Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη
ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ;
- Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (ΕΕΠ) αποσκοπούσε στην αναθεώρηση των Συνθηκών της Ρώμης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας.
- Αυτό έγινε για να δοθεί νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και για να ολοκληρωθεί η εσωτερική αγορά (ένας χώρος χωρίς εσωτερικά σύνορα στον οποίο διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των ατόμων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων) έως την 1η Ιανουαρίου 1993.
- Η ΕΕΠ τροποποίησε τους κανόνες λειτουργίας των ευρωπαϊκών οργάνων και διεύρυνε τις αρμοδιότητες της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε αρκετούς τομείς πολιτικής.
- Δημιουργώντας νέες κοινοτικές αρμοδιότητες και με τη μεταρρύθμιση των θεσμικών οργάνων, η ΕΕΠ ανοίγει τον δρόμο της πολιτικής ολοκλήρωσης και της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, που κατοχυρώθηκαν με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (τη Συνθήκη του Μάαστριχτ).
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
Στόχοι
- Για τον λόγο αυτό η διακυβερνητική διάσκεψη που κατέληξε στην ΕΕΠ είχε διπλή εντολή:
Δομή
- Η ΕΕΠ αποτελείται από ένα προοίμιο και 4 τίτλους και περιέχει μια σειρά δηλώσεων που εγκρίθηκαν από τη διάσκεψη.
- Στο προοίμιο αναφέρονται οι θεμελιώδεις στόχοι της Συνθήκης και εκφράζεται η θέληση των συμβαλλόμενων μερών να μεταβάλουν το σύνολο των σχέσεών τους με σκοπό τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο προοίμιο κατοχυρώνεται, επίσης, ο ενιαίος χαρακτήρας της Πράξης, που συγκεντρώνει τους κοινούς κανόνες για τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και για τη συνεργασία στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Τέλος, τονίζονται οι δύο στόχοι της αναθεώρησης των Συνθηκών, δηλαδή, «η βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης με την επέκταση των κοινών πολιτικών και την αναζήτηση νέων στόχων» και «η διασφάλιση καλύτερης λειτουργίας των Κοινοτήτων».
- Ο τίτλος I περιέχει κοινούς κανόνες για την πολιτική συνεργασία και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
- Ο τίτλος II αφορά τις τροποποιήσεις των Συνθηκών για την ίδρυση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
- Ο τίτλος III αναφέρεται στην ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.
- Ο τίτλος IV αφορά τις γενικές και τελικές διατάξεις.
Θεσμικές μεταβολές
- Για να διευκολυνθεί η δημιουργία της εσωτερικής αγοράς έως το 1993, η ΕΕΠ προβλέπει αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων όπου το Συμβούλιο μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις με ειδική πλειοψηφία αντί με ομοφωνία. Κατ’ αυτό τον τρόπο απλοποιήθηκε η διαδικασία λήψης αποφάσεων και μπόρεσαν να αποφευχθούν οι συχνές καθυστερήσεις που οφείλονταν στην επιζήτηση ομόφωνης απόφασης από τις τότε 12 χώρες μέλη. Η ομοφωνία δεν ήταν πλέον απαραίτητη για τους νόμους που προορίζονταν για τη θέσπιση της ενιαίας αγοράς εκτός από τα μέτρα σχετικά με τη φορολογία, την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων και τα δικαιώματα και συμφέροντα των μισθωτών.
- Η ΕΕΠ θεσπίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο επισημοποιεί τις διασκέψεις ή τις συνόδους κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Ωστόσο, οι αρμοδιότητες του οργάνου αυτού καθορίστηκαν αργότερα στο άρθρο 15 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ).
- Οι αρμοδιότητες του Κοινοβουλίου ενισχύθηκαν διότι απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του για τη σύναψη συμφωνίας διεύρυνσης και σύνδεσης. Η ΕΕΠ θέσπισε τη διαδικασία συνεργασίας, η οποία ενίσχυσε τη θέση του Κοινοβουλίου στον διοργανικό διάλογο παρέχοντας τη δυνατότητα διπλής ανάγνωσης των σχεδίων νόμων που προτείνονται δυνάμει περιορισμένου αριθμού νομικών βάσεων, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο προς τον μελλοντικό ρόλο του Κοινοβουλίου ως συννομοθέτη από κοινού με το Συμβούλιο.
- Η ΕΕΠ διευκρινίζει ορισμένους κανόνες σχετικά με τις εκτελεστικές εξουσίες. Το άρθρο 10 προβλέπει ότι το Συμβούλιο αναθέτει στην Επιτροπή τις εκτελεστικές εξουσίες για τους κανόνες που έχει θεσπίσει το Συμβούλιο, ως γενικό κανόνα. Το Συμβούλιο μπορεί να έχει το δικαίωμα άμεσης άσκησης εκτελεστικών εξουσιών μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Η ΕΕΠ θεσπίζει επίσης τις βάσεις που καθιστούν δυνατή τη δημιουργία του Πρωτοδικείου (ΠΕΚ), που ονομάζεται πλέον Γενικό Δικαστήριο.
Τομείς πολιτικής
- Δυνάμει της ΕΕΠ η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία καθιερώθηκε ως ο νέος κανόνας σε τέσσερις από τους υπάρχοντες τομείς που καλύπτονται από τις Συνθήκες:
- Με την ΕΕΠ θεσπίστηκε ότι σε αρκετούς νέους τομείς πολιτικής οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- η εσωτερική αγορά·
- η οικονομική και κοινωνική συνοχή ώστε να αντισταθμιστούν οι συνέπειες της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες·
- η κοινωνική πολιτική —δύο νέες πτυχές της εν λόγω πολιτικής, η υγεία και ασφάλεια στην εργασία και ο κοινωνικός διάλογος μεταξύ συνδικαλιστικών οργανώσεων και εργοδοτών·
- η έρευνα και η ανάπτυξη·
- το περιβάλλον — θεσπίζοντας την αρχή της επικουρικότητας (δηλαδή, να λαμβάνονται μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μόνο όταν είναι πιο αποτελεσματικά συγκριτικά με τα μέτρα σε κάθε μεμονωμένη χώρα),·και
- η κοινή εξωτερική πολιτική —ενώ η προεδρεία του Συμβουλίου είναι υπεύθυνη για την ανάληψη δράσης και τον συντονισμό των θέσεων των χωρών μελών.
ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΠΡΑΞΗ;
Η ΕΕΠ εφαρμόζεται από την 1η Ιουλίου 1987.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — 1980-1989 (Europa).
ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη [ΕΕ L 169 της 29.6.1987, σ. 1–28 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT)]
ΣΥΝΑΦΗ ΕΓΓΡΑΦΑ
Ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς — Λευκή βίβλος της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Μιλάνο, 28-29 Ιουνίου 1985) [COM(85) 310 final της 14.6.1985]
τελευταία ενημέρωση 04.04.2018