Προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2001/55/ΕΚ σχετικά με τους κανόνες για την παροχή προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και μέτρα για τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Θεσπίζει ένα σύστημα για τη διαχείριση μαζικών αφίξεων αλλοδαπών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) που δεν μπορούν να επιστρέψουν στις χώρες τους, ιδίως λόγω πολέμου, βίας ή παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Θέτει σε εφαρμογή την άμεση προσωρινή προστασία για τα εν λόγω εκτοπισθέντα άτομα.
Προωθεί την κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά την υποδοχή ατόμων. Ωστόσο, δεν απαιτεί την υποχρεωτική κατανομή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη.
Η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση της οδηγίας.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Εφαρμογή της προσωρινής προστασίας

Η προσωρινή προστασία εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη με απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβεβαιώνει τη μαζική εισροή εκτοπισθέντων ατόμων στην ΕΕ και ορίζει τις ομάδες των ατόμων που χρειάζονται προστασία.
Έχει διάρκεια ενός έτους και μπορεί να παραταθεί μέχρι και δύο έτη.
Η προστασία μπορεί να λήξει, αν το Συμβούλιο κρίνει ότι είναι ασφαλές για τα άτομα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα εκτοπισθέντα άτομα επιθυμούν να έρθουν στη χώρα τους.

Αποκλεισμός από την προσωρινή προστασία

Κάποια άτομα μπορεί να αποκλείονται από το καθεστώς προσωρινής προστασίας.

Στα άτομα αυτά συμπεριλαμβάνονται:

ύποπτοι για:
- εγκλήματα κατά της ειρήνης*,
- εγκλήματα πολέμου,
- εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας,
- σοβαρά εγκλήματα που δεν είναι πολιτικά·
πράξεις που αντιβαίνουν στους σκοπούς και στις αρχές των Ηνωμένων Εθνών·
που είναι επικίνδυνοι για την ασφάλεια στο κράτος μέλος υποδοχής.

Επιπτώσεις της προσωρινής προστασίας

Τα κράτη μέλη πρέπει να εκδίδουν άδεια παραμονής για τα άτομα στα οποία έχει χορηγηθεί προσωρινή προστασία. Η εν λόγω άδεια ισχύει για την πλήρη διάρκεια της προστασίας.
Τα άτομα στα οποία χορηγείται προσωρινή προστασία έχουν το δικαίωμα:
- να ασκούν μισθωτή ή αυτοαπασχολούμενη δραστηριότητα·
- να έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα για ενήλικες, επαγγελματική κατάρτιση και πρακτική άσκηση·
- να έχουν κατάλληλο κατάλυμα·
- να τους παρέχεται κοινωνική βοήθεια και χρηματοοικονομική υποστήριξη και ιατρική περίθαλψη.
Τα παιδιά κάτω των 18 θα έχουν επίσης δικαίωμα στην εκπαίδευση υπό τους όρους που ισχύουν για τους υπηκόους του κράτους μέλους υποδοχής.
Αν σε κάποια από τα μέλη της ίδιας οικογένειας έχει χορηγηθεί προσωρινή προστασία σε διαφορετικά κράτη μέλη της ΕΕ, ή αν κάποια από τα μέλη της οικογένειας δεν βρίσκονται ακόμα στην ΕΕ, πρέπει να έχουν το δικαίωμα επανένωσης στο ίδιο κράτος μέλος.
Οι εν λόγω κανόνες είναι σύμφωνοι με τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία, όπως ορίζονται στην οδηγία 2013/33/ΕΕ (βλέπε σύνοψη).

Αιτήσεις ασύλου

Τα άτομα στα οποία χορηγείται προσωρινή προστασία πρέπει να μπορούν να υποβάλλουν αίτηση ασύλου. Το κράτος μέλος που υποδέχεται το άτομο είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης.
Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν ότι κάποιος στον οποίο έχει χορηγηθεί προσωρινή προστασία δεν μπορεί να έχει την ίδια στιγμή το καθεστώς του αιτούντος άσυλο.
Αυτό βοηθά τα κράτη μέλη να μειώσουν τον φόρτο εργασίας στο σύστημα ασύλου, προσφέροντας προσωρινή προστασία και αναβάλλοντας παράλληλα την εξέταση αιτήσεων ασύλου.
Η οδηγία 2013/32/ΕΕ θεσπίζει κοινούς κανόνες της ΕΕ για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (βλέπε σύνοψη).

Λήξη προσωρινής προστασίας

Κατά την παροχή προστασίας ή όταν λήξει η προσωρινή προστασία, τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να λάβουν μέτρα για τον εκούσιο επαναπατρισμό των προστατευόμενων ατόμων.
Αν ο αναγκαστικός επαναπατρισμός είναι απαραίτητος, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν τον σεβασμό για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ότι δεν υπάρχουν επιτακτικοί ανθρωπιστικοί λόγοι που θα καθιστούσαν τον επαναπατρισμό αδύνατο.
Στα άτομα που δεν μπορούν να ταξιδέψουν για λόγους υγείας δεν μπορεί να επιβληθεί αναγκαστικός επαναπατρισμός μέχρι να βελτιωθεί η υγεία τους.
Σε οικογένειες με τέκνα κάτω των 18 ετών τα οποία φοιτούν στο σχολείο μπορεί να επιτραπεί η παραμονή μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς.

Ρωσικός επιθετικός πόλεμος κατά της Ουκρανίας

Μετά την εισβολή μεγάλης κλίμακας της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το Συμβούλιο εξέδωσε εκτελεστική πράξη, την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/382, με την οποία διαπιστώνεται η ύπαρξη μαζικής εισροής εκτοπισθέντων από την Ουκρανία κατά την έννοια της οδηγίας 2001/55/ΕΚ και έχει ως αποτέλεσμα την εφαρμογή προσωρινής προστασίας. Αυτή είναι η πρώτη περίπτωση που εκδόθηκε μια τέτοια απόφαση στο πλαίσιο της οδηγίας 2001/55/ΕΚ.
Η εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/382 εφαρμόζεται σε:
- Ουκρανούς που διέμεναν στην Ουκρανία πριν τις 24 Φεβρουαρίου 2022·
- απάτριδες και υπηκόους τρίτων χωρών εκτός της Ουκρανίας που επωφελήθηκαν από διεθνή προστασία ή ισοδύναμη εθνική προστασία στην Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022· και
- μέλη της οικογένειας των προσώπων που αναφέρονται παραπάνω.

Διοικητική υποστήριξη

Τα μέτρα που ορίζει η οδηγία χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης που συστάθηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014. Αν ο αριθμός εκτοπισθέντων ατόμων υπερβαίνει τη δυνατότητα υποδοχής που δηλώνεται από τα κράτη μέλη, το Συμβούλιο θα λάβει κατάλληλα μέτρα, κυρίως υποβάλλοντας συστάσεις για πρόσθετη υποστήριξη για τα πληγέντα κράτη μέλη.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ;

Η οδηγία έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2002.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες δείτε:

Προσωρινή προστασία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Έγκλημα κατά της ειρήνης. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, νοείται ως ο σχεδιασμός, η προετοιμασία, η έναρξη ή διεξαγωγή επιθετικών πολέμων, ή ενός πολέμου που παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες, συμφωνίες ή διασφαλίσεις, ή η συμμετοχή σε κοινό σχέδιο ή συνωμοσία για την εκπλήρωση ενός εκ των παραπάνω.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2001/55/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουλίου 2001, σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και μέτρα για τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά την υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόμων (ΕΕ L 212 της 7.8.2001, σ. 12-23).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/382 του Συμβουλίου, της 4ης Μαρτίου 2022, που διαπιστώνει την ύπαρξη μαζικής εισροής εκτοπισθέντων από την Ουκρανία κατά την έννοια του άρθρου 5 της οδηγίας 2001/55/ΕΚ και έχει ως αποτέλεσμα την εφαρμογή προσωρινής προστασίας (ΕΕ L 71 της 4.3.2022, σ. 1-6).

Οδηγία 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (ΕΕ L 180 της 29.6.2013, σ. 60-95).

Οδηγία 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (ΕΕ L 180 της 29.6.2013, σ. 96-116).

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 516/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, για τη δημιουργία του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, την τροποποίηση της απόφασης 2008/381/ΕΚ του Συμβουλίου και την κατάργηση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αριθ. 573/2007/ΕΚ και αριθ. 575/2007/ΕΚ και της απόφασης 2007/435/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 150 της 20.5.2014, σ. 168-194).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 516/2014 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

τελευταία ενημέρωση 26.07.2022