Συμβολή στην παγκόσμια διάσκεψη κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της μη ανοχής

Στόχος αυτής της ανακοίνωσης είναι να συμβάλει στις συζητήσεις της παγκόσμιας διάσκεψης κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας (εφεξής καλούμενη «παγκόσμια διάσκεψη») αναφέροντας τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την καταπολέμηση του ρατσισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Να δοθούν νέες κατευθύνσεις στη συζήτηση υπενθυμίζοντας τις συστάσεις της Επιτροπής στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Διάσκεψης τον Οκτώβριο του 2000.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 1ης Ιουνίου 2001. Συμβολή στην παγκόσμια διάσκεψη κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας [COM(2001) 291 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Ιστορικό

Η απόφαση για τη διοργάνωση της παγκόσμιας διάσκεψης του 2001 είχε ληφθεί το 1997 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Η εν λόγω διάσκεψη διοργανώθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και είχε επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα δραστικά μέτρα κατά του ρατσισμού. Μεταξύ των βασικών στόχων της ήταν: η αξιολόγηση της καταπολέμησης των φυλετικών διακρίσεων και οι μελλοντικές της προοπτικές, η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση στο θέμα του ρατσισμού και των συνεπειών του, η διατύπωση συστάσεων προς τα Ηνωμένα Έθνη (ΗΕ) σχετικά με την ενίσχυση της εφαρμογής των δράσεών τους, κ.λπ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετείχε ενεργά στην προετοιμασία της παγκόσμιας διάσκεψης. Αφενός, ήταν παρούσα στην προπαρασκευαστική διάσκεψη «Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι: από τη θεωρία στην πράξη» που πραγματοποιήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Αφετέρου, διέθεσε 3,7 εκατ. ευρώ για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή τους) καθώς και για την παγκόσμια διάσκεψη. Επίσης, συνέβαλε στη διατύπωση της πολιτικής διακήρυξης και των γενικών συμπερασμάτων της διάσκεψης. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο συντάχθηκε η ανακοίνωση, η οποία σκοπό είχε να δείξει την επιτυχία που σημείωσε η καταπολέμηση του ρατσισμού στην ΕΕ, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να ωθήσει τα μέλη της διάσκεψης να αναλάβουν πρωτοβουλίες στον τομέα της περιφερειακής συνεργασίας.

Προσπάθειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο έλαβε δύο βασικές μορφές: αφενός, θεσπίστηκε μια σειρά νομοθετικών πράξεων και, αφετέρου, εντάχθηκε η καταπολέμηση του ρατσισμού σε άλλες πολιτικές.

Τα νομοθετικά μέτρα περιλαμβάνουν προσπάθειες για την εναρμόνιση της νομοθεσίας στα κράτη μέλη αφού στο παρελθόν, ακόμα κι αν απαγορευόταν η διακριτική μεταχείριση, το πεδίο εφαρμογής, το περιεχόμενο και η εκτελεστότητα των νομοθετικών ρυθμίσεων ποίκιλλαν σημαντικά από τη μια χώρα στην άλλη. Έτσι, το 1999 θεσπίστηκε μια δέσμη προτάσεων κατά των διακρίσεων, η οποία περιελάμβανε δύο οδηγίες και ένα πρόγραμμα δράσης. Μεταξύ των προτάσεων αυτών συγκαταλέγεται και η οδηγία 2000/43/ΕΚ περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής τους. Οι εν λόγω οδηγία, οι οποία αποσκοπεί στο να εμποδίσει τις φυλετικές διακρίσεις στην Ένωση, ενισχύει τη θέση των θυμάτων και απαιτεί τη σύσταση ανεξάρτητων φορέων, οι οποίοι θα μπορούν να πραγματοποιούν έρευνες και μελέτες στον συγκεκριμένο τομέα. Επιπλέον, το 1996 αποφασίστηκε η καθιέρωση δικαστικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως για να μην μπορούν όσοι διαπράττουν εγκλήματα να διαφεύγουν τη δικαιοσύνη μεταβαίνοντες από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Τέλος, η Επιτροπή έχει υποβάλει ήδη από το τέλος του 1999 πέντε προτάσεις οδηγιών σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου. Πρόκειται κυρίως για την οικογενειακή επανένωση, την παροχή προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής συρροής εκτοπισθέντων, τη διαδικασία χορήγησης και ανάκλησης του καθεστώτος του πρόσφυγα, το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών μακράς διαμονής και τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο.

Η ένταξη σε άλλες κοινοτικές πολιτικές αφορά την πολιτική απασχόλησης, τις εξωτερικές σχέσεις καθώς και τα προγράμματα παροχής χρηματοδοτικής βοήθειας.

Η ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης, την οποία ακολουθεί η ΕΕ από το 1997, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την καταπολέμηση του ρατσισμού. Επίσης, οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, οι οποίες από το 1999 περιλαμβάνουν την αρχή της μη διακριτικής μεταχείρισης στην αγορά εργασίας, αποτελούν συνεισφορά από πλευράς ΕΕ. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη προσοχή τις ανάγκες των εθνοτικών μειονοτήτων και άλλων ομάδων και προσώπων που θα μπορούσαν να βρεθούν σε μειονεκτική θέση καθώς και να καταρτίζουν κατάλληλες προληπτικές και δραστικές πολιτικές ώστε να ευνοούν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Η πολιτική εξωτερικών σχέσεων αντιμετωπίζει το πρόβλημα του ρατσισμού μέσω της προετοιμασίας για τη διεύρυνση (όπου οι υποψήφιες χώρες υποχρεούνται να τηρούν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και να καταπολεμούν το ρατσισμό (es de en fr), ιδίως σε ό,τι αφορά τον πληθυσμό των Ρομ), μέσω των συμφωνιών με τα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη (NΑΚ), της κοινής στρατηγικής για τη Ρωσία και της αναπτυξιακής πολιτικής.

Πολλά προγράμματα της ΕΕ, τα οποία παρέχουν χρηματοδοτική βοήθεια, περιλαμβάνουν διατάξεις σχετικά με το ρατσισμό. Πρόκειται για τα εξής προγράμματα:

• το πρόγραμμα κοινοτικής δράσης για την καταπολέμηση των διακρίσεων το οποίο ανέρχεται σε 100 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2001-2006·
• την κοινοτική πρωτοβουλία EQUAL που αφορά τη διακριτική μεταχείριση στην αγορά απασχόλησης και ανέρχεται σε 3 περίπου δισ. ευρώ για την περίοδο 2000-2006·
• το πρόγραμμα σχετικά με την κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο σε θέματα ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, το οποίο εστιάζεται στην κατάσταση των γυναικών·
• το ευρωπαϊκό ταμείο για τους πρόσφυγες, το οποίο υποστηρίζει την υποδοχή, ενσωμάτωση και τον εκούσιο επαναπατρισμό των προσφύγων·
• το πρόγραμμα Grotius (es de en fr), το οποίο αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της δικαστικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε γενικά και ποινικά θέματα·
• τα εξωτερικά προγράμματα, όπως εκείνα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (IEDDH), υπέρ της οποίας για το 2002 έχουν διατεθεί 110 εκατ. ευρώ, το Phare που επικεντρώνεται στις υποψήφιες χώρες, το Tacis (EN) που εστιάζεται στα ΝΑΚ και τη Μογγολία καθώς και σε έργα που προορίζονται για τις δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας και στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη·
• τα προγράμματα στον τομέα της εκπαίδευσης και της νεολαίας, όπως τα Socrates, Leonardo da Vinci και Jeunesse καθώς και το πέμπτο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (1998-2002).

Αξιολόγηση, παρακολούθηση και ανάλυση των δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Πέρα από την παρακολούθηση που ασκεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία είναι επιφορτισμένη με τον έλεγχο της τήρησης των συνθηκών και του παραγώγου δικαίου, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των Φαινομένων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας δημιούργησε ένα ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης σχετικά με το ρατσισμό και την ξενοφοβία (Raxen). Το εν λόγω δίκτυο, το οποίο συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία και τις πληροφορίες σχετικά με τα φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας, περιλαμβάνει ερευνητικά κέντρα, ΜΚΟ και ειδικευμένα κέντρα, ενώ οι δραστηριότητές του θα μπορούσαν να επεκταθούν στις υποψήφιες χώρες.

Η ανεξάρτητη αξιολόγηση των κοινοτικών δράσεων και πολιτικών παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο, ιδίως για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των προσπαθειών που καταβάλλονται για την καταπολέμηση του ρατσισμού. Η εν λόγω αξιολόγηση αποτελεί βασική προϋπόθεση για το σύνολο των έργων και δράσεων που χρηματοδοτούνται από τα προαναφερθέντα προγράμματα.

Συστάσεις της Επιτροπής

Η Επιτροπή επιθυμεί να λάβουν υπόψη τους όσοι συμμετείχαν στην παγκόσμια διάσκεψη τόσο τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά του ρατσισμού όσο και τις συστάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή στην Ευρωπαϊκή Περιφερειακή Διάσκεψη τον Οκτώβριο του 2000. Οι συστάσεις αυτές καλούν τα κράτη που συμμετείχαν στη διάσκεψη να θεσπίσουν ή να συνεχίσουν τα εξής:

• τη συνδυασμένη εφαρμογή νομοθετικών και πρακτικών μέτρων κατά του ρατσισμού·
• τη συνεργασία με τις ΜΚΟ και τους κοινωνικούς εταίρους·
• ειδικές πολιτικές όσον αφορά την κοινωνία υποδοχής ώστε να αυξηθεί ο σεβασμός της πολιτιστικής πολυμορφίας·
• συγκεκριμένα μέτρα για την αγορά απασχόλησης·
• ισότιμη εκπαίδευση στα σχολεία καθώς και δεσμεύσεις κατά της διακριτικής μεταχείρισης στα μέσα ενημέρωσης και στις πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες·
• έρευνες στον συγκεκριμένο τομέα·
• συστηματική ένταξη της καταπολέμησης του ρατσισμού στις πολιτικές εξωτερικών σχέσεων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
• νομική προστασία έναντι των φυλετικών διακρίσεων·
• ποινικές κυρώσεις, αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές, για τις εκδηλώσεις ρατσισμού και ξενοφοβίας.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την παγκόσμια διάσκεψη κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας. Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων - 16 Ιουλίου 2001 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων επαναβεβαίωσε τη βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμβάλει στην επιτυχία της παγκόσμιας διάσκεψης. Στα συμπεράσματά του, το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημαντική ώθηση την οποία μπορεί να δώσει η παγκόσμια διάσκεψη στην καταπολέμηση του ρατσισμού. Για να επιτευχθούν ικανοποιητικά αποτελέσματα, το Συμβούλιο θεωρεί απαραίτητο τόσο το πρόγραμμα δράσης όσο και η διακήρυξη της παγκόσμιας διάσκεψης να προσανατολιστούν στις μελλοντικές προοπτικές και τα μέτρα εφαρμογής της καταπολέμησης αυτής. Επιπλέον, υπογραμμίζει ότι ο ρατσισμός και οι φυλετικές διακρίσεις πρέπει να καταπολεμηθούν με όλα τα νόμιμα μέσα και υπενθυμίζει τις πολυάριθμες προσπάθειες της Ένωσης οι οποίες περιγράφονται στην προαναφερθείσα ανακοίνωση.

Κατά συνέπεια, το Συμβούλιο επιθυμεί να αποτελέσουν θέματα προτεραιότητας, στο πλαίσιο της παγκόσμιας διάσκεψης, η ενίσχυση του νομικού πλαισίου για την καταπολέμηση του ρατσισμού, η βελτίωση της εκπαίδευσης, η κατάρτιση και η πρόληψη του ρατσισμού. Επιπλέον, ζητεί να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση σε αυτό που ονομάζεται «πολλαπλός ρατσισμός», δηλαδή στις περιπτώσεις που ένα άτομο ανήκει σε πολλές κατηγορίες διακριτικής μεταχείρισης, όπως οι Ρομ, οι γυναίκες και τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Για να εξασφαλιστεί η επιτυχία της διάσκεψης, το Συμβούλιο θεωρεί αναγκαία τη συμμετοχή των ΜΚΟ και άλλων φορέων της κοινωνίας των πολιτών καθώς και τη χάραξη μιας συνολικής στρατηγικής με σκοπό την αύξηση της διεθνούς συνεργασίας.

Εκφράζοντας τη λύπη του για τα αποτελέσματα της αποικιοκρατίας, όπως η δουλεία, το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημερινή δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για έναν κόσμο που να βασίζεται περισσότερο στην ισότητα, κυρίως μέσω της αναπτυξιακής της συνεργασίας. Τέλος, καλεί τα συμμετέχοντα κράτη να επιδείξουν πνεύμα συνεργασίας, πράγμα απαραίτητο για την επιτυχία της παγκόσμιας διάσκεψης.

παγκόσμια διάσκεψη κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετιζόμενης μισαλλοδοξίας. Ντουρμπάν, Νότια Αφρική, 31 Αυγούστου - 7 Σεπτεμβρίου 2001. Διακήρυξη και πρόγραμμα δράσης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 05.07.2006