Μια ανταγωνιστική Ευρώπη σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία

Απαιτούνται νέες προτεραιότητες και προσεγγίσεις για την εμπορική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), έτσι ώστε να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που δημιουργούνται από το παγκόσμιο οικονομικό άνοιγμα. Αυτές οι νέες προοπτικές παρουσιάζονται σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δράσης που περιέχει ένα σκέλος για τις εσωτερικές πολιτικές και ένα σκέλος για τις εξωτερικές πολιτικές. Η εμπορική πολιτική της ΕΕ θα πρέπει επίσης να ανταποκριθεί στους στόχους της ανάπτυξης και της απασχόλησης στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αντιμετωπίσει την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 4ης Οκτωβρίου 2006 «Η Ευρώπη στον κόσμο: η συμμετοχή της στον παγκόσμιο ανταγωνισμό» [COM(2006) 567 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή προτείνει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των επιχειρήσεών της στο πλαίσιο της εξωτερικής συνιστώσας της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η οποία δίνει έμφαση στο ζήτημα των ανοικτών αγορών. Η απόρριψη του προστατευτισμού στην Ευρώπη, το άνοιγμα των βασικών αγορών εκτός Ευρώπης και η συνένωση των προσπαθειών των εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ είναι τα θεμελιώδη στοιχεία αυτής της στρατηγικής.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή παρουσιάζει ανάλυση των βασικών στοιχείων της κοινής εμπορικής πολιτικής και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Παρουσιάζει επίσης τα μέτρα που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προτεραιότητες καθώς και η πρόκληση της παγκοσμιοποίησης.

Πράγματι, η παγκόσμια οικονομία χαρακτηρίζεται από μια αυξανόμενη ολοκλήρωση η οποία διευκολύνεται από τη μείωση του κόστους μεταφοράς και από τις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Προκαλεί μεγάλη αλληλεξάρτηση των οικονομιών και των βιομηχανιών σε παγκόσμια κλίμακα. Παρουσιάζει ευκαιρίες και άλλους τόσους κινδύνους για τους πολίτες και για τον πλανήτη.

ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Αντιμέτωπη με αυτές τις προκλήσεις, η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της βασιζόμενη σε διαφανείς και αποτελεσματικούς κανόνες.

Πρώτον, η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα βασίζεται σε σωστές εσωτερικές πολιτικές, δηλαδή:

Δεύτερον, η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα έγκειται στο άνοιγμα των αγορών στο εξωτερικό, το οποίο βασίζεται σε δίκαιους κανόνες. Πιο συγκεκριμένα, η ΕΕ θα έπρεπε να δεσμευθεί υπέρ του ανοίγματος των αναδυόμενων αγορών, οι οποίες καταλαμβάνουν αυξανόμενο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου. Το άνοιγμα των αγορών απέδειξε ότι είναι επωφελές σε όρους ανάπτυξης και καταπολέμησης της φτώχειας στην Κίνα, την Ινδία ή τη Βραζιλία.

Εντούτοις, για την πλήρη αξιοποίηση της ελευθέρωσης των εμπορικών συναλλαγών είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν τα νέα εμπόδια στις συναλλαγές χωρίς να περιοριζόμαστε μόνο στους τελωνειακούς δασμούς. Υπό αυτό το πρίσμα, η κοινή εμπορική πολιτική πρέπει να δώσει έμφαση:

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

Η Επιτροπή προτείνει ένα πρόγραμμα δράσης για την ενίσχυση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων. Για το σκοπό αυτό, το σχέδιο δράσης προσδιορίζει τις προτεραιότητες και τις μεθόδους που αφορούν τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό σκέλος της πολιτικής.

Εσωτερική συνιστώσα

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πρέπει να επωφελούνται από την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και οι Ευρωπαίοι πολίτες να αντιληφθούν τα πλεονεκτήματά της. Η στρατηγική της Λισσαβόνας συνιστά το θεμέλιο της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Πρόγραμμα δράσης με βάση τα αιτήματα των πολιτών» [COM(2006) 211 τελικό] του Μαΐου 2006 πρότεινε τη διεξοδική επανεξέταση της ενιαίας αγοράς για να εξασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων μέσω της διαφοροποίησης, της εξειδίκευσης και της καινοτομίας.

Η διαδικασία χάραξης των πολιτικών της ΕΕ θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ικανότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίζει τις παγκόσμιες προκλήσεις. Μια συνεπής ευρωπαϊκή ή διεθνής νομοθεσία έχει, από αυτή την άποψη, καθοριστική σημασία, και η διεθνής και διμερής συνεργασία είναι επίσης θεμελιώδεις. Η ΕΕ ενθαρρύνει τη διάδοση ορθών πρακτικών, αλλά και μια ανοικτή και ευέλικτη προσέγγιση για την επεξεργασία αυτών των κανόνων.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα εξασφαλίσουν ότι οι ευρωπαίοι πολίτες θα αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από το άνοιγμα των αγορών, ιδίως μέσω μιας συστηματικής παρακολούθησης των τιμών κατά την εισαγωγή και την κατανάλωση.

Ακόμη, η προσαρμογή στην αλλαγή είναι καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Τα προγράμματα συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση θα επιτρέψουν την πρόβλεψη και την αντιμετώπιση αυτών των αλλαγών. Ακόμη, θα εκσυγχρονιστεί το ευρωπαϊκό τελωνειακό σύστημα (αναθεώρηση του τελωνειακού κώδικα, θέση σε λειτουργία ηλεκτρονικών τελωνείων – e-customs).

Εξωτερική συνιστώσα

Στο επίπεδο της εξωτερικής δράσης, η ΕΕ διατηρεί τη δέσμευσή της υπέρ της πολυμέρειας που προσφέρει τα μέσα εξάλειψης των εμποδίων στις συναλλαγές με σταθερό και συνεχή τρόπο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ (EN)) αποτελεί το προνομιακό πεδίο αυτής της δράσης και η ΕΕ στηρίζει την επανάληψη των διαπραγματεύσεων της Ντόχα.

Πέρα από τις πολυμερείς συναλλαγές, η ΕΕ πρέπει επίσης να προσπαθήσει να προαγάγει την ευρύτερη και ταχύτερη ελευθέρωση των συναλλαγών στο πλαίσιο των διμερών της σχέσεων, οι οποίες θα έχουν ως βασικό άξονα τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ). Οι ΣΕΣ παρουσιάζουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να καλύψουν τομείς οι οποίοι δεν καλύπτονται ούτε από μια διεθνή ρύθμιση ούτε από τον ΠΟΕ. Πράγματι, εξυπηρετούν τις πολιτικές γειτονικών σχέσεων και τις αναπτυξιακές πολιτικές, αλλά πρέπει επίσης να εξυπηρετούν περισσότερο τα εμπορικά συμφέροντα της ΕΕ. Εντούτοις, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι οι ΣΕΣ θα πρέπει να έχουν λιγότερο περιορισμένο περιεχόμενο από τις υφιστάμενες ΣΕΣ στο πλαίσιο της πολιτικής γειτονικών σχέσεων, των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ), οι οποίες αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (AKE) ή των συμφωνιών σύνδεσης με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Κοινότητας των Ανδεων.

Η ΕΕ θα πρέπει να καθορίσει οικονομικά κριτήρια για τη διαπραγμάτευση και τη σύναψη των ΣΕΣ και για τον εντοπισμό των εμπορικών της εταίρων, δηλαδή το δυναμικό των αγορών σε όρους μεγέθους και οικονομικής ανάπτυξης, το επίπεδο των προστατευτικών μέτρων έναντι των εξαγωγών της ΕΕ (τελωνειακοί δασμοί, μη τελωνειακού φραγμοί κ.λπ.). Θα συνυπολογιστούν και άλλοι παράγοντες, όπως οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους δυνητικούς εταίρους και τους ανταγωνιστές της ΕΕ, η επίπτωση αυτών των διαπραγματεύσεων στην ΕΕ και ο κίνδυνος τον οποίο ενέχουν για το καθεστώς προτιμησιακής πρόσβασης των εταίρων στις αγορές της Ένωσης. Με βάση τα ανωτέρω, οι εταίροι που πρέπει να ευνοηθούν είναι οι χώρες της ASΕΑΝ (Ένωση Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας) (EN), η Νότια Κορέα και η Ινδία, οι οποίες ανταποκρίνονται στα καθορισθέντα κριτήρια, καθώς και οι χώρες της Mercosur (EN), η Ρωσία και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου και η Κίνα.

Σε επίπεδο περιεχομένου, οι συμφωνίες αυτές πρέπει να είναι πληρέστερες, περισσότερο φιλόδοξες και ευρύτερες, έτσι ώστε να περιλαμβάνουν ένα τεράστιο φάσμα τομέων που να καλύπτει τις υπηρεσίες και τις επενδύσεις καθώς και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ). Οι ΣΕΣ πρέπει να προβλέπουν σύγκλιση των νομοθεσιών για την αποτελεσματική καταπολέμηση των μη δασμολογικών φραγμών, να περιέχουν ισχυρότερες και περισσότερο αποφασιστικές διατάξεις (ΔΔΙ, ανταγωνισμός), απλούς και σύγχρονους κανόνες καταγωγής προσαρμοσμένους στην πραγματικότητα της αγοράς καθώς και μηχανισμούς παρακολούθησης για την αξιολόγηση της εφαρμογής τους και των αποτελεσμάτων τους. Οι ΣΕΣ θα είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες της ανάπτυξης (με μελέτες αντικτύπου) και της αειφόρου ανάπτυξης. Θα ανταποκρίνονται επίσης στις ανάγκες της κάθε χώρας, σύμφωνα με τις στρατηγικές της ΕΕ έναντι αυτών των χωρών και των περιφερειών τις οποίες αφορούν.

Το διατλαντικό εμπόριο βρίσκεται στο επίκεντρο των διμερών σχέσεων της ΕΕ, ιδίως για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων. Η ΕΕ θα συνεχίσει να ενθαρρύνει την εξάλειψη των μη δασμολογικών φραγμών, εφόσον είναι γνωστά τα οικονομικά πλεονεκτήματα που αντιπροσωπεύει η πλήρης ελευθέρωση των συναλλαγών μεταξύ των εταίρων. Για το σκοπό αυτό, συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της διατλαντικής οικονομικής πρωτοβουλίας (EN).

Η Κίνα είναι ένας σημαντικός εταίρος, αλλά και πρόκληση για την ΕΕ που προσφέρει ευκαιρίες για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Και η ίδια η Κίνα αντιμετωπίζει προκλήσεις όσο καταλαμβάνει μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου. Ακόμη, στο πλαίσιο της στρατηγικής της απέναντι στην Κίνα, η ΕΕ προτείνει να δοθεί το κύριο βάρος σ’ αυτές τις προκλήσεις, να καθοριστούν οι προτεραιότητες και να αναπτυχθεί μια ενισχυμένη συνεργασία σ’ αυτούς τους τομείς.

Η ΕΕ και οι εταίροι πρέπει να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ). Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να εκφραστούν με συγκεκριμένες διατάξεις στις διμερείς συμφωνίες, με ενίσχυση της τελωνειακής συνεργασίας, με το διάλογο, την επιτόπου παρουσία και διάθεση πόρων και την ευαισθητοποίηση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Θα αφορούν κατ’ αρχάς την Κίνα, τη Ρωσία, τις χώρες της ASΕΑΝ, την Κορέα, τις χώρες της Mercosur, τη Χιλή, την Ουκρανία καθώς και την Τουρκία στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Η στρατηγική πρόσβασης στις αγορές, που τέθηκε σε εφαρμογή το 1996, ανανεώθηκε το 2007. Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί η δράση της εστιαζόμενη σε ορισμένες χώρες και τομείς και στο άνοιγμα των αγορών τους στις τρίτες χώρες. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τους εκπροσώπους της βιομηχανίας και με τα κράτη μέλη.

Οι δημόσιες συμβάσεις των τρίτων χωρών πρέπει να είναι ανοικτές στους Ευρωπαίους προμηθευτές. Η Επιτροπή θα αναπτύξει δράση με στόχο να μειωθούν οι περιοριστικές πρακτικές που συνιστούν διακριτική μεταχείριση. Εάν χρειαστεί, θα διατηρηθούν στοχευμένοι περιορισμοί απέναντι στις τρίτες χώρες που δεν συμμορφώνονται, ως μέτρο πίεσης για το αμοιβαίο άνοιγμα των αγορών.

Τα μέσα εμπορικής άμυνας αποτελούν μέρος του πολυμερούς συστήματος και, για το λόγο αυτό, η ΕΕ θα φροντίσει αυτά τα μέσα των εταίρων της να είναι δικαιολογημένα, διαφανή και σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες. Στην αντίθετη περίπτωση, θα μπορούσε να προσφύγει στους μηχανισμούς επίλυσης των διαφορών, όπως ο μηχανισμός του ΠΟΕ. Ακόμη, η ΕΕ θα εστιάσει τη δράση της στη βελτίωση των δικών της μέσων, τα οποία θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις αποτελεσματικότητας και προσαρμογής στις διεθνείς εξελίξεις, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνεται υπόψη η πολυμορφία των ευρωπαϊκών συμφερόντων.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την εξωτερική διάσταση της στρατηγικής της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση – Έκθεση για την πρόσβαση στην αγορά και δημιουργία πλαισίου για αποτελεσματικότερη διεθνή κανονιστική συνεργασία [COM(2008) 874 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η ανακοινωση αυτή αποτελεί την πρώτη ετήσια έκθεση για το εμπορικό άνοιγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και την πρόσβαση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στις παγκόσμιες αγορές.

Η Επιτροπή υποστηρίζει την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας και των διμερών σχέσεων προκειμένου να βελτιωθεί η κανονιστική σύγκλιση, κυρίως στο χρηματοπιστωτικό κλάδο. Πρέπει να υιοθετηθούν υψηλά πρότυπα σε θέματα ασφάλειας προϊόντων, προστασίας καταναλωτών και περιβάλλοντος. Ιδιαίτερες προσπάθειες καταβλήθηκαν όσον αφορά τις υποψήφιες χώρες στην ΕΕ, τους εταίρους της πολιτικής γειτονίας, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και τη Ρωσία.

Η έκθεση διαπιστώνει μείωση των δασμών και των τελών εισαγωγών. Ωστόσο, η γενική τάση αύξησης των μη δασμολογικών φραγμών παρεμποδίζει τις συναλλαγές. Η ΕΕ έχει την πρόθεση να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για τη διευκόλυνση των συναλλαγών. Υποστηρίζει τη σύναψη πολυμερών εμπορικών συμφωνιών στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), προκειμένου να δημιουργηθούν ανοιχτές και θεμιτές αγορές. Το ίδιο ισχύει και για τη σύναψη διμερών και περιφερειακών Συμφωνιών Ελευθέρων Συναλλαγών (ΣΕΣ). Η άρση των φραγμών στο εμπόριο μπορεί να διευκολυνθεί χάρη στις διαδικασίες κοινοποίησης και επίλυσης διαφορών που προβλέπονται από τις συμφωνίες του ΠΟΕ.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ ακολουθούν συντονισμένη δράση χάρη στη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων φορέων, ακόμη και σε τοπικό επίπεδο. Στο πλαίσιο των συνομιλιών του γύρου της Ντόχα, η ευρωπαϊκή στρατηγική στοχεύει κατά προτεραιότητα στη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων σε τομείς με μεγάλες δυνατότητες μελλοντικής ανάπτυξης, στη διασφάλιση της επιβολής του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, και στην ανάπτυξη του διεθνούς ανοίγματος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων χάρη σε μέτρα ειδικής βοήθειας.

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 18ης Απριλίου 2007 με τίτλο «Η Ευρώπη στον κόσμο: ισχυρότερη εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά για ευρωπαίους εξαγωγείς» [COM(2007) 183 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 6ης Δεκεμβρίου 2006 «Η Ευρώπη στον κόσμο – Τα μέσα εμπορικής άμυνας της Ευρώπης σε μια μεταβαλλόμενη παγκόσμια οικονομία – Πράσινη Βίβλος για δημόσια διαβούλευση» [COM(2006) 763 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης δημοσιεύτηκαν στις 19 Νοεμβρίου 2007 (EN) (pdf).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 20.05.2009