Προς μία ευρωπαϊκή συναίνεση για την ανθρωπιστική βοήθεια

Η έγκριση μιας κοινής δήλωσης για την ανθρωπιστική βοήθεια αποσκοπεί στην βελτίωση της απόκρισης σε κρίσεις σε όλον τον κόσμο οι οποίες προκαλούνται από τον άνθρωπο ή από τη φύση, μέσω συντονισμένης δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), των κρατών μελών της και των εταίρων της.

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, της 13ης Ιουνίου 2007, με τίτλο: «Προς μία ευρωπαϊκή συναίνεση για την ανθρωπιστική βοήθεια» [COM(2007) 317 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η Επιτροπή παρουσιάζει τις αρχές της μελλοντικής ευρωπαϊκής συναίνεσης για την ανθρωπιστική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕE). Αυτή η κοινή δήλωση έχει σκοπό να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της βοήθειας, ενισχύοντας την συμπληρωματικότητα των δράσεων μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕE) είναι ο κύριος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο, εάν αθροίσουμε την βοήθεια που παρέχεται σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο. Πρέπει ωστόσο να υιοθετήσει μία πιο στρατηγική προσέγγιση, ιδίως ενόψει των νέων προκλήσεων που δημιουργούνται από την εξέλιξη των κρίσεων, όπως:

Η ανθρωπιστική βοήθεια βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και συγκεκριμένους κανόνες. Επομένως, η Επιτροπή προτείνει να διασφαλίζονται τα ακόλουθα από την ΕΕ:

Οι ανταλλαγές εμπειριών μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση του αντίκτυπου της βοήθειας, μεταξύ άλλων και μέσω της διεθνούς συνεργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ οφείλει να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή της υπέρ της πρωτοβουλίας που αφορά τις αρχές και τις ορθές πρακτικές για την ανθρωπιστική βοήθεια (EN).

Η χρηματοοικονομική ανθρωπιστική βοήθεια πρέπει να καταμερίζεται ώστε να είναι πιο αποτελεσματική. Έτσι, η Επιτροπή συστήνει προς την ΕΕ:

Επιπλέον, η συμμετοχή όλων των φορέων είναι απαραίτητη για τη διεξαγωγή των δράσεων. Αυτό αφορά ειδικότερα τις ευρωπαϊκές και τοπικές μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), τα Ηνωμένα Έθνη μέσω του γραφείου τους συντονισμού των ανθρωπιστικών υποθέσεων (EN) (OCHA), καθώς και την κίνηση του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου (EN) (FR). Για να διασφαλιστεί η ταχύτητα και η ποιότητα της διανομής της ανθρωπιστικής βοήθειας, οι εταίροι πρέπει να επιλέγονται βάσει των ακόλουθων κριτηρίων:

Η ικανότητα ταχείας απόκρισης της ΕΕ πρέπει να ενισχυθεί, στηριζόμενη ιδιαίτερα στους τοπικούς πόρους. Η ΕΕ πρέπει, συν τοις άλλοις, να συνεισφέρει στην κάλυψη των ελλείψεων που υπάρχουν στις ικανότητες ταχείας αντίδρασης σε διεθνές επίπεδο, ιδίως στον τομέα των μεταφορών, των επικοινωνιών και της υλικοτεχνικής υποστήριξης, ενισχύοντας παράλληλα τη δική της ικανότητα απόκρισης.

Οι ανθρωπιστικές δράσεις μπορούν να υποστηριχθούν από τα μέσα πολιτικής και στρατιωτικής προστασίας των κρατών μελών. Επ’ αυτής της βάσεως, η ΕΕ ενθαρρύνει την τήρηση των κατευθυντηρίων γραμμών των Ηνωμένων Εθνών για τη χρησιμοποίηση των στρατιωτικών μέσων και των μηχανισμών της πολιτικής άμυνας στις φυσικές καταστροφές (οδηγίες του Όσλο (EN)) και σε πολύπλοκες κρίσεις (οδηγίες σχετικά με τους στρατιωτικούς πόρους και τους πόρους πολιτικής άμυνας (EN)).

Η μείωση των κινδύνων που οφείλονται σε φυσικές καταστροφές είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο της ανθρωπιστικής δράσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή ενθαρρύνει τις εθνικές πρωτοβουλίες του πλαισίου δράσης του Hyogo (EN), το οποίο προτείνει ένα σφαιρικό πρότυπο για τη μείωση, μέχρι το 2015, των κινδύνων που συνδέονται με τις φυσικές καταστροφές.

Τέλος, η ΕΕ οφείλει να ενισχύσει τη σύνδεση μεταξύ αρωγής, αποκατάστασης και ανάπτυξης (LARD), βάσει της πείρας και των διδαγμάτων που έχουν αντληθεί και μέσω της συνεργασίας των φορέων της ανθρωπιστικής και της αναπτυξιακής βοήθειας (ιδίως σε πολύπλοκες καταστάσεις κρίσης και αστάθειας της χώρας).

Λέξεις-κλειδιά της πράξης

Ανθρωπιστικός χώρος: το επιχειρησιακό περιβάλλον που χρειάζονται οι ανθρωπιστικοί φορείς επιτόπου για να έχουν πλήρη πρόσβαση στα θύματα, για να είναι σε θέση να διανείμουν τη βοήθεια και για να παρέχουν προστασία χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των εργαζομένων στον ανθρωπιστικό τομέα.
Αρχή του ανθρωπισμού: κάθε άνθρωπος πρέπει να τυγχάνει ανθρώπινης μεταχείρισης σε κάθε περίσταση· πρέπει να σώζονται ζωές και να ανακουφίζεται ο πόνος και να διασφαλίζεται παράλληλα ο σεβασμός του ατόμου.
Αρχή της ουδετερότητας: σημαίνει ότι στις εχθροπραξίες η ανθρωπιστική βοήθεια δεν τάσσεται με το πλευρό κανενός ή ότι δεν παίρνει ποτέ μέρος σε διαμάχες πολιτικού, φυλετικού, θρησκευτικού ή ιδεολογικού χαρακτήρα.
Αρχή της αμεροληψίας: η ανθρωπιστική βοήθεια δεν πρέπει να βασίζεται στην εθνικότητα, τη φυλή, τη θρησκεία ή τις πολιτικές πεποιθήσεις.
Αρχή της ανεξαρτησίας: οι ανθρωπιστικοί φορείς πρέπει να προσδιορίσουν και να εφαρμόσουν τις δικές τους πολιτικές, ανεξάρτητες από τις κυβερνητικές πολιτικές ή δράσεις.
Παραμελημένες κρίσεις: κρίσεις που προσελκύουν λίγο ή καθόλου την προσοχή των μαζικών μέσων επικοινωνίας και των οποίων τα θύματα λαμβάνουν σχετικά λίγο ή καθόλου διεθνή βοήθεια.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο -Ενδιάμεση αναθεώρηση του σχεδίου δράσης της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανθρωπιστική βοήθεια – Εφαρμόζοντας μια αποτελεσματική και βασισμένη σε αρχές ανθρωπιστική δράση της ΕΕ [COM(2010) 722 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η Επιτροπή καθορίζει τα πεδία όπου απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες για την περαιτέρω υλοποίηση της ευρωπαϊκής συναίνεσης για την ανθρωπιστική βοήθεια. Οι εταίροι πρέπει ειδικότερα να ενισχύσουν την κοινή τους δράση σε θέματα προγραμματισμού των παρεμβάσεων, επισιτιστικής βοήθειας, μείωσης του κινδύνου καταστροφών και βοήθειας υπέρ της μετάβασης μετά από καταστροφή.