Εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής

Εισαγωγή

Οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της Αφρικής διεξάγονται, κατά παράδοση, με δύο περιφερειακές ομάδες: τις αφρικανικές χώρες που αποτελούν τμήμα των χωρών ΑΚΕ και τις αφρικανικές χώρες που βρίσκονται γύρω από τη Μεσόγειο. Ωστόσο, στις αρχές της νέας χιλιετίας, η EE άρχισε νέο διάλογο με την Αφρική για να οικοδομήσει μια στρατηγική εταιρική σχέση με ολόκληρη την ήπειρο και να ενισχύσει τα υπάρχοντα μέτρα. Η πρώτη διάσκεψη κορυφής μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής έγινε στο Κάιρο, τον Απρίλιο του 2000.

Σχέδιο δράσης

Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης κορυφής εγκρίθηκε ένα σχέδιο δράσης το οποίο τονίζει έξι κύριους γενικούς τομείς:

• τα οικονομικά θέματα (ιδίως τη συνεργασία και την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση στην Αφρική),
• την ένταξη της Αφρικής στην παγκόσμια οικονομία,
• την εμβάθυνση της σχέσης μεταξύ εμπορίου και ανάπτυξης σε διεθνές επίπεδο, ώστε να εξασφαλισθεί ότι η οικονομική απελευθέρωση συμβάλλει στην καταπολέμηση της φτώχειας, που είναι ένας από τους στόχους της εταιρικής σχέσης,
• το σεβασμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις δημοκρατικές αρχές και τους δημοκρατικούς θεσμούς, το κράτος δικαίου, καθώς και τη χρηστή διαχείριση των δημόσιων θεμάτων,
• την παγίωση της ειρήνης, την πρόληψη, τη διαχείριση και τη ρύθμιση των συγκρούσεων στην Αφρική,
• τις δράσεις στον τομέα της ανάπτυξης για την καταπολέμηση της φτώχειας (π.χ. στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας και της επισιτιστικής ασφάλειας).

Ωστόσο, επειδή οι εν λόγω τομείς είναι ιδιαίτερα εκτεταμένοι, επελέγησαν αρχικά οκτώ ειδικότεροι τομείς δράσης, που προκύπτουν από τους τομείς αυτούς:

• η πρόληψη και η επίλυση των συγκρούσεων (συμπεριλαμβανομένου και του προβλήματος των ναρκών κατά προσωπικού),
• η συνεργασία και η περιφερειακή ολοκλήρωση, η ένταξη της Αφρικής στην παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο,
• το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης και της καταπολέμησης της ξηρασίας και της απερήμωσης,
• ο ιός του AIDS και οι μεταδοτικές ασθένειες,
• η επισιτιστική ασφάλεια,
• τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία,
• η επιστροφή πολιτιστικών αντικειμένων που έχουν κλαπεί ή έχουν εξαχθεί παράνομα,
• το εξωτερικό χρέος της Αφρικής [η πρωτοβουλία υπέρ των υπερχρεωμένων φτωχών χωρών (ΥΦΧ) αφορά ιδιαίτερα τις αφρικανικές χώρες].

Τα δύο μέρη συνεδριάζουν τακτικά σε διάφορα επίπεδα για να εξασφαλίσουν την παρακολούθηση του σχεδίου δράσης. Οι τρεις κύριοι μηχανισμοί είναι: οι διασκέψεις κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, οι συνεδριάσεις μεταξύ υπουργών, οι οποίες λαμβάνουν χώρα μεταξύ των διασκέψεων κορυφής και οι συνεδριάσεις ομάδων από τις δύο περιοχές.

Πρώτη υπουργική σύνοδος

Η πρώτη υπουργική σύνοδος μεταξύ των εκπροσώπων της Αφρικής και της ΕΕ έγινε στις 11 Οκτωβρίου 2001, στις Βρυξέλλες. Από τη διάσκεψη κορυφής του Καΐρου και μετά έχει πραγματοποιηθεί πρόοδος, ιδίως στους τομείς της περιφερειακής ολοκλήρωσης, της καταπολέμησης του ιού του AIDS, της επισιτιστικής ασφάλειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της χρηστής διακυβέρνησης.

Νέα θέματα που εγγράφονται στην ημερήσια διάταξη

Μετά την υιοθέτηση του σχεδίου δράσης, έχουν προστεθεί και άλλα σημαντικά θέματα στην ημερήσια διάταξη, όπως: η δημιουργία της Αφρικανικής Ένωσης (AE), η Νέα Εταιρική Σχέση για την Αφρική (NPDA), η κατάσταση στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Η AE και η NPDA είναι οι δύο σημαντικές πρωτοβουλίες που άρχισαν τα αφρικανικά κράτη το 2001 και οι οποίες υποστηρίζονται πλήρως από την ΕΕ. Η AE δημιουργήθηκε από τα αφρικανικά κράτη τον Μάρτιο του 2001 για να αντικαταστήσει τον Οργανισμό της Αφρικανικής Ενότητας. Ο πολιτικός αυτός οργανισμός πλαισιώνει και εμβαθύνει τη συνεργασία και την πολιτική και οικονομική περιφερειακή ολοκλήρωση μεταξύ των αφρικανικών κρατών και για το σκοπό αυτό θα πλαισιωθεί από σημαντικά όργανα. Η NPDA δημιουργήθηκε από τα αφρικανικά κράτη και αποτελεί δέσμευση για τους αρχηγούς των αφρικανικών κρατών να ενεργούν για την εξάλειψη της φτώχειας και την προώθηση μιας βιώσιμης ανάπτυξης, με ενεργό συμμετοχή στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική ζωή.

Οι συγκρούσεις στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών προκάλεσαν σοβαρές ανησυχίες και στα δύο μέρη. Η ΕΕ συμβάλλει με πολλούς τρόπους στην πρόληψη και την επίλυση των συγκρούσεων στην περιοχή αυτή, όπως, παραδείγματος χάρη, με τη χορήγηση της βοήθειας στο πλαίσιο της συνεργασίας για την ανάπτυξη (ιδίως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης) καθώς και με τη βοήθεια που προέρχεται από πόρους της Κοινοτικής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ). Η ΕΕ υποστηρίζει το διάλογο μεταξύ των μερών στο Κονγκό και συμμετέχει σε πρωτοβουλίες που έχουν στόχο την επανένταξη των παιδιών-στρατιωτών στην κοινωνία.

Μετά την τρομοκρατική ενέργεια της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις Ηνωμένες Πολιτείες, δημοσιεύθηκε στο τέλος της υπουργικής συνόδου δήλωση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας για να εκφραστεί η πρόθεση των αφρικανικών κρατών και της ΕΕ να συνεργασθούν για την εξάλειψη αυτής της μάστιγας.

Εξέλιξη του διαλόγου

Ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής αποτέλεσε τον Ιούλιο του 2003 αντικείμενο ανακοίνωσης της Επιτροπής (es de en fr). Στην ανακοίνωση αυτή ερευνούνται διάφοροι τρόποι για την επανέναρξη του διαλόγου και προτείνεται, ιδίως, η δημιουργία περισσότερο στέρεων θεσμικών δεσμών προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα πολιτικά και αναπτυξιακά προβλήματα που αντιμετωπίζει η αφρικανική ήπειρος.

Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Αφρικής συνήλθαν στο Maputo (Μοζαμβίκη) από τις 4 έως τις 12 Ιουλίου 2003 για την πρώτη σύνοδο της ΑΕ από την ίδρυσή της στο Durban, τον Ιούλιο του 2002. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπροσωπείτο στη σύνοδο αυτή για να εκφράσει την υποστήριξη της ΕΕ στην AE και για να συζητήσει την κατάσταση του διαλόγου ΕΕ-Αφρικής. Έχει ήδη σημειωθεί σημαντική πρόοδος στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας χάρη στην επεξεργασία κοινών αξιών σχετικά με το θέμα αυτό και την επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις που οι αξίες αυτές δεν γίνονται σεβαστές.

Μετά την πρώτη αυτή σύνοδο, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε, τον Δεκέμβριο του 2003, απόφαση για τη χρηματοδότηση ενός ειρηνευτικού μέσου για την Αφρική από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ). Αυτό ανταποκρίνεται στο αίτημα της διάσκεψης κορυφής της AE. Η πρωτοβουλία αυτή, που έχει ως στόχο να υποστηρίξει τους αφρικανικούς θεσμούς και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη διατήρηση της ειρήνης, θα απαιτήσει συνεργασία μεταξύ της ΑΕ, των αφρικανικών περιφερειακών οργανώσεων, της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών.

Τα τελευταία χρόνια ενισχύθηκε ο διάλογος ανάμεσα στην ΕΕ και την ΑΕ και απέφερε ιδιαίτερα αποτελέσματα. Το 2005, η EE δεσμεύτηκε να αυξήσει τη δημόσια βοήθεια για την ανάπτυξη κατά 20 δισ. ευρώ το χρόνο, μέχρι το 2010, το ήμισυ των οποίων θα προορίζεται για την Αφρική. Ακόμα, τον Οκτώβριο του 2005, εγκρίθηκε μια νέα στρατηγική που υποστηρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλει η εν λόγω ήπειρος για να επιτύχει τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας (ΟΜD) των Ηνωμένων Εθνών.

Με τη στρατηγική αυτή προτείνεται μια στρατηγική εταιρική σχέση για την ασφάλεια και την ανάπτυξη ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αφρική. Αυτή στρέφεται γύρω από τα βασικά στοιχεία ώστε να εξασφαλίζεται η βιώσιμη ανάπτυξη, όπως είναι η ειρήνη και η ασφάλεια, η χρηστή και αποτελεσματική διακυβέρνηση, το εμπόριο, η διασυνδεσιμότητα, η κοινωνική συνοχή και η οικολογική βιωσιμότητα. ’ρχισαν επίσης νέες πρωτοβουλίες, ιδίως, μια πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης και μια ευρωαφρικανική εταιρική σχέση στον τομέα των υποδομών, που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2006.

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας σε θέματα διακυβέρνησης, η ΕΕ θα στηρίξει, κυρίως, τις μεταρρυθμίσεις που έχουν αναληφθεί για την επέκταση του Αφρικανικού Μηχανισμού Αξιολόγησης από Ομότιμους (ΜΑΕΡ), ενός ενιαίου εργαλείου αξιολόγησης και ανταλλαγής γνώσεων μεταξύ ομοτίμων στο θέμα της χρηστής και δημοκρατικής διακυβέρνησης από και για τους Αφρικανούς. Τέλος, στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης για τις υποδομές, η ΕΕ θα υποστηρίξει τα προγράμματα που ευνοούν τη διασυνδεσιμότητα σε επίπεδο ηπείρου για την προώθηση των ανταλλαγών, της ολοκλήρωσης και της περιφερειακής σταθερότητας και ανάπτυξης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 18.07.2007