Η ευρωπαϊκή συναίνεση για την ανάπτυξη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) κατέχει την πρώτη θέση όσον αφορά την αναπτυξιακή βοήθεια που παρέχεται ανά τον κόσμο, αφού χορηγεί το 55 % αυτής. Εντούτοις, η αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής βοήθειας δύναται και οφείλει να αυξηθεί μέσω μιας ανανεωμένης προσπάθειας συντονισμού και εναρμόνισης. Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει μια κοινή αντίληψη που προσανατολίζει τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον χώρο της συνεργασίας για την ανάπτυξη, τόσο σε επίπεδο κρατών μελών όσο και σε κοινοτικό επίπεδο. Η ανακοίνωση παρουσιάζει ομοίως τις συγκεκριμένες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν για τη θέση σε εφαρμογή αυτής της αντίληψης σε κοινοτικό επίπεδο.
ΠΡΑΞΗ
Κοινή δήλωση του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών συνερχομένων στα πλαίσια του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με την αναπτυξιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Η ευρωπαϊκή συναίνεση» [Επίσημη Εφημερίδα C 46 της 24.2.2006].
ΣΥΝΟΨΗ
Στις 20 Δεκεμβρίου 2005, οι πρόεδροι της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου υπέγραψαν τη νέα διακήρυξη αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ, την «ευρωπαϊκή συναίνεση». Αυτή ορίζει, για πρώτη φορά σε πενήντα χρόνια συνεργασίας, το πλαίσιο των κοινών αρχών στο οποίο η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα θέσουν το καθένα ξεχωριστά σε εφαρμογή τις αναπτυξιακές πολιτικές τους μέσα σε ένα πνεύμα συμπληρωματικότητας. Πρόκειται για μια πολιτική δήλωση που εκδόθηκε από κοινού με το Συμβούλιο και τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών μελών που συνήλθαν στα πλαίσια του Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Πρώτο μέρος: η άποψη της ΕΕ για την ανάπτυξη
Αυτό το πρώτο μέρος της δήλωσης ορίζει τους στόχους και τις αρχές βάσει των οποίων τα κράτη μέλη και η Κοινότητα δεσμεύονται για μια κοινή άποψη. Επειδή ο πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση της φτώχειας στον κόσμο στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης, η ΕΕ επιδιώκει να υλοποιήσει μέχρι το 2015 τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας (ΑΣΧ), που ορίστηκαν από όλες τις χώρες μέλη των Ηνωμένων Εθνών δηλαδή:
Η Ένωση θεωρεί παρομοίως ότι ο βασικός στόχος της μείωσης της φτώχειας στηρίζεται στους συμπληρωματικούς στόχους της προώθησης της καλής διακυβέρνησης και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινές αξίες που βρίσκονται στη βάση της ΕΕ. Η καταπολέμηση της φτώχειας συνεπάγεται επίσης την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των δραστηριοτήτων που συνδέονται με την ανθρώπινη ανάπτυξη, την προστασία των φυσικών πόρων και την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και τη δημιουργία πλούτου υπέρ των φτωχών πληθυσμών.
Οι κοινές αρχές που διέπουν τις δραστηριότητες συνεργασίας για την ανάπτυξη είναι η αυτεξουσιότητα, η εταιρική σχέση, ένας πολιτικός διάλογος σε βάθος, η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, η ισότητα των φύλων και μια συνεχής δέσμευση για την πρόληψη της αστάθειας των κρατών. Οι αναπτυσσόμενες χώρες φέρουν τη βασική ευθύνη της δικής τους ανάπτυξης, αλλά η ΕΕ επωμίζεται την ευθύνη των προσπαθειών που καταβάλλονται από κοινού στα πλαίσια της εταιρικής σχέσης.
Η ΕΕ δεσμεύεται να αυξήσει τον προϋπολογισμό που προορίζεται για τη βοήθεια και να τον αυξήσει σε 0,7 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) μέχρι το 2015, με ενδιάμεσο συνολικό στόχο 0,56 % μέχρι το 2010· το ήμισυ αυτής της αύξησης της ενίσχυσης θα προοριστεί για την Αφρική. Η ΕΕ θα συνεχίσει να δίδει προτεραιότητα στη στήριξη των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, των χωρών με χαμηλό εισόδημα (ΧΧΕ) και των χωρών μέσου εισοδήματος (ΧΜΕ). Οι πόροι θα χορηγούνται σύμφωνα με αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια, βασιζόμενα στις ανάγκες και τις επιδόσεις. Όλος ο εθνικός και περιφερειακός προγραμματισμός της Κοινότητας θα βασίζεται στην αρχή της συγκέντρωσης, η οποία προβλέπει την επιλογή ενός περιορισμένου αριθμού πεδίων με προτεραιότητα.
Η ποιότητα της ενίσχυσης θα είναι πρωταρχικής σημασίας για την ΕΕ, η οποία θα μεριμνά για την παρακολούθηση των δεσμεύσεών της υπέρ της αποδοτικότητας της ενίσχυσης, ιδίως μέσω καθορισμού συγκεκριμένων στόχων για το 2010. Η εθνική αυτεξουσιότητα, ο συντονισμός και η εναρμόνιση των χορηγών, που αρχίζει επιτόπου, η ευθυγράμμιση με τα συστήματα των δικαιούχων χωρών και ο προσανατολισμός προς τα αποτελέσματα συνιστούν εν προκειμένω τις βασικές αρχές. Οι περισσότερο προβλεπόμενοι και λιγότερο αβέβαιοι μηχανισμοί θα ενισχυθούν ώστε να επιτραπεί ένας αποτελεσματικός προγραμματισμός στις χώρες εταίρους.
Η ΕΕ θα ενθαρρύνει τον καλύτερο συντονισμό και τη συμπληρωματικότητα μεταξύ των χορηγών εργαζόμενη υπέρ ενός κοινού πολυετούς προγραμματισμού βασιζόμενου στις στρατηγικές και τις διαδικασίες των χωρών εταίρων, τους κοινούς μηχανισμούς θέσης σε εφαρμογή, τις κοινές αποστολές των χορηγών και τη χρησιμοποίηση των μηχανισμών συγχρηματοδότησης. Η ίδια θα ενθαρρύνει παρομοίως τη συνοχή των αναπτυξιακών πολιτικών σε πολλούς τομείς, ιδίως το εμπόριο, την ασφάλεια και τη μετανάστευση, για να επιτύχει τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας (ΑΣΧ).
Δεύτερο μέρος: η θέση σε εφαρμογή της αναπτυξιακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
Η κοινοτική πολιτική σε αυτόν τον τομέα πρέπει να είναι συμπληρωματική των πολιτικών που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη. Η προστιθέμενη αξία της υλοποιείται χάρη στην παρουσία της σε παγκόσμια κλίμακα, την τεχνογνωσία της για τη θέση σε εφαρμογή της βοήθειας, τον ρόλο της στην προαγωγή της συνοχής των πολιτικών και των ορθών πρακτικών, τη διευκόλυνση του συντονισμού και της εναρμόνισης, τη στήριξή της στη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη χρηστή διακυβέρνηση και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, καθώς και στην προώθηση και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και της αλληλεγγύης Βορρά-Νότου.
Η Κοινότητα θα προσφύγει στα πιο αποτελεσματικά μέσα: αυτή θα ευνοήσει μια διαφοροποιημένη προσέγγιση βασιζόμενη στις ανάγκες, τις προτεραιότητες και το ενεργητικό κάθε χώρας. Η αναπτυξιακή συνεργασία αποτελεί βασικό στοιχείο ενός ευρύτερου συνόλου εξωτερικών δράσεων, οι οποίες πρέπει να είναι συνεπείς και συμπληρωματικές. Τα έγγραφα προγραμματισμού σχετικά με τις εθνικές, περιφερειακές ή θεματικές στρατηγικές αντικατοπτρίζουν αυτό το σύνολο πολιτικών και εγγυώνται τη συνοχή τους.
Η Κοινότητα, για να απαντήσει στις ανάγκες που εκφράζουν οι χώρες εταίροι, θα επικεντρώσει τη δραστηριότητά της στους ακόλουθους τομείς: το εμπόριο και την περιφερειακή ολοκλήρωση· το περιβάλλον και τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων· την υποδομή, τις επικοινωνίες και τις μεταφορές· το νερό και την ενέργεια· την ανάπτυξη της υπαίθρου, τη χωροταξική αξιοποίηση, τη γεωργία και την διατροφική ασφάλεια· τη διακυβέρνηση, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη στήριξη των οικονομικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων· την πρόληψη των συγκρούσεων και την αστάθεια των κρατών· την ανθρώπινη ανάπτυξη· την κοινωνική συνοχή και την απασχόληση.
Για ορισμένες προβληματικές που άπτονται επίσης των γενικών αρχών που εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία και απαιτούν μια πολυτομεακή προσπάθεια, η Κοινότητα θα ενισχύσει την προσέγγιση της «ενσωμάτωσης». Πρόκειται για τη δημοκρατία, τη χρηστή διακυβέρνηση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των παιδιών και των ιθαγενών πληθυσμών, την ισότητα των φύλων, την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την καταπολέμηση του HIV/AIDS.
Οι λεπτομέρειες εφαρμογής της βοήθειας θα προσαρμόζονται στις ανάγκες και στο πλαίσιο κάθε χώρας. Όταν θα το επιτρέπουν οι συνθήκες, η προτίμηση όσον αφορά τις λεπτομέρειες της ενίσχυσης θα δίδεται στη δημοσιονομική στήριξη. Η Κοινότητα θα προσφύγει σε μια προσέγγιση στηριζόμενη στους δείκτες αποτελεσμάτων και επίδοσης. Το μεγαλύτερο μέρος της κοινοτικής βοήθειας θα συνεχίσει να παρέχεται υπό μορφή χορηγιών, που προσφέρονται ιδίως στις φτωχότερες χώρες και σε εκείνες με περιορισμένη δυνατότητα επιστροφής των χρημάτων.
Οι βελτιώσεις στην κοινοτική βοήθεια και την ποιότητα της παρεχόμενης ενίσχυσης επιτεύχθηκαν χάρη στη μεταρρύθμιση της εξωτερικής ενίσχυσης, που άρχισε η Επιτροπή το 2000. Θα συνεχίσουν να επιφέρονται νέες βελτιώσεις, για παράδειγμα στα συστήματα πληροφοριών, και θα θεσπιστεί μεγαλύτερη αποκέντρωση στις αντιπροσωπείες. Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τα διδάγματα που εξάγονται από την αξιολόγηση της αναπτυξιακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας που θεσπίστηκε το 2000 και θα διασφαλίσει τη θέση σε εφαρμογή της «Ευρωπαϊκής συναίνεσης για την ανάπτυξη» στα κοινοτικά αναπτυξιακά προγράμματα σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 21ης Ιουνίου 2007 - Ετήσια έκθεση 2007 για την κοινοτική αναπτυξιακή πολιτική και την εφαρμογή της εξωτερικής βοήθειας το 2006 [COM(2007) 349 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Το 2006, η ΕΕ διέθεσε 9,8 δισ. ευρώ για τη δημόσια αναπτυξιακή βοήθεια (ΕΕΒ). Το έτος χαρακτηρίσθηκε από σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης της συνεργασίας για την ανάπτυξη της ΕΕ, δηλαδή: την απόφαση να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συνοχή των πολιτικών στην υπηρεσία της ανάπτυξης, τη χάραξη περιφερειακών στρατηγικών που να αντικατοπτρίζουν τις βασικές προτεραιότητες της ΕΕ, την απλούστευση των μέσων εξωτερικής βοήθειας (ιδίως τη σύσταση του χρηματοδοτικού μέσου της συνεργασίας στην ανάπτυξη και του μέσου για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα), τη θέσπιση πλαισίου για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας και τη βελτίωση της μεθόδου αξιολόγησης των αποτελεσμάτων.
Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Ετήσια έκθεση 2006 για την αναπτυξιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και την εφαρμογή της εξωτερικής βοήθειας το 2005 [COM(2006) 326 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Το 2005, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δεσμεύθηκε να διπλασιάσει μέχρι το 2010 το σημερινό επίπεδο της δημόσιας αναπτυξιακής της βοήθειας (ΔΑΒ) και διέθεσε 6,2 δισ. ευρώ για την παροχή βοήθειας. Στην ετήσια στρατηγική χάραξης πολιτικής (ΕΣΧΠ) για το 2005, οι στόχοι της Επιτροπής όσον αφορά την ανάπτυξη ήταν η επανεξέταση και η αύξηση της συνεισφοράς της ΕΕ στους ΑΣΧ, καθώς και η δημιουργία του μέσου για το νερό.
Εξάλλου η Κοινότητα και τα κράτη μέλη υπέγραψαν τη Διακήρυξη του Παρισιού για την αποτελεσματικότητα της αναπτυξιακής βοήθειας (pdf) (DE) (EN) (ES) (FR) και εγκρίθηκε μια νέα τριμερής διακήρυξη («ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη»). Η προτεραιότητα για το 2005 ήταν η Αφρική με την αναθεώρηση της συμφωνίας του Κοτονού, την εφαρμογή του μέσου υποστήριξης της ειρήνης και την επεξεργασία μιας στρατηγικής της ΕΕ για την Αφρική.
Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 28.11.2007