Κοινή οργάνωση αγορών στον τομέα των οπωροκηπευτικών - (μεταρρύθμιση 2007)

Το έτος 2007 πραγματοποιήθηκε σε βάθος μεταρρύθμιση της κοινής οργάνωσης αγορών (ΚΟΑ) στον τομέα των οπωροκηπευτικών, ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα του τομέα, να αυξηθεί η κατανάλωση και να προστατεύεται το περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό, με πολυάριθμα μέσα, όπως οι κοινοτικές χρηματοπιστωτικές συνδρομές, ο κανονισμός ενθαρρύνει τους παραγωγούς να συγκροτούν οργανώσεις ικανές να ενισχύουν τον τομέα.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1182/2007 του Συμβουλίου της 26ης Σεπτεμβρίου 2007 για τη θέσπιση ειδικών κανόνων όσον αφορά τον τομέα των οπωροκηπευτικών, για την τροποποίηση των οδηγιών 2001/112/EΚ και 2001/113/EΚ και των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 827/68, (EΚ) αριθ. 2200/96, (EΚ) αριθ. 2201/96, (EΚ) αριθ. 2826/2000, (EΚ) αριθ. 1782/2003 και (EΚ) αριθ. 318/2006 και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2202/96.

Η κοινή οργάνωση αγορών (ΚΟΑ) οπωροκηπευτικών διέπει τις οργανώσεις παραγωγών και τις διεπαγγελματικές οργανώσεις στον τομέα αυτό. Επιπλέον, ορίζει το καθεστώς συναλλαγών με τις τρίτες χώρες.

Ο κανονισμός εφαρμόζεται σε δύο ομάδες προϊόντων, τα οποία μέχρι το έτος 2008 αποτελούσαν το αντικείμενο δύο διαφορετικών ΚΟΑ:

Η εμπορία των νωπών προϊόντων είναι δυνατή μόνον εφόσον πρόκειται για προϊόντα υγιή, ανόθευτα και εμπορεύσιμα, ενώ σε αυτά πρέπει να αναφέρεται η χώρα καταγωγής τους.

Οι παραγωγοί νωπών προϊόντων μπορούν να συνιστούν οργανώσεις, με σκοπό την ενθάρρυνση των μελών τους να είναι φιλοπεριβαλλοντικοί κατά την παραγωγή και τη διαχείριση καθώς και τις καλλιεργητικές πρακτικές. Οι εν λόγω οργανώσεις μπορούν επίσης να συντελούν σε ορθολογικότερη παραγωγή και προσφορά των προϊόντων. Π.χ. οι παραγωγοί που συμμετέχουν σε κάποια οργάνωση αναλαμβάνουν τη δέσμευση να τηρούν ορισμένες υποχρεώσεις:

Κάθε οργάνωση πρέπει να είναι αναγνωρισμένη από τα κράτη μέλη, τα οποία την αναγνωρίζουν υπό την προϋπόθεση ότι τηρεί κάποιους όρους. Π.χ. οφείλει να συγκεντρώνει κάποιο ελάχιστο πλήθος παραγωγών καθώς και κάποια ελάχιστη αξία παραγωγής. Επιπλέον, δεν πρέπει να κατέχει δεσπόζουσα θέση σε συγκεκριμένη αγορά. Προκειμένου να συσταθεί αναγνωρισμένη οργάνωση, οι παραγωγοί μπορούν να συνιστούν ομάδες παραγωγών. Η νομική αυτή οντότητα συγκεντρώνει τους παραγωγούς κατά τη διάρκεια μεταβατικού χρονικού διαστήματος, μέχρις ότου η ομάδα να μπορέσει να ανταποκριθεί στους όρους τους αναγκαίους για την αναγνώρισή της ως οργάνωσης παραγωγών.

Οι οργανώσεις παραγωγών μπορούν με τη σειρά τους να συγκροτήσουν ένωση.

Οι οργανώσεις παραγωγών μπορούν να εκτελούν επιχειρησιακά προγράμματα, μεταβλητής διάρκειας, μεταξύ 3 και 5 ετών. Τα προγράμματα αυτά αποβλέπουν σε στόχους εμπορικούς, όπως ο εξορθολογισμός της παραγωγής, η ρύθμιση των τιμών, η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και η πρόληψη και η διαχείριση κάθε είδους κρίσεων. Επιπλέον, περιλαμβάνουν τουλάχιστον δύο φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις, για τις οποίες διαθέτουν τουλάχιστον το 10% των δαπανών τους για δράσεις του είδους αυτού.

Tα προγράμματα χρηματοδοτούνται από την οργάνωση ή τα μέλη της, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα να τύχουν εθνικών και κοινοτικών οικονομικών ενισχύσεων. Οι εισφορές οι προερχόμενες από την ίδια την οργάνωση και από την Κοινότητα συγκεντρώνονται σε κάποιον επιχειρησιακό ταμείο, χρησιμοποιούμενο μόνο για τη χρηματοδότηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Οι εθνικές οικονομικές ενισχύσεις προστίθενται στο επιχειρησιακό ταμείο όταν η Επιτροπή επιτρέψει στο οικείο κράτος μέλος να χορηγήσει ενισχύσεις στις οργανώσεις παραγωγών της επικράτειάς του. Κατά γενικό κανόνα, η συνδρομή της Κοινότητας στο επιχειρησιακό ταμείο είναι ίση προς την οικονομική εισφορά της οργάνωσης παραγωγών και περιορίζεται στο 50% των εξόδων που πραγματοποιούνται και στο 4,1% της αξίας της εμπορικά διατιθέμενης παραγωγής της οργάνωσης παραγωγών. Πάντως, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα όρια αυτά είναι δυνατόν να διευρύνονται.

Τα επιχειρησιακά προγράμματα εγκρίνονται από τα κράτη μέλη, τα οποία τα αξιολογούν με βάση πληροφορίες παρεχόμενες από την οργάνωση παραγωγών. Ειδικότερα, οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν το προβλεπόμενο ποσό του επιχειρησιακού ταμείου για κάθε έτος, τις δαπάνες του τρέχοντος έτους και προηγούμενων ετών καθώς και τα αναγκαία παραστατικά.

Κατά τη διάρκεια χρονικού διαστήματος κατ' ανώτατο όριο τριών περιόδων εμπορίας, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν την επέκταση ορισμένων υποχρεώσεων των παραγωγών που αποτελούν μέλη οργάνωσης στους παραγωγούς που δεν είναι μέλη και οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στην ίδια οικονομική περιοχή *. Οι δεσμεύσεις οι οποίες είναι δυνατόν να επεκταθούν αφορούν την εφαρμογή των κανόνων που έχουν εγκριθεί από την οργάνωση όσον αφορά την παραγωγή, την εμπορία και την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και την προαγωγή της επικοινωνίας σε περίπτωση κρίσης.

Οι οργανώσεις και οι ενώσεις που έχουν σχέση με την παραγωγή, την εμπορία και τη μεταποίηση νωπών οπωροκηπευτικών μπορούν να συνιστούν διεπαγγελματική οργάνωση. Οι οργανώσεις αυτές έχουν τη δυνατότητα να ασκούν κάποιες δραστηριότητες, οι οποίες γενικώς αποβλέπουν στη βελτίωση της παραγωγής, στην αγορά, στην ποιότητα και στην προστασία των προϊόντων καθώς και στις σχετικές με τα προϊόντα κοινοτικές ρυθμίσεις. Η οργάνωση επιτρέπεται να ασκεί τις δραστηριότητες αυτές μόνον εφόσον είναι αναγνωρισμένη από το κράτος μέλος, το οποίο την αναγνωρίζει υπό τον όρο ότι πληροί ορισμένες απαιτήσεις. Π.χ. πρέπει να αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος της αλυσίδας νωπών οπωροκηπευτικών, χωρίς πάντως να ασκεί η ίδια οποιαδήποτε δραστηριότητα παραγωγής, εμπορίας και μεταποίησης των προϊόντων αυτών. Η αναγνώριση του κράτους μέλους κοινοποιείται στην Επιτροπή, η οποία μπορεί να του ζητήσει να αποσύρει την αναγνώριση την οποία έχει χορηγήσει.

Υπό ορισμένες περιστάσεις και κατά τη διάρκεια περιορισμένου χρονικού διαστήματος, τα κράτη μέλη μπορούν να επεκτείνουν ορισμένες συμφωνίες, αποφάσεις ή πρακτικές που έχουν υιοθετηθεί από την οργάνωση στις επιχειρήσεις που δεν έχουν προσχωρήσει σε αυτήν αλλά οι οποίες ασκούν δραστηριότητα στην ίδια περιφέρεια. Για την έγκριση αυτής της επέκτασης, η οργάνωση πρέπει να θεωρείται ως αντιπροσωπευτική * για την παραγωγή, την πώληση ή τη μεταποίηση κάποιου προϊόντος.

Επιτήρηση της Επιτροπής, όσον αφορά την επέκταση των κανόνων

Η επέκταση των κανόνων οργανώσεων παραγωγών καθώς και διεπαγγελματικών οργανώσεων επιτηρείται από την Επιτροπή η οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ζητεί από το κράτος μέλος να αποσύρει την επέκταση.

Το καθεστώς εμπορικών συναλλαγών νωπών και μεταποιημένων οπωροκηπευτικών απαγορεύει την είσπραξη οποιουδήποτε φόρου ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό καθώς και την εφαρμογή οποιουδήποτε ποσοτικού περιορισμού ή μέτρου με ισοδύναμο αποτέλεσμα.

Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να εξαρτά τις εισαγωγές και τις εξαγωγές ενός ή περισσότερων προϊόντων από την έκδοση άδειας του οικείου κράτους μέλους.

Στην εμπορία οπωροκηπευτικών εφαρμόζονται οι εισαγωγικοί δασμολογικοί συντελεστές του κοινού δασμολογίου. Όμως, για να προστατευθεί η κοινοτική αγορά από ορισμένες ζημιογόνες επιπτώσεις, στις εισαγωγές εφαρμόζεται πρόσθετος εισαγωγικός δασμός, εφόσον αυτές πραγματοποιούνται σε τιμή κατώτερη από την τιμή ενεργοποίησης * ή όταν η ποσότητά τους υπερβαίνει τον όγκο ενεργοποίησης *. Οι πρόσθετοι αυτοί δασμοί είναι αναλογικοί με το στόχο και απαιτούνται μόνον εφόσον υπάρχει πραγματικό ενδεχόμενο διαταραχής της κοινοτικής αγοράς από τις εισαγωγές.

Οι εισαγωγικές δασμολογικές ποσοστώσεις είναι δυνατές κάθε έτος και η διαχείρισή τους πραγματοποιείται έτσι ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε διάκριση, με βάση τις ακόλουθες τρεις βασικές αρχές: «Κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση», «ταυτόχρονη εξέταση», «κατεστημένες επιχειρήσεις/νεοαφιχθείσες».

Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει μέτρα διασφάλισης, εφόσον αυτό ζητηθεί από κάποιο κράτος μέλος, ή με ίδια πρωτοβουλία.

Καθεστώτα ενεργητικής και παθητικής τελειοποίησης

Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να αναστέλλει τα καθεστώτα ενεργητικής και παθητικής τελειοποίησης, εφόσον αυτό ζητηθεί από κάποιο κράτος μέλος, ή με ίδια πρωτοβουλία.

Στον τομέα των οπωροκηπευτικών εφαρμόζεται το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης. Όμως, το καθεστώς αυτό εισάγεται προοδευτικά. Σε πρώτη φάση μεταβατικά, και όσον αφορά τα προϊόντα που πριν από τη μεταρρύθμιση είχαν δικαίωμα ενίσχυσης στη μεταποίηση, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν μέρος των ποσών και να χορηγούν συμπληρωματική ενίσχυση στους οικείους γεωργούς. Επιπλέον, κατά το μεταβατικό αυτό χρονικό διάστημα, τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στρεμματικές ενισχύσεις. Στην περίπτωση αυτή καθορίζουν χωρίς διακρίσεις το ποσό της ενίσχυσης ανά εκτάριο για κάθε οπωροκηπευτικό. Ο κανονισμός καθορίζει τη διάρκεια αυτού του μεταβατικού διαστήματος για τα διάφορα προϊόντα και ορίζει για κάθε κράτος μέλος το ποσό που μπορεί να διατεθεί.

Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2012, οι παραγωγοί φραουλών και σμέουρων που παραδίδονται για μεταποίηση δικαιούνται στρεμματική ενίσχυση 230 ευρώ ανά εκτάριο. Η ενίσχυση αυτή μπορεί να συνοδεύεται από εθνική ενίσχυση κατ' ανώτατο όριο 170 ευρώ ανά εκτάριο. Στα οικεία κράτη μέλη αναλογούν εγγυημένες εθνικές εκτάσεις.

Στη διαχείριση αυτής της ΚΟΑ η Επιτροπή συνεπικουρείται από την επιτροπή διαχείρισης οπωροκηπευτικών (FR).

Με τον κανονισμό αναμορφώνεται η ΚΟΑ για οπωροκηπευτικά που ίσχυε από το έτος 1976. Σε σχέση με το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο, ο ισχύων κανονισμός εισάγει δύο σημαντικούς νεωτερισμούς: πρώτον, ενοποιεί τους τομείς νωπών οπωροκηπευτικών και μεταποιημένων προϊόντων οπωροκηπευτικών και, δεύτερον, δεν προβλέπει καθεστώς ενίσχυσης στον τομέα, αλλά παρεμβάλλει τις σχετικές διατάξεις στον κανονισμό που ορίζει τους κοινούς κανόνες για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής.

Λέξεις-κλειδιά της πράξης

Οικονομική περιοχή: γεωγραφική ζώνη που περιλαμβάνει όμορες ή γειτονικές περιφέρειες παραγωγής όπου οι συνθήκες παραγωγής και εμπορίας είναι ομοιογενείς.
Αντιπροσωπευτική διεπαγγελματική οργάνωση: οργάνωση που συγκεντρώνει τουλάχιστον τα δύο τρίτα της παραγωγής, της εμπορίας ή της μεταποίησης κάποιου προϊόντος σε καθορισμένη περιοχή.
Τιμή ενεργοποίησης: τιμή που κοινοποιείται από την Κοινότητα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Όγκος ενεργοποίησης: ποσότητα καθορισμένη ως ποσοστό της αντίστοιχης εσωτερικής κατανάλωσης κατά τη διάρκεια των τριών προηγουμένων ετών.

Παραπομπες

Πράξη	Έναρξη ισχύος	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1182/2007	6.11.2007	-	ΕΕ L 273 της 17.10.2007

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1580/2007 [Επίσημη Εφημερίδα L 350 της 31.12.2007].

Σε συνέχεια της έκδοσης του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1182/2007, ο υπόψη κανονισμός ενσωματώνει και αναδιοργανώνει τις λεπτομέρειες εφαρμογής που αφορούν τον τομέα αυτό. Ρυθμίζει τα θέματα τα σχετικά με την ταξινόμηση των προϊόντων, τις οργανώσεις παραγωγών και τις εμπορικές συναλλαγές με τις τρίτες χώρες. Επιπλέον, στα παραρτήματά του περιλαμβάνει τα στοιχεία επαφής των εθνικών αρχών και των οργανισμών ελέγχου καθώς και τα στερεότυπα ορισμένων πιστοποιητικών και εγγράφων, αναγκαίων για τις εμπορικές συναλλαγές των προϊόντων αυτών.