Ανεπιθύμητα παρεμπίπτοντα αλιεύματα και απορρίψεις στη θάλασσα

Η Επιτροπή δεσμεύεται να χαράξει μακροπρόθεσμη πολιτική για την ενθάρρυνση της μείωσης των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και τον περιορισμό των απορρίψεων στην ευρωπαϊκή αλιεία. Πρόκειται για σημαντική αλλαγή προσανατολισμού, με την οποία επιδιώκεται ο προσδιορισμός λύσεων, συμπεριφορών, τεχνολογιών και μέσων, εφαρμόσιμων και πραγματιστικών, ώστε να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 28ης Μαρτίου 2007 με αντικείμενο πολιτική μείωσης ανεπιθύμητων παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και εξάλειψης των απορρίψεων στην ευρωπαϊκή αλιεία [COM(2007) 136 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα * και οι απορρίψεις * αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στην ευρωπαϊκή αλιεία. Σχετικά με τις απορρίψεις θαλάσσιων οργανισμών στη θάλασσα, προβάλλονται δύο βασικοί λόγοι.

Ο πρώτος είναι οικονομικής φύσεως. Τα αλιεύματα πωλούνται σε τιμές που κυμαίνονται πολύ ανάλογα με το μέγεθος, την ποιότητα αλλά και το είδος τους. Συνεπώς υπάρχουν ισχυρά οικονομικά κίνητρα για απορρίψεις, διότι ο χώρος αποθήκευσης επί του πλοίου προορίζεται για οργανισμούς με υψηλή εμπορική αξία.

Ο δεύτερος λόγος συνδέεται με ορισμένους κανόνες που ισχύουν στον τομέα της αλιείας. Πρόκειται για την εφαρμογή ελάχιστων μεγεθών κατά την εκφόρτωση ή ακόμη για τα σύνολα επιτρεπόμενων αλιευμάτων (TAC).

Έκταση των απορρίψεων

Σύμφωνα με την Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας - ΕΤΟΑ (CSTEP), για το χρονικό διάστημα 2003-2005, τα ποσοστά απορρίψεων λόγω παρεμπιπτόντων αλιευμάτων, σε συνάρτηση με τη θαλάσσια περιοχή, τον τύπο αλιείας και τα εργαλεία, κυμάνθηκαν μεταξύ 20 % και 60 % του βάρους των αλιευμάτων.

Σημασία των απορρίψεων

Τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα και οι επακόλουθες απορρίψεις έχουν σοβαρές συνέπειες όπως:

• σπατάλη πόρων για την κοινωνία·
• μείωση της δυνατότητας μελλοντικής αλίευσης, στις περιπτώσεις αλίευσης νεαρών στελεχών·
• άμεση μείωση της αναπαραγωγικής βιομάζας, σε περίπτωση αλίευσης ενήλικων ατόμων·
• αρνητικές συνέπειες στο θαλάσσιο οικοσύστημα καθώς και στη βιοποικιλότητα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ψάρια ή τα οστρακόδερμα που αλιεύονται και που απορρίπτονται στη θάλασσα είναι ήδη νεκρά ή έχουν εξαιρετικά χαμηλές πιθανότητες επιβίωσης.

Μέσα και μέτρα

Η μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και ο σταδιακός περιορισμός των απορρίψεων απαιτούν συνδυασμό μέσων και μέτρων, που είναι αναγκαίο να προσαρμόζονται, κατά περίπτωση, σε κάθε τύπο αλιείας. Με την επιβολή της απαγόρευσης των απορρίψεων οι αλιείς καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους προσανατολιζόμενοι προς την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Επιπλέον, έτσι καθίσταται αναγκαίο να λαμβάνονται δεόντως υπόψη κατά την άσκηση των αλιευτικών δραστηριοτήτων οι επικρατούσες πρακτικές και οικονομικές συνθήκες. Τα μέσα της νέας αυτής πολιτικής συνίστανται:

• σε κίνητρα για τη βελτίωση της επιλογής αλιευτικών εργαλείων·
• στη δυνατότητα απαγόρευσης της αλιείας σε πραγματικό χρόνο σε «επικίνδυνες» περιοχές όσον αφορά τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα·
• στην ευελιξία ποσοστώσεων·
• στην επιβολή τελών για παρεμπίπτοντα αλιεύματα και στην κατάσχεση αυτών των αλιευμάτων·
• σε προτιμησιακή πρόσβαση στα είδη αλιείας, παρεχόμενη με βάση καλές επιδόσεις στον τομέα των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων·
• στην εισαγωγή συστήματος πληροφοριών, που παρέχει στους στόλους τη δυνατότητα να γνωρίζουν τα σημεία όπου ο κίνδυνος παρεμπιπτόντων αλιευμάτων είναι χαμηλότερος.

Παράλληλα, ουσιώδη ρόλο στην εφαρμογή συμπληρωματικών μέτρων για τον περιορισμό των απορρίψεων θα παίξουν οι περιφερειακοί οργανισμοί διαχείρισης της αλιείας. Ενδεχομένως, ορισμένα μέτρα θα ήταν δυνατό να τύχουν στήριξης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Αλιεία.

Έλεγχος

Παρά την εμφανή δυσκολία να καταστεί δυνατή η τήρηση απαγόρευσης των απορρίψεων και να τερματιστούν οι παράνομες απορρίψεις, έχει κρίσιμη σημασία για την Επιτροπή να επιβάλει την τήρηση των κανόνων, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή τους.

Συνεπώς, τα προγράμματα παρατήρησης παίζουν σημαντικό ρόλο και πρέπει να ενταχθούν σε συνολικό πλαίσιο όπου περιλαμβάνονται:

• ποσοτικοποιημένη και ακριβής ανάλυση αλιευμάτων και εκφορτώσεων·
• η χρήση ηλεκτρονικών πινάκων, που να παρέχουν τη δυνατότητα περιγραφής της σύνθεσης των αλιευμάτων σε πραγματικό χρόνο·
• η επιτήρηση και ο έλεγχος των αλιευτικών εργαλείων·
• η συμμετοχή και η συνεργασία των ενδιαφερόμενων μερών.

Πέραν τούτου, τα αλιεύματα που εκφορτώνονται και δεν είναι δυνατό να πουληθούν θα πρέπει να αποτελούν το αντικείμενο αυστηρής παρακολούθησης, ώστε να αποφεύγονται τυχόν παράνομα κέρδη των αλιευτικών πλοίων. Πρέπει να συλλεχθούν και να αναλυθούν τα δεδομένα για όλους τους στόλους, ώστε, σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων, να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα.

Κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις

Γενικά, η θέση σε εφαρμογή θα μπορούσε βραχυπρόθεσμα να προκαλέσει σαφή αύξηση του κόστους και απώλεια εισοδήματος. Αλλες συνέπειες θα ήταν δυνατό να συνδέονται με την απαγόρευση της αλιείας σε ορισμένες περιοχές, που θα υποχρέωνε τα πλοία να μετακινηθούν ή να διατρέχουν μακρύτερες αποστάσεις για να αλιεύσουν.

Μακροπρόθεσμα όμως πρέπει να αναμένονται πολλά οικονομικά οφέλη, σχετιζόμενα με την ποσοτική και την ποιοτική βελτίωση των αποθεμάτων.

Πλαίσιο

Η παρούσα ανακοίνωση ασχολείται με το πρόβλημα των απορρίψεων στη θάλασσα ως προτεραιότητας και χαράσσει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές για να μειωθούν τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα και να περιοριστούν οι απορρίψεις στη θάλασσα. Από το 2008 θα καταρτίζονται κανονισμοί για την κάλυψη όλων των ειδών αλιείας στην Κοινότητα.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 18.10.2011