Στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης σε θέματα ΦΠΑ

Για να βελτιωθεί το σύστημα διαχείρισης του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και να προστατευθούν τα κράτη μέλη από τη φοροδιαφυγή στον τομέα του ΦΠΑ, η Επιτροπή προτείνει να επανεξεταστούν ιδίως οι κανόνες ελέγχου, καταχώρισης, ενημέρωσης και είσπραξης των εσόδων, λαμβανομένης υπόψη της αύξησης των διασυνοριακών συναλλαγών. Η κοινοτική προσέγγιση και η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών είναι ουσιώδεις, προκειμένου να βρεθεί η κατάλληλη λύση.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο της 23ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με ορισμένα βασικά στοιχεία που συμβάλλουν στη χάραξη στρατηγικής για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στον τομέα του ΦΠΑ εντός της ΕΕ [COM(2007) 758 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Το σύστημα του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) στην ενιαία αγορά δεν επιτρέπει την ικανοποιητική καταπολέμηση των περιπτώσεων απάτης στον τομέα του ΦΠΑ καθώς και των περιπτώσεων διαδοχικής απάτης σε σχέση με το ΦΠΑ. Για να προστατευθούν καλύτερα τα έσοδα των κρατών μελών από το ΦΠΑ, απαιτείται μεγαλύτερη εναρμόνιση του συστήματος και αυξημένη συνεργασία μεταξύ τους. Με την ανακοίνωση αυτή, η οποία αποτελεί συνέχεια της ανακοίνωσης του 2006, η Επιτροπή προτείνει μέτρα για τη βελτίωση και την ενίσχυση του ισχύοντος συστήματος.

Αποτελεσματικός έλεγχος των εμπορευομένων οι οποίοι υπόκεινται στο ΦΠΑ

Οι φορολογικές διοικήσεις πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους εγκαίρως τις κατάλληλες πληροφορίες. Σ' αυτό θα μπορούσε να συμβάλει η συχνότερη υποβολή περιοδικών καταστάσεων σχετικά με τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές και η ταχύτερη μεταβίβαση των σχετικών πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων. Το ζήτημα είναι αν η λύση αυτή αρκεί για να διασφαλιστεί ένας αποτελεσματικός έλεγχος των ενδοκοινοτικών συναλλαγών ή αν χρειάζεται κάτι περισσότερο.

Ωστόσο, η απαίτηση παροχής των κατάλληλων πληροφοριών θα πρέπει να υπακούει στον στόχο της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβόνας σχετικά με τη μείωση κατά 25% των διοικητικών επιβαρύνσεων για τις επιχειρήσεις. Πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η σωστή ισορροπία μεταξύ των υποχρεώσεων οι οποίες επιβάλλονται στις διασυνοριακές συναλλαγές και αυτών που επιβάλλονται στις εθνικές αγορές.

Επί πλέον, οι υποχρεώσεις αναφοράς για τις επιχειρήσεις πρέπει να περιοριστούν (οι πληροφορίες διατίθενται μέσω των λογιστικών τους συστημάτων) και να απλουστευθούν (ηλεκτρονική διαβίβαση) ώστε να περιοριστούν οι ενδεχόμενες συνέπειες για τις επιχειρήσεις. Αυτό δεν αφορά εξάλλου τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν δραστηριοποιούνται στο ενδοκοινοτικό εμπόριο. Μια ουσιαστικότερη λοιπόν εναρμόνιση των υποχρεώσεων αναφοράς, ακόμη και των κανόνων έκδοσης τιμολογίων, θα συνέβαλε στη μείωση του κόστους για τις επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται σε πολλά κράτη μέλη. Επίσης, θα μπορούσαν να καθοριστούν, σε κοινοτικό επίπεδο, οι ελάχιστες πληροφορίες που θα πρέπει να ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι φορολογικές διοικήσεις.

Οι φορολογικές διοικήσεις θα πρέπει επίσης να μπορούν να χρησιμοποιούν το σύνολο των στοιχείων που συγκεντρώνουν. Προς το σκοπό αυτό, οι πληροφορίες θα πρέπει όχι μόνο να είναι λεπτομερείς αλλά και διαθέσιμες μέσω αποτελεσματικών συστημάτων, ικανών να εντοπίζουν τις συναλλαγές και τους εμπορευόμενους για τους οποίους απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή.

Συνολική κοινοτική προσέγγιση

Λόγω της αύξησης του αριθμού των διασυνοριακών συναλλαγών καθώς και των διαφορετικών τόπων φορολόγησης και εγκατάστασης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η προστασία των εσόδων από το ΦΠΑ καθίσταται περιπλοκότερη για όλα τα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει μια κοινοτική προσέγγιση για το σύστημα του ΦΠΑ, με την οποία μπορεί να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σε τρεις τομείς, ήτοι:

• Ευθύνη του ελέγχου. Η μεγαλύτερη συνεργασία, όπως η αμοιβαία συνδρομή για την είσπραξη των οφειλών, μπορεί να προσφέρει περισσότερες εγγυήσεις στα κράτη μέλη σε σχέση με την εσωτερική αγορά. Ωστόσο, το σχετικό κόστος πρέπει να είναι περιορισμένο.
• Διαχείριση κινδύνων Η ταχεία ανταλλαγή μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων, των φορολογικών στοιχείων σχετικά με τις δραστηριότητες οι οποίες ενέχουν κινδύνους είναι σημαντική, προκειμένου να εντοπιστούν οι πιθανές απώλειες φορολογικών εσόδων, ιδίως στις περιπτώσεις απάτης με τη μέθοδο του αφανούς εμπόρου. Η πείρα που έχει αποκτηθεί στα κράτη μέλη, όπως στο Βέλγιο όσον αφορά το σύστημα ταχείας ανταλλαγής στοχοθετημένων πληροφοριών και ανάλυσης του κινδύνου μεταξύ εικοσιτεσσάρων κρατών μελών, μπορεί να φανεί χρήσιμη.
• Ποινική δίωξη. Για να διασφαλιστεί η αμοιβαιότητα μεταξύ κρατών μελών σε ό, τι αφορά στην ποινική δίωξη, είναι αναγκαία η θέσπιση επιπρόσθετων νομοθετικών μέτρων. Ωστόσο, ήδη η ίδια η σύμβαση περί της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (σύμβαση ΠΟΣ) αποτελεί ένα κατάλληλο πλαίσιο ποινικής προστασίας.

Ιδιότητα του υποκειμένου στο ΦΠΑ

Οι φορολογικές διοικήσεις πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις εγγραφές στα μητρώα. Προς το σκοπό αυτό, απαιτείται κοινή προσέγγιση για την επικαιροποίηση του μητρώου των υποκείμενων στο ΦΠΑ. Σε ό, τι αφορά την εγγραφή, είναι εξαιρετικά σημαντικό να δίδεται μεγάλη προσοχή στην απονομή (συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης κατά τους πρώτους μήνες) και στην επαλήθευση των αριθμών ΦΠΑ. Πρέπει επίσης να βελτιωθεί η κεντρική πρόσβαση στο μητρώο. Σε ό, τι αφορά στην διαγραφή, οι φορολογικές διοικήσεις πρέπει να επαληθεύουν αυτόματα αν οι αριθμοί ΦΠΑ είναι εν χρήσει και να διαγράφουν από το αυτοματοποιημένο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών για το ΦΠΑ (VIES) (EN) τους αριθμούς που δεν χρησιμοποιούνται πλέον. Θα πρέπει να επιχειρηθούν αλλαγές στις εθνικές διαδικασίες και να θεσπιστούν στοιχειώδη κοινοτικά πρότυπα.

Είσπραξη των εσόδων από το ΦΠΑ σε περίπτωση απάτης

Οι φορολογικές διοικήσεις πρέπει να είναι σε θέση να εισπράττουν τα οφειλόμενα από το ΦΠΑ έσοδα στη περίπτωση διαπιστωθείσας απάτης. Για την αντιμετώπιση της πρόκλησης αυτής, υπάρχουν δύο ρυθμιστικά μέσα, τα εξής:

• η κοινή και αλληλέγγυα ευθύνη που προβλέπεται από την κοινοτική νομοθεσία για το ΦΠΑ, σύμφωνα με την οποία ένα πρόσωπο, άλλο από το υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο, καθίσταται κοινώς και αλληλεγγύως υπεύθυνο για την πληρωμή του φόρου στον προϋπολογισμό του κράτους. Ωστόσο, η εφαρμογή της πρέπει να εγγυάται τη νομική ασφάλεια των επιχειρήσεων·
• η αμοιβαία συνδρομή για την είσπραξη των φορολογικών απαιτήσεων, όπως προβλέπεται από την οδηγία για την είσπραξη των απαιτήσεων. Η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει την ενίσχυση του καθεστώτος το 2008.

Πλαίσιο

Το Συμβούλιο κίνησε διαδικασία για να ενισχύσει το κοινοτικό πλαίσιο καταπολέμησης της φορολογικής απάτης. Αυτή αφορά συγχρόνως τα «συμβατικά» μέτρα που έχουν στόχο την ενίσχυση του ισχύοντος καθεστώτος ΦΠΑ και τα «φιλόδοξα» μέτρα τα οποία τροποποιούν το σύστημα αυτό. Επί πλέον, η Επιτροπή θα υποβάλει στις αρχές του 2008, μετά την ολοκλήρωση μιας αξιολόγησης του αντικτύπου, νομοθετικές προτάσεις για τα μέτρα προτεραιότητας που θεσπίζονται από το Συμβούλιο. Η παρούσα ανακοίνωση εντάσσεται στο πλαίσιο των προτάσεων συμβατικών μέτρων. Σ' αυτήν περιγράφονται οι πιθανές λύσεις στο πλαίσιο του προβληματισμού όσον αφορά τις μελλοντικές κατευθύνσεις και τον καθορισμό ενός κοινοτικού πλαισίου.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της 12ης Δεκεμβρίου 2008 με τίτλο «Μία συντονισμένη στρατηγική για τη βελτίωση της καταπολέμησης της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση» [COM(2008) 807 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η ανακοίνωση αυτή παρουσιάζει ένα βραχυπρόθεσμο σχέδιο δράσης με στόχο να βελτιώσει τις μεθόδους καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Το σχέδιο δράσης περιέχει σύνολο νομοθετικών μέτρων για την ενίσχυση της ικανότητας των φορολογικών διοικήσεων να εμποδίζουν ή να εντοπίζουν την απάτη σε σχέση με το ΦΠΑ και να ανακτούν τους φόρους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παρουσιάσει αυτά τα μέτρα με τη μορφή τριών «δεσμών μέτρων»:

• μία νομοθετική πρόταση για τη συντόμευση των προθεσμιών με στόχο την επίσπευση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών∙
• μία πρόταση ενίσχυσης της διοικητικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών που απαιτεί τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1798/2003∙
• μία πρόταση που θα αφορά ορισμένες πτυχές για την καταπολέμηση της απάτης.

Η Επιτροπή πρέπει να προσαρμόσει τη διαχείριση του συστήματος ΦΠΑ στις εξελίξεις των τεχνολογιών πληροφορικής και να ενθαρρύνει τις ανταλλαγές καλών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 05.03.2009