Η συμμετοχή στα κοινοτικά προγράμματα είναι ανοικτή στις συνδεδεμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις ευρωπαϊκές χώρες που δεν είναι μέλη, στις υποψήφιες χώρες και στις δυνάμει υποψήφιες χώρες. Εντάσσεται στο πλαίσιο των όλο και στενότερων σχέσεων μεταξύ της Ένωσης και των εν λόγω χωρών, της εξοικείωσής τους με τις πολιτικές και τις μεθόδους εργασίας, ενθαρρύνοντας συγχρόνως την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών. Στόχος της είναι να υποστηρίξει την εφαρμογή της Διαδικασίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης των χωρών που ανήκουν στα Δυτικά Βαλκάνια στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προοπτικής τους.

Αποφάσεις του Συμβουλίου, της 2ας Ιουνίου 2005, σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας-πλαισίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων που θεσπίζουν τις γενικές αρχές της συμμετοχής τους στα κοινοτικά προγράμματα:

Η συμμετοχή των συνδεδεμένων χωρών στα κοινοτικά προγράμματα έχει ως στόχο την εξοικείωση των τελευταίων αυτών με τις μεθόδους και τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕE). Δεδομένου ότι πρόκειται για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προοπτικής τους και ειδικότερα στο πλαίσιο του θεματολογίου της Θεσσαλονίκης που εγκρίθηκε το 2003 (EN). Στο τελευταίο προβλέπεται ρητά η συμμετοχή αυτή ως μέσο της Διαδικασίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΔΣΣ) και της προσέγγισης της ΕΕ, ιδιαίτερα όσον αφορά την υιοθέτηση και εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου.

Χαρακτήρας και διαδικασία της συμμετοχής στα κοινοτικά προγράμματα μέσω των συμφωνιών-πλαισίων.

Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δύνανται να συμμετέχουν ειδικότερα στο σύνολο των κοινοτικών προγραμμάτων που ανταποκρίνονται στις ειδικές τους ανάγκες και που εντάσσονται στο πλαίσιο των στόχων και προτεραιοτήτων της ΔΣΣ. Τα υπό εκτέλεση προγράμματα στα οποία δύνανται να συμμετάσχουν απαριθμούνται σε παράρτημα των συμφωνιών-πλαισίων. Άλλωστε οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μπορούν να ζητήσουν να συμμετάσχουν και σε άλλα ήδη υφιστάμενα προγράμματα ή σε προγράμματα που θα δημιουργηθούν στο μέλλον.

Εξάλλου, οι εκπρόσωποι των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων παρίστανται ως παρατηρητές στις συνόδους των επιτροπών των προγραμμάτων στα οποία καταβάλλουν χρηματοδοτική συνεισφορά.

Οι λεπτομέρειες εφαρμογής και οι όροι συμμετοχής των χωρών στα κοινοτικά προγράμματα εκπονούνται από την Επιτροπή και από κάθε χώρα για κάθε πρόγραμμα ειδικά. Οι τελευταίες αυτές εντάσσουν τη χρηματοδοτική τους συνεισφορά στον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ. Η χρηματοδοτική συνεισφορά καθορίζεται συναρτήσει των αναγκών κάθε χώρας. Για το λόγο αυτό, απολαύουν οικονομικής υποστήριξης για τη χρηματοδοτική τους συνεισφορά μέσω του Μέσου Προενταξιακής Βοήθειας (IAP), ή κάθε άλλης εξωτερικής ενίσχυσης στην οποία έχουν δικαίωμα.

Η συμμετοχή των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στα κοινοτικά προγράμματα διέπεται από τις συμφωνίες-πλαίσια που καθορίζουν τις γενικές αρχές οι οποίες διέπουν τη συμμετοχή κάθε χώρας στα κοινοτικά προγράμματα. Στην περίπτωση των χωρών που έχουν συνάψει Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ), η συμφωνία-πλαίσιο επισυνάπτεται στη ΣΣΣ με μορφή πρωτοκόλλου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπραγματεύεται και συνάπτει αυτές τις συμφωνίες-πλαίσια ενεργώντας στο όνομα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και για κάθε χώρα.

Η σύναψη των συμφωνιών-πλαισίων έχει αόριστη διάρκεια. Ωστόσο, επανεξετάζονται κάθε τρία χρόνια.

Μετά την έγκριση του θεματολογίου της Θεσσαλονίκης, η Επιτροπή εξέδωσε μια ανακοίνωση, στις 3 Δεκεμβρίου 2003, στην οποία αναφέρονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής και οι κατευθυντήριες γραμμές της συμμετοχής των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στα κοινοτικά προγράμματα και οργανισμούς. Βασίζεται στην ήδη αποκτηθείσα πείρα σε θέματα συμμετοχής των συνδεδεμένων ευρωπαϊκών χωρών (ευρωπαϊκών χωρών που δεν είναι μέλη της Ένωσης και υποψήφιων χωρών).

Η Επιτροπή διευκρινίζει ιδιαίτερα την επιλεκτική και προοδευτική προσέγγιση που θα υιοθετηθεί κατά την επιλογή των προγραμμάτων και των οργανισμών. Η προσέγγιση αυτή καθιστά δυνατή την αξιολόγηση συμμετοχής σε ορισμένα προγράμματα και σε ορισμένους οργανισμούς πριν την επεκτείνει και σε άλλους εάν αυτό είναι αναγκαίο.

Η συμμετοχή είναι συνάρτηση των αναγκών και προτεραιοτήτων κάθε χώρας. Η συμμετοχή σε ιδιαίτερα εξειδικευμένα προγράμματα που αφορούν έναν συγκεκριμένο τομέα είναι επίσης δυνατή. Ωστόσο, οι εν λόγω χώρες πρέπει να διαθέτουν τις διοικητικές ικανότητες καθώς και τις απαραίτητες ικανότητες απορρόφησης ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Άλλωστε, οι συμμετέχουσες χώρες καταβάλλουν χρηματοδοτική συνεισφορά για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων και οργανισμών, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι συνεισφέρουν χρηματοδοτικά στον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ. Πράγματι, τα περισσότερα κοινοτικά προγράμματα παγιώνουν τις εσωτερικές πολιτικές της ΕΕ και η χρηματοδότησή τους εξαρτάται από τα εσωτερικά δημοσιονομικά κονδύλια, με εξαίρεση προγράμματα τα οποία περιέχουν μια εξωτερική πτυχή, όπως το TEMPUS και το LIFE, και με οποία οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι ήδη συνδεδεμένες. Η χρηματοδοτική συνεισφορά των συνδεδεμένων χωρών αξιολογείται συναρτήσει του αριθμού κατοίκων των χωρών αυτών που θα συμμετάσχουν στα προγράμματα.

Το χρονοδιάγραμμα της Επιτροπής για την καταβολή των πρώτων συνεισφορών είναι ιδιαίτερα περιοριστικό ως προς τις προθεσμίες ήδη από το 2005 ώστε να εντοπιστούν σαφέστερα οι ανάγκες και οι βελτιώσεις στο πλαίσιο των επόμενων οικονομικών προοπτικών της περιόδου 2007-2013.

Δεδομένου ότι πρόκειται για κοινοτικούς οργανισμούς, η Επιτροπή υιοθετεί την ίδια προσέγγιση που υιοθέτησε και για τα κοινοτικά προγράμματα. Στην περίπτωση αυτή, πέντε οργανισμοί συμμετέχουν εξαρχής στη συνεργασία με τις χώρες της ΣΣΣ, πριν ανοίξει η συμμετοχή σε άλλους Οργανισμούς, δηλαδή, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των Φαινομένων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας (ΕΚΦΡΞ), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EΚΠΝΤ), τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τη Ναυτική Ασφάλεια (ΕΟNΑ) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Αεροπορική Ασφάλεια (ΕΟAA).

Παραπομπες

Πράξη	Έναρξη ισχύος	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Απόφαση 2005/524/ΕΚ	2.6.2005	-	ΕΕ L 192 της 22.7.2005
Απόφαση 2005/525/ΕΚ	2.6.2005	-	ΕΕ L 192 της 22.7.2005
Απόφαση 2005/526/ΕΚ	2.6.2005	-	ΕΕ L 192 της 22.7.2005
Απόφαση 2005/527/ΕΚ	2.6.2005	-	ΕΕ L 192 της 22.7.2005
Απόφαση 2005/528/ΕΚ	2.6.2005	-	ΕΕ L 192 της 22.7.2005