Σύστημα δημοσιονομικών προοπτικών και πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου

Οι δημοσιονομικές προτεραιότητες πλαισιωμένες από διοργανικές συμφωνίες

Η πολιτική και θεσμική ισορροπία του δημοσιονομικού καθεστώτος της Κοινότητας επιδεινώθηκε προοδευτικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. Η διαμάχη στις σχέσεις μεταξύ των δύο σκελών της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής (το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο) είχε ως αποτέλεσμα την ολοένα και περισσότερο δυσχερή λειτουργία της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού, δημοσιονομικές ανισορροπίες και τη συνεχή επιδείνωση της προσαρμοστικότητας των πόρων στις ανάγκες της Κοινότητας. Οι διαδοχικές αυτές κρίσεις στον προϋπολογισμό οδήγησαν τα όργανα της Κοινότητας στην εφαρμογή ενός συστήματος που αποσκοπεί στη βελτίωση της διεξαγωγής της διαδικασίας του προϋπολογισμού.

Συνάπτοντας διοργανική συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή συμφωνούν εκ των προτέρων επί των βασικών προτεραιοτήτων του προϋπολογισμού με βάση μια πολυετή περίοδο. Οι δημοσιονομικές αυτές προτεραιότητες εκδηλώνονται στην πράξη με την εφαρμογή ενός συστήματος πλαισίωσης των δημοσιονομικών δαπανών (το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο), υπό μορφή δημοσιονομικών προοπτικών. Το σύστημα των δημοσιονομικών προοπτικών βελτιώνει έτσι τη διεξαγωγή της διαδικασίας του προϋπολογισμού και διασφαλίζει την τήρηση της δημοσιονομικής προτεραιότητας. Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο δεν μνημονεύεται στις συνθήκες.

Δημοσιονομικές προοπτικές και πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο: εξασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας

Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο είναι ενδεικτικό του μέγιστου εύρους και της σύνθεσης των προβλεπόμενων δαπανών της Κοινότητας. Η πρώτη διοργανική συμφωνία (ΑΙΙ) συνάφθηκε το 1988 προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των δημοσιονομικών προοπτικών της περιόδου 1988-1992 («Πακέτο Delors I»), στόχος των οποίων ήταν να εξασφαλίσουν τους αναγκαίους πόρους για τη δημοσιονομική εφαρμογή της Ενιαίας Πράξης. Από τότε, οι δημοσιονομικές προοπτικές ανανεώθηκαν το 1992 για την περίοδο 1993-1999 («Πακέτο Delors II»), το 1999 για την περίοδο 2000-2006 «Agenda 2000» και το 2006 για την περίοδο 2007-2013.

Το σύστημα των δημοσιονομικών προοπτικών αποβλέπει επομένως στην ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, στον έλεγχο της συνολικής αύξησης των δαπανών και στη διασφάλιση της αρμονικής διεξαγωγής της διαδικασίας του προϋπολογισμού. Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο θεσπίζει διπλό ανώτατο όριο: αφενός μεν εκείνο το οποίο αφορά τη συνολική δαπάνη, αφετέρου δε εκείνο το οποίο αφορά κάθε κατηγορία δαπανών.

Δομή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου

Για κάθε περίοδο προγραμματισμού, το δημοσιονομικό πλαίσιο καθορίζει ανώτατα όρια για τις πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων και τις πιστώσεις πληρωμών για κάθε «τομέα» (κατηγορίες δαπανών) για κάθε έτος. Η ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού ορίζει το ακριβές επίπεδο των δαπανών και την κατανομή τους στα διάφορα κονδύλια του προϋπολογισμού για τη συγκεριμένη χρονιά.

Η κατανομή των δαπανών ανάλογα με τα κεφάλαια διαρθρώνεται γύρω από τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης για τη συγκεκριμένη περίοδο. Η δομή του δημοσιονομικού πλαισίου για το διάστημα 2007-2013 είναι η εξής:

7. Η στεγανότητα μεταξύ των τομέων σημαίνει ότι ένα κονδύλιο του προϋπολογισμού χρηματοδοτείται στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου τομέα. Κάθε τομέας οφείλει επομένως να διαθέτει αρκετά κεφάλαια ώστε να επιτρέπει την αναδιάταξη των δαπανών μεταξύ των διαφόρων ενεργειών του ίδιου τομέα συναρτήσει των αναγκών ή να μπορεί να αντιμετωπίσει απρόβλεπτες δαπάνες.

Το «περιθώριο για απρόβλεπτες δαπάνες» μεταξύ του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων και του ανώτατου ορίου πιστώσεων αναλήψεων υποχρεώσεων έχει διττή λειτουργία:

• επιτρέπει, σε περίπτωση ανάγκης, την αναθεώρηση του δημοσιονομικού πλαισίου προκειμένου να αντιμετωπιστούν δαπάνες που δεν είχαν προβλεφθεί κατά τη θέσπιση των δημοσιονομικών προοπτικών·
• συμβάλλει στην απορρόφηση των συνεπειών μιας χαμηλότερης από την προβλεπόμενη οικονομικής ανάπτυξης. Πράγματι, υπό τις συνθήκες αυτές, υπό τις οποίες το πραγματικό ΑΕΠ είναι χαμηλότερο του προβλεφθέντος, το ανώτατο όριο των πιστώσεων πληρωμών, που είναι απόλυτο ποσό, μπορεί να χρηματοδοτηθεί εντός των ορίων που προβλέπονται εντός του ανώτατου ορίου των ιδίων χρηματικών πόρων, εκφρασμένων σε ποσοστό του ΑΕΠ, χρησιμοποιώντας το περιθώριο.

Σχέση με το σύστημα των ιδίων πόρων

Το συνολικό ανώτατο όριο των πιστώσεων αναλήψεως υποχρεώσεων επιτυγχάνεται αθροίζοντας τα διάφορα ανώτατα όρια ανά τομέα. Για να ελεγχθεί η συμβιβασιμότητα των δημοσιονομικών προοπτικών με το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων που αποτελεί το απόλυτο όριο των πόρων που μπορούν να τεθούν στη διάθεση της Ένωσης από τα κράτη μέλη, ορίζεται ένα ετήσιο ανώτατο όριο για τις πιστώσεις πληρωμών. Το ανώτατο αυτό όριο είναι συνολικό και δεν κατανέμεται ανά τομέα. Εκφράζεται επίσης σε εκατοστιαίο ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (ΑΕΠ) που εκτιμάται για την Κοινότητα.

Οι λεπτομέρειες εφαρμογής του δημοσιονομικού πλαισίου

Οι λεπτομέρειες εφαρμογής του δημοσιονομικού πλαισίου προβλέπονται στη διοργανική συμφωνία που περιέχει τους κανόνες και τις διαδικασίες όσον αφορά την ετήσια διαχείριση του δημοσιονομικού πλαισίου (π.χ. τις τεχνικές προσαρμογές, τις προσαρμογές που συνδέονται με τους όρους εκτέλεσης ή τη διεύρυνση της Ένωσης καθώς και τις διαδικασίες αναθεώρησης των δημοσιονομικών προοπτικών). Αυτό συμβάλλει στη βελτίωση της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού.

Η Επιτροπή προβαίνει σε ετήσια βάση και με δική της αρμοδιότητα στην τεχνική προσαρμογή του δημοσιονομικού πλαισίου για το προσεχές έτος. Η εν λόγω προσαρμογή αφορά τις ακόλουθες πράξεις:

• δεδομένου ότι το δημοσιονομικό πλαίσιο είναι εκφρασμένο σε σταθερές τιμές, είναι απαραίτητη η ετήσια προσαρμογή του στον πληθωρισμό, έτσι ώστε να διατηρείται στο ανώτατο όριο για τον κάθε τομέα η αρχική αγοραστική του δύναμη. Η τεχνική προσαρμογή πραγματοποιείται κατά κανόνα στο τέλος του έτους ν-2 για ένα συγκεκριμένο έτος ν, με βάση τα τελευταία δεδομένα και τις διαθέσιμες οικονομικές προοπτικές. Δεν πραγματοποιείται καμία τεχνική προσαρμογή για το τρέχον έτος·
• το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων είναι εκφρασμένο σε ποσοστό του ΑΕΠ. Για τη μετατροπή του εν λόγω ανώτατου ορίου σε απόλυτη αξία χρησιμοποιούνται ως βάση, κατά την τεχνική προσαρμογή, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για το ΑΕΠ της Ένωσης. Με την ευκαιρία αυτή επαληθεύεται αν οι συνολικές πιστώσεις πληρωμών είναι συμβατές με τους διαθέσιμους ιδίους όρους.

Η Επιτροπή δύναται επίσης να προτείνει στα δύο σκέλη της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής να προβούν στην προσαρμογή του δημοσιονομικού πλαισίου τους σε δύο περιπτώσεις:

• στην περίπτωση επανεκτίμησης των διαθέσιμων πιστώσεων πληρωμών σε συνάρτηση με τις διαρθρωτικές ενέργειες, σε περίπτωση διαπιστωθείσας καθυστέρησης όσον αφορά τον προγραμματισμό των εν λόγω παρεμβάσεων·
• σε αναθεώρηση των αναγκών ορισμένων τομέων συναρτήσει της προσχώρησης νέων κρατών μελών.

Τα δύο σκέλη της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής μπορούν να αναθεωρήσουν το δημοσιονομικό πλαίσιο, έπειτα από πρόταση της Επιτροπής. Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα στην Κοινότητα να καλύψει, τηρώντας το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων, την ανάγκη ανάληψης ενεργειών που δεν είχαν προβλεφθεί κατά την κατάρτιση των δημοσιονομικών προοπτικών.

See also

• Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δημοσιονομικές προοπτικές και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, παρακαλείστε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα της ΓΔ Προϋπολογισμού (DΕ) (ΕΝ) (FR)

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 16.06.2011