Προώθηση της συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο: κατευθυντήριες γραμμές

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση της συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο στις σχέσεις της με τις τρίτες χώρες.

ΠΡΑΞΗ

Κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση της συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο [Επίσημη Εφημερίδα αριθ. C 327 της 23.12.2005].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) που θεμελιώνεται στις αρχές της ελευθερίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου έχει επίσης ως στόχο την προώθηση της συμμόρφωσης με τους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου (ΔΑΔ).

Σκοπός των κατευθυντηρίων γραμμών είναι να υποδείξουν τρόπους με τους οποίους η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα όργανα και οι οργανισμοί της θα μπορέσουν να προωθήσουν τη συμμόρφωση με τους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από τις τρίτες χώρες και από τους μη κρατικούς φορείς που παρεμβαίνουν στις χώρες αυτές..

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, είναι επίσης γνωστό ως το δίκαιο των ένοπλων συγκρούσεων ή το δίκαιο του πολέμου, έχει σκοπό να προστατεύσει τα πρόσωπα τα οποία δεν εμπλέκονται, ή δεν εμπλέκονται πλέον, άμεσα στις εχθροπραξίες. Έχει, επίσης, ως σκοπό να καθορίσει τους περιορισμούς των μέσων και μεθόδων διεξαγωγής του πολέμου.

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο που θεμελιώνεται στις διεθνείς συμβάσεις και στο εθιμικό διεθνές δίκαιο, ισχύει για οιανδήποτε ένοπλη σύγκρουση, διεθνή ή μη, καθώς και για καταστάσεις κατοχής συνεπεία ένοπλης σύρραξης.

Το χαρακτηριστικό αυτό το διακρίνει από το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ισχύει για όλα τα άτομα που υπάγονται στη δικαιοδοσία του οικείου κράτους εν καιρώ ειρήνης καθώς και εν καιρώ ένοπλης σύγκρουσης. Ωστόσο, οι κανόνες αυτοί ενδέχεται να ισχύουν σε συγκεκριμένη περίπτωση.

Ορισμένες σοβαρές παραβιάσεις του ΔΑΔ ορίζονται ως εγκλήματα πολέμου. Στις περιπτώσεις αυτές, τα άτομα φέρουν προσωπική ευθύνη. Τα κράτη οφείλουν να εξασφαλίζουν την προσαγωγή των εικαζομένων υπευθύνων ενώπιον της δικαιοσύνης, εθνικής ή διεθνούς δικαιοδοσίας (Διεθνές ποινικό δικαστήριο).

Επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές

Προκειμένου να είναι αποτελεσματικά τα μέτρα, οι κατευθυντήριες γραμμές προβλέπουν τη σύνταξη αναφορών, αξιολογήσεων και συστάσεων για την ανάληψη δράσης, ιδίως:

• τον εντοπισμό των περιπτώσεων όπου εφαρμόζεται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕ. Αυτό συνεπάγεται διαβουλεύσεις με τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού και τα Ηνωμένα Έθνη καθώς και την προσφυγή στις υπηρεσίες της Διεθνούς Ανθρωπιστικής Διερευνητικής Επιτροπής (CIHEF). Ενδεχομένως, τα όργανα αυτά θα πρέπει να προσδιορίζουν και να προτείνουν μέτρα για την προώθηση της συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο·
• την ενσωμάτωση της εκτίμησης της κατάστασης από απόψεως ΔΑΔ στις αναφορές για συγκεκριμένο κράτος ή σύγκρουση από τους αρχηγούς αποστολών και μη στρατιωτικών επιχειρήσεων της ΕΕ, από τους διοικητές στρατιωτικών επιχειρήσεων της ΕΕ και τους ειδικούς εντεταλμένους της ΕΕ. Όταν είναι εφικτό, οι αναφορές θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν ανάλυση και προτάσεις για τη λήψη πιθανών μέτρων από την ΕΕ·
• ενημέρωση της ομάδας «δημόσιο διεθνές δίκαιο» του Συμβουλίου (COJUR) σχετικά με καταστάσεις που ενδέχεται να καταλήξουν σε ένοπλη σύγκρουση. Εφόσον είναι σκόπιμο, η ομάδα COJUR θα μπορούσε να αναλάβει να υποβάλει προτάσεις για την ανάληψη μελλοντικής δράσης εκ μέρους της ΕΕ.

Για την προώθηση της συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, η ΕΕ διαθέτει διάφορα μέτρα δράσης στη σχέση της με τις τρίτες χώρες:

• τον πολιτικό διάλογο, τόσο στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων αλλά και εν καιρώ ειρήνης,
• τις γενικές δημόσιες δηλώσεις, που τονίζουν την ανάγκη συμμόρφωσης προς το ΔΑΔ,
• τα διαβήματα και/ή δημόσιες δηλώσεις που καταδικάζουν τις παραβιάσεις του ΔΑΔ στο πλαίσιο μιας σύγκρουσης,
• τα περιοριστικά μέτρα και τις κυρώσεις κατά μερών μιας σύγκρουσης,
• τη συνεργασία με άλλους διεθνείς φορείς, ιδίως τον ΟΗΕ, τους αρμόδιους περιφερειακούς οργανισμούς και τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού,
• τις επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων, ιδίως με τη συλλογή πληροφοριών που μπορεί να φανούν χρήσιμες στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ή σε άλλες έρευνες για εγκλήματα πολέμου,
• την προώθηση από την ΕΕ της καταπολέμησης της ατιμωρησίας ώστε να τιμωρούνται πάντα τα εγκλήματα πολέμου και να ενθαρρύνονται τα κράτη να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις ποινικού δικαίου για την πρόβλεψη κυρώσεων για παραβάσεις του ΔΑΔ,
• την κατάρτιση και την εκπαίδευση σε θέματα ΔΑΔ, ιδίως για τους υπαλλήλους των αρχών επιβολής του νόμου και τους στρατιωτικούς και τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε θέματα διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου σε τρίτες χώρες,
• τη χορήγηση αδειών εξαγωγής όπλων προς χώρες εισαγωγής. Ο κώδικας συμπεριφοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις εξαγωγές όπλων προβλέπει ότι η συμμόρφωση της χώρας εισαγωγής με το ΔΑΔ θα πρέπει να εξετάζεται πριν από τη χορήγηση αδειών εξαγωγής σ’ αυτή τη χώρα.

Ιστορικό

Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές συμπληρώνουν την κοινή θέση του Συμβουλίου για το ΔΠΔ και τις κατευθυντήριες γραμμές και πολιτικές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα βασανιστήρια, τα παιδιά και τις ένοπλες συγκρούσεις και τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων [FR].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 10.06.2008