμό των ποιοτικών απαιτήσεων·

14.

σημειώνει ότι, επί του παρόντος, τα κονδύλια που διατίθενται για τη διεθνοποίηση των εκπαιδευτικών συστημάτων και της επαγγελματικής εκπαίδευσης που προηγούνται της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ανεπαρκή, και, ως εκ τούτου, θεωρεί απαραίτητο να κινητοποιηθούν συστηματικά για τον σκοπό αυτό νέοι ευρωπαϊκοί και εθνικοί, αλλά και περιφερειακοί και τοπικοί πόροι·

15.

συνιστά, δεδομένου ότι, στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κατάρτισης, η προετοιμασία, τα προσόντα και οι ικανότητες των αποφοίτων συχνά αποδεικνύονται ανεπαρκείς για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας και των συνθηκών απασχόλησης, να καταβληθεί προσπάθεια εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μορφών κατάρτισης με γνώμονα τις ανάγκες, προβλέποντας για παράδειγμα τη δυνατότητα των σπουδαστών να επιλέγουν ελεύθερα μαθήματα σε διαφορετικά πανεπιστήμια με τη συμμετοχή και τη διαβούλευση όλων των ενδιαφερομένων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών εργοδοτών. Όταν οι σπουδαστές ολοκληρώσουν τα μαθήματα αυτά, θα μπορούν να λαμβάνουν πιστώσεις ισοδύναμες με αυτές που απονέμονται μέσω τυπικών προγραμμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης·

16.

υποστηρίζει την προώθηση ενός συστήματος διττής μάθησης που ενισχύει τη σύνδεση της προσφοράς εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης με την εκάστοτε εδαφική περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες του κόσμου της εργασίας στην περιοχή αναφοράς μέσω, μεταξύ άλλων, οργανωτικών μοντέλων που εξασφαλίζουν τη συνυπευθυνότητα των δημόσιων και των ιδιωτικών φορέων για την επίτευξη κοινών στόχων. Τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης των μαθησιακών εμπειριών που βασίζονται στην εργασία, όπως π.χ. η μαθητεία ή η πρακτική άσκηση, διότι αποτελούν ευκαιρία για την ανάπτυξη δεξιοτήτων εστιασμένων στη ζήτηση της αγοράς·

17.

θεωρεί ότι υπάρχει πραγματική ανάγκη να αναπτυχθούν σύντομοι κύκλοι κατάρτισης με στόχο την ευελιξία του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και την πιθανή ισοδυναμία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με προγράμματα εσωτερικής και συνεχούς κατάρτισης που παρέχονται από επαγγελματικές οργανώσεις και επιμελητήρια, εξασφαλίζοντας όπου απαιτείται ότι η επιτυχής ολοκλήρωση της κατάρτισης αυτού του είδους μπορεί να αναγνωριστεί, τουλάχιστον εν μέρει, και σύμφωνα με τις απαιτήσεις ποιότητας, ως ισοδύναμη με ένα ή περισσότερα μαθήματα που ολοκληρώθηκαν σε πανεπιστημιακό επίπεδο·

18.

υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθεί η επαγγελματική κατάρτιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με την προώθηση επαγγελματικών μαθημάτων στα τεχνικά ιδρύματα καθώς και στα πανεπιστήμια·

19.

πιστεύει ότι, πέραν του σεβασμού της αυτονομίας των πανεπιστημίων, πρέπει να διασφαλίζεται επίσης η διάθεση στο κοινό από καθέδρας και διαδικτυακών πανεπιστημιακών μαθημάτων, σύμφωνα με την ιδέα των «Universitas» ως κοινότητας·

20.

διαπιστώνει με ανησυχία ότι, αν και σημαντικές έρευνες που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» ή από εθνικά δημόσια ταμεία διεξάγονται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, τα αποτελέσματά τους πολύ συχνά δεν διατίθενται δωρεάν, τουλάχιστον όχι σε επαγγελματίες, σε καθηγητές που δεν διδάσκουν στα πανεπιστήμια ή σε άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού συστήματος έρευνας και ανάπτυξης και περιορίζει την πρόσβαση των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευομένων που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους στα πλέον πρόσφατα αποτελέσματα της έρευνας·

21.

συμφωνεί ότι η παιδαγωγική, ψυχολογική και μεθοδολογική προετοιμασία των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών των σχολικών και των ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή εκπαίδευση στο μέλλον και, ως εκ τούτου, θεωρεί ιδιαίτερα απαραίτητη, στον εν λόγω τομέα που χαρακτηρίζεται από δυναμική ανάπτυξη, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών —τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούσαν να ανακαλύψουν και να υιοθετήσουν μέσω της κινητικότητας που τους προσφέρει το πρόγραμμα Erasmus— και τη στήριξη κοινών καινοτόμων έργων, συμπεριλαμβανομένων των πρωτοβουλιών που αφορούν τα προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης του προσωπικού που είναι υπεύθυνο για την κατάρτιση και τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών· επιπλέον, η αναβάθμιση των τεχνολογικών γνώσεων των ενδιαφερομένων, ιδίως σε ορισμένες περιφέρειες, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και, κατά συνέπεια, στη μείωση των ανισοτήτων που εξακολουθούν να υφίστανται —από πλευράς επιδόσεων— τόσο μεταξύ περιφερειών όσο και μεταξύ κρατών μελών·

22.

εκφράζει την ανησυχία της για το ενδεχόμενο το Brexit να υπονομεύσει τα δικαιώματα των πτυχιούχων, των μαθητών και των σπουδαστών ανώτερων σχολών που εκπαιδεύονται στο Ηνωμένο Βασίλειο· τονίζει ότι ο κίνδυνος αυτός προκύπτει όχι μόνο από τις πιθανές αλλαγές στην εκπαιδευτική πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και από την αβεβαιότητα ως προς την αναγνώριση και την ισοδυναμία της κατάρτισης, των δεξιοτήτων και των πτυχίων τους στα κράτη μέλη, κίνδυνος που αφορά όλες τις χώρες της ΕΕ και θα μπορούσε συνεπώς να δικαιολογήσει κοινή δράση σε επίπεδο Ένωσης·

23.

ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ότι, στο πλαίσιο της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, και με την επιφύλαξη της αρχής της αμοιβαιότητας, θα περιοριστούν στο ελάχιστο οι παράπλευρες απώλειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως μια ενδεχόμενη μείωση της μόνιμης και άριστης συνεργασίας που υπάρχει σήμερα με τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα κέντρα έρευνας και ανάπτυξης που είναι εγκατεστημένα πέραν της Μάγχης, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται εύλογη δημοσιονομική επιβάρυνση·

24.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι ορισμένες λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες είναι πιθανό να παρασυρθούν σε έναν φαύλο δημογραφικό και εκπαιδευτικό κύκλο, καθώς αυτοί οι δύο τομείς είναι αλληλένδετοι, πράγμα που θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την ανταγωνιστικότητά τους και να συνοδευτεί από υποβάθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων τους· ζητεί, ως εκ τούτου, την ανάπτυξη στρατηγικών λύσεων ικανών να στηρίξουν τη βελτίωση της κινητικότητας των μαθητών και των σπουδαστών, αλλά και τη διευκόλυνση της ενδεχόμενης επιστροφής τους στην περιοχή καταγωγής τους·

25.

θεωρεί ότι είναι πλέον καιρός να πραγματοποιηθούν σημαντικές επενδύσεις στις εκπαιδευτικές υποδομές, τόσο στις πιο προηγμένες όσο και στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, μεριμνώντας πάντα για την προσαρμογή των επενδύσεων στις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης περιοχής. Από την άποψη αυτή, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αύξηση της υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και των Ευρωπαϊκών Ταμείων στις περιφερειακές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης·

26.

επισημαίνει ότι η υπαγωγή των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, κατάρτισης και δημόσιας εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της αποτελεσματικότητας, της άμεσης ανταγωνιστικότητας και της ταχείας ή και άμεσης απασχολησιμότητας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη επιστημονικών κλάδων και επαγγελμάτων, η εξαφάνιση των οποίων, παρά το γεγονός ότι προσφέρουν πολύ λίγες ευκαιρίες στους πτυχιούχους, θα είχε ως αποτέλεσμα ανεκτίμητη ζημία μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, στις τέχνες, στην επιστήμη υψηλού επιπέδου και στις τοπικές βάσεις γνώσεων·

27.

υπογραμμίζει ότι, όσον αφορά τα ιδρύματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και, ενδεχομένως, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις γλώσσες των εθνικών ή εθνοτικών μειονοτήτων, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφευχθεί οιοσδήποτε περιορισμός της πρόσβασης στην εκπαίδευση των μαθητών που προέρχονται από μειονότητες και να εφαρμοστούν συστήματα που θα επιτρέπουν σε οποιοδήποτε πτυχιούχο από μειονότητα ή μετανάστη από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στη συνεχή επαγγελματική κατάρτιση και στην απασχόληση με τους άλλους πτυχιούχους·

28.

αναγνωρίζει ότι, σε πολλά κράτη μέλη, τα θρησκευτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, καθώς και τα ιδρύματα σχολικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διοικούνται από εκκλησίες ή θρησκευτικές οργανώσεις, συμβάλλουν ουσιαστικά στην ευρωπαϊκή σχολική και τριτοβάθμια εκπαίδευση και για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να υφίστανται διακρίσεις, όπως δεν πρέπει να υφίσταται διακρίσεις οποιοδήποτε εκπαιδευτικό ίδρυμα από τη στιγμή που εφαρμόζει το εθνικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει ότι η κοσμική εκπαίδευση και ο σεβασμός των διαφορετικών θρησκειών και πεποιθήσεων αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης·

29.

θεωρεί ότι μία από τις θεμελιώδεις προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης και της κατάστασης των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των ανθρώπων σε παρόμοιες συνθήκες έγκειται στον εντοπισμό των δεξιοτήτων, των ικανοτήτων και των προσόντων των ενδιαφερομένων και, κατά περίπτωση, στην ισοτιμία των διπλωμάτων χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ολοκλήρωση της εκπαίδευσης ή ένταξη στην αγορά εργασίας· συνεπώς, επαναλαμβάνει το αίτημά της για παροχή στήριξης στα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στην καταγραφή των δεξιοτήτων και των προσόντων, στη γλωσσική διδασκαλία, στα μέτρα βελτίωσης των δεξιοτήτων και σε άλλα παρόμοια μέτρα τα οποία διευκολύνουν την ένταξη στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία. Επίσης, θα πρέπει για τα άτομα που έχουν αποκτήσει κατάρτιση ή προσόντα στη χώρα καταγωγής τους να καθίσταται άμεσα δυνατή η αξιολόγηση των δεξιοτήτων τους (1). Φρονεί ότι θα πρέπει να διενεργούνται διαβουλεύσεις με τις ενδιαφερόμενες περιφερειακές και τοπικές αρχές με σκοπό την από κοινού και αποτελεσματική διαχείριση αυτής της κατάστασης, με σεβασμό των στόχων στους τομείς της ένταξης, των ίσων ευκαιριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·

30.

ζητεί να εξεταστούν τρόποι ενίσχυσης του αθλητισμού και της εκπαίδευσης για την υγεία στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος, με ιδιαίτερη έμφαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και, ιδίως, στην υποστήριξη των εξωσχολικών προγραμμάτων. Η προσέγγιση της εκπαίδευσης για την υγεία πρέπει να είναι ολιστική και να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη σωματική και πνευματική ευεξία, προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα παρενόχλησης και βίας στο σχολείο·

31.

επισημαίνει ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση πρέπει να προάγουν την ανεκτικότητα και τις αξίες στις οποίες εδράζεται η ΕΕ, δηλαδή τις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες, προκειμένου να καταπολεμηθεί η ριζοσπαστικοποίηση, ο αποκλεισμός, η ξενοφοβία και ο κίνδυνος διάδοσης του εξτρεμισμού στις διάφορες μορφές του·

32.

ζητεί ρητά, στο πλαίσιο συντονισμένων προσπαθειών για την αποτελεσματική μείωση της διαφοράς μεταξύ των διαφόρων περιφερειών, τη χορήγηση της δέουσας συνδρομής σε ορισμένες λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες ούτως ώστε να τους εξασφαλιστεί η δυνατότητα να εκσυγχρονίσουν τη σχολική και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, συνεχίζοντας, παράλληλα, την ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης· πρέπει να σημειωθεί ότι η προσφορά εργασίας σε ορισμένες από αυτές τις περιοχές απευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στους αποφοίτους της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και ότι εάν η ανάπτυξη αυτού του είδους εκπαίδευσης δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των προτεραιοτήτων, τούτο θα μπορούσε να συμβάλει στην περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης της περιοχής·

33.

συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία, στον τομέα της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η διάδοση των μέσων διακυβέρνησης σε διάφορα επίπεδα και, στις περιπτώσεις όπου αυτό δικαιολογείται, η αποκέντρωση θα μπορούσε να αποτελέσει την ενδεδειγμένη προσέγγιση για την προώθηση της συνεργασίας και των εταιρικών σχέσεων μεταξύ ορισμένων περιφερειών —ιδίως των παραμεθόριων περιοχών ή των περιοχών με παρόμοια χαρακτηριστικά— για τον σχεδιασμό και την αποτελεσματική εφαρμογή της διαδικασίας εκσυγχρονισμού της σχολικής και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης·

34.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεωρήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών εταίρο στη διαδικασία χάραξης της πολιτικής για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της σχολικής και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και να αξιοποιήσει, στο μέτρο του δυνατού, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης, την εμπειρογνωμοσύνη των τοπικών και περιφερειακών αρχών, αφενός ως ενδιαφερομένων και, αφετέρου, ως αρχών που είναι υπεύθυνες για την υποστήριξη ή την οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/34

1.

διαπιστώνει ότι ο δημόσιος τομέας διαδραματίζει καίριο οικονομικό ρόλο, ως ρυθμιστικός παράγοντας, φορέας παροχής υπηρεσιών και εργοδότης, και ότι, στον σημερινό μεταβαλλόμενο κόσμο, οφείλει και αυτός να εξελιχθεί προκειμένου να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας·

2.

υποστηρίζει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, ως το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες και είναι υπεύθυνο για την άμεση παροχή των υπηρεσιών που τους είναι απαραίτητες στην καθημερινή τους ζωή, καλούνται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο για τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών·

3.

υπογραμμίζει τη ζωτική αποστολή που μπορούν να επιτελέσουν οι ψηφιακές λύσεις για τη διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου διοίκησης, το οποίο να χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη διαφάνεια, απλότητα, αποτελεσματικότητα και συμμετοχικότητα και να συμβαδίζει, ως εκ τούτου, περισσότερο με τις προσδοκίες των χρηστών·

4.

υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κατά τη συνεδρίασή του τον Οκτώβριο του 2013, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εκσυγχρονισμός των δημόσιων διοικήσεων θα πρέπει να συνεχιστεί μέσω της ταχείας εφαρμογής ηλεκτρονικών υπηρεσιών (όπως π.χ. η ηλεκτρονική υγεία, η ηλεκτρονική τιμολόγηση και οι ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις) και ότι τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν έναν αναξιοποίητο πόρο με τεράστιο δυναμικό·-

5.

επισημαίνει ότι το δυναμικό των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών εξακολουθεί να υποχρησιμοποιείται τόσο από τους πολίτες όσο και από τις επιχειρήσεις και ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση έχει αναπτυχθεί ανομοιόμορφα στα διάφορα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της ΕΕ·

6.

θεωρεί ότι ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα με τη βοήθεια ψηφιακών λύσεων διανοίγει νέες οικονομικές προοπτικές στις επιχειρήσεις και συμβάλλει, ως εκ τούτου, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και των κρατών μελών της·

7.

σημειώνει ότι, σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία οι περισσότερες δημόσιες διοικήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με την ανάγκη μείωσης των συνολικών δαπανών τους, η ψηφιοποίηση της διοίκησης αποτελεί ενδεδειγμένο μέσο για την παροχή υπηρεσιών καλύτερης ποιότητας με παράλληλη σημαντική εξοικονόμηση πόρων·

8.

ως εκ τούτου, χαιρετίζει την προτεραιότητα που θέτει η Εσθονική Προεδρία του Συμβουλίου στην οικοδόμηση της ψηφιακής Ευρώπης και στην ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων, καθώς και στον στόχο της σταδιακής καθιέρωσης διασυνοριακών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της καθημερινής ζωής·

9.

υπενθυμίζει ότι τάσσεται υπέρ της προτεραιότητας που δίνει η Επιτροπή στην ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα ενόψει της υλοποίησης μιας ψηφιακής ενιαίας αγοράς, καθώς και στο σχέδιο δράσης 2016-2020 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση·

10.

συμμερίζεται πλήρως το όραμα που προβάλλει η Επιτροπή στο σχέδιο δράσης 2016-2020 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, στο οποίο προβλέπεται ότι, το αργότερο έως το 2020, οι δημόσιες διοικήσεις και οι δημόσιοι οργανισμοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι ανοικτοί, αποδοτικοί και χωρίς αποκλεισμούς και θα παρέχουν στο σύνολο των πολιτών και των επιχειρήσεων της ΕΕ ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες φιλικές προς τον χρήστη, εξατομικευμένες και δίχως σύνορα·

11.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το καθεστώς του παρατηρητή που της αναγνωρίστηκε στο διοικητικό συμβούλιο του σχεδίου δράσης 2016-2020 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και, λαμβανομένου υπόψη του ρόλου που διαδραματίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές στον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα, προτείνει την τροποποίηση του εν λόγω καθεστώτος προκειμένου να καταστεί πλήρες μέλος·

12.

επαναλαμβάνει την προσήλωσή της στη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στον σχεδιασμό των μέτρων και των μέσων που αποσκοπούν στην επίτευξη του εν λόγω στόχου και όχι μόνο στην εφαρμογή τους·

13.

εμμένει στην αξιοσημείωτη ικανότητα καινοτομίας και πειραματισμού που επιδεικνύουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές σε ολόκληρη την ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση στην πληροφόρηση, την ενεργειακή απόδοση, τη βιώσιμη κινητικότητα, την επεξεργασία των αποβλήτων, τη διοικητική απλούστευση, την υγεία ή ακόμη την ασφάλεια·

14.

σημειώνει ότι η καινοτομία στον δημόσιο τομέα αποτελεί φέτος ένα από τα θέματα δράσης της Πλατφόρμας Ανταλλαγής Γνώσεων, που έχουν αναλάβει από κοινού η ΕτΠ και η ΓΔ RTD. Ως αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας, θα ήταν φυσικό οι ενδιαφερόμενες πόλεις και περιφέρειες να διαδραματίσουν πρωτοποριακό ρόλο στην ανανέωση της δημόσιας διοίκησης και των δημόσιων συμβάσεων που σχετίζονται με την καινοτομία, προκειμένου να διαδοθούν αποτελεσματικά οι βέλτιστες πρακτικές. Οι πρωτοπόρες πόλεις και περιφέρειες θα μπορούσαν, σε συνεργασία με την Επιτροπή, να συμβάλουν στην αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών και στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας σε ολόκληρη την ΕΕ·

15.

θεωρεί ότι η δημιουργία οικοσυστημάτων ευνοϊκών για την καινοτομία, εντός ή εκτός του δημόσιου τομέα, αποτελεί ευθύνη των δημόσιων διοικήσεων·

16.

εξαίρει τη σημασία μιας διοίκησης που παρέχει ασφαλή ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα και τις υπηρεσίες της, με μέλημα τη βελτίωση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας, και επιδοκιμάζει την αρχή σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες διοικήσεις θα πρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες τόσο μεταξύ τους όσο και με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις υπό συνθήκες διαφάνειας και χωρίς αποκλεισμούς·

17.

επαναλαμβάνει τη στήριξή της στην αρχή του «εξ ορισμού ψηφιακού χαρακτήρα», συμπεριλαμβανομένης της διασυνοριακής διάστασής της, για τις υπηρεσίες που παρέχονται από τις δημόσιες διοικήσεις, εφόσον συνοδεύεται από μέτρα που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ψηφιακής ένταξης (1)·

18.

επιδοκιμάζει την αρχή «μόνον άπαξ», που συνεπάγεται ότι οι δημόσιες αρχές δεν ζητούν παρά μόνο μία φορά τις ίδιες πληροφορίες από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η προσέγγιση αυτή θα συνέβαλε στην απλοποίηση των επαφών μεταξύ των πολιτών, των επιχειρήσεων και της δημόσιας διοίκησης·

19.

τάσσεται υπέρ της αρχής του «εξ ορισμού διαλειτουργικού χαρακτήρα», ο οποίος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η ψηφιακή κοινωνία·

20.

υποστηρίζει την αρχή της «συνδημιουργίας» (co-construction) (2) και την αυξανόμενη συμμετοχή των χρηστών σε όλες τις διαδικασίες μετασχηματισμού των δημόσιων υπηρεσιών. Τούτο συνάδει εξάλλου με το αίτημα της ΕτΠ για υποστήριξη της αρχής της συνδημιουργίας, έτσι ώστε το επόμενο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ να αναπτυχθεί με πλήρη συμμετοχή των περιφερειών (3)

21.

χαιρετίζει, ως εκ τούτου, την εναρμόνιση του νομικού πλαισίου χάρη στον γενικό κανονισμό για την προστασία των δεδομένων, ο οποίος καθιστά δυνατή –σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας– τη συμβατότητα του θεμελιώδους δικαιώματος της προστασίας των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με όλα τα άλλα σχετικά θεμελιώδη δικαιώματα και υπενθυμίζει ότι ο κατακερματισμός της εφαρμογής της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στην Ένωση αποτελεί πηγή νομικής αβεβαιότητας που αποβαίνει εις βάρος της ελεύθερης κυκλοφορίας των δεδομένων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η υλοποίηση της πρωτοβουλίας MyData κατά τη διάρκεια της Εσθονικής Προεδρίας του Συμβουλίου παρέχει νέες ευκαιρίες για τη βελτίωση της διαχείρισης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα βάσει ανθρωποκεντρικής προσέγγισης·

22.

τονίζει τον καθοριστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, για την επισήμανση, τη δοκιμή και την ανάπτυξη ενδεδειγμένων, αποτελεσματικών και αδιάλειπτων διασυνοριακών υπηρεσιών·

23.

επισημαίνει ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμβάλει στην εφαρμογή μιας συνολικής προσέγγισης. Η καινοτομία παρέχει στους καταναλωτές πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, τόσο δημόσιων όσο και ιδιωτικών, χάρη σε απλουστευμένες διαδικασίες. Ως εκ τούτου, ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πλήρως ενεργός παράγοντας και εταίρος των δημόσιων διοικήσεων στον τομέα της καινοτομίας·

24.

υπενθυμίζει ότι η ψηφιοποίηση της οικονομίας, δεδομένου ότι συνεπάγεται νέες συνήθειες σε θέματα κατανάλωσης, εργασίας και δημιουργίας σχέσεων, συνοδεύεται από νέες προσδοκίες των πολιτών απέναντι στις δημόσιες υπηρεσίες τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η καινοτομία στον δημόσιο τομέα και η καλύτερη χρήση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, προσφέρουν επίσης μια ευκαιρία καλύτερης ανταπόκρισης στις συντελούμενες αλλαγές, ιδίως όσον αφορά την ανάπτυξη της συνεργατικής οικονομίας και άλλα συναφή θέματα, όπως οι διαδικασίες καταχώρισης, τα φορολογικά ζητήματα και η απασχόληση·

25.

θεωρεί ότι η ενίσχυση της ψηφιακής ένταξης και η επέκταση των ψηφιακών υπηρεσιών συνιστούν προτεραιότητα της οποίας το ζητούμενο συμπίπτει με εκείνο της ενιαίας ψηφιακής αγοράς και προϋποθέτει τόσο τη μείωση των ζωνών που δεν καλύπτονται ακόμη από αξιόπιστα και οικονομικά προσιτά δίκτυα υψηλής απόδοσης όσο και την παράλληλη συνέχιση της ανάληψης δράσεων για την προώθηση των εν λόγω ψηφιακών δικτύων συνεργασίας, καθώς και για την ανάπτυξη του περιεχομένου τους·

26.

εκτιμά ότι οι δημόσιες διοικήσεις, όπως και το σύνολο των οργανώσεων που επεξεργάζονται ευαίσθητα δεδομένα, οφείλουν να μεριμνούν συστηματικά για τη διαβάθμιση των δεδομένων και της ασφάλειας. Λόγω των σημαντικών ζημιών που μπορούν να προκληθούν σε περίπτωση δικτυοπαραβίασης, κυβερνοεπίθεσης και κυβερνοτρομοκρατίας, χρειάζεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αναζητηθούν λύσεις για τον φυσικό διαχωρισμό των δεδομένων –ή ακόμη και ενός συνολικού συστήματος– από το Διαδίκτυο·

27.

υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δημιουργία των βασικών προϋποθέσεων διαλειτουργικότητας και εναρμόνισης που καθιστούν δυνατή την ανταλλαγή των πληροφοριών στις οποίες θεμελιώνονται οι εν λόγω αρχές·

28.

επιβεβαιώνει τη φιλοδοξία που έγκειται στη δημιουργία διασυνοριακών δημόσιων υπηρεσιών βασισμένων σε ψηφιακές λύσεις και χαιρετίζει εν προκειμένω τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των διαφόρων διοικήσεων, καθώς και στην προώθηση λύσεων όπως η ηλεκτρονική ταυτοποίηση και η ηλεκτρονική υπογραφή·

29.

ζητεί μια συνολική προσέγγιση για την ανάπτυξη των ψηφιακών υποδομών, στο πλαίσιο της οποίας οι διάφορες διοικήσεις θα βρίσκουν διαλειτουργικές λύσεις και θα χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν περισσότερο μια κοινή τεχνική βάση, ενώ συγχρόνως θα αναπτύσσουν συγκεκριμένες εφαρμογές για την κάλυψη των αναγκών τους. Μια τέτοια προσέγγιση θα απέτρεπε τον σχεδιασμό υποδομών ειδικά για κάθε υπηρεσία, θα μείωνε το κόστος και θα μεγιστοποιούσε την αποδοτικότητα. Επιπλέον, μια τέτοια προσέγγιση θα συνέβαλε στην πρόληψη του εδαφικού κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς·

30.

επαναλαμβάνει όμως, εν προκειμένω, το αίτημά της να αναγνωριστούν τα σχέδια ανάπτυξης ευρυζωνικών δικτύων ως αποστολές υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος (4)·

31.

υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών και των επιχειρήσεων στις δημόσιες υπηρεσίες. Η απλούστευση και η επικέντρωση στις ανάγκες των χρηστών θα πρέπει να αποτελούν τις κατευθυντήριες αρχές κάθε πρωτοβουλίας·

32.

είναι της γνώμης ότι, για να καταστεί ο δημόσιος τομέας πραγματικά καινοτόμος, χρειάζεται να επέλθουν ριζικές αλλαγές στην οργανωτική νοοτροπία και τονίζει ιδιαίτερα τον ρόλο που μπορούν να επωμιστούν οι υπάλληλοι των διαφόρων δημόσιων υπηρεσιών ως καταλύτες της καινοτομίας·

33.

ευελπιστεί ότι η συνεχής κατάρτιση των δημόσιων υπαλλήλων σχετικά με τις νέες ψηφιακές λύσεις θα καταστεί προτεραιότητα τόσο των τοπικών όσο και των εθνικών διοικήσεων και απευθύνει έκκληση για τη διάδοση αυτής της νοοτροπίας διαφάνειας, επικοινωνίας και ανταλλαγής εμπειριών στις διάφορες διοικήσεις·

34.

ζητεί να συσταθούν διεπιστημονικές ομάδες υψηλού επιπέδου εντός των διαφόρων διοικήσεων, με ενδεχόμενη συμμετοχή των χρηστών, ικανές να προτείνουν καινοτόμες λύσεις στα δημόσια κέντρα λήψης αποφάσεων·

35.

θεωρεί ότι η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης προϋποθέτει να κερδηθεί προηγουμένως η εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρήσεων στην πραγματοποιούμενη χρήση των δεδομένων που καλούνται να διαβιβάζουν, καθώς και ότι για την απόκτηση της εν λόγω εμπιστοσύνης απαιτείται να αποτελούν ορισμένα δεδομένα αντικείμενο εναρμονισμένης προστασίας σε πολύ υψηλό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, παρατηρεί με ενδιαφέρον ότι η επίδειξη εμπιστοσύνης αυξάνεται όταν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις έχουν δικαίωμα ελέγχου της χρήσης των δεδομένων τους εκ μέρους των διοικήσεων·

36.

πιστεύει ότι ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης με τη βοήθεια ψηφιακών λύσεων οφείλει επίσης να διευκολύνει την ευρύτερη συμμετοχή των πολιτών στη δημόσια διαδικασία λήψης αποφάσεων και θεωρεί ότι αυτό το άκρως σημαντικό διακύβευμα για την τοπική δημοκρατία πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συγκεκριμένων πρωτοβουλιών·

37.

τονίζει, ως εκ τούτου, τη σημασία που έχει η αρχή της «συνδημιουργίας» (co-construction) των δημόσιων διαδικασιών, με τη συμμετοχή των χρηστών στον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των δημόσιων υπηρεσιών. Αυτή η νέα μορφή συνεργασίας μεταξύ δημόσιων αρχών, πολιτών και επιχειρήσεων καθιστά δυνατό να καλυφθούν οι ανάγκες των χρηστών, αλλά και να προσδιοριστούν οι δεξιότητες και οι ικανότητες των πολιτών με στόχο την αντιστοίχισή τους για την προαγωγή της συνεργασίας και την επακόλουθη ποιοτική βελτίωση της παρεχόμενης υπηρεσίας. Συνιστά τη χρήση των ήδη υφιστάμενων μέσων, όπως της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, και την προώθησή τους σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο·

38.

προτείνει να προαχθεί αποτελεσματικά η δικτύωση των ευρωπαϊκών κέντρων καινοτομίας για να δοθεί ώθηση στις καινοτόμες δραστηριότητες των πόλεων και των περιφερειών·

39.

εκτιμά ότι η ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης απαιτεί τη διασφάλιση της ψηφιακής πρόσβασης όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως επιπέδου εκπαίδευσης, ηλικίας ή ενδεχόμενης αναπηρίας, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται στην Ευρώπη·

40.

επισημαίνει ότι η ενημέρωση και η εκπαίδευση των πολιτών και των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, όσον αφορά τη χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο για την αποδοχή του ψηφιακού μετασχηματισμού του δημόσιου τομέα, ιδίως από εκείνους που είναι λιγότερο εξοικειωμένοι με αυτές τις τεχνολογίες·

41.

θεωρεί εξάλλου ότι η εν λόγω αλλαγή νοοτροπίας βασίζεται στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και υποστηρίζει, ως εκ τούτου, την προώθηση των μαθημάτων πληροφορικής στο σχολικό περιβάλλον προκειμένου να παρασχεθεί στις νέες γενιές η δυνατότητα απόκτησης πραγματικής ψηφιακής παιδείας που θα τους βοηθήσει να καταστούν ενεργά μέλη της αυριανής κοινωνίας της γνώσης. Επαρκείς δομές διά βίου μάθησης θα πρέπει επίσης να παρέχουν σε ενήλικες όλων των ηλικιών τη δυνατότητα απόκτησης ψηφιακών δεξιοτήτων ή βελτίωσής τους·

42.

τονίζει ότι η καινοτομία στον δημόσιο τομέα μπορεί να διευκολυνθεί μέσω της συνεργασίας και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των διοικήσεων και πέραν των συνόρων·

43.

επικροτεί και αξιολογεί ως ενδιαφέρουσες τις δοκιμές που αποσκοπούν στην ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των αυτοδιοικητικών αρχών, κατά το πρότυπο του δοκιμαστικού σχεδίου που αναπτύχθηκε μεταξύ Εσθονίας και Φινλανδίας (5), και συνιστά την υποστήριξη τέτοιου είδους συμπράξεων στο πλαίσιο των διαπεριφερειακών συνεργασιών·

44.

συνιστά την ανάπτυξη πρωτοβουλιών εστιασμένων στην καταγραφή των καινοτομιών που προωθούν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, την ανταλλαγή εμπειριών και τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών·

45.

υπογραμμίζει τη σημασία της ενεργού συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στο σύνολο των πολιτικών που έχουν ως στόχο την προώθηση της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα με τη βοήθεια ψηφιακών λύσεων·

46.

επιβεβαιώνει τον καθοριστικό ρόλο ρόλου που οφείλουν να διαδραματίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές στον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα·

47.

χαιρετίζει τη συμμετοχή της Επιτροπής των Περιφερειών στις υπάρχουσες πλατφόρμες, όπως π.χ. στο διοικητικό συμβούλιο του σχεδίου δράσης 2016-2020 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Είναι, ωστόσο, της γνώμης ότι τόσο η συμμετοχή στο εν λόγω συμβούλιο με την ιδιότητα του πλήρους μέλους όσο και η συνεργασία με το Παρατηρητήριο του ΟΟΣΑ για την καινοτομία στον δημόσιο τομέα, θα παρείχαν στην Επιτροπή των Περιφερειών τη δυνατότητα να συμβάλει ακόμη περισσότερο στην προώθηση της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα·

48.

συνιστά επίσης τη σύναψη εταιρικής σχέσης μεταξύ της Επιτροπής των Περιφερειών και της Σύμπραξης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση (ΣΑΔ)·

49.

προτείνει την κατάρτιση συγκεκριμένων δεικτών με στόχο την πραγματοποίηση αξιόπιστων συγκρίσεων μεταξύ δημόσιων διοικήσεων σχετικά με τον βαθμό ανοίγματός τους σε ψηφιακές λύσεις·

50.

καλεί τον δημόσιο τομέα να δεσμευτεί για την προώθηση καινοτομίας επικεντρωμένης στις ανάγκες των χρηστών και να ενστερνιστεί τις αρχές της άνευ διακρίσεων πρόσβασης του συνόλου των πολιτών και των επιχειρήσεων στις ψηφιακές υπηρεσίες, της υψηλού επιπέδου προστασίας των ευαίσθητων δεδομένων, του «εξ ορισμού ψηφιακού χαρακτήρα», του «μόνον άπαξ», της «συνδημιουργίας»» και της διαλειτουργικότητας·

51.

προτείνει οι ενδιαφερόμενες πόλεις και περιφέρειες να χαρακτηριστούν πρωτοπόροι της ανανέωσης της δημόσιας διοίκησης και των δημόσιων συμβάσεων που σχετίζονται με την καινοτομία, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών και η επίτευξη οικονομιών κλίμακας σε ολόκληρη την Ευρώπη·

52.

υποστηρίζει την έκκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά τη δική της υποδειγματική συμπεριφορά στον εν λόγω τομέα·

53.

προτείνει τη διοργάνωση εκδήλωσης με μέλημα την προώθηση, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, των βέλτιστων πρακτικών που αναπτύσσονται από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές στον τομέα της καινοτομίας μέσω ψηφιακών λύσεων·

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/39

1.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι κλήθηκε από την εσθονική κυβέρνηση να υποβάλει γνωμοδότηση με θέμα την «Αποϊδρυματοποίηση στα συστήματα περίθαλψης σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ένας στους έξι ανθρώπους στην ΕΕ —περίπου 80 εκατομμύρια— έχει κάποια μορφή αναπηρίας που ποικίλει από ήπια έως σοβαρή. Οι αριθμοί αυτοί αναμένεται να αυξηθούν, ταυτόχρονα με την αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων στην ΕΕ κατά τα επόμενα έτη (1). Παρόλο που οι προσωπικές περιστάσεις και οι συνθήκες διαβίωσης για τα άτομα με αναπηρία έχουν βελτιωθεί σημαντικά κατά τα τελευταία 20 έτη, εξακολουθούν να υπάρχουν περισσότερο ή λιγότερο σοβαρές ελλείψεις όσον αφορά την περίθαλψη και τη φροντίδα καθώς και την προσέγγιση των ατόμων με αναπηρία στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι π.χ. με αναπτυξιακή διαταραχή ή/και ψυχική ασθένεια, το δικαίωμα των οποίων να λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν τη ζωή τους είναι περιορισμένο·

2.

πιστεύει ακράδαντα ότι τα άτομα με αναπηρία πρέπει να έχουν κάθε δυνατότητα να γίνουν αυτόνομα μέλη της κοινωνίας και ότι πρέπει να διατηρήσουν την ελευθερία της επιλογής· υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι τα συστήματα περίθαλψης διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, πράγμα που σημαίνει ότι η μετάβαση προς τη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις τοπικές ιδιαιτερότητες και να συμπεριλαμβάνει τόσο τις εν λόγω κοινότητες όσο και τους χρήστες και τις οικογένειές τους· επιθυμεί να τονίσει ότι ο σκοπός της παρούσας γνωμοδότησης δεν είναι ο αποκλεισμός ή η καταδίκη κάθε είδους ιδρυματικής φροντίδας κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Τα ιδρύματα δεν είναι η λύση, θα μπορούσαν όμως να θεωρηθούν ως μία από τις διαθέσιμες λύσεις. Σε ορισμένες χώρες, τα θεραπευτικά ιδρύματα είναι περισσότερο ανοικτά σε νέους τρόπους για να προσαρμοστούν στην ποικιλομορφία των καταστάσεων και να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα προσωπικής ανάπτυξης ανεξάρτητα από τον βαθμό αναπηρίας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο ρόλο που διαδραματίζουν οι οικογένειες στη λειτουργία των εν λόγω ιδρυμάτων·

3.

σημειώνει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αρμοδιότητα της ΕΕ στον τομέα της δημόσιας υγείας περιορίζεται σε ρόλο συμπληρωματικό των πολιτικών των κρατών μελών για τη δημόσια υγεία σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι αρμοδιότητες της ΕΕ αφορούν τους ακόλουθους τομείς:

4.

σημειώνει ότι η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities-CRPD) του 2006 συνιστά μια αλλαγή προοπτικής όσον αφορά την αναπηρία, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία και το περιβάλλον μπορούν να προσαρμοστούν για να αντισταθμιστούν τα εμπόδια ενός ατόμου με αναπηρία, ούτως ώστε να ενταχθεί στην κοινωνία και να μπορεί να ζήσει τη ζωή του όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητα. Το Νοέμβριο του 2017, 27 από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ είχαν επικυρώσει τη σύμβαση, εκ των οποίων 22 κράτη είχαν επίσης επικυρώσει το πρόσθετο πρωτόκολλο (2). Η ΕτΠ συνιστά να επικυρώσουν όλα τα κράτη μέλη τόσο τη σύμβαση όσο και το πρόσθετο πρωτόκολλο·

5.

εφαρμόζει τον ορισμό των Ηνωμένων Εθνών για την αναπηρία η οποία νοείται ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα άτομα με μειωμένες σωματικές, ψυχικές, νοητικές ή αισθητηριακές δυνατότητες, μόνιμου χαρακτήρα, και στα συμπεριφορικά και περιβαλλοντικά εμπόδια που δυσχεραίνουν την πλήρη, πραγματική και ισότιμη συμμετοχή των ατόμων αυτών στην κοινωνία. Η αναπηρία μπορεί να παρουσιαστεί ως αποτέλεσμα ασθένειας, άλλης κατάστασης ή ως συνέπεια μιας συγγενούς ή επίκτητης βλάβης. Οι εν λόγω ασθένειες, παθήσεις ή βλάβες μπορεί να είναι μόνιμης ή παροδικής φύσεως·

6.

επιδοκιμάζει την πρωτοβουλία του πρώην Επιτρόπου Vladimir Spidla ο οποίος, με τη βοήθεια ομάδας εμπειρογνωμόνων, ανέπτυξε ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για τη μετάβαση από τη φροντίδα εντός θεραπευτικών ιδρυμάτων στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας («Common European Guidelines on the Transition from Institutional to Community-based Care») (3). Η ΕτΠ συνιστά με βάση αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές να χρησιμοποιηθεί ο ορισμός ενός ιδρύματος ως «οικοτροφείο όπου οι τρόφιμοι είναι απομονωμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία ή/και αναγκάζονται να ζουν μαζί· οι τρόφιμοι δεν έχουν επαρκή έλεγχο της ζωής τους και των αποφάσεων που τους αφορούν· και οι απαιτήσεις και οι ανάγκες του οργανισμού τείνουν να υπερισχύουν των ατομικών αναγκών των τροφίμων». Οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν αναπτυχθεί προκειμένου να υποστηρίξουν τα κράτη μέλη που βρίσκονται σε μετάβαση από τη φροντίδα εντός θεραπευτικών ιδρυμάτων στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας. Με βάση την πείρα και τα διδάγματα από τις χώρες που έχουν εφαρμόσει την αποϊδρυματοποίηση, η ανάπτυξη πρέπει να περιλαμβάνει με την πάροδο του χρόνου: κοινή στρατηγική και όραμα, συμμετοχή χρηστών και συγγενών· κοινή ευθύνη όλων των φορέων σε όλα τα επίπεδα· διοίκηση και διαχείριση, καθώς και υποστήριξη διεργασιών. Η ΕτΠ διαπιστώνει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές μπορούν να παράσχουν ικανοποιητική υποστήριξη κατά τη μετάβαση από τη φροντίδα εντός θεραπευτικών ιδρυμάτων στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας και συνιστά να τις εφαρμόζουν όλα τα κράτη μέλη·

7.

παρατηρεί ότι η φροντίδα εντός θεραπευτικών ιδρυμάτων αμφισβητείται όλο και περισσότερο και ότι σειρά επιστημονικών μελετών αποδεικνύει πως η μακροχρόνια ιδρυματική περίθαλψη έχει εκτεταμένες δυσμενείς συνέπειες για τα εν λόγω άτομα, συνέπειες στις οποίες περιλαμβάνονται η απώλεια της ελευθερίας και της αυτονομίας, το στίγμα και η αποπροσωποποίηση. Υπάρχουν επίσης αρνητικές επιπτώσεις για το προσωπικό που εργάζεται σε θεραπευτικά ιδρύματα. Τούτο έχει οδηγήσει στην κοινή αντίληψη ότι πιο ανοιχτές μορφές φροντίδας σε επίπεδο τοπικής κοινότητας είναι προτιμότερες και θα πρέπει να αποτελέσουν την ακολουθητέα οδό για τις μελλοντικές πρακτικές φροντίδας. Αυτό είναι επίσης κάτι που επισημαίνεται στο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την ψυχική υγεία (The European Mental Health Action Plan) (4). Το σχέδιο έχει αναπτυχθεί από το περιφερειακό γραφείο της ΠΟΥ για την Ευρώπη, σε στενή συνεργασία και διάλογο με τα κράτη μέλη, τα οποία επίσης υποστήριξαν το σχέδιο. Η ΕτΠ επαναλαμβάνει ότι η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD) ορίζει επίσης το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία «να ζουν στην κοινότητα, με ίσες επιλογές με τους άλλους» (5)·

8.

υπογραμμίζει ότι οι εξελίξεις των τελευταίων 20 ετών, με την κατάργηση μεγάλων ιδρυμάτων και ειδικευμένων νοσοκομείων προς όφελος πιο ανοικτής φροντίδας σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, ήταν παρόμοια σε πολλά από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι με αναπηρία που κατοικούν και ζουν σήμερα σε ιδρύματα ευρωπαϊκών κρατών (6). Η μετάβαση από τη φροντίδα εντός θεραπευτικών ιδρυμάτων σε πιο ανοικτή φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας δεν μπορεί να συμβεί από τη μια ημέρα στην άλλη. Συνιστά μια μεταβολή που διαρκεί αρκετά χρόνια και απαιτεί προσπάθειες και μέτρα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, καθώς και μεταβολές αντιλήψεων και νόμων. Η ΕτΠ θεωρεί ότι είναι σημαντικό η ανάπτυξη μιας φροντίδας περισσότερο σε επίπεδο τοπικής κοινότητας να καταστεί θέμα προτεραιότητας για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και η εξέλιξη προς την αποϊδρυματοποίηση να πραγματοποιηθεί με σεβασμό των δικαιωμάτων της ομάδας στόχου και με διασφάλιση του καλύτερου δυνατού θετικού αποτελέσματος για τα ενδιαφερόμενα άτομα·

9.

θεωρεί σημαντικό να προειδοποιήσει για τον κίνδυνο, κατά τη μετάβαση σε μια πιο ανοικτή φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, τα κράτη να ιδρύσουν νέα ιδρύματα στη θέση των παλαιών. Όσον αφορά συγκεκριμένες ομάδες στόχους με ιδιαίτερα δύσκολες και σύνθετες ανάγκες τις οποίες η κοινωνία μπορεί δύσκολα να συνεκτιμήσει, και εφόσον δεν υφίστανται επιμέρους λύσεις, θα πρέπει να διαμορφωθούν νέα κέντρα φροντίδας και κατ'οίκον νοσηλείας. Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε περίπτωση σοβαρής κρίσης, όπως ο μεγάλος αριθμός προσφύγων που κατέφθασαν σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ το φθινόπωρο του 2015. Σε αυτή την περίπτωση, οι ανάγκες στέγασης καλύφθηκαν από κέντρα υποδοχής και διοικητικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος, λύσεις που έχουν σχεδιαστεί και προγραμματιστεί ως προσωρινές, να μετατραπούν σε μακροχρόνιες με αρνητικά αποτελέσματα για τους ενδιαφερομένους·

10.

σημειώνει ότι υφίσταται σε διάφορους βαθμούς, σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ, μια σειρά νόμων και εγγράφων πολιτικής που ορίζουν ότι τα άτομα με αναπηρία πρέπει να συμμετέχουν στην κοινωνία και να μπορούν να ζουν όπως οι άλλοι άνθρωποι. Εντούτοις, υπάρχει μια κρυφή και ενίοτε ανοικτή αντίδραση στα άτομα με αναπηρία στην κοινωνία. Οι στιγματισμένες ομάδες συχνά αντιμετωπίζονται με εχθρότητα, φόβο, σαν να ήταν λιγότερο άξιες και ως επιβάρυνση. Πολλές μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα άτομα με ψυχικές ασθένειες στιγματίζονται (7). Ο στιγματισμός συνεπάγεται, με τη σειρά του, ότι το πρόσωπο υφίσταται διακρίσεις. Αυτό μπορεί να εκφραστεί με τη μορφή, παραδείγματος χάρη, ελλείψεων στην παροχή φροντίδας ή κοινωνικού αποκλεισμού που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση της ψυχικής υγείας του ατόμου. Μπορεί να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος που ενδέχεται να διαιωνιστεί και να επιδεινωθεί. Η αποϊδρυματοποίηση δεν αφορά μόνο το κλείσιμο μεγάλων ιδρυμάτων και τη δημιουργία εναλλακτικών μορφών φροντίδας. Αφορά επίσης την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων, την αμφισβήτηση των στερεοτύπων και την αλλαγή των αντιλήψεων. Αντί να αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία κυρίως ως αντικείμενα και παθητικούς αποδέκτες φροντίδας και θεραπείας θα πρέπει να τους αναγνωρίζουμε ως ισότιμους πολίτες της κοινωνίας με πλήρη ανθρώπινα δικαιώματα. Η ΕτΠ θεωρεί ότι, παράλληλα με την αποϊδρυματοποίηση, τα κράτη μέλη πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπίζουν τον στιγματισμό και να αποτρέπουν τις διακρίσεις. Σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (άρθρα 4-6 UN-CRPD), αυτό σημαίνει ότι τα κράτη πρέπει να λάβουν θετικά και προληπτικά μέτρα για να καταπολεμήσουν όλες τις μορφές διακρίσεων και για να διασφαλίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων. Η ΕτΠ διαπιστώνει ότι υπάρχουν πολλά καλά παραδείγματα εθνικών εκστρατειών για την καταπολέμηση του στίγματος από τις οποίες μπορούν να εμπνευστούν τόσο τα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και κράτη εκτός ΕΕ·

11.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι ανάγκες των ασθενών που παραπέμπονται σε πιο ανοικτή φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας πρέπει να αξιολογούνται καταλλήλως. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι ανάγκες αυτές θα καλύπτονται, έτσι ώστε οι χρήστες να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους και να μπορούν να επιλέγουν και να αποφασίζουν ουσιαστικά πού, με ποιον και πώς θα ζήσουν. Οι υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής βοήθειας) πρέπει να είναι διαθέσιμες και προσβάσιμες σε όλους, για να διασφαλίζεται ότι οι χρήστες είναι ενταγμένοι στην κοινότητα και μπορούν να ζήσουν μία όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητη ζωή·

12.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η μετάβαση από τη φροντίδα και μέριμνα εντός θεραπευτικών ιδρυμάτων στη φροντίδα και μέριμνα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας σημαίνει αλλαγή προτύπων όσον αφορά το προσωπικό και τις δεξιότητές του. Η μετάβαση από την εστίαση στην ιατρική γνώση και τα σχετικά επαγγέλματα στη φροντίδα και μέριμνα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας έχει επικαιροποιήσει την ανάγκη για κοινωνικές και παιδαγωγικές δεξιότητες. Η ΕτΠ θεωρεί ότι είναι σημαντικό το προσωπικό που φροντίζει τα άτομα με αναπηρία να διαθέτει σχετικές γνώσεις για την άσκηση των καθηκόντων του (άρθρο 4 της CRPD). Το γεγονός ότι το προσωπικό έχει τις σωστές δεξιότητες όχι μόνο επιταχύνει τη μετάβαση αλλά προλαμβάνει τη δημιουργία νέων ιδρυμάτων. Σε πολλές χώρες, υπάρχει έλλειψη προσωπικού με επαρκείς ακαδημαϊκές δεξιότητες. Η διεθνής συνεργασία και οι ανταλλαγές σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον τρόπο ώστε να αυξηθεί η διαθεσιμότητα του προσωπικού με τις σωστές δεξιότητες. Η ΕτΠ συνιστά τις επαγγελματικές ανταλλαγές σε συνδυασμό με νέα εκπαίδευση σε επίπεδο πανεπιστημιακής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τη διευκόλυνση της μετάβασης. Για να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε καλά εκπαιδευμένο προσωπικό, απαιτούνται προγραμματισμός και συντονισμός. Η ΕτΠ τονίζει τη σημασία του να περιλαμβάνει η εκπαίδευση για το νέο και επανακαταρτισμένο προσωπικό γνώσεις σχετικά με: τα ανθρώπινα δικαιώματα, το πώς είναι να ζει κανείς με αναπηρία, το πώς είναι να ζει κανείς σε ίδρυμα, καθώς και γνώσεις για τη συμμετοχή του ατόμου στον τρόπο με τον οποίο επιθυμεί να λαμβάνει υποστήριξη. Το να είναι κανείς συνηθισμένος σε μια ζωή σε ίδρυμα και στη συνέχεια να συνηθίσει να ζει σε δική του κατοικία και να μπορεί να λαμβάνει δικές του αποφάσεις δεν είναι απλή μετάβαση. Υπάρχει κίνδυνος απομόνωσης ή/και περιθωριοποίησης για τα άτομα όταν πρόκειται να γίνει προσαρμογή στην κοινωνία. Έχει μεγάλη σημασία τα άτομα να αναλαμβάνονται και να υποστηρίζονται από προσωπικό με δεξιότητες το οποίο να μπορεί να φροντίζει ολόκληρο το άτομο και τις ανάγκες του. Η έρευνα και η ανταλλαγή γνώσεων στον τομέα αυτό είναι ενθαρρυντικές, ιδίως όσον αφορά τις ψυχικές και τις νευροψυχιατρικές διαταραχές. Έχει βελτιωθεί η πρόσβαση σε γνώσεις και η δυνατότητα εφαρμογής τεκμηριωμένων μεθόδων, όσον αφορά τόσο τις ιατρικές και ψυχολογικές μεθόδους περίθαλψης όσο και την ψυχοκοινωνική στήριξη και τα γνωστικά εργαλεία. Στη Σουηδία, για παράδειγμα, πριν από κάποια χρόνια, διατυπώθηκαν εθνικές κατευθυντήριες γραμμές από το Συμβούλιο Υγείας και Πρόνοιας (Socialstyrelsen) για διάφορους τομείς, όπως η σχιζοφρένεια και οι σχετικές σχιζοφρενικές διαταραχές (8). Οι κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν συστάσεις για τεκμηριωμένες μεθόδους κατά την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας. Το Σουηδικό Εθνικό Συμβούλιο Υγείας και Πρόνοιας έχει επίσης δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές για τις διαδικασίες και για τις γνώσεις και δεξιότητες του προσωπικού και των εργοδοτών στον τομέα των δραστηριοτήτων για άτομα με διάφορες αναπηρίες (9)  (10)·

13.

επικροτεί το γεγονός ότι οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ενέκριναν τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών. Σύμφωνα με τις ισχύουσες συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών, η ΕτΠ θεωρεί ότι όλα τα κράτη της ΕΕ πρέπει να υποστηρίξουν την αρχή ότι τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν σε οικογένεια. Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ίδρυμα δεν αναπτύσσονται με τον ίδιο τρόπο όπως τα παιδιά που μεγαλώνουν με την οικογένειά τους, και με δικαιώματα και δυνατότητες σχολικής φοίτησης όπως τα άλλα παιδιά. Καταδεικνύουν επίσης ότι τα παιδιά αυτά μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα συμπεριφοράς και δυσκολίες στο κοινωνικό πλαίσιο αργότερα στη ζωή, διότι μεγάλωσαν σε ίδρυμα. Τα παιδιά σε ιδρύματα συχνά λαμβάνουν λίγα ερεθίσματα και, ως τρόπο δημιουργίας ερεθισμάτων, αναπτύσσουν αντ’ αυτού αυτοκαταστροφικές ή προβληματικές συμπεριφορές. Όλα τα παιδιά χρειάζονται συνέχεια και εγγύτητα για να έχουν θετική ανάπτυξη. Η ΕτΠ συνιστά σε όλα τα κράτη της ΕΕ τα παιδιά με αναπηρία και οι γονείς τους να λαμβάνουν αντ’ αυτού τη βοήθεια και την υποστήριξη που χρειάζονται στο σπίτι ή κοντά του. Οι γονείς πρέπει να λαμβάνουν υποστήριξη και εκπαίδευση για την αναπηρία του παιδιού τους, καθώς και υποστήριξη από την κοινωνία/τον δήμο για την εκπλήρωση του ρόλου τους ως γονείς. Όταν οι γονείς πρέπει να εργάζονται λιγότερο για να υποστηρίζουν τα παιδιά τους με αναπηρία στο σπίτι, θα πρέπει να τους παρέχεται οικονομική υποστήριξη·

14.

επαναλαμβάνει ότι τα παιδιά και οι νέοι με αναπηρία έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις όσον αφορά τη σχολική φοίτηση και τις σπουδές, όπως και οι άλλοι. Αυτό απαιτεί το σχολείο να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες των παιδιών, ειδάλλως κινδυνεύουν να απομονωθούν, ακόμη και εκτός των ιδρυμάτων. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να επενδύσουν περισσότερο στους σχολικούς προϋπολογισμούς με σκοπό την αντιμετώπιση της έλλειψης κατάλληλων εγκαταστάσεων και να ιεραρχήσουν την προσβασιμότητα και τον καθολικό σχεδιασμό. Θα πρέπει να υλοποιηθούν προγράμματα, μέσω των οποίων θα αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του προσωπικού των σχολείων και των άλλων παιδιών σε θέματα αναπηρίας, αλλά και να παρασχεθεί στους διδάσκοντες ενδεδειγμένη κατάρτιση σχετικά με μεθοδολογίες ενσωμάτωσης και να τους δοθούν κίνητρα για να εργαστούν με παιδιά με αναπηρίες. Οι αντιλήψεις και οι προκαταλήψεις πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να εξασφαλιστεί η δυνατότητα πλήρους ένταξης·

15.

υπογραμμίζει το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός πολιτών της ΕΕ με αναπτυξιακή διαταραχή ή/και ψυχικές ασθένειες τοποθετούνται σε διαχείριση (plenary guardianship) ή επιτροπεία (partial guardianship). Η ΕτΠ αναγνωρίζει ότι η μερική επιμέλεια μπορεί να προστατεύει τα συμφέροντα του οικείου φυσικού προσώπου και να το προστατεύει από καταχρήσεις που θα μπορούσε σε διαφορετική περίπτωση να υποστεί. Εκφράζει όμως την ανησυχία της ότι το άτομο χάνει σχεδόν όλα τα νομικά του δικαιώματα και ότι οι αποφάσεις που αφορούν τα περισσότερα θέματα της ζωής του μεταβιβάζονται σε νόμιμο εκπρόσωπο. Υπάρχουν πολλοί ενήλικες οι οποίοι, παρά τη θέλησή τους, έχουν εισαχθεί σε ίδρυμα από νομίμως εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο. Η ΕτΠ συνιστά στα κράτη μέλη να εργαστούν για να μειώσουν την ανάγκη διαχείρισης και να συμπεριλάβουν τους χρήστες, τις οικογένειές τους, τις οργανώσεις για τα δικαιώματα των χρηστών και τους ειδικούς στη λήψη αποφάσεων. Μια αναθεώρηση της νομοθεσίας για τη νομική ικανότητα πρέπει να περιλαμβάνει τη θέσπιση απαιτήσεων για συμμετοχική λήψη αποφάσεων και την ενίσχυση των δικαιωμάτων της ομάδας στόχου μέσω της νομοθεσίας·

16.

θεωρεί ότι τα άτομα με αναπηρία πρέπει να έχουν θεσμοθετημένες δυνατότητες και υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων που αφορούν τον εαυτό τους, την καθημερινότητά τους και τον σχεδιασμό των τοπικών υπηρεσιών. Είναι σημαντικό οι πληροφορίες να προσαρμόζονται στις ανάγκες της ομάδας στόχου. Η ακρόαση και η συνεργασία με οργανώσεις χρηστών και συγγενών διευκολύνει τόσο την επιρροή του χρήστη όσο και τη συμμετοχή. Οι γνώσεις και η πείρα των χρηστών αποτελούν σημαντική δεξιότητα που πρέπει να διασφαλίζεται. Η ΕτΠ συνιστά στα κράτη μέλη να υποστηρίξουν την ίδρυση οργανώσεων χρηστών και την εργασία σε αυτές·

17.

διαπιστώνει ότι είναι σημαντικό η ισχύουσα νομοθεσία και οι πολιτικές να υποστηρίζουν την εφαρμογή σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 1 της CRPD. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα δικαιώματα των παιδιών. Η ΕτΠ διαπιστώνει επιπλέον ότι η νομοθεσία πρέπει να υποστηρίζει μια ανεξάρτητη ζωή και ότι τα υποστηρικτικά μέτρα πρέπει να βασίζονται στις επιθυμίες και τις ανάγκες του ατόμου·

18.

υπογραμμίζει τη σημασία των μέτρων στήριξης και προστασίας των ατόμων με βαριά αναπηρία κατά την περίοδο που έπεται του θανάτου των γονέων του και μελών της οικογένειας. ειδικότερα, θεωρεί θεμελιώδη την εξασφάλιση της στήριξης, της ευημερίας, της ένταξης και της πλήρους, στο μέτρο του δυνατού, αυτονομίας των ατόμων με αναπηρία, τα οποία δεν είναι σε θέση να αναλάβουν πλήρως την ευθύνη για τον εαυτό τους, προκειμένου να αποφεύγεται η αυτόματη εισαγωγή τους σε ίδρυμα·

19.

παρατηρεί ότι η έλλειψη δεδομένων καθιστά δύσκολη την παρακολούθηση της εξέλιξης της αποϊδρυματοποίησης και την πραγματοποίηση συγκριτικών αναλύσεων μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών. Για τον λόγο αυτό, η ΕτΠ συνιστά να δοθεί προτεραιότητα στην κατάρτιση και την ανάπτυξη δεικτών και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει μέρος της στρατηγικής και του σχεδιασμού της μετάβασης σε περίθαλψη και υπηρεσίες που θα βασίζονται περισσότερο στην κοινωνία. Η αλλαγή προτύπου προς μια περισσότερο εξατομικευμένη και προσωποκεντρική περίθαλψη θα πρέπει επίσης να αντικατοπτρίζεται στα πρότυπα και τους δείκτες που αναπτύσσονται. Πρέπει να επικεντρώνονται στην ποιότητα ζωής και στα δικαιώματα των χρηστών και όχι στην παρακολούθηση δεδομένων πιο τεχνικού χαρακτήρα. Η ΕτΠ συνιστά τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την ανάπτυξη και τον καθορισμό προτύπων και δεικτών·

20.

σημειώνει ότι, δυνάμει του άρθρου 27 της CRPD, το δικαίωμα στην εργασία αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Είναι σημαντικό αυτό να μην παρεμποδίζεται, για παράδειγμα από προκαταλήψεις ή δυσκολίες πρόσβασης. Υπογραμμίζει ότι απαιτούνται προσπάθειες για να μπορέσουν τα άτομα με αναπηρίες να εργάζονται κατά τρόπο προσαρμοσμένο στις προσωπικές τους περιστάσεις. Μεγάλη σημασία έχει η εύρυθμη λειτουργία της αποκατάστασης και η προσαρμογή των χώρων εργασίας και των εργασιακών καθηκόντων. Οι διαφορετικές μορφές δραστηριότητας για εκείνους που δεν κατορθώνουν να κάνουν μισθωτή εργασία σε ένα τυπικό πλαίσιο αγοράς εργασίας θεωρούνται επίσης σημαντικό μέτρο για την προώθηση της υγείας και τη μείωση του στίγματος και της απομόνωσης· εξ ου και το ενδιαφέρον να δημιουργηθούν δομές και υπηρεσίες υποστήριξης μέσω της εργασίας, επιχειρήσεις ή εργαστήρια που θα απασχολούν πρωτίστως άτομα με αναπηρία. Χρειάζεται συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών υπηρεσιών και της αγοράς εργασίας, μέσω δομών που προβλέπουν μια υπηρεσία ένταξης στην εργασία, η οποία να επιτρέπει την υλοποίηση εξατομικευμένων και διαφοροποιημένων προγραμμάτων προσανατολισμού, κατάρτισης, εξάσκησης, διατήρησης των θέσεων εργασίας και κοινωνικής ένταξης στον χώρο εργασίας. Τα μέτρα στον τομέα της υγείας και της εργασίας πρέπει να θεωρούνται επενδύσεις και όχι κόστος. Η πρόσβαση στην εργασία με αμοιβή ή κάποια μορφή αποζημίωσης όχι μόνο αυξάνει την ένταξη, αλλά και μειώνει τη φτώχεια. Έχει μεγάλη σημασία για όλους τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι αποτελούν μέρος ενός συνόλου, συμβάλλουν και κάνουν κάτι που έχει νόημα. Συγχρόνως, αυξάνεται και η ευαισθητοποίηση των άλλων για τα άτομα με αναπηρίες καθώς και για τις δυνατότητες και τις δυσκολίες τους·

21.

η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της φροντίδας σε επίπεδο κοινότητας θα απαιτήσει ριζική μεταστροφή των δημόσιων δαπανών και εστίαση των χρηματοδοτικών πόρων στην πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση. διαπιστώνει ως εκ τούτου ότι, κατά την αξιολόγηση και την ανάλυση των οικονομικών συνεπειών της μετάβασης στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας, είναι σημαντικό το κόστος να εξετάζεται όχι μόνο αυτό καθαυτό, αλλά και σε σχέση με τα αποτελέσματα που βασίζονται περισσότερο στην ποιότητα και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Οικονομικές μελέτες για την υγεία καταδεικνύουν ότι οι ψυχιατρικές υπηρεσίες σε επίπεδο κοινότητας κοστίζουν γενικά τόσο όσο και οι ενδονοσοκομειακές υπηρεσίες. Όμως, επειδή παρουσιάζουν συχνά καλύτερα αποτελέσματα για το άτομο, γίνονται οικονομικά αποδοτικότερες στις περιπτώσεις αυτές από την άποψη της κοινωνίας. Τα θετικά αποτελέσματα στην υγεία καθιστούν δυνατή την εδραίωση περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας, πράγμα που αυξάνει το επίπεδο παραγωγής, ενισχύει την κοινωνική ένταξη και μειώνει τον κίνδυνο εγκληματικότητας, γεγονός το οποίο οδηγεί σε μειωμένη επιβάρυνση του νομικού συστήματος (11). Οι επενδύσεις με τη μορφή της πρόληψης και της έγκαιρης παρέμβασης και υποστήριξης για τα παιδιά και τους νέους, καθώς και για τους γονείς τους, μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα την επιτυχία τους στο σχολείο. Αυτό τους επιτρέπει να συνεχίζουν τις σπουδές τους και να εδραιώνονται στην αγορά εργασίας. Η μετακίνηση από μεγάλα ιδρύματα και ειδικά νοσοκομεία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί προτού δημιουργηθούν και οργανωθούν εναλλακτικές μορφές φροντίδας περισσότερο σε επίπεδο κοινότητας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει, αρχικά, σε αύξηση του κόστους κατά τη μετάβαση στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας·

22.

τονίζει ότι, δεδομένου του γεγονότος ότι η αποϊδρυματοποίηση συνεπάγεται την καταβολή προσπαθειών από πολλές διαφορετικές πλευρές στην κοινωνία, και όχι μόνο από μία, είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων παραγόντων. Είναι πολύ σημαντικό η ανάθεση καθηκόντων να είναι σαφής και ευδιάκριτη και να είναι επίσης σαφή το αντικείμενο και ο τρόπος συνεργασίας. Ανάλογα με το τι προβλέπει το σύνταγμα κάθε κράτους μέλους, υφίστανται διαφορές όσον αφορά τη διαχείριση και τον έλεγχο των υγειονομικών και κοινωνικών υπηρεσιών ως προς την οργάνωση και την παροχή τους σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Σε χώρες όπως η Σουηδία όπου οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαθέτουν ισχυρές αυτοδιοικητικές αρμοδιότητες, είναι αποκεντρωμένη η ευθύνη για τη μετάβαση σε ένα σύστημα περίθαλψης σε επίπεδο τοπικής κοινότητας. Εξάλλου, το συνταγματικό δίκαιο των επιμέρους κρατών μελών θα καθορίσει κατά πόσον θα συνεκτιμηθούν οι συστάσεις της ΕτΠ. Ωστόσο, ανεξάρτητα από την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ εθνικού, τοπικού και περιφερειακού επιπέδου, η ΕτΠ θεωρεί ότι χρειάζεται τόσο στήριξη από το εθνικό επίπεδο όσο και συντονισμός των απαραίτητων δραστηριοτήτων και μέτρων στα διάφορα επίπεδα (12)·

23.

Η ΕτΠ παραπέμπει στη CRPD (άρθρο 25), η οποία αναφέρει ότι οι επαγγελματίες του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να παρέχουν φροντίδα ισοδύναμης ποιότητας στα άτομα με αναπηρία όσο και στους άλλους ανθρώπους. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα άτομα μετακινούνται από ιδρύματα όπου είναι συγκεντρωμένες όλες οι ιατρικές δεξιότητες στη δική τους κατοικία, οι δεξιότητες στον τομέα των αναπηριών πρέπει να ενισχυθούν στην πρωτοβάθμια φροντίδα έτσι ώστε να μπορεί να εξυπηρετείται η ομάδα-στόχος. Η ενσωμάτωση στην κοινωνία σε πολλά επίπεδα και η θεώρηση των ατόμων με διάφορα είδη αναπηρίας ως φυσικού μέρους της ανθρώπινης πολυμορφίας προλαμβάνει την περιθωριοποίηση και προάγει την ισότιμη φροντίδα και μέριμνα·

24.

σημειώνει ότι με την πρόοδο των επιστημών υγείας, το προσδόκιμο ζωής των ατόμων αυξάνεται. Κατά συνέπεια, γηράσκουν και τα άτομα με αναπηρία, τα οποία προηγουμένως, λόγω έλλειψης κατάλληλης φροντίδας, συχνά δεν έφθαναν σε προχωρημένη ηλικία. Οι κοινωνικές υπηρεσίες που πρέπει να διασφαλίζουν την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη αντιμετωπίζουν την πρόκληση να λειτουργούν με άτομα με αναπηρία που έχουν φθάσει σε προχωρημένη ηλικία. Οι επαγγελματίες που εργάζονται σε αυτές τις υπηρεσίες δεν είναι προετοιμασμένοι να καλύψουν ανάγκες που σχετίζονται με την ηλικία και την αναπηρία των χρηστών. Θεωρεί απαραίτητη την προσαρμογή των απαιτήσεων κατάρτισης των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των κοινωνικών λειτουργών οι οποίοι πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης στην εν λόγω ομάδα στόχο σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΕΕ.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/45

1.

χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη δράση της ΕΕ για τα έξυπνα χωριά, δεδομένου ότι αναγνωρίζει την ανάγκη στοχοθετημένων δράσεων που θα υποστηρίζουν την αναγέννηση των αγροτικών περιοχών ως βιώσιμων χώρων διαβίωσης και εργασίας· επισημαίνει ότι η ενίσχυση της ευημερίας και της βιωσιμότητας της υπαίθρου συγκαταλέγονται στις πιο επείγουσες προτεραιότητες, δεδομένου ότι μια πιο ισορροπημένη εδαφική ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την επίτευξη μεγαλύτερης κοινωνικοοικονομικής και περιβαλλοντικής αειφορίας·

2.

επισημαίνει ότι το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η συμμετοχή των Επιτρόπων για τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξη, την Περιφερειακή Πολιτική και την Κινητικότητα και τις Μεταφορές παρέχουν σταθερή βάση προκειμένου να διασφαλιστεί η υιοθέτηση συντονισμένης και διατομεακής προσέγγισης για την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας αυτής·

3.

ωστόσο, εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη φιλοδοξιών που διαφαίνεται στο έγγραφο, το οποίο αποτελεί ένα σύνολο ήδη υφισταμένων πρωτοβουλιών. Ζητεί μεγαλύτερη φιλοδοξία και την ανάπτυξη στοχοθετημένης και μελλοντοστραφούς πολιτικής για τα έξυπνα χωριά ενόψει της περιόδου μετά το το 2020, η οποία θα βασίζεται στην ανάγκη ενοποίησης ολόκληρου του φάσματος τοποκεντρικών «έξυπνων μέσων» της ΕΕ·

4.

υπογραμμίζει ότι οι προπαρασκευαστικές εργασίες πρέπει να αναληφθούν τώρα ώστε να εφαρμοστεί ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό πρόγραμμα για τα έξυπνα χωριά κατά την επόμενη περίοδο χρηματοδότησης, μεταξύ άλλων, εξετάζοντας τη βελτίωση του συντονισμού και των συνεργειών μεταξύ της σχετικής πολιτικής της ΕΕ και των χρηματοδοτικών ροών ως μέσου ανάπτυξης ολοκληρωμένου εργαλείου πολιτικής και υποστήριξης για τα Έξυπνα χωριά·

5.

εφιστά την προσοχή στη σημασία του στενού συντονισμού σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, με το δέοντα σεβασμό της αρχής της επικουρικότητας κατά τον καθορισμό «τοποκεντρικών» λύσεων «από τη βάση». Επισημαίνει δε τον καθοριστικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην εφαρμογή του πλαισίου πολιτικής·

6.

προτείνει την επέκταση της έννοιας των «έξυπνων χωριών» σε έξυπνες αγροτικές περιοχές και την ενσωμάτωση της πρωτοβουλίας στο ευρωπαϊκό αγροτικό θεματολόγιο, προκειμένου να ευνοηθούν και να αναπτυχθούν οι συνέργειες μεταξύ μικρών γειτονικών δήμων εντός έξυπνων αγροτικών περιοχών·

7.

στο πλαίσιο αυτό, υποστηρίζει τη σημασία της δήλωσης του Cork 2.0 όσον αφορά την παροχή πλαισίου για την ενίσχυση της αγροτικής και γεωργικής πολιτικής και υποστηρίζει σθεναρά τις δέκα κατευθύνσεις πολιτικής που προσδιορίζονται, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης της ανάγκης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην υπέρβαση του ψηφιακού χάσματος (1)·

8.

υπογραμμίζει ότι η αναβίωση των αγροτικών περιοχών πρέπει να συμβάλει στην αντιμετώπιση της μακροπρόθεσμης πρόκλησης της μείωσης του πληθυσμού μέσω δράσεων για την ενθάρρυνση και υποστήριξη της αειφορίας, της ανανέωσης των γενεών και της ικανότητας των αγροτικών περιοχών να προσελκύουν νέους·

9.

καλεί την Επιτροπή να εξετάσει απλές, εύκολα αναπαραγόμενες και προσιτές δράσεις ακόμη και σε πολύ μικρούς δήμους, οι οποίοι συχνά δεν διαθέτουν επαρκή δομή για την εύκολη εφαρμογή έξυπνων δράσεων·

10.

προτείνει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές οι οποίες, εκτός από τις ευρυζωνικές υποδομές, αντιμετωπίζουν κρίσιμες προκλήσεις όσον αφορά τις μεταφορές και την ενεργειακή συνδετικότητα και, συνεπώς, έλλειψη πρόσβασης στις σημαντικότερες δημόσιες υπηρεσίες. Θεωρεί ότι η έννοια της «αγροτικής θωράκισης» (2) θα πρέπει να ενσωματωθεί στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τις έξυπνες αγροτικές περιοχές με σκοπό την εφαρμογή της προσέγγισης αυτής στην ανάπτυξη ευρύτερων πολιτικών πρωτοβουλιών που έχουν επιπτώσεις για τις αγροτικές περιοχές·

11.

υπογραμμίζει ότι οι απομακρυσμένες παραμεθόριες περιοχές αντιμετωπίζουν αυξανόμενες δυσκολίες και απαιτείται ενίσχυση των ευκαιριών και προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας για την αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών·

12.

Τονίζει ότι η παροχή ψηφιακών υπηρεσιών και η ικανότητα εύρυθμης λειτουργίας σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία απαιτεί ταχείες και αξιόπιστες ευρυζωνικές συνδέσεις. Συνεπώς, η υποδομή ΤΠΕ αποδεικνύεται καθοριστικός παράγοντας για το αναπτυξιακό δυναμικό των περιφερειών της Ένωσης.

13.

Ως εκ τούτου, επαναλαμβάνει την άποψη ότι πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να διασφαλιστεί η ίδια ικανότητα δικτύου τηλεπικοινωνιών υψηλών ταχυτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και σύμφωνα με τους στόχους που τέθηκαν στο πλαίσιο του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη με ορίζοντα το 2020 (3)·

14.

Εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η πρόοδος παραμένει μη ικανοποιητική και ανομοιογενής, με συνεχιζόμενες διαφορές, ιδίως μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Το μέγεθος της πρόκλησης διαφαίνεται από το γεγονός ότι το 2012 9,1 εκατομμύρια νοικοκυριά της ΕΕ δεν καλύπτονταν ακόμη από σταθερά ευρυζωνικά δίκτυα, το 90 % εκ των οποίων σε αγροτικές περιοχές (4)·

15.

επισημαίνει ότι, σε επίπεδο ΕΕ, στόχος είναι η ύπαρξη σύνδεσης ταχύτερης από 30MB/s σε ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι το 2020, συμπεριλαμβανομένων και των περισσότερο αγροτικών και απομονωμένων περιοχών. Ωστόσο, αυτό αναφέρεται απλά στο μέσο όρο στην ΕΕ, με τεράστιες διακυμάνσεις μεταξύ χωρών και επιμέρους περιοχών, ιδίως στις αγροτικές και πλέον απόμακρες περιοχές όπου δεν είναι διόλου ασυνήθιστο, ακόμα και σε ευημερούντα κράτη μέλη, να συναντώνται ταχύτητες της τάξης των 10MB/s. Αυτό είναι το σύνηθες όριο προκειμένου ένα τυπικό νοικοκυριό να μπορεί να απολαύει των δημοφιλέστερων διαδικτυακών υπηρεσιών. Η έλλειψη επαρκούς ευρυζωνικότητας αποτελεί σήμερα μείζονα πρόκληση για την εδαφική συνοχή. Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την ανάπτυξη διαδικτύου υψηλής ταχύτητας στις αγροτικές περιοχές μέσω προσιτών μοντέλων χρηματοδότησης που δεν περιορίζουν την πρόσβαση ορισμένων κρατών μελών στη χρηματοδότηση επενδύσεων σε ευρυζωνικά δίκτυα, αλλά και στηρίζοντας την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα για έργα μικρής κλίμακας· ζητεί επίσης να διατεθούν πιστώσεις συγκεκριμένα για την ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας στις αγροτικές περιοχές, οι οποίες να μην μπορούν να διατεθούν για άλλα μέτρα·

16.

επιδιώκοντας να εκπληρώσει την υπόσχεση της πρωτοβουλίας για τα έξυπνα χωριά, συνιστά θερμά να αναγνωριστεί η πρόσβαση στο διαδίκτυο ως υπηρεσία κοινής ωφέλειας σε επίπεδο ΕΕ και, αν κρίνεται σκόπιμο, κράτους μέλους, να τεθούν ελάχιστες αποδεκτές προδιαγραφές ευρυζωνικότητας που, πέραν της εξασφάλισης αξιόπιστης πρόσβασης στο διαδίκτυο, μπορούν επίσης να αποτρέπουν μελλοντικές αλλαγές στην παροχή υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένης της διακοπής των χάλκινων τηλεφωνικών γραμμών και της εισαγωγής του διαδόχου του 4G) και να παρέχονται υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, ιδίως για ψηφιακά απομακρυσμένες κοινότητες, όπως συμβαίνει ήδη στην Ελβετία και τη Φινλανδία, όπου η πρόσβαση είναι εγγυημένη μέχρι και στο τελευταίο χιλιόμετρο· αυτό πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον εκ των προτέρων αιρεσιμότητα, συνδεδεμένη με κάθε χρηματοδότηση που παρέχεται για τα Έξυπνα χωριά·

17.

επισημαίνει τη σημασία της ανάπτυξης της τεχνολογίας που σχετίζεται με τις πρωτοβουλίες «Έξυπνα χωριά» με χρήση των ανοιχτών προτύπων, πράγμα που θα προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ αρχών και επιχειρήσεων, καθώς και την επαναχρησιμοποίηση των σχεδιασμένων λύσεων, ενώ θα ευνοήσει τη διαλειτουργικότητά τους·

18.

υποστηρίζει την παροχή κατάρτισης σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών και την προσαρμογή της διδασκαλίας στο κοινό-στόχο ενόψει της ψηφιοποίησης ορισμένων δημοσίων υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο ή σε άλλα επίπεδα (παραγγελίες εγγράφων, φορολογικές δηλώσεις, ηλεκτρονικά τιμολόγια, ιχνηλασιμότητα, ΚΓΠ κ.λπ.)· ταυτόχρονα, υποστηρίζει το δικαίωμα στον ψηφιακό γραμματισμό που θα επιτρέψει να διασφαλιστεί για όλους τους πολίτες η πρόσβαση στην εν λόγω εκπαίδευση για την εκτέλεση βασικών εργασιών στο νέο ψηφιακό περιβάλλον και θα εξασφαλίσει ικανή χρηματοδότηση για την εν λόγω εκπαίδευση μέσω των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων·

19.

θεωρεί ότι η επέκταση της αγροτικής ευρυζωνικότητας και η πρόκληση της παροχής ευρυζωνικότητας μέχρι και στο τελευταίο χιλιόμετρο συνδέονται άμεσα με την κυριαρχία στην αγορά και τους παρωχημένους παρόχους. Το ζήτημα δεν θα επιλυθεί παρά μόνον εάν το κανονιστικό πλαίσιο δίνει κίνητρα για την είσοδο εναλλακτικών παρόχων οι οποίοι θα αναπτύξουν υπηρεσίες Πρόσβασης Επόμενης Γενιάς (NGA) και ενθαρρύνει την ανάπτυξη καινοτομίας με πρωτοβουλία της κοινότητας·

20.

θεωρεί ότι οι γεωργοί και ο γεωργικός τομέας γενικότερα πρέπει να αποτελέσουν ομάδα προτεραιότητας για την ψηφιακή κατάρτιση με στόχο τη διευκόλυνση της υιοθέτησης και ανάπτυξης εργαλείων και μεθόδων ηλεκτρονικής γεωργίας·

21.

συνιστά βελτίωση των πόρων που διατίθενται για την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ευκαιρίες που παρέχει το τρέχον πλαίσιο της ψηφιακής οικονομίας στις επιχειρήσεις της υπαίθρου, όπως η πρόσβαση σε νέες αγορές, η ανάπτυξη νέων προϊόντων ή η παγίωση της πελατείας, μεταξύ άλλων·

22.

Αναγνωρίζει τις διάφορες πρωτοβουλίες «ψηφιακών κόμβων» που δραστηριοποιούνται σήμερα σε διάφορα κράτη μέλη στα οποία, αν και δεν υφίσταται ευρυζωνική σύνδεση υψηλής ταχύτητας σε κάθε αγροτική κατοικία, διατίθεται παρά ταύτα σε ειδικά κέντρα (5)·

23.

αναγνωρίζει τα πρόσθετα οφέλη των εν λόγω κόμβων πέραν της απλής αντιμετώπισης του ψηφιακού χάσματος όσον αφορά τη διαμόρφωση χώρων, την αναζωογόνηση του κέντρου των χωριών, την παροχή θέσεων εργασίας και τις ευκαιρίες κατάρτισης για τους κατοίκους της υπαίθρου·

24.

αναγνωρίζει ότι οι κόμβοι αυτοί μπορούν να λειτουργήσουν ως δυνητικές βάσεις στήριξης και για άλλες ηλεκτρονικές υπηρεσίες, όπως η ηλεκτρονική υγεία (π.χ. ηλεκτρονικές διαβουλεύσεις), η ηλεκτρονική δικηγορία (π.χ. νομικές συμβουλές), η ηλεκτρονική διακυβέρνηση (π.χ. επιγραμμική ψηφοφορία, φορολογικές δηλώσεις, αιτήσεις επιδομάτων), το ηλεκτρονικό εμπόριο (π.χ. ηλεκτρονική τραπεζική, πωλήσεις κ.λπ.)·

25.

πιστεύει ότι, όπως συμβαίνει με το μοντέλο των έξυπνων πόλεων, η πρωτοβουλία για τις έξυπνες αγροτικές περιοχές θα πρέπει να υιοθετήσει ευρεία προσέγγιση για την ανάπτυξη και την καινοτομία, ώστε να περιλαμβάνει τις ακόλουθες έξι διαστάσεις:

26.

επικροτεί το νέο πρόγραμμα Wifi4EU για τη βελτίωση της συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο στις τοπικές κοινότητας, επισημαίνει ωστόσο ότι τα έργα θα επιλέγονται κατά χρονική σειρά προτεραιότητας με γεωγραφική ισορροπία. Κατά την επιλογή έργων, θα πρέπει να δίδεται προσοχή στους επιπλέον φραγμούς που αντιμετωπίζουν οι μικρότερες αγροτικές κοινότητες που διαθέτουν λιγότερους πόρους από ό,τι οι πόλεις.

27.

υπογραμμίζει ότι οι έννοιες των έξυπνων πόλεων και των έξυπνων χωριών/έξυπνων αγροτικών περιοχών δεν θα πρέπει να αλληλοσυγκρούονται, αλλά να θεωρούνται αλληλοσυμπληρούμενες, υποστηρίζοντας και ενισχύοντας η μία την επιτυχία της άλλης. Όσον αφορά τη στρατηγική, μια περιοχή δεν τελειώνει στα διοικητικά της σύνορα, αλλά αλληλεπιδρά με γειτονικές οντότητες, αγροτικές ή αστικές, και σχεδιάζει την ανάπτυξή της σε αρμονία με το περιβάλλον της. Πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας θετικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ αγροτικών και αστικών πληθυσμών και όχι μόνο οι αγροτικές περιοχές να καθίστανται φορείς παροχής υπηρεσιών για τις αστικές περιοχές. Υπογραμμίζει σχετικά ότι ολόκληρο το οικιστικό σύστημα θα είναι βιώσιμο μόνον εφόσον όλα τα επιμέρους στοιχεία του, από τις μεγάλες πόλεις έως τα μικρά χωριά, είναι βιώσιμα·

28.

αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι είναι σημαντικό να αναγνωριστούν τα διαφορετικά χαρακτηριστικά κάθε μοντέλου. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι το μοντέλο των έξυπνων πόλεων μπορεί να βασιστεί σε πολλούς παράγοντες για την προώθηση και την καθοδήγηση πρωτοβουλιών, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο στις αγροτικές περιοχές όπου οι πόροι, τόσο από την άποψη της ανθρώπινης διάστασης όσο και της διοικητικής ικανότητας, είναι, σε γενικές γραμμές, πιο περιορισμένοι. Οι διαφορές αυτές πρέπει να αντικατοπτρίζονται στον σχεδιασμό του μελλοντικού πλαισίου πολιτικής και στις ευκαιρίες χρηματοδότησης·

29.

σημειώνει ότι η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Επιτροπής ξεκίνησε μια ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας (ΕΣΚ) για τις έξυπνες πόλεις και κοινότητες η οποία αποσκοπεί στην προώθηση και ενίσχυση της εμπειρίας των έξυπνων περιοχών στην ΕΕ. Εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι οι αγροτικές περιοχές δεν έχουν συμπεριληφθεί ως προτεραιότητα στο πλαίσιο των εργασιών αυτών μέχρι σήμερα·

30.

Θεωρεί ότι, όσον αφορά την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας για τα έξυπνα χωριά/περιοχές, η βιώσιμη διασύνδεση του συστήματος μεταφορών και τα δίκτυα είναι εξίσου σημαντικά με τη βελτίωση της ψηφιακής συνδετικότητας δεδομένων των ιδιαίτερων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές όσον αφορά τον διασκορπισμένο πληθυσμό και το υψηλότερο κόστος. Επισημαίνει ότι το ίδιο το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τα έξυπνα χωριά κάνει μνεία στο πρόγραμμα της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) ως τομέα στήριξης της ΕΕ για τα έξυπνα χωριά και ζητεί περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η χρηματοδότηση αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη της αγροτικής συνδετικότητας, ιδιαίτερα για τις πλέον απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές·

31.

Υπενθυμίζει τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευκαιρίες της τοπικής παραγωγής ενέργειας (τόσο ηλεκτρικής ενέργειας όσο και θερμότητας) και τις συνέργειες που θα μπορούσε να έχει με την αγροτική/περιφερειακή ανάπτυξη και την ΚΓΠ (μέσω του πυλώνα 2). Παραδείγματα αποτελούν ο ρόλος της αιολικής ενέργειας, της ηλιακής ενέργειας, της βιομάζας και του βιοαερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ο ρόλος της βιομάζας (π.χ. ξύλου) ή/και του βιοαερίου για την τοπική θέρμανση. Τονίζει τη σημασία να ανατεθούν στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές αρμοδιότητες για τη λήψη και τη διαχείριση στοχοθετημένων περιβαλλοντικών μέτρων και να τους επιτραπεί να συνάπτουν εδαφικές συμβάσεις, με συνυπογράφοντες τους αγρότες που παρέχουν πηγές τοπικά παραγόμενου καυσίμου/ηλεκτρικής ενέργειας (6)·

32.

αναγνωρίζει τις επιτυχίες που επιδεικνύουν οι προσεγγίσεις από τη βάση προς την κορυφή για την τοπική ανάπτυξη, όπως η LEADER και, πιο πρόσφατα, η τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων·

33.

πιστεύει, ωστόσο, ότι ενδέχεται να υπάρξει υπερβολική εξάρτηση από τέτοιου είδους προσεγγίσεις και ότι και άλλοι παράγοντες (π.χ. μεσίτες καινοτομίας) μπορούν να διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο όσον αφορά το δυναμικό των αγροτικών περιοχών· Οι μεσίτες καινοτομίας εντοπίζουν προτερήματα και ευκαιρίες εντός του χωριού/της αγροτικής περιοχής και συγκεντρώνουν τους σχετικούς οργανισμούς (τρίτο επίπεδο, τοπικές αρχές, πηγές χρηματοδότησης κ.λπ.) για το συντονισμό των υφιστάμενων και μελλοντικών δράσεων και δυνητικών πηγών χρηματοδότησης. Πρέπει να επιδιώκουν τη συμμετοχή και την ενημέρωση της κοινότητας, καθώς και την αποδοχή της, για την ανάπτυξη του οράματος, την οικείωση και το διαμοιρασμό των οφελών·

34.

θεωρεί ότι οι εν λόγω μεσίτες μπορούν να τονώσουν την ανάπτυξη προϊόντων από μικρές επιχειρήσεις και να αντιμετωπίσουν τους φραγμούς της αγοράς, ενθαρρύνει δε την τοπική κατανάλωση και τις μικρές αλυσίδες διανομής για τα αγροτικά προϊόντα διατροφής και τα τοπικά προϊόντα ανανεώσιμης ενέργειας·

35.

θεωρεί ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές βρίσκονται σε ιδανική θέση για την εκπλήρωση της λειτουργίας αυτής, το πράττουν δε ήδη σε ορισμένες περιπτώσεις υπό μορφή συμβουλίων ανάπτυξης, γραφείων επιχειρήσεων, προσκλήσεων υποβολής προσφορών κ.λπ.·

36.

δηλώνει ότι είναι καθοριστικής σημασίας να διατίθεται πρόσβαση σε χρηματοδότηση για σχέδια μικρής κλίμακας τα οποία είναι προσβάσιμα σε επίπεδο τοπικών αρχών. Θα πρέπει να περιλαμβάνεται επίσης η υποστήριξη καινοτόμων σχεδίων και πρωτοβουλιών που μπορούν να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες ανάγκες των αγροτικών κοινοτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των απομακρυσμένων περιοχών·

37.

ζητεί απλούστευση της αίτησης πρόσβασης σε πηγές χρηματοδότησης — στο τρέχον πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης παρατηρείται σημαντική έλλειψη προόδου από την εκδήλωση ενδιαφέροντος έως την πλήρη υποβολή αίτησης λόγω δυσκολιών στην ικανοποίηση των απαιτήσεων υποβολής. Τονίζει ότι δεν θα πρέπει να υπάρξει χρονικό κενό μεταξύ του τερματισμού των σημερινών προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης και της έναρξης των αντίστοιχων προγραμμάτων για την περίοδο μετά το 2020 προκειμένου να διατηρηθεί η δυναμική και η εμπιστοσύνη·

38.

προτείνει οι επιτυχείς αιτήσεις χρηματοδότησης να ενθαρρύνουν τη δημιουργία και τη συμμετοχή σε δίκτυα, ομάδες και συνεργασίες — απαιτούμενα συνήθως στις έξυπνες αγροτικές περιοχές για την ανάπτυξη κλίμακας και εκμάθησης·

39.

προτείνει οι έξυπνες περιοχές να βασίζονται στην κοινωνικοπολιτισμική τους κληρονομιά για την ανάπτυξη και προβολή μιας ξεχωριστής αίσθησης του τόπου με όλες τις υποδομές, ιδιαίτερα τις γενικές υπηρεσίες, που είναι απαραίτητες για τη δραστηριοποίηση μιας επιχείρησης και την προσέλκυση μετεγκατάστασης αστικών επιχειρήσεων·

40.

αναγνωρίζει ότι μια ακόμη πρόκληση για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές είναι να ενημερώνονται για τις δυνατότητες χρηματοδότησης και να έχουν πρόσβαση σε αυτές. Αυτό θα απαιτήσει ενεργό ρόλο των αρμόδιων ΓΔ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των διαχειριστικών αρχών για τις σχετικές χρηματοδοτικές ροές της ΕΕ σε εθνικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Η ΕτΠ μπορεί επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανταλλαγή πληροφοριών, την υποστήριξη δικτύων και την παροχή παραδειγμάτων βέλτιστων πρακτικών, μεταξύ άλλων, μέσω των εργασιών της πλατφόρμας ευρυζωνικών επικοινωνιών ΕτΠ-Ευρωπαϊκής Επιτροπής·

41.

προτείνει να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας όσον αφορά τις ευκαιρίες που διατίθενται σε επίπεδο ΕΕ με την καθιέρωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετήσιου βραβείου για την αναγνώριση των επιτευγμάτων του πλέον επιτυχημένου έξυπνου χωριού/έξυπνης περιοχής στην ΕΕ. Τα υπάρχοντα δίκτυα όπως το Enterprise Europe Network (EEN) και οι τοπικοί εταίροι διανομής που διαθέτουν στα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιηθούν για την παροχή επικαιροποιημένων πληροφοριών σχετικά με μια σειρά θεμάτων που αφορούν τους επιχειρηματίες στα χωριά και τις αγροτικές περιοχές·

42.

υπογραμμίζει τον ρόλο διευκόλυνσης που μπορούν να έχουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, ενσωματώνοντας μια «έξυπνη προσέγγιση» στον σχεδιασμό και τις περιφερειακές χωρικές στρατηγικές. Στις στρατηγικές αυτές περιλαμβάνονται η αξιολόγηση των περιφερειακών πόρων και δυνατοτήτων και ο εντοπισμός τοποθεσιών για τη συνεγκατάσταση υπηρεσιών και οικονομικών πολιτικών διευκόλυνσης.

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/50

1.

επιδοκιμάζει την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί της πολιτικής ανταγωνισμού για το 2016, και ιδίως επικροτεί την αναγνώριση του γεγονότος ότι η πολιτική ανταγωνισμού έχει άμεση επίδραση στις ζωές των ανθρώπων. Επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι μια αποτελεσματική πολιτική ανταγωνισμού αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την αποτελεσματική λειτουργία της ενιαίας αγοράς και παρέχει σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές μέσω της ενθάρρυνσης της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της αποτελεσματικότητας, καθώς και μέσω της παροχής εκτεταμένων δυνατοτήτων επιλογής στους πολίτες της ΕΕ·

2.

είναι της άποψης ότι η παγκοσμιοποιημένη οικονομία απαιτεί τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ελεύθερου και θεμιτού ανταγωνισμού με ισότιμους όρους και, ως εκ τούτου, τη ρύθμιση του ανταγωνισμού και όχι απλώς την καλλιέργεια μιας «νοοτροπίας» ανταγωνισμού. Υποστηρίζει, ταυτοχρόνως, τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεργαστεί με άλλα όργανα της ΕΕ, διεθνείς οργανισμούς και φορείς επιβολής της νομοθεσίας ανταγωνισμού σε όλο τον κόσμο·

3.

επικροτεί το έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά την επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού αλλά, κατά τη διάθεση των πόρων για την εφαρμογή της πολιτικής ανταγωνισμού, ζητεί να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι εθνικές και περιφερειακές βιομηχανικές πολιτικές των κρατών μελών για επενδύσεις, ιδίως για τις βιομηχανικές πολιτικές που εμπίπτουν σε εθνικές αρμοδιότητες ευρισκόμενες εκτός του πεδίου εφαρμογής των συνθηκών της ΕΕ·

4.

τονίζει ότι χρειάζεται μεγαλύτερη διαφάνεια στον τρόπο λήψης αποφάσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά τη χορήγηση πόρων για σημαντικές έρευνες για τον ανταγωνισμό σε επίπεδο ΕΕ, και ότι πρέπει να ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε οι εν λόγω αποφάσεις να συνδέονται πάντοτε με απτά αποτελέσματα που ενισχύουν την ενιαία αγορά·

5.

υποστηρίζει ότι εναπόκειται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει μια συνολική προσέγγιση όσον αφορά την αντιμετώπιση των ζητημάτων που απορρέουν από τον διεθνή ανταγωνισμό και τις παγκόσμιες αγορές, μέσω του ενισχυμένου συντονισμού των πολιτικών και των μέσων της ΕΕ και μέσω της καλύτερης αναγνώρισης της περιφερειακής διάστασης·

6.

τονίζει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να υπόκειται στους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ τουλάχιστον μέχρι τις 31 Μαρτίου 2019 και ότι οι έρευνες που θα έχουν ξεκινήσει πριν από αυτήν την ημερομηνία —όπως αυτή που άρχισε στις 26 Οκτωβρίου 2017 με θέμα τις απαλλαγές που χορηγεί η χώρα σε πολυεθνικές για να τις προστατεύει από τους κανόνες περί φοροαποφυγής— πρέπει να συνεχίσουν να ισχύουν ακόμη και αν ολοκληρωθούν μετά την ημερομηνία αυτή·

7.

συμφωνεί ότι δεν μπορεί να γίνεται κατάχρηση της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ ως οχήματος για την πλήρη εγκατάλειψη οποιουδήποτε ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων· ωστόσο, πιστεύει ότι η οικονομική αναταραχή που προκλήθηκε σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ λόγω του Brexit, θα πρέπει να οδηγήσει σε επέκταση των γενικών κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία και σε προσωρινή χαλάρωση ή αναστολή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις σε ορισμένους κλάδους που ενδέχεται να πληγούν περισσότερο, εφόσον δεν συνιστούν επιλεκτικές ενισχύσεις, οι οποίες αντιβαίνουν στον στόχο, σύμφωνα με τον οποίο οι κανόνες της ΕΕ πρέπει να εφαρμόζονται δίκαια για όλες τις επιχειρήσεις·

8.

επικροτεί το έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά την καταπολέμηση των παράνομων κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται με τη μορφή επιλεκτικών φορολογικών πλεονεκτημάτων. Πρόκειται για ένα αποτελεσματικό μέσο που χρησιμοποιείται έτσι ώστε αφενός μεν οι κανόνες της ΕΕ να εφαρμόζονται με δίκαιο τρόπο σε κάθε επιχείρηση που αναπτύσσει επιχειρηματικές δραστηριότητες στην ενιαία αγορά της ΕΕ, ανεξάρτητα από το μέγεθος, τον τομέα δραστηριότητας ή την εθνικότητα, αφετέρου δε οι επιχειρήσεις να φορολογούνται κατ’ αναλογία με το μέγεθος και τον πλούτο τους προκειμένου να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση των δημοσίων υπηρεσιών και την καταπολέμηση των ανισοτήτων, που έχουν μεγαλύτερη σημασία στο τοπικό επίπεδο·

9.

επιμένει πως, σε ό,τι αφορά τη φοροδιαφυγή, το ζήτημα των φορολογικών αποφάσεων τύπου «tax ruling» αποτελεί μέρος της συνολικής προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής από μεγάλες εταιρείες, όπως, παραδείγματος χάρη, μέσω της δέσμης μέτρων για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής, της υποβολής εκθέσεων ανά χώρα, της δέσμης μέτρων για τη μεταρρύθμιση της φορολογίας των μεγάλων εταιρειών, καθώς και των νέων κανόνων διαφάνειας για τους μεσάζοντες φορολογικού σχεδιασμού. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι η ΕΕ πρέπει να εξετάσει κατά πόσον νέες ρυθμίσεις, αντί της αστυνόμευσης, θα μπορούσαν να παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια όσον αφορά τις φορολογικές αποφάσεις εντός των κρατών μελών, και να εξετάσει κατά πόσον πρέπει να θεσπιστεί διαδικασία κυρώσεων υπέρ των ιδίων πόρων του προϋπολογισμού της ΕΕ στο πλαίσιο τυχόν νέου κανονιστικού καθεστώτος·

10.

φρονεί ότι η αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ —όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 3 της ΣΛΕΕ όσον αφορά τη θέσπιση των κανόνων ανταγωνισμού που είναι αναγκαίοι για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς— δεν επηρεάζει το κυρίαρχο δικαίωμα των κρατών μελών να καθορίζουν τα δικά τους συστήματα φορολόγησης εταιρειών ή να καθορίζουν δικούς τους φορολογικούς συντελεστές. Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι τα κράτη μέλη πρέπει να τηρούν ίσους όρους ανταγωνισμού για επιχειρήσεις και καταναλωτές σε όλη την εσωτερική αγορά της ΕΕ (1)·

11.

σημειώνει ότι η πιο γνωστή απόφαση της ΓΔ Ανταγωνισμού ελήφθη στις 30 Αυγούστου του 2016. Σύμφωνα με αυτήν, διαπιστώθηκε ότι συγκεκριμένες φορολογικές αποφάσεις τύπου «tax ruling» που εκδόθηκαν στην Ιρλανδία το 1991 και τον Μάιο του 2007 υπέρ δύο εταιρειών του ομίλου Apple που ήταν εγκατεστημένες στην Ιρλανδία, συνιστούσαν κρατική ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναγνωρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται στην απόφασή της ότι, παρέχοντας τα αμφιλεγόμενα φορολογικά πλεονεκτήματα στις επιχειρήσεις του ομίλου Apple, επιτρέποντάς τους να καθορίζουν τον εταιρικό φόρο που οφείλουν να καταβάλλουν ετησίως στην Ιρλανδία για το χρόνο ισχύος της απόφασης, η Ιρλανδία χορήγησε παράνομα κρατικές ενισχύσεις στις επιχειρήσεις και στον όμιλο Apple, κατά παράβαση του Άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης, τις οποίες η Ιρλανδία οφείλει να ανακτήσει δυνάμει του Άρθρου 16 του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1589. Υπογραμμίζει ότι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η απόφαση αυτή δεν θέτει υπό αμφισβήτηση το γενικό φορολογικό σύστημα της Ιρλανδίας ή τον συντελεστή φορολογίας εταιρειών που αυτή εφαρμόζει·

12.

σημειώνει ότι η εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο της οδηγίας 2016/1164/ΕΕ του Συμβουλίου για τη θέσπιση κανόνων κατά των πρακτικών φοροαποφυγής που επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς δημιουργεί προβλήματα. Το άρθρο 4 παράγραφος 4 της εν λόγω οδηγίας προβλέπει παρέκκλιση από τον κανόνα περιορισμού των τόκων όσον αφορά τα δάνεια που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων δημοσίων έργων υποδομής. Ακόμη και αν η οδηγία επιτρέπει ευρέως τη δυνατότητα παρέκκλισης για δραστηριότητες, οι οποίες θεωρείται ότι εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον, τα κράτη μέλη δεν κάνουν πλήρη χρήση αυτής της δυνατότητας·

13.

υπενθυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολόγισε ότι η συγκεκριμένη ενίσχυση που χορήγησε η Ιρλανδία σε αυτές τις εταιρείες του ομίλου Apple ανήλθε σε 13 δισεκατ. ευρώ και ότι τα ποσά αυτά πρέπει να επιστραφούν στο ιρλανδικό Δημόσιο, ωστόσο, η ιρλανδική κυβέρνηση προσέφυγε κατά της συγκεκριμένης απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, από την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η ιρλανδική κυβέρνηση είχε προθεσμία τεσσάρων μηνών (δηλαδή μέχρι τον Ιανουάριο του 2017) για την ανάκτηση των παράνομων κρατικών ενισχύσεων αλλά, παρά τις προσπάθειες της να συλλέξει το πρωτοφανές αυτό ποσό προκειμένου να κατατεθεί ως μεσεγγύηση εκκρεμούσης της οριστικής δικαστικής απόφασης, απέτυχε να εισπράξει τα 13 δισεκατ. ευρώ εντός της τεθείσας προθεσμίας, με συνέπεια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παραπέμψει στις 4 Οκτωβρίου 2017 την Ιρλανδία στο Δικαστήριο της ΕΕ. Πάντως, αμφότερα τα μέρη, ελπίζουν ότι θα αποφευχθούν οι δικαστικές κυρώσεις·

14.

ζητεί την ταχεία ολοκλήρωση της εκδίκασης των υποθέσεων Apple για λόγους ασφάλειας δικαίου ανταγωνισμού όσον αφορά τον αντίκτυπο σε άλλες υφιστάμενες φορολογικές αποφάσεις·

15.

υποστηρίζει την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η ενισχυμένη διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες έχει καίρια σημασία για τη βέλτιστη χρήση των χρημάτων των φορολογουμένων, και θεωρεί ότι η διαφάνεια αποτελεί επίσης τρόπο ενίσχυσης της εμπιστοσύνης των πολιτών στη νομιμότητα των δημόσιων αρχών·

16.

επαναλαμβάνει (2) ότι τα ευρωπαϊκά καθεστώτα ενισχύσεων για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) δεν θα πρέπει να περιορίζονται μόνο στις γενικές αρχές του ανταγωνισμού, αλλά πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη την ευρεία διακριτική ευχέρεια που έχει δοθεί από τις Συνθήκες στα κράτη μέλη για τον χαρακτηρισμό μιας υπηρεσίας ως ΥΓΟΣ, καθώς και τις αρχές της τοπικής και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, όπως επίσης και την αρχή της ουδετερότητας έναντι του καθεστώτος της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη (άρθρο 3 της ΣΕΕ, άρθρα 14, 106 και 345 της ΣΛΕΕ, καθώς και το Πρωτόκολλο αριθ. 26). Οι ΥΓΟΣ θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις διαφορές όσον αφορά τις ανάγκες, τις προτιμήσεις των χρηστών και καθεστώτων δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες μπορούν να προκύψουν από τις εκάστοτε γεωγραφικές, κοινωνικές ή πολιτισμικές συνθήκες και τις δημοκρατικές διαδικασίες που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη. Ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων μπορεί να διενεργείται μόνον στην περίπτωση που η εθνική, περιφερειακή ή τοπική ρύθμιση και χρηματοδότηση των ΥΓΟΣ έχει προεκτάσεις πέραν των εθνικών συνόρων ή στην εσωτερική αγορά·

17.

εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η ετήσια έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού για το 2016 αποδίδει πολύ μικρή σημασία στα ζητήματα που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις για ΥΓΟΣ και, ειδικότερα, δεν παρέχει σαφήνεια όσον αφορά την επανεξέταση της «δέσμης μέτρων Almunia» και την αναθεώρηση του κανονισμού περί ενισχύσεων ήσσονος σημασίας για ΥΓΟΣ. Υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι η ΕτΠ έχει απευθύνει έκκληση για τα εξής:

18.

επαναλαμβάνει (3) το αίτημά της για διεύρυνση του ορισμού της κοινωνικής στέγασης, ο οποίος περιέχεται στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 20ής Δεκεμβρίου 2011: για να διασφαλιστούν η ευρεία διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών στον τομέα του σχεδιασμού, της παροχής, της χρηματοδότησης και της οργάνωσης της κοινωνικής στέγασης και η ελευθερία δημοκρατικών επιλογών, θα πρέπει να καταργηθεί ο περιορισμός της έννοιας της κοινωνικής στέγασης σε «πολίτες ευρισκόμενους σε μειονεκτική θέση ή σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες». Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στο δικαίωμα σε προσιτή και κατάλληλη στέγη, δεδομένου ότι η αδυναμία της αγοράς στέγης να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες όλων των πολιτών δεν επηρεάζει μόνον αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση σε στέγη, αλλά και εκείνους που διαβιούν σε ανθυγιεινές, υπερπλήρεις ή ακατάλληλες κατοικίες, ή ακόμη και εκείνους που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για την πληρωμή του ενοικίου ή της μηνιαίας δόσης του δανείου τους·

19.

εφιστά την προσοχή στη μελέτη που δημοσίευσε η ΕτΠ στις 9 Ιουνίου 2017 με θέμα «Εφαρμογή της απόφασης και του πλαισίου για τις ΥΓΟΣ: συμμετοχή των ΤΠΑ στη διαδικασία υποβολής εκθέσεων και κατάσταση όσον αφορά την αξιολόγηση των κοινωνικών υπηρεσιών ως οικονομικών δραστηριοτήτων» και στα αντίστοιχα συμπεράσματά της, σύμφωνα με τα οποία:

—

απαιτούνται διευκρινίσεις όσον αφορά τον χαρακτηρισμό μιας κοινωνικής υπηρεσίας ως οικονομική δραστηριότητα, ιδίως στον κοινωνικό τομέα και στον τομέα της υγείας, τον υπολογισμό της αντιστάθμισης συμπεριλαμβανομένου του εύλογου κέρδους, καθώς και τις ενδεχόμενες ασυνέπειες μεταξύ των διαφόρων εγγράφων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.

—

οι υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων θα πρέπει να απλουστευτούν,

—

η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών θα πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω·

20.

υποστηρίζει, ως εκ τούτου, ότι ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών, ως παρόχων υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, στη διασφάλιση και την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της ενιαίας αγοράς είναι ακόμη πιο σημαντικός σε ένα πλαίσιο υψηλών επιπέδων ανεργίας, γήρανσης του πληθυσμού, κοινωνικής αναταραχής και ευαίσθητων οικονομικών συνθηκών. Θεωρεί ότι τα οφέλη από τις υπηρεσίες αυτές είναι άμεσα αισθητά από τους πολίτες και, εν προκειμένω, συμβάλλουν στη βελτίωση και ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους δημόσιους θεσμούς·

21.

υπογραμμίζει τη συλλογική ευθύνη όλων των επιπέδων της δημόσιας διοίκησης για την παροχή βιώσιμων δημόσιων υπηρεσιών σε κάθε πολίτη της ΕΕ και θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να βασίζει τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται σε υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος στην αρχή της αξιοπιστίας, έτσι ώστε να βοηθά τις αρμόδιες αρχές και τους συναρμοδίους, αντί να θεωρεί, ευθύς εξαρχής, ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές παραβιάζουν τους κανόνες κατά την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος·

22.

χαιρετίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά την απλούστευση της εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως τη σχετική με την έννοια της ενίσχυσης ανακοίνωση, καθώς και το γεγονός ότι στην έκθεση ανταγωνισμού αναγνωρίζεται ότι έχει μεγάλη σημασία να διευκολυνθούν οι δημόσιες επενδύσεις και να μεγιστοποιηθεί το αποτέλεσμα των επενδύσεων στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, γεγονός που αντικατοπτρίζει, κατά κάποιον τρόπο, το αίτημα της ΕτΠ για περαιτέρω απλούστευση και απαλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος·

23.

αμφισβητεί, ωστόσο, τον βαθμό ασφάλειας δικαίου που επιτυγχάνεται με την ανακοίνωση, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, δεδομένου ότι διάφοροι συναρμόδιοι επισημαίνουν την πολυπλοκότητα και ενδεχόμενες ασυνέπειες μεταξύ των διαφόρων εγγράφων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, με αποτέλεσμα να είναι ασαφές ποιος κανόνας πρέπει να εφαρμόζεται σε καθεμία περίπτωση (4)·

24.

εκφράζει επίσης ανησυχίες όσον αφορά το διοικητικό φόρτο που συνεπάγονται οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων σύμφωνα με την απόφαση και το πλαίσιο για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, όπως αναφέρεται σε ορισμένες από τις εν λόγω εκθέσεις ανά χώρα·

25.

υποστηρίζει σταθερά τις προσπάθειες να χρησιμοποιηθεί η ψηφιακή στρατηγική για την ενιαία αγορά ως όχημα για μια ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, δεδομένου ότι με τη βελτίωση της πρόσβασης σε ευρυζωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες ΤΠΕ, ιδίως σε απομακρυσμένες και απομονωμένες περιοχές ή σε περιοχές με γεωγραφική διασπορά του πληθυσμού, μπορεί να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες (π.χ. ηλεκτρονικής υγείας και ηλεκτρονικής δημόσιας διοίκησης), με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, την εξασφάλιση χαμηλότερων τιμών και ευρύτερων επιλογών για τους καταναλωτές, ανεξάρτητα από την τοποθεσία τους. Συν τοις άλλοις, θα διανοιχτούν νέες οικονομικές δυνατότητες για τις τοπικές επιχειρήσεις, γεγονός που τελικά θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών και θα ενισχύσει τη συνοχή·

26.

στο πλαίσιο αυτό, παραπέμπει στη γνωμοδότησή της COTER-VI/012 με θέμα «Απλούστευση των ΕΔΕΤ από τη σκοπιά των τοπικών και περιφερειακών αρχών», στην οποία εξετάζει τις συνέπειες της εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις σχετικά με την εφαρμογή των ΕΔΕΤ, όπου επισημαίνει, μεταξύ άλλων, την ύπαρξη σημαντικής ασυνέπειας στην εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Η ΕτΠ επισημαίνει ότι, ενώ οι διαδικασίες περί κρατικών ενισχύσεων δεν είναι εφαρμοστέες στα προγράμματα που διαχειρίζεται κεντρικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (όπως π.χ. το «Ορίζοντας 2020», ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» ή το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων), είναι εφαρμοστέες στα έργα που χρηματοδοτούνται βάσει της πολιτικής συνοχής. Επομένως στην πράξη, στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, τα έργα κρίνονται όχι ανάλογα με τη φύση τους, αλλά από το εάν είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το κράτος μέλος που χορηγεί την εν λόγω ενίσχυση και ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησής τους·

27.

ανησυχεί ιδιαίτερα για τα εμπόδια στο ηλεκτρονικό εμπόριο πέραν των εθνικών συνόρων που οι ίδιες οι επιχειρήσεις μπορεί να παρεμβάλλουν, για τον γεωγραφικό αποκλεισμό και για ενδεχόμενους ανταγωνιστές που αποκλείονται τεχνητά από ορισμένες επιχειρηματικές ευκαιρίες από παράγοντες που κατέχουν δεσπόζουσα θέση·

28.

τονίζει επιπλέον, πάντοτε βάσει της γνωμοδότησης COTER-VI/012 με θέμα «Απλούστευση των ΕΔΕΤ από τη σκοπιά των τοπικών και περιφερειακών αρχών», ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο των προγραμμάτων ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας. Κατά γενικό κανόνα, σε ό,τι αφορά τα εν λόγω προγράμματα, οι αναγκαίες προσπάθειες για την τήρηση των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων είναι δυσανάλογες σε σχέση με τον κίνδυνο στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Επιπλέον, οι κρατικές ενισχύσεις υπόκεινται συχνά σε διαφορετικές ερμηνείες στα διάφορα κράτη μέλη και, συνεπώς, δεν είναι δυνατή η εφαρμογή των κανόνων αυτών με την απαιτούμενη ασφάλεια δικαίου, γεγονός που συχνά εμποδίζει εντελώς την υλοποίηση ποιοτικών έργων. Ένα από τα μέτρα που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν ταχέως για να απλουστευθούν τα ΕΔΕΤ θα ήταν να εξαιρεθεί η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία από το πεδίο εφαρμογής των κανόνων περί δημόσιων ενισχύσεων, όπως ισχύει λόγου χάρη για το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020»·

29.

χαιρετίζει, εν προκειμένω, τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στον ψηφιακό κόσμο, δηλαδή την έρευνα στον κλάδο του ηλεκτρονικού εμπορίου που ξεκίνησε πρόσφατα και τις έρευνες για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων όσον αφορά περιορισμούς λιανικής τιμής, διακρίσεις με κριτήριο τον τόπο εγκατάστασης και αδικαιολόγητο γεωγραφικό αποκλεισμό (5)·

30.

ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει την επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού στην Ενιαία ψηφιακή οικονομία για την επίτευξη ισότιμων συνθηκών ανταγωνισμού παγκοσμίως με τις ομόλογες αρχές ανταγωνισμού σε όλο τον κόσμο και να διασφαλίσει ότι δεν παρεμποδίζεται η καινοτομία. Επίσης, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμβάλει στην επίτευξη στενότερης συνεργασίας μεταξύ των εθνικών αρχών ανταγωνισμού, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΟΣΑ·

31.

υποστηρίζει επίσης τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εξισορροπήσει εκ νέου τον πραγματικό δείκτη φορολόγησης των παραδοσιακών επιχειρήσεων και αυτών του ψηφιακού τομέα, καθότι, σε ανακοίνωση της για τη φορολόγηση του ψηφιακού τομέα που παρουσιάστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι ο πραγματικός δείκτης φορολόγησης των διεθνών διαδικτυακών επιχειρήσεων είναι 10,1 %, έναντι 23,2 % των παραδοσιακών διεθνών επιχειρήσεων. Προσδοκά, συνεπώς, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει τη δυνατότητα θέσπισης ειδικού φόρου επί του κύκλου εργασιών και/ή των ψηφιακών συναλλαγών και το ενδεχόμενο καθιέρωσης —στο πλαίσιο της κοινής ενοποιημένης βάσης φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ)— της έννοιας της «ψηφιακής μόνιμης εγκατάστασης»·

32.

επισημαίνει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ) σε βασικούς τομείς του ανταγωνισμού (6) και συνιστά την αύξηση των πόρων που διατίθενται στις εθνικές αρχές ανταγωνισμού των διαφόρων κρατών μελών και βελτίωση του ευρωπαϊκού συντονισμού των ΕΑΑ μέσω του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού (ΕΔΝ). Τάσσεται επίσης υπέρ μιας νομοθετικής πρότασης εκ μέρους της Επιτροπής για την ενίσχυση των εργαλείων επιβολής και κυρώσεων που έχουν στη διάθεσή τους οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού, το λεγόμενο δίκτυο ΕΔΑ+ (ECN+), το οποίο μπορεί να εξασφαλίσει την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του αποκεντρωμένου συστήματος επιβολής της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού της ΕΕ·

33.

χαιρετίζει από αυτή την άποψη την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των εθνικών αρχών ανταγωνισμού δεδομένου ότι, για ορισμένα επίπεδα της αγοράς, οι εθνικές αρχές είναι πιο ενδεδειγμένες να εφαρμόζουν τους ενωσιακούς κανόνες ανταγωνισμού και, παράλληλα, να σέβονται τις εθνικές ιδιαιτερότητες·

34.

επιμένει ότι, όταν δεσπόζουσες επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τους πελάτες τους χρεώνοντας υπερβολικές τιμές ή επιβάλλοντας αθέμιτους όρους, οι αρχές ανταγωνισμού οφείλουν να παρεμβαίνουν για τη διόρθωση αυτών των υπερβολικών τιμών —ιδίως όταν πρόκειται για φαρμακευτικά προϊόντα—, με σκοπό να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ασθενών σε αποτελεσματικά και οικονομικά προσιτά απαραίτητα φάρμακα και να επιδιώκεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τους ασθενείς και την κοινωνία·

35.

εκφράζει την ανησυχία της για το πρωτοφανές κύμα εταιρικών συγχωνεύσεων που σημειώνεται στην ήδη εξαιρετικά συγκεντρωτικής αγορά σπόρων, χημικών ουσιών, φυτοφαρμάκων και γενετικά τροποποιημένων ποικιλιών, εφόσον είναι πιθανό να μειώσει τον ανταγωνισμό και να οδηγήσει σε ολιγοπωλιακές δομές·

36.

επισημαίνει τους κινδύνους μιας σημαντικής κάθετης ενοποίησης χαρακτηριστικών, σπόρων και χημικών ουσιών λόγω της άνευ προηγουμένου παγκόσμιας δεσπόζουσας θέσης σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα. Η ενοποίηση αυτή θα παρέχει στις επιχειρήσεις που κατέχουν δεσπόζουσα θέση στον εν λόγω κλάδο ακόμη μεγαλύτερη επιρροή στην ακολουθούμενη πολιτική και θα θέτει σε κίνδυνο την ανεξάρτητη επιστήμη και το δημόσιο συμφέρον μέσω της κατάχρησης της θέσης των επιχειρήσεων στην αγορά·

37.

τονίζει τη σημασία των μικρών αγροτών για τη βιωσιμότητα των περιφερειακών οικοσυστημάτων, και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε οι συγχωνεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη να μην εμποδίζουν την είσοδο των μικρότερων φορέων καινοτομίας στην αγορά, να μην αυξήσουν τον κίνδυνο αποκλεισμού των μικρότερων φορέων καινοτομίας από την πρόσβαση στην τεχνολογία και σε άλλους απαραίτητους πόρους προκειμένου να ανταγωνίζονται αποτελεσματικά και, τέλος, να μην οδηγήσουν στην αύξηση των τιμών εισροών των γεωργικών μέσων παραγωγής και στον περιορισμό των επιλογών για τους αγρότες·

38.

υπογραμμίζει την ευάλωτη θέση των αγροτών και των ΜΜΕ, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 79 % των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ, διότι βρίσκονται σε ασθενέστερη διαπραγματευτική θέση έναντι των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων· στο ίδιο πνεύμα, τονίζει ότι οι αγρότες είναι αυτοί που υφίστανται κυρίως τις επιπτώσεις των κρίσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού όσον αφορά τους κινδύνους της αγοράς, όπως αστάθεια τιμών ή μακροχρόνιες χαμηλές τιμές, και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να βοηθήσει τους αγρότες να αντισταθμίσουν τις συνέπειες της αυξανόμενης συγκέντρωσης στα στάδια της μεταποίησης και της λιανικής πώλησης·

39.

καλεί τους αρμόδιους Ευρωπαίους επιτρόπους για τη Γεωργία και τον Ανταγωνισμό να συνεργαστούν στενότερα για την απλούστευση της εφαρμογής της νομοθεσίας για τις κρατικές ενισχύσεις στην αγροτική ανάπτυξη, προβλέποντας μεταξύ άλλων μια ολοκληρωμένη διαδικασία για την έγκριση του ΠΑΑ και των ενισχύσεων για τη χρηματοδότηση της δασοκομίας και της γεωργικής διαφοροποίησης, με εξαίρεση τις απλουστεύσεις του γεωργικού τομέα, υποστηρίζοντας έτσι την προσπάθεια διαφοροποίησης των αγορών στον κλάδο των γεωργικών προϊόντων διατροφής, ιδίως όσον αφορά τους κλάδους γεωργικών προϊόντων διατροφής στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ·

40.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της, όπως διατυπώθηκε στη γνωμοδότηση σχετικά με την ΚΓΠ μετά το 2020, υπέρ της αναθεώρησης της ενωσιακής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού, έτσι ώστε να επιτρέπεται σε όλους τους φορείς ενός κλάδου, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών και των δημόσιων αρχών, να αποφασίζουν ως προς τη δίκαιη κατανομή της προστιθέμενης αξίας και των περιθωρίων κέρδους σε ολόκληρη την αλυσίδα προστιθέμενης αξίας και να παρέχεται η δυνατότητα στους αγρότες να ενισχύουν τη θέση τους στην αγορά·

41.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της για αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ περί ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων στον τομέα των μονάδων ομαδικής εστίασης, η οποία πρέπει να προβλέπει ανταμοιβές σε περίπτωση προμήθειας ενωσιακών τροφίμων ή/και στα 0 km και μέσω μικρών αλυσίδων εφοδιασμού, προκειμένου να προωθηθεί η εσωτερική αγορά και η ασφάλεια των προϊόντων·

42.

τονίζει ότι ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων έχει συμβάλει σημαντικά στην εξασφάλιση και την εξυγίανση του τραπεζικού κλάδου στην ΕΕ κατά τη διάρκεια της κρίσης·

43.

σημειώνει, ωστόσο, ότι η έλλειψη ομοιομορφίας στην εφαρμογή της οδηγίας BRRD (οδηγία περί ανάκαμψης και εξυγίανσης των τραπεζών) ενέχει μεγαλύτερη αβεβαιότητα για τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων όσον αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται για την επίλυση ή η προσωρινή ανακεφαλαιοποίηση των χρηματοπιστωτικών οργανισμών·

44.

πιστεύει ότι πρέπει να ενισχυθεί η βεβαιότητα ως προς τη διάσωση με ιδιωτικά ή με δημόσια κεφάλαια και πώς τούτη αντιστοιχεί στα διάφορα μεγέθη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εφόσον θα πρέπει να υπάρχει σαφές ισότιμο πεδίο ανταγωνισμού για την εφαρμογή του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων για το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος χωρίς εξαιρέσεις σε κράτη μέλη·

45.

θεωρεί ότι χρειάζονται καλύτερες ρυθμίσεις εγγύησης των καταθέσεων στο επίπεδο της Τραπεζικής Ένωσης, έτσι ώστε να εξασφαλίζονται επαρκή χρηματοδοτικά μέσα για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταθετών και, κατ’ επέκταση, για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας·

46.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις είναι αρκετά ευέλικτοι ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να βοηθούν τους ευάλωτους πολίτες, τις μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης και τους αποταμιευτές, χωρίς οι ενισχύσεις αυτές να θεωρούνται κρατικές ενισχύσεις, όπως επιβεβαίωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις αποφάσεις της αναφορικά με το κυπριακό καθεστώς κρατικών επιχορηγήσεων σε δανειολήπτες και σε πολύ μικρές επιχειρήσεις (7), και με την εξυγίανση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Πελοποννήσου (Ελλάδα) (8)·

47.

επικροτεί την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον μηχανισμό διασφάλισης επαρκούς ισχύος  (9), και τονίζει ότι πρωταρχικό μέλημα της ΕΕ στον τομέα αυτό πρέπει να είναι η προώθηση της βιώσιμης ενέργειας (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και περαιτέρω προσπάθειες για την ενεργειακή απόδοση), ως μέσο για τη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού στο πλαίσιο της UNFCCC, καθώς και για την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, και την ενίσχυση της τοπικής συνοχής·

48.

επισημαίνει, αφενός, ότι η διαθεσιμότητα ενέργειας σε προσιτές τιμές αποτελεί βασική προϋπόθεση για την περιφερειακή ανταγωνιστικότητα —ιδίως για τις πλέον μειονεκτικές και απόκεντρες περιφέρειες— και, αφετέρου, ότι οι περιφέρειες που διαθέτουν ισχυρή βιομηχανική βάση, η οποία αποτελεί τομέα υψηλής έντασης ενέργειας αυτή καθαυτή, επηρεάζονται σημαντικά από την επιβολή ενεργειακών φόρων και τελών και εξαρτώνται από τον προσιτό και ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό·

49.

σημειώνει ότι οι τιμές της ενέργειας στην αγορά λιανικής έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια παρά τις χαμηλότερες τιμές χονδρικής και συμφωνεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι η καθαρή ενεργειακή μετάβαση πρέπει να είναι δίκαιη και να συνεκτιμάται σε αυτήν η μετασχηματιστική της επίδραση στους συναρμοδίους, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανιών και των εργαζομένων (10)·

50.

ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να στηρίξει στον μέγιστο βαθμό τη διαρθρωτική μετάβαση στις περιφέρειες υψηλής έντασης άνθρακα και υψηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με τους κανόνες του ανταγωνισμού, και να συνεργαστεί με τους συναρμοδίους των εν λόγω περιφερειών με στόχο την καλύτερη εστίαση της στήριξης της ΕΕ· τούτο δε ενθαρρύνοντας την ανταλλαγή ορθών πρακτικών, μεταξύ άλλων μέσω συζητήσεων για βιομηχανικούς χάρτες πορείας και για τις ανάγκες απόκτησης νέων δεξιοτήτων, καθώς και με την προαγωγή συνεργειών και λοιπών συνεργασιών·

51.

υπογραμμίζει ότι το φορολογικό και κοινωνικό ντάμπινγκ, ο καταχρηστικός φορολογικός σχεδιασμός και η φοροδιαφυγή συνιστούν φραγμούς στον θεμιτό ανταγωνισμό·

52.

πιστεύει ακράδαντα ότι η εμπορική πολιτική της ΕΕ έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στην προώθηση της σύγκλισης των μέσων και των πρακτικών της πολιτικής ανταγωνισμού μεταξύ δικαιοδοσιών, και παράλληλα συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός κόσμου που βασίζεται σε αξίες·

53.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το μνημόνιο συμφωνίας για τις κρατικές ενισχύσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής Εθνικής Ανάπτυξης και Μεταρρύθμισης της Κίνας. Η ΕτΠ ευελπιστεί ότι το μνημόνιο αυτό θα συμβάλει σημαντικά στην ευρύτερη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων στο παγκόσμιο εμπόριο που οφείλονται σε εθνικές πολιτικές επιδοτήσεων (11).

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/57

1.

υπενθυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) «αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα κοινωνικής αρωγής και στεγαστικής βοήθειας προς εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης σε όλους όσοι δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους», όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 34 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ότι το δικαίωμα στη στέγαση αποτελεί επίσης διεθνή υποχρέωση των κρατών μελών έναντι του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών. Ως εκ τούτου, οι εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές που είναι αρμόδιες σε θέματα στεγαστικής πολιτικής οφείλουν να εγγυώνται τον σεβασμό του δικαιώματος σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγη·

2.

τονίζει ότι η ΕΕ δεν διαθέτει ρητή αρμοδιότητα όσον αφορά την πολιτική στέγασης και ότι, κατά την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτικών στέγασης που αναπτύσσονται σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο και των ευρωπαϊκών πολιτικών πρέπει να εξασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της επικουρικότητας· επισημαίνει επίσης ότι η υλοποίηση πολλών στόχων της Ένωσης (οικονομική σταθερότητα, καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, κοινωνική ένταξη κ.λπ.) και πολλών πολιτικών της Ένωσης (περιφερειακή πολιτική, αστικό θεματολόγιο, ανταγωνισμός, ενέργεια, κοινωνική πολιτική κ.λπ.) επηρεάζει τις πολιτικές στέγασης στα διάφορα επίπεδα, αλλά και εξαρτάται από αυτές. Συνεπώς, απαιτείται βελτίωση του συντονισμού των σχετικών πολιτικών·

3.

χαιρετίζει το γεγονός ότι ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή κατά τη διάσκεψη κορυφής για κοινωνικά θέματα για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη, που πραγματοποιήθηκε στο Γκέτεμποργκ, στις 17 Νοεμβρίου 2017, περιλαμβάνει το δικαίωμα πρόσβασης σε καλής ποιότητας κοινωνική κατοικία ή στεγαστική βοήθεια και σε βοήθεια και προστασία έναντι της έξωσης·

4.

υπενθυμίζει εν προκειμένω τον βασικό ρόλο των ευρωπαϊκών περιφερειακών και δημοτικών αρχών στην εφαρμογή των πολιτικών στέγασης στα κράτη μέλη, λαμβανομένων υπόψη των αυξανόμενων ανισοτήτων στις ανάγκες των τοπικών αγορών στέγασης, τόσο από την άποψη των εσωτερικών μετακινήσεων στα κράτη μέλη από τις περιοχές με μικρότερη πίεση προς τις πιο επιβαρυμένες περιοχές, όσο και των πρόσφατων εξωτερικών μεταναστευτικών μετακινήσεων προς τις πιο επιβαρυμένες περιοχές·

5.

επιβεβαιώνει εκ νέου τη σημασία ισχυρής εταιρικής σχέσης με διάφορα είδη οργανώσεων του μη εμπορικού τομέα, οργανώσεις στέγασης και συνεταιρισμούς, καθώς και με τους ενοικιαστές και τις συνοικιακές οργανώσεις που παρέχουν απευθείας στέγαση και/ή διευκολύνουν την πρόσβαση σε στεγαστική βοήθεια, αλλά και με τους αξιόπιστους ιδιώτες επενδυτές που παρέχουν οικονομικά προσιτή στέγη·

6.

υπογραμμίζει την ποικιλομορφία των παραδόσεων και των συστημάτων στέγασης στα κράτη μέλη, καθώς και τη σημασία μιας ουδέτερης προσέγγισης όσον αφορά τους τύπους οίκησης των κατοικιών κατά την εφαρμογή των υφιστάμενων πολιτικών·

7.

επισημαίνει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην εφαρμογή μιας αειφόρου πολιτικής στέγασης και συμβάλλουν με ουσιαστικό τρόπο στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της ΕΕ στην πράξη·

8.

επιβεβαιώνει τον διαρθρωτικό χαρακτήρα της στεγαστικής κρίσης που πλήττει τις ευρωπαϊκές αστικές περιοχές και την ανάγκη οι τοπικές και περιφερειακές αρχές να προωθήσουν προσφορά προσιτών οικονομικά κατοικιών, την οποία οι δυνάμεις της αγοράς δεν είναι σε θέση να παράσχουν από μόνες τους, λόγω της αναντιστοιχίας που παρατηρείται σε μεγάλο αριθμό κρατών μελών και περιφερειών της ΕΕ μεταξύ της οικονομικά προσιτής προσφοράς γης, ιδίως στις αστικές περιοχές, και της υψηλής ζήτησης κατοικιών. Η αναντιστοιχία αυτή απορρέει, μεταξύ άλλων, από τον όγκο των εσωτερικών και εξωτερικών μεταναστευτικών ροών και την αύξηση της ζήτησης για κατοικίες προσαρμοσμένες στις δημογραφικές εξελίξεις που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού στις περισσότερες κοινωνίες των κρατών μελών·

9.

επισημαίνει ότι η ζήτηση στέγης ανά την ΕΕ —ακόμη και εντός κάθε χώρας ή και περιφέρειας— δεν είναι ομοιόμορφη. Ως εκ τούτου, απαιτείται μια ελαστική διαδικασία για την υποστήριξη του κλάδου της οικοδομής·

10.

τονίζει τον αυξανόμενο αντίκτυπο των πολιτικών και των ρυθμίσεων της ΕΕ στους όρους εφαρμογής των στεγαστικών πολιτικών των κρατών μελών, καθώς και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, τόσο από την άποψη των εφαρμοστέων καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων, του συστήματος ΦΠΑ, του ορισμού της κοινωνικής στέγασης ως υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ), των όρων σύναψης δημοσίων συμβάσεων και της συνεργασίας μεταξύ δημοσίων φορέων, όσο και των ειδικών ανά χώρα συστάσεων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου, ειδικότερα σε σχέση με τον έλεγχο των ενοικίων και τις κοινωνικές ενισχύσεις για στέγαση·

11.

επικροτεί τη σταδιακή αναγνώριση των μακροπρόθεσμων επενδύσεων στον τομέα της στέγασης στις πολιτικές της ΕΕ, ιδίως μέσω της δυνατής πλέον επιλεξιμότητάς τους για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) —όσον αφορά την ενεργειακά αποδοτική ανακαίνιση, την πρόσβαση στη στέγαση για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες και την αστική ανάπλαση—, μέσω της ενσωμάτωσής τους στο σχέδιο Juncker —λόγω του πολλαπλασιαστικού τους αποτελέσματος για την τοπική απασχόληση—, αλλά και μέσω της αυξανόμενης χρηματοδότησής τους με δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ιδίως για μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε κοινωνική και μεσαίας κατηγορίας στέγη·

12.

χαιρετίζει την απόφαση του συμφώνου του Άμστερνταμ για τη θέσπιση αστικού θεματολογίου για την ΕΕ και τη δημιουργία εταιρικής σχέσης για τη στέγαση, η οποία να επικεντρώνεται στην ενίσχυση της συνοχής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί στέγασης, καθώς και στην καταγραφή των ορθών πρακτικών των ευρωπαϊκών δήμων για την προώθηση της προσφοράς οικονομικά προσιτών κατοικιών και τη χρηματοδότησή της·

13.

ζητεί, ως συνέχεια της εταιρικής σχέσης για τη στέγαση στο πλαίσιο του αστικού θεματολογίου της ΕΕ, την εφαρμογή ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη στέγαση με σκοπό τη διασφάλιση καλύτερης συνάρθρωσης μεταξύ των πολιτικών της ΕΕ και των πολιτικών των κρατών μελών, των περιφερειών και των τοπικών αρχών τους, τον καλύτερο συντονισμό των πολιτικών και των μέσων παρέμβασης της ΕΕ προς στήριξη των εν λόγω πολιτικών στέγασης και την αντιπαραβολή των πρακτικών των ευρωπαϊκών δήμων όσον αφορά την παροχή οικονομικά προσιτής στέγης·

14.

υπενθυμίζει την ανάγκη μιας Ένωσης αποτελεσματικότερης στις πολιτικές και τις παρεμβάσεις της και, κυρίως, περισσότερο κατανοητής για τους πολίτες της στην καθημερινή τους ζωή·

15.

τονίζει την άμεση σχέση μεταξύ του κόστους στέγασης και της δυνατότητας των ατόμων και των οικογενειών να επενδύουν στην ιδιωτική κατανάλωση και σε δαπάνες για εκπαίδευση, υγεία και συντάξεις, δηλαδή σε παράγοντες οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας·

16.

υπογραμμίζει τη σημασία της ενημέρωσης και της ενθάρρυνσης της συμμετοχής του κοινού σε ζητήματα στέγασης και επικροτεί τη συμμετοχή των εθνικών, των περιφερειακών και των τοπικών εκπροσώπων σε ευρείας εμβέλειας εκστρατείες ευαισθητοποίησης των πολιτών, όπως, λόγου χάρη, η Παγκόσμια Ημέρα Ενδιαιτημάτων, η Παγκόσμια Ημέρα Αρχιτεκτονικής και άλλες πρωτοβουλίες·

17.

επισημαίνει ότι απαιτείται να επιλυθεί το πρόβλημα της ανεπαρκούς προσφοράς στέγης στα μεγάλα αστικά κέντρα, στις βιομηχανικές ζώνες και τις ζώνες προηγμένων επιχειρηματικών υπηρεσιών. Παράλληλα, θα διασφαλίζεται η πρόσβαση σε παράγοντες ευημερίας, ιδίως όσων ατόμων, εκ φύσεως ή όχι (λόγω ασθενείας, αναπηρίας κ.λπ.), υπάγονται πλέον στην κατηγορία των ευρισκόμενων σε μη ενεργό ηλικία και/ή σε αυτή των ανίκανων να εργαστούν. Είναι σημαντικό να εξεταστούν οι δυνατότητες της μετανάστευσης —η αποσυμφόρηση των μεγάλων αστικών κέντρων και η εγκατάσταση ατόμων σε περιοχές με συρρικνούμενο πληθυσμό— βάσει στοιχείων σχετικών με τους διαθέσιμους χώρους στέγασης και το κόστος διαβίωσης στις διάφορες περιφέρειες της ΕΕ·

18.

υπενθυμίζει ότι οι πιέσεις στα χρηματοπιστωτικά συστήματα πολλών κρατών μελών λόγω της μη εξόφλησης των ενυπόθηκων δανείων και της μείωσης της αξίας των κατοικιών έχουν διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην πρόσφατη κρίση που έπληξε την Ευρώπη· ζητεί συνεπώς να συμπεριληφθεί στους βασικούς στόχους του μελλοντικού ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη στέγαση και η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της πρόσβασης στη χρηματοδότηση που είναι αναγκαία για την αγορά κατοικιών και της ευρωστίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων·

19.

πιστεύει επίσης ότι η προσιτή οικονομικά στέγαση αποτελεί μία από τις προϋποθέσεις για την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ανάμειξη και συμβάλλει στην οικοδόμηση κοινοτήτων ανθεκτικών στον κοινωνικό, οικονομικό και γεωγραφικό διαχωρισμό· σημειώνει ότι η πρόσβαση σε επιδοτούμενη από το κράτος στέγη μπορεί επίσης να θέσει φραγμό στην απασχόληση, σε περίπτωση που η αποδοχή προτεινόμενης απασχόλησης επιφέρει την απώλεια του δικαιώματος παραμονής στην εν λόγω επιδοτούμενη κατοικία·

20.

επιδοκιμάζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής να συνδέσει τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, πράγμα το οποίο στον τομέα της στεγαστικής πολιτικής θα έχει —κατά τη γνώμη της Επιτροπής— ως αποτέλεσμα τη στενότερη παρακολούθηση της μεταρρύθμισης της κοινωνικής στέγασης, της προσβασιμότητας και της οικονομικής προσιτότητας της στέγασης, καθώς και της αποτελεσματικότητας των στεγαστικών επιδομάτων· αναμένει, συνεπώς, την τροποποίηση ορισμένων έως τώρα εσφαλμένων παραδοχών σχετικά με τη στέγαση στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου, υπό την έννοια ότι: i) σύμφωνα με ορισμένες ειδικές ανά χώρα αναλύσεις και συστάσεις, η αρμοδιότητα της ΕΕ στον τομέα της στέγασης ήταν αμφισβητήσιμη από την άποψη της επικουρικότητας (π.χ. αμφισβήτηση του ελέγχου των ενοικίων κ.ά.) και ii) οι συστάσεις σχετικά με τη στέγαση διατυπώνονταν αποκλειστικά υπό το πρίσμα ενδεχόμενων μακροοικονομικών ανισορροπιών βασισμένων σε εθνικά αριθμητικά στοιχεία και προέκριναν, ως εκ τούτου, πολιτικές ενιαίας αντιμετώπισης που δεν λάμβαναν υπόψη τις τοπικές και περιφερειακές ιδιαιτερότητες·

21.

ζητεί, το μελλοντικό ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τη στέγαση να λαμβάνει επίσης υπόψη τις ανάγκες και τα αιτήματα των αγροτικών περιοχών όσον αφορά τη στέγαση·

22.

ζητεί, ως εκ τούτου, τη δέουσα δημοκρατική συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων τόσο με την ΕτΠ, η οποία εκπροσωπεί τις ευρωπαϊκές τοπικές και περιφερειακές αρχές, όσο και με τους κοινωνικούς εταίρους πριν από την έγκριση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τη στεγαστική πολιτική, με στόχο την επίδειξη ιδιαίτερης προσοχής στην τήρηση της αρχής της επικουρικότητας σε αυτόν τον τομέα·

23.

τονίζει ότι οι δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της στέγασης χρειάζονται μεγαλύτερη ευελιξία από πλευράς προϋπολογισμού και δημοσιονομικών κανόνων, με σκοπό την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων, της απασχόλησης και της οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο, προκειμένου να αποφέρουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την κοινωνία στο σύνολό της· ζητεί, επομένως, να προβλεφθούν μεγαλύτερα περιθώρια για επενδύσεις σε κοινωνικές υποδομές σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο στο πλαίσιο του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης·

24.

λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών που προβάλλουν την ύπαρξη σημαντικών περιφερειακών διαφορών όσον αφορά την εξέλιξη των τιμών της στέγης, συνιστά στον πίνακα αποτελεσμάτων των μακροοικονομικών ανισορροπιών να χρησιμοποιούνται και περιφερειακά στοιχεία —και όχι μόνο εθνικά— σχετικά με τις ετήσιες μεταβολές των τιμών των ακινήτων ως σημείο ενεργοποίησης στενής παρακολούθησης· καλεί επίσης την Επιτροπή να διερευνήσει εάν και κατά πόσον υπάρχει δυνατότητα ενθάρρυνσης μιας διαφοροποιημένης μακροπροληπτικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο, με διαφορετικά όρια όσον αφορά τον δείκτη δανείου-αξίας (ΔΔΑ) και τον δείκτη δανείου-εισοδήματος (ΔΔΕ) για τα ενυπόθηκα δάνεια, ιδίως μεταξύ μητροπολιτικών περιοχών και υπόλοιπης επικράτειας της εκάστοτε χώρας·

25.

θεωρεί ότι οι δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της στέγασης συνιστούν μακροπρόθεσμες επενδύσεις, οι οποίες θα πρέπει να αναγνωρίζονται μέσα στο κανονιστικό πλαίσιο και στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Λογαριασμών (ΕΣΛ) του 2010. Επιπλέον, αξίζει να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας καλύτερων συνθηκών για τις μη ασταθείς και μη κερδοσκοπικές επενδύσεις που απευθύνονται σε επενδυτές του ιδιωτικού τομέα (π.χ. ασφάλειες) με παρόμοια μακροπρόθεσμα συμφέροντα·

26.

υπογραμμίζει ότι η επίτευξη των στόχων του Παρισιού όσον αφορά την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τον τομέα της στέγης και τεράστιο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας, δεδομένου ότι ο τομέας της κατοικίας παράγει το 40 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς το 75 % περίπου των ευρωπαϊκών κτιρίων είναι αναποτελεσματικό από πλευράς ενέργειας, ενώ μόνο το 0,4 έως 1,2 % του κτιριακού δυναμικού ανακαινίζεται κάθε χρόνο·

27.

όσον αφορά την αναβάθμιση και την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, επισημαίνει ότι οι πολιτικές προς ανάληψη θα πρέπει να περιλαμβάνουν οπωσδήποτε, εκτός από την αξιολόγηση ενεργειακής απόδοσης, και μια αξιολόγηση ασφαλείας· ως εκ τούτου, τα —κατά κύριο λόγο δημοσιονομικά— μέτρα που χρειάζεται να ληφθούν, θα πρέπει να επικεντρωθούν στην προώθηση των εργασιών σεισμικής προσαρμογής —που αποτελούν προληπτική και προορατική επιλογή ως προς την ασφάλεια— ενεργειακής απόδοσης, εξοικονόμησης χρημάτων για τους πολίτες και μείωσης των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων·

28.

με την ευκαιρία της υπό εξέλιξη αναθεώρησης της οδηγίας ΦΠΑ, ζητά να έχουν τη δυνατότητα τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ στην παροχή στέγης στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής, καθώς και στις εργασίες ανακαίνισης κατοικιών και αποκατάστασης κτιρίων στο πλαίσιο δράσεων αστικής ανάπλασης και ανακαίνισης·

29.

εκφράζει την ικανοποίησή της διότι η έκθεση της Επιτροπής σχετικά με το αστικό θεματολόγιο της ΕΕ (1) ανταποκρίνεται στο αίτημα της ΕτΠ (2) υπέρ μιας αναθεώρησης της απόφασης 2012/21/ΕΕ που να διευρύνει την πρόσβαση στην κοινωνική στέγαση πέρα από τους «πολίτες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση» ή τις «ευπαθείς κοινωνικές ομάδες». Μια τέτοια διεύρυνση θα συνάδει με τη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών στον τομέα του σχεδιασμού, της παροχής, της χρηματοδότησης και της οργάνωσης της κοινωνικής στέγασης και θα επιβεβαιώνει την αυτονομία τους να αποφασίζουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν την πολιτική στέγασης ως μέσο κοινωνικής ανάμειξης, αποφυγής της γκετοποίησης και δημιουργίας βιώσιμων κοινοτήτων. Το μέτρο αυτό θα επέτρεπε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο δικαίωμα σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγη, δεδομένου ότι η αδυναμία της στεγαστικής αγοράς να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες των πολιτών σε ορισμένες περιφέρειες δεν επηρεάζει μόνον αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση σε στέγη, αλλά και εκείνους που διαβιούν σε ανθυγιεινές, υπερπλήρεις ή ακατάλληλες κατοικίες, ή ακόμη και εκείνους που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για την πληρωμή του ενοικίου ή της μηνιαίας δόσης του δανείου τους. Πιστεύει, ως εκ τούτου, ότι η θέσπιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο κριτηρίων για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών της αξιοπρεπούς και οικονομικά προσιτής στέγης θα προσέφερε προστιθέμενη αξία·

30.

επιδοκιμάζει επίσης την έκκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την Επιτροπή προκειμένου να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να αναχαιτίσουν την ανάπτυξη του φαινομένου των αστέγων, με σκοπό τη σταδιακή εξάλειψή του·

31.

ζητεί οι επενδύσεις στον τομέα της στέγασης να είναι επιλέξιμες για την πολιτική συνοχής μετά το 2020, ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ποικίλες τοπικές ανάγκες (ενέργεια, πολεοδομία, μετανάστες, αποκλεισμός κ.λπ.) ως συνέχεια των υφιστάμενων μέτρων για την ενεργειακή ανακαίνιση, την πρόσβαση στη στέγαση για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες και την αστική ανάπλαση, στο πλαίσιο μιας οριζόντιας προσέγγισης για τις στεγαστικές επενδύσεις που συγχρηματοδοτούνται βάσει της πολιτικής για τη συνοχή. Η κοινωνική παρέμβαση στις αστικές ζώνες και κατοικίες που το χρειάζονται πρέπει να αποτελέσει καίριο μέσο της οριζόντιας προσέγγισης των δημόσιων στεγαστικών πολιτικών·

32.

θεωρεί ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) θα μπορούσε να συμβάλει στην κάλυψη των ανεπαρκειών της αγοράς στον τομέα της κοινωνικής στέγασης όσον αφορά έργα υψηλού κινδύνου, τα οποία δεν θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο της παραδοσιακής δανειοδοτικής δραστηριότητας της ΕΤΕπ. Ωστόσο, τα νέα χρηματοδοτικά μέσα στον τομέα της κοινωνικής στέγασης, όπως το ΕΤΣΕ, πρέπει να καλύπτουν τις συγκεκριμένες μακροπρόθεσμες ανάγκες από πλευράς οικονομικά προσιτής στέγης και ενεργειακής απόδοσης. Η διάθεση του 4 % του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΤΣΕ για κοινωνικές υποδομές έως τα τέλη Ιουνίου 2017 καταδεικνύει την ύπαρξη δυσκολιών που ενδέχεται να επιδεινωθούν, τόσο λόγω της ανεπαρκούς χρήσης της ρήτρας επενδύσεων που προβλέπεται στο σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, όσο και λόγω της επιλογής να συμπεριληφθούν οι επενδύσεις κοινωνικής στέγασης στη λογιστική κατηγορία του ΕΣΛ 2010 που αφορά τη δημόσια διοίκηση, κατά τον υπολογισμό του δημόσιου ελλείμματος. Η ΕτΠ ζητεί, ως εκ τούτου, την αξιολόγηση του σχεδίου Juncker και των δανείων της ΕΤΕπ όσον αφορά την τόνωση των επενδύσεων στον τομέα της στέγασης και ευελπιστεί ότι η νεοσυσταθείσα ειδική ομάδα υψηλού επιπέδου για τις κοινωνικές υποδομές θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο επ’ αυτού·

33.

ευελπιστεί ότι θα βελτιωθεί ο συντονισμός των στεγαστικών πολιτικών με τις προτεραιότητες της ΕΕ όσον αφορά τις δημογραφικές εξελίξεις. Απαιτούνται μέσα και κατάλληλα δεδομένα σε περιφερειακό επίπεδο για την εξασφάλιση της ροής πληροφοριών, ιδίως σχετικών με υφιστάμενες και μη χρησιμοποιούμενες κατοικίες σε ολόκληρη την ΕΕ, κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει τουλάχιστον μια μερική λύση στο πρόβλημα των εδαφικών ανισορροπιών από πλευράς προσφοράς και ζήτησης κατοικίας·

34.

ζητεί να εφαρμοστούν καινοτόμοι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί για τις επενδύσεις στον τομέα της στέγασης και να επιδιωχθεί ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα μέσω του συνδυασμού δημόσιων και ιδιωτικών χρηματοδοτικών πόρων·

35.

στηρίζει το έργο της εταιρικής σχέσης για τη στέγαση, καθώς εντάσσεται στο πλαίσιο του αστικού θεματολογίου, που αφορά την ευρωπαϊκή νομοθεσία και την καταγραφή των ορθών πρακτικών για τη διάθεση και τη χρηματοδότηση προσφοράς κατοικιών από τους ευρωπαϊκούς δήμους·

36.

χαιρετίζει τα πρώτα συμπεράσματα της εταιρικής σχέσης για τη στέγαση στο πλαίσιο του αστικού θεματολογίου της ΕΕ, τα οποία αποτελούν επίσης συγκεκριμένη συμβολή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT), ενθαρρύνει δε τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποστηρίξουν τα αποτελέσματα αυτά με την κατάρτιση συγκεκριμένων προτάσεων, όπως η αναθεώρηση της απόφασης ΥΓΟΣ·

37.

τονίζει τη σημασία της συνύπαρξης, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη στέγαση, μιας οριζόντιας προσέγγισης των πολιτικών της ΕΕ που συνδέονται άμεσα και έμμεσα με τη στέγαση και μιας συγκριτικής εδαφικής προσέγγισης των τοπικών πολιτικών για την προώθηση και τη χρηματοδότηση της προσφοράς οικονομικά προσιτών κατοικιών·

38.

θεωρεί ότι, σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση C-618/10 (Banco Español de Crédito), της 14ης Ιουνίου 2012, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να εφαρμόζουν τις διατάξεις της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, προκειμένου να διασφαλίζεται καλύτερη προστασία των δανειοληπτών ενυπόθηκων δανείων, ιδίως σε περιπτώσεις που το υποθηκευμένο στοιχείο ήταν η οικογενειακή κατοικία, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι καταστάσεις κινδύνου αποκλεισμού συνδεόμενου με τη στέγαση·

39.

τονίζει ότι είναι σημαντικό τα κτίρια που εξυπηρετούν κοινωνικούς σκοπούς και/ή σκοπούς στέγασης να πληρούν τις αναγκαίες ενεργειακές απαιτήσεις, σύμφωνα με τα ακόλουθα κριτήρια: ενεργειακή απόδοση, εξοικονόμηση ενέργειας, χαμηλές εκπομπές CO2, επενδύσεις σε καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Προς τον σκοπό αυτό, συνιστά την κατασκευή και την αναβάθμιση των κατοικιών με «έξυπνο» τρόπο, σύμφωνα και με τους στόχους του προγράμματος «Ορίζοντας 2020».

8.5.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 164/62

1.

επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο της συνέπειας και της συνέχειας των υφιστάμενων διατάξεων στον τομέα αυτό, καθώς και την πρωτοβουλία για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η οποία επιδιώκει να ενισχύσει την κοινωνική διάσταση της Ένωσης και να εντείνει τη σύγκλιση των κοινωνικών επιδόσεων των κρατών μελών προς τα πάνω. Ο συνδυασμός νομοθετικών μέτρων με μη νομοθετικά μέτρα επιτρέπει την απόκτηση μέσων που είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση μιας ανοδικής σύγκλισης στην Ένωση —την οποία, μέχρι στιγμής, δεν έχει εξασφαλίσει η ισχύουσα νομοθεσία— διατηρώντας, παράλληλα, κάποια ευελιξία·

2.

υπενθυμίζει ότι η νομική βάση της πρότασης οδηγίας της Επιτροπής —δηλαδή το άρθρο 153 της ΣΛΕΕ— εμπίπτει στις συντρέχουσες αρμοδιότητες της Ένωσης και των κρατών μελών και, συνεπώς, ισχύει η αρχή της επικουρικότητας. Εκτιμά ότι, εφόσον με την πρόταση της Επιτροπής επιδιώκεται ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου νομικού πλαισίου με σκοπό τη διαμόρφωση ελάχιστων κοινών κανόνων για την εξισορρόπηση επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ είναι αναγκαία, κατάλληλη και ενδεδειγμένη. Σημειώνει εν προκειμένω ότι το άρθρο 153 ΣΛΕΕ προβλέπει ρητά ότι η οδηγία αποτελεί το νομικό μέσο που χρησιμοποιείται για τον καθορισμό των ελάχιστων απαιτήσεων που πρέπει να εφαρμόζονται σταδιακά από τα κράτη μέλη, το οποίο θα πρέπει να διασφαλίζει έναν ελάχιστο βαθμό παρέμβασης για την επίτευξη των στόχων της πρότασης. Η ΕτΠ συμφωνεί ότι τέτοιοι ελάχιστοι κανόνες έχουν ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά της ΕΕ. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η δράση της Ένωσης θα πρέπει να αφήνει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο περιθώριο για εθνικές και επιμέρους αποφάσεις, δεδομένου ότι αποτελεί καθιερωμένη πρακτική για τον τομέα αυτό να ρυθμίζεται από τους κοινωνικούς εταίρους, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι περιφέρειες και οι δήμοι διαδραματίζουν διπλό ρόλο, υπό την ιδιότητά τους ως εργοδότες, αλλά και ως δημόσιες αρχές·

3.

υποστηρίζει ότι η ευθύνη για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής ζωής και ιδιωτικής ζωής πρέπει να επιμερίζεται μεταξύ των εργαζόμενων ανδρών και γυναικών, των οικογενειών, των κοινωνικών εταίρων, των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και του συνόλου των εργοδοτών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και των παρόχων υπηρεσιών. Μόνο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη όλες τις προοπτικές θα οδηγήσει σε μια κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμη κοινωνία που θα τοποθετεί τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους στο επίκεντρο των πολιτικών της·

4.

σημειώνει επίσης ότι, λόγω πεποιθήσεων και πολιτιστικών προτύπων, το έργο του μη αμειβόμενου φροντιστή αναλαμβάνουν κυρίως οι γυναίκες. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες συμμετέχουν σε μικρότερο βαθμό, σε σύγκριση με τους άνδρες, στην αγορά εργασίας. Ως εκ τούτου, η ΕτΠ θεωρεί ότι οι πολιτικές εξισορρόπησης της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, ιδίως οι άδειες για οικογενειακούς λόγους, μπορούν να συμβάλουν τόσο στην αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών όσο και στην αύξηση των ποσοστών γονιμότητας, με καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα για όλες και για όλους· Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι άδειες για οικογενειακούς λόγους δεν θα μετατραπούν σε παγίδα για τις γυναίκες, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο τις επιλογές τους στην αγορά εργασίας· για τον λόγο αυτό, οι πολιτικές εξισορρόπησης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής πρέπει να συνοδεύονται από την ανάπτυξη πολιτικών συνυπευθυνότητας των φύλων. Οι πολιτικές αυτές θα καταστήσουν δυνατή την αλλαγή των κοινωνικών δομών και ένα νέο κοινωνικό σύμφωνο που θα επιτρέπει την οργάνωση του χρόνου εργασίας, των οικιακών εργασιών, της φροντίδας, του ελεύθερου χρόνου και της προσωπικής ζωής κατά τρόπο ίσο μεταξύ ανδρών και γυναικών·

5.

υπενθυμίζει ότι οι τρέχουσες δημογραφικές τάσεις καθιστούν επιτακτικό τον επαναπροσδιορισμό των ρόλων των φύλων και την προώθηση πιο ευέλικτων και ίσων εργασιακών συμβάσεων, διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την επιλογή μειωμένου ωραρίου και αδειών, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες, ώστε να είναι σε θέση να φροντίζουν τα παιδιά και τους λοιπούς συγγενείς τους·

6.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας περιορίζεται στους εργαζόμενους που έχουν σύμβαση ή σχέση εργασίας, και δεν καλύπτει τις διάφορες μορφές άτυπης απασχόλησης, όπως η αυτοαπασχόληση, πράγμα που θα ήταν σύμφωνο προς την οδηγία 2010/41/ΕΕ για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα. Θα καλύπτονταν έτσι επίσης και οι περιπτώσεις των σχέσεων λαθραίας εργασίας ή των οικονομικά εξαρτώμενων θέσεων (ψευδής αυτοαπασχόληση)·

7.

συμφωνεί με τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη της καλύτερης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής: δεν πρόκειται μόνο για τη δικαιοσύνη, την ισότητα των φύλων και τη βέλτιστη διανομή αρμοδιοτήτων, αλλά και για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών των χωρών και τη συμβολή στην επίτευξη των προτεραιοτήτων ανάπτυξης και απασχόλησης·

8.

ζητεί, συνεπώς, τη μετάβαση σε μια νέα εργασιακή νοοτροπία που να αναγνωρίζει τα κοινά για τις γυναίκες, τις οικογένειες και την κοινωνία οφέλη μιας καλύτερης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής: η αναμενόμενη αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών και η μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών θα έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στις γυναίκες, από την άποψη της προσωπικής τους ολοκλήρωσης, των οικονομικών εισοδημάτων τους και των μελλοντικών τους συντάξεων με μεγαλύτερες και πιο δίκαιες συνεισφορές, όσο και στην οικονομική ευημερία των οικογενειών τους, στην κοινωνική τους ένταξη και στην υγεία, καθώς και στις επιχειρήσεις που θα επωφεληθούν από μια ευρύτερη δεξαμενή ταλέντων και από ένα πιο παραγωγικό και με ισχυρότερα κίνητρα εργατικό δυναμικό, καθώς και από μείωση της κατ’ επανάληψη απουσίας από την εργασία·

9.

υπενθυμίζει ότι οι γονείς και οι φροντιστές, είτε είναι γυναίκες είτε άνδρες, νέοι ή ηλικιωμένοι, είναι επίσης υπάλληλοι, επιχειρηματίες, που κατοικούν τόσο σε αγροτικές όσο και σε αστικές περιοχές και συμβάλλουν στον δυναμισμό τους· επισημαίνει δε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ορισμένες περιοχές στην αναζήτηση φροντιστών λόγω του υψηλού ποσοστού γήρανσης των κατοίκων τους· σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό σήμα για πόλεις και κωμοπόλεις με χαρακτήρα φιλικό προς τις οικογένειες, που θα απονέμεται σε όσες πόλεις και κωμοπόλεις παρέχουν φιλικές προς την οικογένεια υποδομές, πράγμα που θα παρακινεί τους πολίτες είτε να παραμείνουν είτε να μετακομίσουν εκεί, αυξάνοντας έτσι την ελκυστικότητα των επενδύσεων για την εν λόγω πόλη (1)·

10.

αναγνωρίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές στον τομέα αυτό, δεδομένης της αρμοδιότητάς τους σε θέματα που επηρεάζουν την καθημερινή οικογενειακή ζωή, όπως η φροντίδα των παιδιών, η φροντίδα για τους ηλικιωμένους και τα άτομα με αναπηρίες, η εκπαίδευση, οι κοινωνικές υπηρεσίες και η απασχόληση· Η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση είναι, ως εκ τούτου, καίριας σημασίας για τη βέλτιστη εφαρμογή της οδηγίας (2)·

11.

ζητεί, ως εκ τούτου, να υποστηριχθούν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, ως μείζονες εργοδότες του δημοσίου τομέα σε πολλά κράτη μέλη, στις προσπάθειές τους να εφαρμόσουν κατάλληλες κοινωνικές πολιτικές και πολιτικές απασχόλησης, και κυρίως να στηρίξουν και να ενδυναμώσουν τις ικανότητές τους για την υλοποίηση πολιτικών που να προωθούν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής·

12.

τονίζει τη σημασία των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων ως εργαλείων που προωθούν επαρκώς τον σχεδιασμό μέτρων για την καλύτερη εξισορρόπηση επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, ιδίως από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πρέπει να ενισχυθεί προκειμένου να αντιμετωπίσει καλύτερα τη στέρηση, τη φτώχεια των εργαζομένων και την κοινωνική ένταξη πέραν της στήριξης της απασχολησιμότητας·

13.

επισημαίνει ότι υφίστανται ήδη ορθές πρακτικές σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, οι οποίες πρέπει να κοινοποιούνται, να προωθούνται και να αναπαράγονται σε όλα τα επίπεδα· πρέπει δε να επιβραβεύονται οι επιχειρήσεις που μεριμνούν για την πραγματική ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής των εργαζομένων τους·

14.

διαπιστώνει ότι οι περιφέρειες και οι δήμοι μπορούν επίσης να εξασφαλίσουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες και σε δραστηριότητες ψυχαγωγίας χαράσσοντας και εφαρμόζοντας ολοκληρωμένες πολιτικές για τον πολιτισμό, το εμπόριο και τις μεταφορές, οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής·

15.

εκφράζει τη λύπη της για την απουσία αναφοράς στους στόχους της Βαρκελώνης, που αποσκοπούσαν στην αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών και όριζαν ήδη από το 2002 ως στόχο, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, να προβλέπονται στις χώρες της ΕΕ δομές υποδοχής για το 90 % τουλάχιστον των παιδιών μεταξύ τριών ετών και ηλικίας υποχρεωτικής εκπαίδευσης, καθώς και για το 33 % των παιδιών κάτω των τριών ετών. Δεδομένου ότι οι στόχοι αυτοί δεν επιτεύχθηκαν από όλα τα κράτη μέλη, χρειάζεται να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την υλοποίησή τους·

16.

επισημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο αποτελεί ισχυρό εργαλείο στην υπηρεσία της δημοσιονομικής πολιτικής και ότι θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο προκειμένου να δοθούν στα κράτη μέλη κατευθύνσεις και συστάσεις σχετικά με τα οικονομικά αντικίνητρα για το δεύτερο εργαζόμενο μέλος της οικογένειας, καθώς επίσης και κατευθύνσεις σε θέματα παροχής φροντίδας·

17.

τονίζει την ανάγκη να προβλεφθεί ευέλικτη οργάνωση της εργασίας και να εξασφαλιστεί ότι αυτή δεν θα χρησιμοποιείται κατά τρόπο που να ισοδυναμεί με χαμηλό μισθό και μειωμένες προοπτικές εξέλιξης, ιδίως για τις γυναίκες. Συγχρόνως, οι εν λόγω ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας θα πρέπει να συζητηθούν δεόντως με τους εργοδότες ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος διαταραχών, ιδίως όσον αφορά τις ΜΜΕ·

18.

υπενθυμίζει τη σημασία διευκόλυνσης της πρόσβασης στην εκπαίδευση των γονέων ή των φροντιστών που θα πρέπει να απουσιάσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων και παροχής φροντίδας, καθώς και τον πλούτο που συνιστά η αξιοποίηση των δεξιοτήτων που απέκτησαν οι φροντιστές·

19.

υπογραμμίζει ότι, στη σημερινή αγορά εργασίας, προκειμένου να ενισχυθούν οι προοπτικές απασχόλησης για όλους τους Ευρωπαίους και ιδίως για τους νέους, τις γυναίκες και τους φροντιστές, απαιτούνται μέτρα αύξησης της ευελιξίας και της ασφάλειας των νέων επιχειρηματικών προτύπων και των νέων μορφών απασχόλησης. Εφόσον θεσπίζονται ορθές ρυθμίσεις και συνοδευτικά μέτρα που εξασφαλίζουν σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου, η αυξημένη ευελιξία ωφελεί εργοδότες και εργαζομένους·

20.

επισημαίνει ότι οι μόνοι γονείς αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις όσον αφορά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και χρειάζονται ειδική στήριξη. Πολύ συχνά εργάζονται με μερική απασχόληση, έχουν περιορισμένες προοπτικές σταδιοδρομίας και αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να εξασφαλίσουν ευέλικτα μοντέλα ωραρίων εργασίας, ιδίως για τους μόνους γονείς και να τους προσφέρουν επαγγελματική κατάρτιση συμβατή με τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις·

21.

κρίνει σημαντικό η εμπειρία που αποκτάται από τους φροντιστές που αναλαμβάνουν το εν λόγω καθήκον στην ιδιωτική τους ζωή να αναγνωρίζεται έμπρακτα κατά τρόπο που θα διευκολύνει την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας ως επαγγελματιών, όπου θα ασκούν τα ίδια καθήκοντα με αυτά που ασκούσαν στην ιδιωτική τους ζωή·

22.

εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη προτάσεων σχετικά με την ενίσχυση των δικαιωμάτων που αφορούν τη μητρότητα, όπως, για παράδειγμα, την προστασία από την απόλυση για εκτεταμένο χρονικό διάστημα και γενικότερα την προστασία από τις διακρίσεις στην εργασία. Πρόκειται για μια χαμένη ευκαιρία, δεδομένου ότι η εν λόγω οδηγία προβλέπεται να αντικαταστήσει την οδηγία για την άδεια μητρότητας, η οποία αποσύρθηκε το 2015·

23.

χαιρετίζει τη θέσπιση της άδειας πατρότητας, η οποία ωφελεί τόσο τους γονείς όσο και τα παιδιά. Ωστόσο, απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας, προκειμένου ο πατέρας να νιώσει ότι είναι αποδεκτό να απουσιάσει από την εργασία του για να φροντίσει το παιδί του. Αυτή η αλλαγή θα επέλθει συντομότερα εάν οι δύο γονείς αντιμετωπίζονται πιο ισότιμα από την αρχή της εγκυμοσύνης·

24.

συμφωνεί με την πρόταση να χορηγείται η άδεια πατρότητας ανεξάρτητα από τη γαμική ή οικογενειακή κατάσταση, όπως αυτή ορίζεται στο εθνικό δίκαιο, προκειμένου να αποφεύγονται τυχόν διακρίσεις. Εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίσουν τους όρους πρόσβασης και τις λεπτομέρειες εφαρμογής της γονικής άδειας όταν υπάρχουν περισσότεροι από δύο αιτούντες τη γονική άδεια.