Γειτονία: έγγραφο προσανατολισμού
Το παρόν έγγραφο έχει ως στόχο να σηματοδοτήσει τα επόμενα βήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής όσον αφορά τη γειτονία. Προτείνει έναν κατάλογο προτεραιοτήτων που πρέπει να συμπεριληφθεί στα διμερή σχέδια δράσης: πολιτικός διάλογος και μεταρρύθμιση, εμπόριο και μέτρα για την προοδευτική συμμετοχή στην εσωτερική αγορά, δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις, ενέργεια, μεταφορές, κοινωνία των πληροφοριών, περιβάλλον, έρευνα και καινοτομία, κοινωνική πολιτική και επαφές μεταξύ κοινοτήτων.
ΠΡΑΞΗ
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Μαΐου 2004, με τίτλο «Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας - Έγγραφο στρατηγικής» [COM(2004) 373 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
ΣΥΝΟΨΗ
Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί συνέχεια δύο άλλων ανακοινώσεων που υποβλήθηκαν το 2003, για «Ένα νέο πλαίσιο σχέσεων με τους γείτονές μας στα ανατολικά και νότια σύνορά μας» και για ένα ενδεχόμενο «μέσο γειτνίασης». Η εν λόγω ανακοίνωση πρόκειται να σηματοδοτήσει τα επόμενα στάδια της νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ΕΠΓ).
Αρχές και εμβέλεια
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ΕΠΓ πρέπει να έχει συνολική, συνεπή και αποτελεσματική προσέγγιση. Δίνοντας μια νέα ώθηση στη συνεργασία με τους νέους γείτονες πρέπει να ενισχύσει την ασφάλεια, την ευημερία και τη σταθερότητα στην περιοχή.
΄Οσον αφορά τη γεωγραφική της κάλυψη, η Επιτροπή συστήνει να συμπεριληφθεί στο πεδίο της ΕΠΓ η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία. Επιπλέον προτείνει, όπως και η ανακοίνωση του Μαρτίου 2003 για τη διευρυμένη Ευρώπη, την πλήρωση όρων για πληρέστερη ένταξη της Λευκορωσίας στην ΕΠΓ. Υπό τις σημερινές συνθήκες, οι δεσμεύσεις της ΕΕ προς τη χώρα αυτή θα επικεντρωθούν στη δημοκρατική ανάπτυξη και στην υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών. Για τη Λιβύη, η Επιτροπή συστήνει να εξετασθούν τα μέσα ώστε να ενσωματωθεί στην ΕΠΓ και βεβαιώνει ότι η συμμετοχή της στη διαδικασία της Βαρκελώνης αποτελεί ένα πρώτο στάδιο που πρέπει να ξεπεραστεί.
Η κοινή ιδιοποίηση της διαδικασίας, η διαφοροποίηση μεταξύ των εταίρων και η καλύτερη εκμετάλλευση των υπαρχόντων μέσων αποτελούν άλλα βασικά για την Επιτροπή σημεία. Κατά τη γνώμη της, η ΕΠΓ παρέχει μια προστιθέμενη αξία που προέρχεται από την πιο επικεντρωμένη προσέγγιση και την καλύτερη σύλληψή της, τη δυνατότητα που προσφέρει να επιτευχθεί υψηλότερος βαθμός ενσωμάτωσης, την ενθάρρυνση της διαδικασίας μεταρρύθμισης, τη βούληση επίλυσης διμερών προβλημάτων και τις επικεντρωμένες προτεραιότητες, την αύξηση των πόρων και την υποστήριξη στους εταίρους.
Σχέδια δράσης
Στα διμερή σχέδια δράσης που πρόκειται να συναφθούν με καθέναν από τους εταίρους, οι προτεραιότητες θα καλύψουν δύο σημαντικούς τομείς: τις κοινές αξίες και την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια καθώς και τις δράσεις για την προσέγγιση ορισμένων τομέων προτεραιότητας, όπως είναι η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, το εμπόριο και η εσωτερική αγορά, η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές υποθέσεις καθώς και η εγκαθίδρυση συνδέσεων και επαφών. Η συνέχεια θα δοθεί από τους οργανισμούς που θα δημιουργηθούν στο πλαίσιο των διαφόρων ισχυουσών συμφωνιών, ενώ η Επιτροπή θα καθιερώσει περιοδικές εκθέσεις για την επανεξέταση και την προσαρμογή των σχεδίων δράσης.
Οι ελευθερίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελούν τη βάση αυτής της πολιτικής, η οποία πρέπει να προωθεί τη δέσμευση υπέρ κοινών αξιών. Ο πολιτικός διάλογος θα ενισχυθεί με την ΕΠΓ στους τομείς που θα καθορισθούν από τα σχέδια δράσης, αναζητώντας πάντα έναν αποτελεσματικό πολυμερισμό.
Η πολιτική αυτή προτείνει επίσης ενίσχυση των προτιμησιακών εμπορικών σχέσεων και αύξηση της χρηματοδοτικής και οικονομικής βοήθειας, αφήνοντας να διαφαίνεται μια ενδεχόμενη συμμετοχή στην εσωτερική αγορά της ΕΕ. Όσον αφορά την κοινωνική διάσταση, πρέπει να ενισχυθεί ο διάλογος και η συνεργασία. Επιπλέον, τα θέματα που συνδέονται με την κυκλοφορία των εργαζομένων θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο των διαφόρων συμφωνιών.
Το εμπόριο και η εσωτερική αγορά αποτελούν επίσης ένα κεφάλαιο μεγάλης σημασίας. Θα πρέπει να υπάρξει προσέγγιση των νομοθετικών και ρυθμιστικών διατάξεων ενώ η ΕΠΓ θα δημιουργήσει μέσα για την εμβάθυνση της ελευθέρωσης του εμπορίου και της περιφερειακής ολοκλήρωσης. Για τα εμπορεύματα, είναι αναγκαίο να βελτιωθεί η διοικητική συνεργασία ώστε να καταργηθούν προοδευτικά τα μη δασμολογικά εμπόδια. Για τα γεωργικά προϊόντα, η σύγκλιση στους υγειονομικούς και φυτοϋγειονομικούς ελέγχους είναι ουσιαστική. Τέλος, για την ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών, πρέπει να υπάρξει νομοθετική προσέγγιση. Παράλληλα, πρέπει να βελτιωθεί το κλίμα όσον αφορά τις επενδύσεις, πρέπει να δημιουργηθούν ανεξάρτητες αρχές ελέγχου του ανταγωνισμού και πρέπει να εκσυγχρονισθεί και να καταστεί περισσότερο διαφανές το φορολογικό σύστημα.
Στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, η λειτουργία των δημοσίων οργανισμών πρέπει να βελτιωθεί ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει προκλήσεις, όπως είναι το μεταναστευτικό ρεύμα, η σωματεμπορία και η τρομοκρατία.
Ένα άλλο βασικό στοιχείο της ΕΠΓ είναι η σύνδεση στον τομέα της γειτονίας. Η Επιτροπή συστήνει τη βελτίωση και την ενίσχυση των συνδέσεων στον τομέα της ενέργειας και στον τομέα των μεταφορών. Το περιβάλλον, η κοινωνία της πληροφόρησης καθώς και η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν άλλους τομείς όπου πρέπει να αναληφθούν δράσεις για βελτίωση. Επιπλέον, οι συνδέσεις δεν πρέπει να αφορούν αποκλειστικά τους προαναφερθέντες τομείς αλλά να είναι και διαπροσωπικές. Έτσι θα προωθηθούν οι πολιτιστικοί, εκπαιδευτικοί και κοινωνικοί δεσμοί.
Περιφερειακή συνεργασία
Η ΕΠΓ θα αποτελέσει το αντικείμενο μιας διαφοροποιημένης εφαρμογής. Στα ανατολικά, οι προτεραιότητες είναι:
Στην περιοχή της Μεσογείου, η περιφερειακή και η υποπεριφερειακή συνεργασία πρέπει να στηρίζονται στο κεκτημένο της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης. Σε περιφερειακό επίπεδο, οι στρατηγικές προτεραιότητες είναι:
Όσον αφορά τη συνεργασία στην περιοχή αυτή, οι προτεραιότητες είναι:
Στήριξη στην ΕΠΓ
Η χρηματοδοτική στήριξη που χορηγείται στα σημερινά μέσα της ΕΠΓ είναι σημαντική, με συνολικό ποσό ύψους περίπου 3.000 εκατ. ευρώ, μεταξύ του 2000 και 2003. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα (ΕΠΔΑΔ) χορήγησε περίπου 60 εκατ. ευρώ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) χορήγησε δάνεια στις μεσογειακές χώρες για ποσό 3.400 εκατ. ευρώ περίπου. Τέλος, χορηγήθηκε μακροοικονομική και ανθρωπιστική συνδρομή στις τρίτες χώρες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Όσον αφορά τα μέσα για τη χορήγηση συνδρομής, η Επιτροπή πρότεινε να δημιουργηθεί μια νέα σειρά εναρμονισμένων μέσων, ιδίως εκείνα που καλύπτονται σήμερα από το Tacis και MEDA. Επιπλέον, πρόσφατη ανακοίνωση προβλέπει τη δυνατότητα ενός νέου μέσου γειτνίασης. Εάν ληφθούν υπόψη τα νομοθετικά και οικονομικά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν, η προσέγγιση θα γίνει σε δύο φάσεις και θα διαρκέσει έως το 2006, όταν θα αρχίσει να λειτουργεί το νέο μέσο. Από το 2007 και μετά αυτό θα στηρίζει σχέδια διασυνοριακής και περιφερειακής συνεργασίας που θα συνδέουν όλους τους συμμετέχοντες. Η δανειοδοτική ικανότητα της ΕΤΕ θα ενισχυθεί.
Από τις τρεις προτάσεις επιλογής που παρουσιάσθηκαν στην ανακοίνωση του Ιουλίου 2003, το έγγραφο προσανατολισμού τονίζει ότι αυτή που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες είναι η δημιουργία ενός νέου γενικού κανονισμού που θα διέπει ένα μέσο γειτνίασης με στόχο τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της ΄Ενωσης. Η Επιτροπή προτείνει επιπλέον να χρησιμοποιηθεί μόνο ένα κεφάλαιο του προϋπολογισμού, που θα διαρθρώνεται γύρω από τα κονδύλια του προϋπολογισμού που αφορούν τη συνοχή και τις εξωτερικές πολιτικές, για το σύνολο του μέσου.
Η Επιτροπή θεωρεί ότι το άρθρο 181A της ΣΕΚ είναι η κατάλληλη νομική βάση. Στο μέτρο που το άρθρο αυτό αφορά τη συνεργασία με τις τρίτες χώρες πρέπει να εγκρίνει τη χρηματοδότηση κοινών δράσεων. Το μέσο θα στηρίζεται στις αρχές των ήδη υπαρχόντων διασυνοριακών προγραμμάτων όπως είναι η εταιρική σχέση, ο πολυετής προγραμματισμός και η συγχρηματοδότηση. Θα καλύπτει το σύνολο των συνόρων, θα στηρίζει τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ τουλάχιστον ενός κράτους μέλους και μιας χώρας-εταίρου και θα αντικαθιστά τα εσωτερικά και εξωτερικά διασυνοριακά προγράμματα που υπάρχουν.
Το νέο μέσο θα λειτουργεί στο πλαίσιο δύο χωριστών μεθόδων χρηματοδότησης. Η πρώτη θα στηρίζει τη διασυνοριακή συνεργασία με διμερή κυρίως προγράμματα. Η δεύτερη θα στηρίζει με μεγαλύτερη ευελιξία την ευρύτερη διασυνοριακή συνεργασία, με μια συνεργασία που θα επικεντρώνεται γενικά σε ειδικά θέματα. Ορισμένα παραδείγματα είναι το περιβάλλον, η ενσωμάτωση στα δίκτυα ενέργειας, τηλεπικοινωνιών και μεταφορών, η δημόσια υγεία καθώς και η καταπολέμηση και η πρόληψη του οργανωμένου εγκλήματος..
Όσον αφορά τον προϋπολογισμό, θα υπάρξει σημαντική αύξηση και θα ενσωματωθούν διατάξεις ώστε να γίνει ανακατανομή των πόρων υπέρ ορισμένων προγραμμάτων και σχεδίων. Θα καταργηθούν, με τον τρόπο αυτό, τα εμπόδια για την απορρόφηση των πόρων και θα ανταμειφθούν οι καλές αποδόσεις.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 11ης Μαρτίου 2003 με τίτλο «Ευρύτερη Ευρώπη - Γειτονικές σχέσεις: ένα νέο πλαίσιο σχέσεων με τους γείτονές μας στα ανατολικά και νότια σύνορά μας» [COM(2003) 104 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 1ης Ιουλίου 2003, με τίτλο «Ανοίγοντας το δρόμο για ένα νέο μέσο γειτνίασης» [COM(2003) 393 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 10.04.2006