Οικογενειακή επανένωση

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία αποσκοπεί στη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης. Επιδιώκεται τα μέλη των οικογενειών υπηκόων χωρών εκτός της ΕΕ που διαμένουν νόμιμα στην επικράτεια της ΕΕ να μπορούν να επανενώνονται στη χώρα της ΕΕ όπου διαμένουν οι εν λόγω υπήκοοι. Στόχος είναι η προστασία της οικογενειακής ενότητας και η διευκόλυνση της ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών.

Η οδηγία δεν ισχύει στην Ιρλανδία, τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (1). Πέραν τούτου, προσφέρει το έδαφος για ενδεχόμενους ευνοϊκότερους όρους που θα γίνονται αποδεκτοί από τις εθνικές νομοθεσίες.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Προϋποθέσεις

Οι υπήκοοι χωρών εκτός της ΕΕ οι οποίοι κατέχουν άδεια διαμονής ισχύος ενός έτους τουλάχιστον σε μία από τις χώρες της ΕΕ και οι οποίοι έχουν νόμιμη δυνατότητα διαμονής επί μακρόν διαμένοντος μπορούν να υποβάλλουν αίτηση οικογενειακής επανένωσης.

Ωστόσο, η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται σε μέλη οικογενειών υπηκόων της ΕΕ ή υπηκόων χωρών εκτός της ΕΕ οι οποίοι έχουν υποβάλει αίτηση για αναγνώριση της ιδιότητας του πρόσφυγα επί της οποίας δεν έχει ακόμα εκδοθεί οριστική απόφαση ή υπηκόων που απολαύουν προσωρινών μορφών προστασίας.

Την οικογενειακή επανένωση δικαιούνται τα εξής μέλη της οικογένειας:

• ο/η σύζυγος του συντηρούντος·
• τα ανήλικα τέκνα του ζεύγους (ήτοι άγαμα τέκνα που δεν έχουν συμπληρώσει το νόμιμο έτος ενηλικίωσης που ισχύει στην ενδιαφερόμενη χώρα της ΕΕ) ή ενός εκ των δύο μελών του ζεύγους, εφόσον έχει την επιμέλεια και την ευθύνη συντήρησης των τέκνων, συμπεριλαμβανομένων των θετών τέκνων.

Οι χώρες της ΕΕ παραμένουν ελεύθερες να εξουσιοδοτούν υπό ορισμένους όρους την οικογενειακή επανένωση:

• των ανιόντων εξ αίματος και πρώτου βαθμού (πατρός και μητρός του αλλοδαπού υπηκόου)·
• των άγαμων ενήλικων παιδιών·
• των άγαμων συντρόφων.

Η πολυγαμία δεν αναγνωρίζεται· μόνο ένας εκ των δύο συζύγων μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα της επανένωσης. Ομοίως, τα τέκνα των μη επίσημα αναγνωρισμένων συζύγων εξαιρούνται από το δικαίωμα επανένωσης, εκτός εάν το απαιτεί το μείζον συμφέρον τους (σύμφωνα με τη σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού του 1989).

Επιτρέπεται επίσης στις χώρες της ΕΕ να απαιτούν από τους υπηκόους χωρών εκτός της ΕΕ και τους/τις συζύγους τους να έχουν συμπληρώσει την ελάχιστη ηλικία (κατά ανώτατο όριο την ηλικία των 21 ετών) για να μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης.

Διαδικασία

• Οι χώρες της ΕΕ καθορίζουν αν ο ίδιος ο αλλοδαπός υπήκοος ή τα μέλη της οικογενείας του που επιθυμούν να επανενωθούν μαζί του/της οφείλουν να υποβάλουν την αίτηση οικογενειακής επανένωσης. Εκτός από ειδικές περιπτώσεις, το μέλος της οικογένειας το οποίο αφορά η επανένωση πρέπει να βρίσκεται εκτός της ΕΕ κατά τη διαδικασία. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από δικαιολογητικά που αποδεικνύουν την οικογενειακή σχέση και την τήρηση των προβλεπομένων όρων. Η αίτηση πρέπει να εξετάζεται εντός 9 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της.
• Μπορεί να ζητηθεί από τον ενδιαφερόμενο να διαθέτει στέγη που να ανταποκρίνεται στους γενικούς κανόνες ασφάλειας και υγιεινής, ασφάλιση ασθένειας και σταθερούς πόρους για να καλύψει τις ανάγκες διαβίωσης του ιδίου και των μελών της οικογενείας του/της. Επιπλέον, μπορεί να του/της ζητηθεί να συμμορφωθεί με τα μέτρα ένταξης βάσει του διεθνούς δικαίου, καθώς και να έχει διαμείνει στο έδαφος της εν λόγω χώρας της ΕΕ για ορισμένο διάστημα το οποίο να μην υπερβαίνει τα 2 έτη, προτού επιτραπεί στα μέλη της οικογένειάς του/της να επανενωθούν μαζί του/της.
• Η είσοδος και η διαμονή ενός μέλους της οικογένειας μπορεί να απορριφθούν για λόγους δημόσιας τάξης, εσωτερικής ασφάλειας ή δημόσιας υγείας. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση απάτης (παραχάραξη εγγράφων, λευκός γάμος κλπ.). Για τους ίδιους λόγους μπορεί να αφαιρεθεί ή να μην ανανεωθεί μία ήδη χορηγηθείσα άδεια.
• Τα πρόσωπα στα οποία δεν χορηγήθηκε άδεια, δεν ανανεώθηκε ή αφαιρέθηκε η άδεια, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν σχετική έφεση ενώπιον δικαστηρίου.
• Όσον αφορά την οικογενειακή επανένωση των προσφύγων, οι χώρες της ΕΕ δύνανται να μην επιβάλλουν όρους ελάχιστης διαμονής στην επικράτεια προτού υπάρξει επανένωση με τα μέλη της οικογένειάς τους. Επιπλέον, εξαιρούνται από την εκπλήρωση των ως άνω όρων περί καταλύματος, υγειονομικής ασφάλισης και πόρων, σε περίπτωση που η αίτηση για οικογενειακή επανένωση υποβληθεί εντός 3 μηνών από την υποβολή της αίτησης για αναγνώριση της ιδιότητας του πρόσφυγα.

Δικαιώματα των μελών της οικογένειας

• Τα μέλη της οικογένειας του αλλοδαπού υπηκόου δικαιούνται άδεια διαμονής ίδιας διάρκειας με αυτήν του προσώπου με το οποίο επανενώνονται και έχουν στον ίδιο βαθμό με το πρόσωπο αυτό δικαίωμα πρόσβασης στην παιδεία, την απασχόληση και την επαγγελματική κατάρτιση.
• Μετά από 5 χρόνια παραμονής (το αργότερο), οι σύζυγοι ή οι άγαμοι σύντροφοι και τα τέκνα που έχουν ενηλικιωθεί δικαιούνται ατομική άδεια διαμονής.
• Το εθνικό δίκαιο καθορίζει τους όρους που ισχύουν σχετικά με την αδειοδότηση και τη διάρκεια της ατομικής άδειας διαμονής. Μόνο σε περίπτωση διακοπής του οικογενειακού δεσμού, οι χώρες της ΕΕ μπορούν μόνο να περιορίσουν την αυτόνομη άδεια διαμονής για τους/τις συζύγους ή τα άγαμα ζευγάρια.

Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της οδηγίας

Το 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της οδηγίας από τις χώρες της ΕΕ.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία εφαρμόζεται από τις 3 Οκτωβρίου 2003 και έπρεπε να θεσπιστεί στις χώρες της ΕΕ έως τις 3 Οκτωβρίου 2005.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Οικογενειακή επανένωση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης (ΕΕ L 251 της 3.10.2003, σ. 12-18)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τις κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της οδηγίας 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης [COM(2014) 210 final της 3.4.2014]

Πράσινο βιβλίο σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (οδηγία 2003/86/ΕΚ) [COM(2011) 735 τελικό της 15.11.2011]

Έκθεση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εφαρμογή της οδηγίας 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης [COM(2008) 610 τελικό της 8.10.2008]

τελευταία ενημέρωση 05.06.2018

(1) Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και γίνεται τρίτη χώρα (χώρα εκτός ΕΕ) από την 1η Φεβρουαρίου 2020.